Հայաստանի բույսերի Կարմիր գիրք
Արտաքին տեսք
Հայաստանի բույսերի Կարմիր գիրք | |
---|---|
Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
Ժանր | Կարմիր գիրք |
Բնօրինակ լեզու | հայերեն |
Երկիր | Հայաստան |
Հրատարակիչ | Բուսաբանության ինստիտուտ և Երևանի պետական համալսարան |
Հրատարակման տարեթիվ | 2010 |
Հայաստանի բույսերի Կարմիր գիրքը հրատարակվել է 2007–2009 թվականների ժամանակահատվածում առկա տվյալների և նոր դաշտային ուսումնասիրությունների հիման վրա՝ ՀՀ ԳԱԱ Բուսաբանության ինստիտուտի և Երևանի պետական համալսարանի մասնագետների կողմից։ 2010 թվականին հրատարակված Կարմիր գրքում ընդգրկված է 452 բույսերի և 40 սնկերի տեսակների նկարագրություններ և 223 առանձին մտահոգիչ կարգավիճակով բուսատեսակներ[1]։ Կարմիր գրքում գրանցված 675 բուսատեսակները ներկայացված են միջազգայնորեն ընդունված 6 կարգավիճակով՝ կրիտիկական վիճակում գտնվող, վտանգված, խոցելի, վտանգման սպառնացող վիճակին մոտ, տվյալների անբավարարությամբ և քիչ մտահոգող տեսակներ[2]։ ՀՀ բույսերի Կարմիր գիրքը հաստատվել է ՀՀ կառավարության 29.01.10 թ. թիվ 72– որոշմամբ[3][4]։
ՀՀ Կարմիր գրքում ընդգրկված բուսատեսակների քանակը՝ ըստ կարգաբանական խմբերի և
հազվագյուտության կարգավիճակի[5] | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Կարգաբանական խումբ | Ընդամենը | |||||
անհետացած | անհետացող | հազվագյուտ | կրճատվող | անորոշ | ||
Պտերներ | 1 | 5 | 2 | 8 | ||
Մերկասերմեր | 1 | 1 | 2 | 4 | ||
Ծածկասերմեր | 29 | 132 | 151 | 55 | 8 | 375 |
այդ թվում՝ | ||||||
միաշաքիլավորներ | 11 | 34 | 38 | 27 | 4 | 114 |
երկշաքիլավորներ | 18 | 98 | 113 | 28 | 4 | 261 |
Ընդամենը | 30 | 138 | 154 | 57 | 8 | 387 |
Հայաստանի Կարմիր գրքի բույսերի ցանկ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Բարձրակարգ բույսեր
- Գետնամուշկներ
- Ձարխոտեր-Պտերներ
- Մերկասերմեր
- Ծածկասերմեր
- Ականթազգիներ
- Խնկեղեգազգիներ
- Հովվափողազգիներ
- Սոխազգիներ
- Շքանարգիզազգիներ
- Հովանոցավորներ
- Ակտինոլեմ խոշորաբաժակ
- Աննշմարակող անհարթապտուղ
- Եզնակող Կոզո-Պոլյանսկու
- Եզնակող սակավաճաճանչ
- Եզնակող Սոսնովսկու
- Քեմոն Կոմարովի
- Օշակ մերկ
- Երնջնակ Վանատուրի
- Սիբեխ սիբեխանման
- Նարդես Շովիցի
- Ֆրորիպիա փետրավոր
- Գրամոսցիադիում թևապտուղ
- Հոհենակերիա անցողուն
- Գինեծաղիկ գազարատերև
- Ճավշիր պարսկական
- Մարգացնցնուղ կովկասյան
- Մարգացնցուղ սակավաճառագայթ
- Կապնդեղ նրբաճյուղ
- Սմիրնիոպսիս հայկական
- Ստենոտենիա դարալագյազի
- Շովիցիա գեղապտուղ
- Թամամշյանիելա կարմրավուն
- Նվիկազգիներ
- Արիստոլոխիազգիներ
- Թաղաղուազգիներ
- Բարդածաղկավորներ
- Վարդատերեփուկ սովորական
- Վարդատերեփուկ Իլյինի
- Վարդատերեփուկ մուշկային
- Վարդատերեփուկ Սոսնովսկու
- Վարդատերեփուկ թուրանական
- Կատվատոտիկ կովկասյան
- Անթեմ կովկասյան
- Վաղենակ պարսկական
- Ազազու օշինդրանման
- Տերեփուկ Ալեքսանդրի
- Տերեփուկ արփայի
- Տերեփուկ էլբուրսյան
- Տերեփուկ երևանյան
- Տերեփուկ լևզեանման
- Տերեփուկ ֆեոպապուսանման
- Տերեփուկ արմատազամբյուղային
- Տերեփուկ Շելկովնիկովի
- Տերեփուկ Թախտաջյանի
- Տերեփուկ Վավիլովի
- Գլխակտուց Կիրպիչնիկովի
- Շարդինիա խոշորապտուղ
- Ճարճատուկ գեղձավոր
- Տատասկ թևավոր
- Խոզանափուշ երևանյան
- Խոզանափուշ Ֆյոդորովի
- Խոզանափուշ Գաբրիելյանի
- Խոզանափուշ մեղրիի
- Խոզանափուշ ղարադաղի
- Խոզանափուշ բարալիկ
- Տերեփան միջանկյալ
- Դորոնիկում Բալանզայի
- Ոզնագլխիկ բազմատուն
- Ոզնագլխիկ սովորական
- Ոզնագլխիկ Տուրնեֆորի
- Գրոսհեյմիա Կարլ-Հենրիի
- Կանգար վարդագույն
- Ճուռակախոտ փրչոտ
- Կղմուխ անցողուն
- Կղմուխ Օշեի
- Յուրինեա նրբագեղ
- Յուրինեա չնկատված
- Կաթնուկ Թախտաջյանի
- Պսեֆելուս դեբեդի
- Պսեֆելլուս Զանգեզուրի
- Տերեփուկ հայաստանյան
- Տերեփուկ Թամանյանի
- Խինձ գորովանի
- Խինձ Շովիցի
- Իշամառոլ արարատյան
- Ստեպտորամֆուս Չերեպանովի
- Ստեպտորամֆուս պարսկական
- Լվածաղիկ Զանգեզուրի
- Տոմանթեա կանճրականման
- Տոմանթեա Դարեղեգիսի
- Սինձ հայկական
- Սինձ բլրակային
- Սինձ պալարակիր
- Ծորենազգիներ
- Գողտրիկազգիներ
- Խաչածաղկավորներ
- Վառվռուկ հայաստանյան
- Արաբախոտ փխրուն
- Ասպերուգինոիդես անութային
- Ծովակաղամբ հայկական
- Ջուխտակ Օշեյի
- Երկպտղիկ սեղմված
- Ճարտարուկ արարատի
- Ճարտարուկ խոզանավոր
- Երուկաստրում Թախտաջյանի
- Ձագախոտ Էգինյան
- Ձագախոտ կարմրակապույտ
- Ձագախոտ խոշորասպի
- Էվնոմիա կլորատերև
- Երեքօրնիկ պարսկական
- Լռջուն Կարյագինի
- Լռջուն Սևանի
- Լռջուն Թախտաջյանի
- Նվարդակ քնարաձև
- Նրբախոտ թելատերև
- Պախիֆրագմա խոշորատերև
- Վահանակերպ Գրոսհեյմի
- Վահանակերպ տափակապատիճակ
- Գնդապտուղ կասպիական
- Կեղծճանկաթաթիկ դիխոտոմիկ
- Կեղծափուչիկ մատնաձև
- Բողկուկ Սպասկայի
- Սռնալրջուն սրտապտուղ
- Սռնալրջուն լրջունատերև
- Շնկոտեմ հովանոցավոր
- Շնկոտեմ Զանգեզուրի
- Զուվանդա Մեյերի
- Ցեզալպինազգիներ
- Ցերցիս Գրիֆֆիթի
- Վարսագեղազգիներ
- Զանգակազգիներ
- Մեխակազգիներ
- Ալոխրուզա Թախտաջյանի
- Որմնաբույս կարճաթերթիկավոր
- Դոդոշախոտ Թախտաջյանի
- Ճռճռուկ մազոտ
- Կկվածաղիկ
- Կորոնարիա կաշվեկերպ
- Մեխակ Քուռի
- Մեխակ Գրոսհայմի
- Մեխակ Լիբանանի
- Սապնարմատ արեցանման
- Սապնարմատ Ստևենի
- Մինուարցիա կոշտածաղիկ
- Կնճռուկ բազմամյա
- Ծվծվուկ Արաքսի
- Ծվծվուկ ավազուտային
- Ծվծվուկ խուստուպի
- Ծվծվուկ անապատային
- Ծվծվուկ Մեյերի
- Ծվծվուկ Ռադդեի
- Իլենազգիներ
- Թելուկազգիներ
- Շնդեղազգիներ
- Հոնազգիներ
- Տխիլազգիներ
- Թանձրատերևազգիներ
- Դդմազգիներ
- Բոշխազգիներ
- Ակքանազգիներ
- Հավամրգազգիներ
- Իշակաթնուկազգիներ
- Լոբազգիներ
- Արգիրnլոբիում Բիբերշտեյնի
- Արգիրnլոբիում հացհամեմավոր
- Գազ Ախունդովի
- Գազ Աղասու
- Գազ բթաթեփուկ
- Գազ բասիանիական
- Գազ Բիլովայի
- Գազ կորաեղջյուրավոր
- Գազ կորասերմ
- Գազ խառն
- Գազ կնճռոտ
- Գազ չռված
- Գազ թավոտ
- Գազ գնդաձև
- Գազ խզմզաբաժակ
- Գազ բծավոր
- Գազ ամբողջատերև
- Գազ ցածր
- Գազ Ղարաբաղի
- Գազ կարակուշի
- Գազ Կարյագինի
- Գազ Կիրպիչնիկովի
- Գազ կիսալուսնաձև
- Գազ Մասսալսկու
- Գազ արծվասարային
- Գազ օրդուբադի
- Գազ տարօրինակ
- Գազ Պրիլիպկոյի
- Գազ բեկված
- Գազ սաղանլուղի
- Գազ Զանգեզուրի
- Գազ Շելկովնիկովի
- Գազ Շուշիի
- Գազ Սուկաչովի
- Գազ Վեդու
- Գազ չորասեր
- Գազ թրաձև
- Սիսեռ անատոլիական
- Պայթակենի Կոմարովի
- Քարառվույտ կրետեական
- Մատուտակ խոզանավոր
- Կուրկուրան հիասքանչ
- Կուրկուրան կարճաթև
- Տափոլոռ կասսիայի
- Տափոլոռ խոզանատերև
- Տափոլոռ անտառային
- Ոսպ ոսպնյականման
- Առվույտ արաբական
- Կորնգան Հայաստանի
- Կորնգան խոշոր
- Կորնգան մեսխեթական
- Կորնգան Թախտաջյանի
- Գառնառվույտ հայկական
- Գառնառվույտ Կարյագինի
- Գառնառվույտ լազիստանյան
- Սֆերոֆիզա աղուտային
- Երեքնուկ նեղատերև
- Երեքնուկ խոշորածաղիկ
- Երեքնուկ Սեբաստիանի
- Հացհամեմ աստղաձև
- Հացհամեմ գլխիկավոր
- Վավիլովիա նրբագեղ
- Վիկ ոլոռնանման
- Հաճարազգիներ
- Ֆրակենիազգիներ
- Ծխաբույսազգիներ
- Բոգազգիներ
- Խորդենազգիներ
- Կոկռոշազգիներ
- Հակինթազգիներ
- Սրոհունդազգիներ
- Հիրիկազգիներ
- Կնյունազգիներ
- Շրթնազգիներ
- Ջրապզուկազգիներ
- Շուշանազգիներ
- Կտավատազգիներ
- Փիփերթազգիներ
- Ջրաերեքնուկազգիներ
- Ջրահարսազգիներ
- Բորակաթուփազգիներ
- Հարսնամատազգիներ
- Ապուզանազգիներ
- Խոլորձազգիներ
- Ճրագախոտազգիներ
- Քաջվարդազգիներ
- Սոսազգիներ
- Արճճախոտազգիներ
- Հացազգիներ
- Այծակն հաստ
- Որդանխոտ սողացող
- Գնկոր նրբագեղ
- Բթաթեփուկ անքիստ
- Բրոմոպսիս Գաբրիելյանի
- Բրոմոպսիս Զանգեզուրի
- Տփիկ անդրկասպիական
- Իննաքիստ պարսկական
- Գեղմնախոտ ռավենյան
- Շյուղախոտ անտառային
- Մերինոսահատ տարօրինակ
- Մերկապոչուկ թեքահասկ
- Անողնուցուկ Գրոսհեյմի
- Արմատագլխիկ արևելյան
- Կարծրախոտ Վորոնովի
- Ցորեն արարատյան
- Ցորեն Ուրարտու
- Կաթնախոտազգիներ
- Մատիտեղազգիներ
- Շերեփուկախոտազգիներ
- Գնարբուկազգիներ
- Սպնդուկազգիներ
- Գորտնուկազգիներ
- Հափուկազգիներ
- Վարդազգիներ
- Նշենի նաիրյան
- Ալոճ փոքրատերև
- Սզնի պոնտական
- Սզնի, ալոճ Շովիցի
- Սզնի, ալոճ Տուրնեֆորի
- Սզնի, ալոճ գանգրամազիկավոր
- Սզնի Զանգեզուրի
- Մատնունի քարանձավային
- Մատնունի ուղիղ
- Մատնունի ծիրանավոր
- Տանձենի Բրովիչի
- Տանձենի խառնված
- Տանձենի Դարեղեգիսի
- Տանձենի բարձր
- Տանձենի հերհեր
- Տանձենի Գրոսհեյմի
- Տանձենի հիրկանյան
- Տանձենի Ռադդեի
- Տանձենի Ֆյոդորովի
- Տանձենի Վորոնովի
- Մոռենի Թախտաջյանի
- Մոռենի Զանգեզուրի
- Արոսենի կովկասյան
- Արոսենի հայաստանյան
- Տորոնազգիներ
- Սանտալազգիներ
- Քարբեկազգիներ
- Խլածաղկազգիներ
- Պարիլյակազգիներ
- Մորմազգիներ
- Կռոնազգիներ
- Կարմրանազգիներ
- Գոճմակազգիներ
- Կատվախոտազգիներ
- Մանուշակազգիներ
- Սնկեր
- Շամպինյոն աղյուսակաձև
- Շամպինյոն դեղնամաշկ
- Ճանճասպան վառ դեղին
- Ճանճասպան կարմիր
- Դժգույն գարշասունկ
- Աստերոֆորա անձրևային
- Աստղիկ հիգրոմետրիկ
- Բատարեա թիակաձև
- Բոլետոպսիս սև-սպիտակ
- Սպիտակ սունկ
- Սատանայասունկ
- Կլավարիադելֆուս վարսանդավոր
- Կոլիբիա Կուկի
- Ցիստոդերմա ամիանտային
- Ցանցակիր կրկնապատկված
- Հապալոպիլուս զաֆրանադեղին
- Հապլոպորուս հոտավետ
- Հելվելա սև
- Ոզնասունկ բուստանման
- Ոզնասունկ փշոտ
- Լեուկոագարիկուս երկարարմատ
- Հովանոցասունկ աղջկական
- Հովանոցասունկ կարմրող
- Մերիպիլուս հսկա
- Մոնտանեա ավազային
- Մուտինուս շնային
- Մուտինուս Ռավենելի
- Միրիոստոմա ծակոտկեն
- Թիակիկ սովորական
- Ֆիլոտոպսիս բնավորվող
- Ականջասունկ
- Պոդաքսիս վարսանդային
- Ռոդոտուս թաթաձև
- Սարկոսոմա գնդաձև
- Կոնասունկ փաթիլաոտիկ
- Յուղասունկ կվենու
- Յուղասունկ մայրու
- Գետնասունկ ամառային
- Վերպա կոնաձև
- Վոլվարիելա մետաքսանման
- Հավելված 1. Վտանգման սպառնացող վիճակին մոտ գտնվող
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Կարմիր գիրքը հարստացել է նոր կենդանատեսակներով ու բույսերով
- ↑ «Հայաստանի բույսերի Կարմիր գիրք». www.mnp.am. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 11-ին.
- ↑ «Կարմիր գիրքը հարստացել է նոր կենդանատեսակներով ու բույսերով». armenpress.am. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 11-ին.
- ↑ «ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԵՆԴԱՆԻՆԵՐԻ ԿԱՐՄԻՐ ԳԻՐՔԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ». www.arlis.am. 2010 թ․ փետրվարի 5. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 11-ին.
- ↑ Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարան. Երևան: Հայկական Հանրագիտարան Հրատարակչություն. 2006. էջ 601. ISBN 5-89700-029-8.