Հայաստանի կենդանիների Կարմիր գիրք
Jump to navigation
Jump to search
Հայաստանի կենդանիների Կարմիր գիրք, Հայաստանի տարածքում հազվագյուտ և ոչնչացման վտանգի տակ գտնվող կենդանիների անոտացված (լրացման, խմբագրման ենթակա) ցուցակ։ Հայաստանում հրատարակվել է երկու Կարմիր գիրք՝ 1987 և 2010 թվականներին։ Հայաստանի կենդանիների Կարմիր գրքի երկրորդ հրատարակությունը հաստատվել է Հայաստանի կառավարության 29.01.10 թ.-ի թիվ 71–Ն որոշմամբ[1]:
Հայաստանի նոր Կարմիր գրքի պատրաստումը իրականացվել է 2007–2009 թթ.-ի ժամանակահատվածում առկա տվյալների և նոր դաշտային ուսումնասիրությունների հիման վրա՝ Հայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիայի կենդանաբանության և հիդրոէկոլոգիայի գիտական կենտրոնի, Երևանի պետական համալսարանի և այլ գիտական կառույցների մասնագետների կողմից։
Տեսակների վիճակի գնահատումը և կատեգորիաների որոշումը իրականացվել է միջազգային չափորոշիչների հիման վրա՝ Բնության պահպանության միջազգային միության դասակարգիչների կիրառմամբ (IUCN, 2007–2009, տարբերակ 3.1)։
Հայաստանի Կարմիր գիրքը ներառում է 153 տեսակի ողնաշարավոր կենդանիներ, որոնցից՝ ոսկրային ձկներ (Osteichthyes – 7 տեսակ), երկկենցաղներ (Amphibia – 2 տեսակ), սողուններ (Reptilia – 19 տեսակ), թռչուններ (Aves– 96 տեսակ) և կաթնասուններ (Mammalia – 29 տեսակ)։ Ներառված են նաև 155 տեսակի անողնաշար կենդանիներ, այդ թվում՝ 16 տեսակի փորոտանիներ և 139 տեսակի միջատներ[2]:
Անողնաշար կենդանիների ուսումնասիրությունը Հայաստանում բացահայտել է շուրջ 316 էնդեմիկ և 300-ից ավելի հազվագյուտ ու անհետացող տեսակներ: Հայաստանում հանդիպում են 53 տեսակի սողուններ, որոնցից շատերը Հայկական լեռնաշխարհի և կովկասյան ֆաունայի էնդեմիկներ են և վտանգված են: Չնայած թռչունների կազմում բացակայում են էնդեմիկ տեսակներ, սակայն թռչունների մի քանի տասնյակ կիսաանապատային ու ալպյան ձևեր գնահատվել են որպես կրիտիկական վիճակում գտնվող, վտանգված կամ խոցելի տեսակներ: Կաթնասունների տեսակներից վեցը, իսկ ձկներից` 4-ը էնդեմիկներ են: Առավել վտանգված վիճակում են գտնվում ընձառյուծը, հայկական մուֆլոնը, բեզոարյան այծը, խայտաքիսը, ջրասամույրը, մանուլը և այլն[2]:
Կարմիր գրքում ներառված կենդանիների տեսակները բաժանվում են հետևյալ կատեգորիաների`
- Անհետացած տեսակ (EX):
- Տարածաշրջանում անհետացած տեսակ (RE):
- Կրիտիկական վիճակում գտնվող տեսակ (CR):
- Վտանգված տեսակ (EN):
- Խոցելի տեսակ (VU):
- Տվյալների անբավարարություն (DD):
| ՀՀ Կարմիր գրքում ընդգրկված ողնաշարավոր կենդանիների
տեսակների քանակը՝ ըստ կարգաբանական խմբերի և հազվագյուտության կարգավիճակի[3] | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Կարգաբանական խումբ | Տեսակների
ընդհանուր քանակը |
Միջազգային Կարմիր գրքում | |||||
| անհետացած | անհետացող | հազվագյուտ | կրճատվող | անորոշ | |||
| Ձկներ | 2 | 2 | 1 | 2 | |||
| Երկկենցաղներ | 1 | 1 | |||||
| Սողուններ | 11 | 6 | 4 | 1 | 7 | ||
| Թռչուններ | 67 | 20 | 34 | 13 | 3 | ||
| Կաթնասուններ | 18 | 2 | 3 | 6 | 6 | 3 | 1 |
 |
 |
 |
 |
 | ||||
| Առաջավորասիական ընձառյուծ | Գորշ արջ | Գառնանգղ | Սև անգղ | Քարարծիվ |
Հայաստանի կարմիր գրքի կենդանիների այբբենական ցանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Հայերեն անվանում | Անգլերեն/լատիներեն անվանում |
|---|---|
| Ալեքսանդրի գնայուկ | Chylotomus alexandri |
| Ալեքսանդրի երկրաչափ թիթեռ | Eupithecia alexandriana |
| Ալեքսանոր առագաստաթիթեռ | Papilio alexanor orientalis |
| Ալկոն կապտաթիթեռ | Maculinea alcon monticola |
| Ալպիական ճայ | Yellow-billed chough |
| Ալպյան ռոզալիա | Rosalia alpina |
| Ակրամովսկու խխունջ | Euxina akramowskii |
| Ակրամովսկու շադինիա | Shadinia akramovskii |
| Աղաբաբյանի երկարաբեղիկ | Asias aghababiani |
| Աղաբաբյանի ոսկեբզեզ | Sphaerobothris aghababiani |
| Աղավնաբազե | Merlin |
| Ամառային բախտակ | Summer bakhtak |
| Ամրակազմ մեղու | Anthophora robusta |
| Անանդալեի խխունջ | Odhneripisidium annandalei |
| Անապատային խածկտիկ | Trumpeter finch |
| Անապատային կաքավ | See-see partridge |
| Անդրկովկասյան բազմագույն մողեսիկ | Steppe runner |
| Անդրկովկասյան կապտաթիթեռ | Plebejus transcaucasicus |
| Անդրկովկասյան մողեսիկ | Transcaucasian racerunner |
| Անդրկովկասյան սահնօձ | Transcaucasian rat snake |
| Անդրկովկասյան տակիրային կլորագլուխ | Horvath’s toadhead agama |
| Անդրկովկասյան փասիան | Common pheasant |
| Անտառակատու | Wild cat |
| Անտեսված կապտաթիթեռ | Agrodiaetus neglectus |
| Ապոլոն | Parnassius apollo kashtshenkoi |
| Առաջավորասիական ծական | Golden spined loach |
| Առաջավորասիական մաբույա | Golden grass mabuya |
| Ասիական լայնականջ չղջիկ | Eastern barbastelle |
| Ավետյանի երկրաչափ թիթեռ | Cidaria avetianae |
| Ավրորինա դեղնաթիթեռ | Colias aurorina |
| Արարատյան որդան կարմիր | Porphyrophora hammelii |
| Արաքսյան բնդեռ | Tanyproctus araxidis |
| Արաքսյան գիշերաչղջիկ | Arax myotis |
| Արաքսյան չրխկան | Cardiophorus araxicola |
| Արաքսյան տերևակեր | Cryptocephalus araxicola |
| Արենիական գնայուկ | Pristonychus arenicus |
| Արիոն կապտաթիթեռ | Maculinea arion zara |
| Աֆրիկական փրոթերեբիա | Proterebia afra hyrcana |
| Բալոբան | Saker falcon |
| Բեզոարյան այծ | Bezoar goat |
| Բեխշտեյնի գիշերաչղջիկ | Bechstein’s myotis |
| Բզակտուց | Pied avocet |
| Բլազիի պայտաքիթ | Blasius’ horseshoe bat |
| Բլրային արծիվ | Eastern imperial eagle |
| Բոգաչևի սևամարմին | Ectromopsis bogatchevi |
| Բոուդենի ճերմակաթիթեռ | Artogeia bowdeni |
| Բոջակ | Bojak |
| Բորենի | Striped hyena |
| Բուլղարական խխունջ | Orculella bulgarica |
| Բվեճ | Eurasian eagle-owl |
| Բրենթիս Ինո | Brenthis ino schmitzi |
| Գաճաճ արծիվ | Booted eagle |
| Գանգրափետուր հավալուսն | Dalmatian pelican |
| Գառնանգղ (մորուքավոր անգղ) | Lammergeier |
| Գեղանի կռունկ | Demoiselle crane |
| Գեղարդյան ոսկեբզեզ | Sphenoptera geghardica |
| Գեղարքունի | Gegharkuni |
| Գիշանգղ | Egyptian vulture |
| Գորբունովի երկարաբեղիկ | Dorcadion gorbunovi |
| Գորշ ականջեղ | Brown long-eared bat |
| Գորշ արջ | Brown bear |
| Դալի ավազամուկ | Dahl’s jird |
| Դալի մողես | Dahl’s lizard |
| Դամոնիդես կապտաթիթեռ | Agrodiaetus damonides |
| Դարևսկու իժ | Darevsky’s viper |
| Դարչնագույն առվակային գնայուկ | Trechus infuscatus |
| Դեղնագլուխ խաղտտնիկ | Citrine wagtail |
| Դիանա կապտաթիթեռ | Neolysandra diana |
| Եվրոպական ճնճղաճուռակ | Levant sparrowhawk |
| Երևանյան գիշաճանճ | Machimus erevanensis |
| Երևանյան կապտաթիթեռ | Agrodiaetus eriwanensis |
| Երևանյան սևամարմին | Cylindronotus erivanus |
| Երկարալեզու մեղու | Tetralonia macroglossa |
| Երկարաոտ սցինկ | Schneider’s skink |
| Երկգիծ երկարաբեղիկ | Dorcadion bistriatum |
| Զարդավոր չրխկան | Aeoloides fi guratus |
| Զարմանահրաշ փղիկ | Baris mirifica |
| Ընձառյուծ | Leopard |
| Թամբակիր ճպուռ | Hemianax ephippiger |
| Թամբակուրծք թարախահան | Mylabris sedilithorax |
| Թավշաոտ բու | Boreal owl |
| Թշշան կարապ | Mute swan |
| Թուրաջ | Black francolin |
| Թուրքական կապտաթիթեռ | Agrodiaetus turcicus |
| Ժայռային դրախտապան | Grey-necked bunting |
| Իշամեղու ալագյոզյան | Bombus alagesianus |
| Իշամեղու գետնային | Bombus terrestris |
| Իշամեղու դաղստանյան | Bombus daghestanicus |
| Իշամեղու հայկական | Bombus armeniacus |
| Իշամեղու ձնափայլ | Bombus niveatus |
| Իշամեղու մարգագետնային | Bombus pratorum |
| Իսպանական ճնճղուկ | Spanish sparrow |
| Իֆիգենիա կապտաթիթեռ | Agrodiaetus iphigenia araratensis |
| Լայնականջ ոզնի | Long eared hedgehog |
| Լայնակտուց բադ | Northern shoveler |
| Լինդենի նետիկ | Erythromma lindeni |
| Լճային խխունջ | Acroloxus lacustris |
| Խայտաբադ | Common shelduck |
| Խայտաքիս | European marbled polecat |
| Խաչկտուց | Red crossbill |
| Խճաքարային խխունջ | Orculella ruderalis |
| Խնձորյանի գնայուկ | Deltomerus khnzoriani |
| Խնձորյանի ոսկեբզեզ | Sphenoptera khnzoriani |
| Ծալքաշուրթ լայնականջ չղջիկ | European freetailed bat |
| Ծովային քարադր | Kentish plover |
| Ծվվան սագ | Lesser whitefronted goose |
| Կազիկոպորանյան երկարաբեղիկ | Dorcadion kasikoporanum |
| Կաղնու մեծ երկարաբեղիկ | Cerambyx cerdo acuminatus |
| Կանաչ մեղվակեր | Bluecheeked bee-eater |
| Կանաչավուն դեղնաթիթեռ | Colias chlorocoma |
| Կանոնավոր խխունջ | Gyraulus regularis |
| Կապանյան երկարաբեղիկ | Cortodera kaphanica |
| Կապույտ ճպուռ | Aeshna cyanea |
| Կատարավոր խխունջ | Planorbis carinatus |
| Կարելինի մռայլ արջաթիթեռ | Axiopoena karelini |
| Կարճամարմին ոսկեբզեզ | Anthaxia breviformis |
| Կարմիր բադ | Ruddy shelduck |
| Կարմիր ցին | Red kite |
| Կարմրաթև մագլցող | Wallcreeper |
| Կարմրախածի սագ | Red-breasted goose |
| Կարմրակատար շամփրուկ | Woodchat shrike |
| Կարմրաոտ բազե | Red-footed falcon |
| Կարմրավուն մրջյուն | Manica rubida |
| Կեղծ խոտային չրխկան | Cardiophorus pseudogramineus |
| Կիսաատամ մրջյուն | Crematogaster subdentata |
| Կիսասպիտակավիզ ճանճորս | Semi-collared flycatcher |
| Կիսափայլ երկարաբեղիկ | Dorcadion semilucens |
| Կոռոստելյովի երկարաբեղիկ | Agapanthia korostelevi |
| Կովկասյան ազնվացեղ եղջերու կամ մարալ | Caspian red deer or maral |
| Կովկասյան բնդեռիկ | Glaphyrus caucasicus |
| Կովկասյան կատվաօձ | Cat snake |
| Կովկասյան մարեհավ | Caucasian black grouse |
| Կովկասյան փարավոն | Pharaonus caucasicus |
| Կուզնեցովի երկրաչափ թիթեռ | Ortholitha kuznetzovi |
| Կպչուկի իլիկաթիթեռ | Hyles hippophaes caucasica |
| Կտցար-կաչաղակ | Eurasian oystercatcher |
| Կրկնակտցար | Great snipe |
| Համլետի երկրաչափ թիթեռ | Eupithecia hamleti |
| Հայկական բնդեռիկ | Glaphyrus calvaster |
| Հայկական գիշերաչղջիկ | Armenian whiskered bat |
| Հայկական իժ կամ Ռադդեի իժ | Аrmenian or Radde’s viper |
| Հայկական լեռնատափաստանային իժ | Armenian steppe viper |
| Հայկական ծաղկեփոշեկեր | Isomira armena |
| Հայկական կարմրակն | Armenian roach |
| Հայկական մկնիկ | Аrmenian birch mouse |
| Հայկական մուֆլոն | Armenian mouflon |
| Հայկական որոր | Armenian gull |
| Հայկական սևամարմին | Armenohelops armeniacus |
| Հաշամ | Asp |
| Հաստածղրիդ լայնացած | Bradyporus dilatatus |
| Հաստակտուց քարադր | Greater sand plover |
| Հարավային պայտաքիթ | Mediterranean horseshoe bat |
| Հարթ խխունջ | Gyraulus laevis |
| Հարթ մրջյուն | Tetra morium levigatus |
| Հնդկական եղեգնաթռչնակ | Paddyfi eld warbler |
| Հնդկական վայրենակերպ կամ մացառախոզ | Indian crested porcupine |
| Հուբերտի կապտաթիթեռ | Agrodiaetus huberti |
| Հպարտ ոսկեբզեզ | Anthaxia superba |
| Հսկա գիշաճանճ | Satanas gigas |
| Ձմեռային իշխան | Winter ishkhan |
| Ճախրուկ | Sociable lapwing |
| Ճահճային ճպուռ | Leucorrhinia pectoralis |
| Ճչան կարապ | Whooper swan |
| Ճպուռ տափակաոտ | Platycnemis pennipes |
| Ճպուռ-ծառա | Crocothemis servilia |
| Մազոտ մեղու | Archianthidium pubescens |
| Մախմալ մրջյուն | Cataglyphis machmal |
| Մանուլ | Pallas’s cat or manul |
| Մանուշակագույն մեղու-ատաղձագործ | Xylocopa violacea |
| Մարգագետնային ծիծառակտցար | Collared pratincole |
| Մարգագետնային մկնաճուռակ | Montagu’s harrier |
| Մարգագետնային մողես | Meadow lizard |
| Մարգահավ | Corncrake |
| Մարմարյա մրտիմն | Marbled teal |
| Մգաթև մեղու | Lithurge fuscipenne |
| Մեդվեդևի բնդեռիկ | Pseudopachydema medvedevi |
| Մեծ արոս | Great bustard |
| Մեծ արորիկ | Eurasian curlew |
| Մեծ ենթարծիվ | Greater spotted eagle |
| Մեծ ժայռային սիտեղ | Eastern rock-nuthatch |
| Մեծ իլիկակտցար | Black-tailed godwit |
| Մեծ ձկնկուլ | Great cormorant |
| Մեծաչք ճպուռ | Lestes macrostigma |
| Մեհելիի պայտաքիթ չղջիկ | Mehely’s horseshoe bat |
| Մեղու Դեսեպտորիա | Megachile deseptoria |
| Մթնշաղային կապտաթիթեռ | Maculinea nausithous |
| Միջերկրածովային բազե | Lanner falcon |
| Միջերկրածովային երաշտահավ | Sombre tit |
| Միջերկրածովային կրիա | Spur-thighed tortoise |
| Մնեմոզինա կամ սև ապոլոն | Parnassius mnemosyne rjabovi |
| Մոխրաայտ սուզակ | Red-necked grebe |
| Մոխրագույն երկարաբեղիկ | Dorcadion cineriferum |
| Մոխրագույն կռունկ | Common crane |
| Մոխրագույն մեղու | Anthophora cinerea |
| Մոխրագույն սագ | Greylag goose |
| Մոմախոտի մեղու | Osmia cerinthides |
| Մոնղոլական խածկտիկ | Mongolian finch |
| Մորեխ ելունդավոր | Nocarodes nodosus |
| Մորեխ հայկական | Gomphocerus armeniacus |
| Մորթիավոր ոսկեբզեզ | Acmaeoderella pellitula |
| Յացենկո-Խմելևսկու առվակային գնայուկ | Duvalius yatsenkokhmelevskii |
| Նեղ խխունջ | Vertigo angustior |
| Նեղ սևամարմին | Laena constricta |
| Նետիկ զինված | Coenagrion armatum |
| Նետիկ նրբագեղ | Coenagrion scitulum |
| Ներկարար | European roller |
| Նինայի կապտաթիթեռ | Agrodiaetus ninae |
| Նմանաձև ծաղկեփոշեկեր | Cteniopus persimilis |
| Նմանաձև ճպուռ | Onychogomphus assimilis fulvipennis |
| Շելկովնիկովի կուտորա | Transcaucasian water shrew |
| Շիդլովսկու դաշտամուկ | Schidlovsky’s pine vole |
| Շիկապոչ քարաթռչնակ | Kurdish wheatear |
| Ոտնացուպիկ | Black-winged stilt |
| Որորակտուց ջրածիծառ | Gull-billed tern |
| Ուբադչի ճպուռ | Gomphus ubadschii |
| Չեռնովի մերկաչք | Chernov’s snake-eyed skink |
| Պարսկական պսևդոցիկլոֆիս | Dark-headed dwarf racer |
| Պիկի երկարաբեղիկ | Phytoecia pici |
| Պորչինսկու իշամեղու | Bombus portshinskii |
| Պստիկ սպիտակատամ | Pygmy white-toothed shrew |
| Պրոզերպինա իլիկաթիթեռ | Proserpinus proserpina |
| Ջուլիայի մրջյուն | Diplorhoptrum juliae |
| Ջրասամույր | Eurasian otter |
| Ջրարծիվ | Osprey |
| Ռավազինիի մրջյուն | Myrmica ravasinii |
| Ռեյթերի հացաբզեզ | Anisoplia reitteriana |
| Ռիխտերի փղիկ | Cyclobaris richteri |
| Ռյոզելի երկգույն ծղրիդ | Bicolorana roeseli |
| Ռոմանովի թոմարես | Tomares romanovi |
| Ռոստոմբեկովի մողես | Rostombekov’s lizard |
| Ռուբենյանի բնդեռիկ | Adoretus rubenyani |
| Սաբինա ճպուռ | Orthetrum sabina |
| Սագա տափաստանային | Saga pedo |
| Սանդղաձև խխունջ | Turanena scalaris |
| Սանրաբեղ չրխկան | Ctenicera pectinicornis |
| Սապսան | Peregrine falcon |
| Սատունինի սևագլուխ ռինխոկալամուս | Black-headed rhynchocalamus |
| Սատունինի սկոտոդրիմադուզա | Scotodrymadusa satunini |
| Սեղմված խխունջ | Musculium strictum |
| Սեմյոնովի սևամարմին | Cyphostethe semenovi |
| Սերգեյի երկրաչափ թիթեռ | Eupithecia sergiana |
| Սև անգղ | Cinereous vulture |
| Սև արագիլ | Black stork |
| Սև փայտփոր | Black woodpecker |
| Սևագլուխ չրխկան | Drasterius atricapillus |
| Սևամարմին աքսորված | Entomogonus amandanus |
| Սևանի բեղլու | Sevan barbel |
| Սևանի կողակ | Sevan khramulya |
| Սևանյան գնայուկ | Dyschirius sevanensis |
| Սևափոր դռլոն | Black-bellied sandgrouse |
| Սևլճյան երկարաբեղիկ | Dorcadion sevliczi |
| Սևծովյան ճպուռ | Libellula pontica |
| Սիմպեկմա ճպուռ | Sympecma paedisca |
| Սիրիական սխտորագորտ | Eastern spadefoot |
| Սղոցակիր ճպուռ | Aeshna serrata |
| Սղոցապոչ անդրկովկասյան | Poecilimon geoktshaicus |
| Սղոցապոչ հայկական | Poecilimonella armeniaca |
| Սյունաձև խխունջ | Columella columella |
| Սոխականման ճռիկահավ | Savi’s warbler |
| Սոմխեթական չրխկան | Cardiophorus somcheticus |
| Սովորական երկարաթև չղջիկ | Schreiber’s longfingered bat |
| Սովորական ֆլամինգո | Greater flamingo |
| Սուլթանական հավ | Purple swamphen |
| Սուռակովի կապտաթիթեռ | Agrodiaetus surakovi |
| Սպիտակ խխունջ | Gyraulus albus |
| Սպիտակաայտ ջրածիծառ | Whiskered tern |
| Սպիտակաաչք սուզաբադ | Ferruginous duck |
| Սպիտակաբերան խխունջ | Anisus leucostomus |
| Սպիտակագլուխ անգղ | Griffon vulture |
| Սպիտակագլուխ բադ կամ սավկա | White-headed duck |
| Սպիտակաճակատ սագ | Greater white-fronted goose |
| Սպիտակապոչ արծիվ | White-tailed eagle |
| Սպիտակապոչ եղտյուրիկ | White-tailed lapwing |
| Սպիտակափող սոխակ | White-throated robin |
| Սպիտակափոր մողես | White-bellied lizard |
| Ստեփանավանյան առվակային գնայուկ | Duvalius stepanavanensis |
| Վայրի հնդկահավ (Ուլար) | Caspian snowcock |
| Վան Բրինկի նետիկ | Coenagrion vanbrinkae |
| Վարդագույն հավալուսն | Great white pelican |
| Վեդիական բնդեռ | Tanyproctus vedicus |
| Վեդիական մելիթեա | Melitaea vedica |
| Տարազույգ կապտաթիթեռ | Thersamonolycaena dispar rutila |
| Տարգալակտուց | Eurasian spoonbill |
| Տափակ ճպուռ | Sympetrum depressiusculum |
| Տափաստանային արծիվ | Steppe eagle |
| Տափաստանային ծիծառակտցար | Black-winged pratincole |
| Տափաստանային հողմավար բազե | Lesser kestrel |
| Տափաստանային մկնաճուռակ | Pallid harrier |
| Տոնական գնայուկ | Poecilus festivus |
| Տուրպան | Whitewi nged scoter |
| Տրոշելի խխունջ | Bithynia troscheli |
| Ցախաքլորաորս | Northern goshawk |
| Փոքր արոս | Little bustard |
| Փոքր ենթարծիվ | Lesser spotted eagle |
| Փոքր կարապ | Bewick’s swan |
| Փոքր ձկնկուլ | Pygmy cormorant |
| Փոքր ճագարամուկ | Small five-toed jerboa |
| Փոքր չրխկան | Craspedostethus permodicus |
| Փոքր ջրածիծառ | Little tern |
| Փոքրասիական գետնասկյուռ | Аsia Мinor ground squirrel |
| Փոքրասիական մողես | Lizard of Asia Minor |
| Փոքրասիական տրիտոն | Northern banded newt |
| Քալաշյանի երկարաբեղիկ | Conizonia kalashiani |
| Քալաշյանի մրջնասեր բզեզ | Philomessor kalashiani |
| Քաջահավ | Glossy ibis |
| Քարարծիվ | Golden eagle |
| Քուռի քարթակ | Kura gudgeon |
| Օձակեր արծիվ | Short-toed snake eagle |
| Օրդուբադյան սևամարմին | Adelphinus ordubadensis |
| Ֆալետիի կողնջակեր ցայտագնայուկ | Procerus scabrosus fallettianus |
| Ֆիտոդրիմադուզա հայկական | Phytodrymadusa armeniaca |
Կենդանիների ցանկն ըստ տաքսոնոմիայի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կենդանիների ցանկն ըստ տաքսոնոմիայի
Անողնաշար կենդանիներ
- Փափկամարմիններ
- Հոդվածոտանիներ
- Միջատներ
- Ճպուռներ
- Ուղղաթևեր
- Հավասարաթևեր
- Կարծրաթևեր կամ Բզեզներ
- Թեփուկաթևեր կամ Թիթեռներ
- Թաղանթաթևեր
- Երկթևեր
- Միջատներ
- Ոսկրային ձկներ
- Սաղմոնակերպեր
- Սաղմոնայիններ
- Ծածանակերպեր
- Ծածանազգիներ
- Սևանի կողակ
- Սևանի բեղլու
- Հաշամ
- Հայկական կարմրակն
- Քուռի քարթակ
- Առաջավորասիական ծական
- Ծածանազգիներ
- Սաղմոնակերպեր
- Երկկենցաղներ
- Պոչավորներ
- Սալամանդրներ
- Անպոչ երկկենցաղներ
- Սխտորագորտեր
- Պոչավորներ
- Սողուններ
- Կրիաներ
- Ցամաքային կրիաներ
- Մողեսներ
- Օձեր
- Լորտուներ
- Իժանման օձեր կամ իժեր
- Դարևսկու իժ
- Հայկական լեռնատափաստանային իժ
- Հայկական իժ կամ Ռադդեի իժ
- Կրիաներ
- Թռչուններ
- Սուզականմաններ
- Սուզակներ
- Թիաոտայիններ
- Հավալուսններ
- Ձկնկուլներ
- Արագիլանմաններ
- Արագիլներ
- Եգիպտահավեր
- Տարգալակտուցներ
- Ֆլամինգոյանմաններ
- Սագանմաններ
- Բազեանմաններ
- Ճուռակներ
- Ջրարծիվներ
- Բազեներ
- Հավանմաններ
- Մարեհավեր
- Փասիաններ
- Կռունկանմաններ
- Իսկական կռունկներ
- Ջրահովվիկներ
- Արոսներ
- Քարադրանմաններ
- Կտցար-կաչաղակներ
- Քարադրներ
- Մորակտցարներ
- Բզակտուցներ
- Ծիծառակտցարներ
- Որորներ
- Ջրածիծառներ
- Դռլոնանմաններ
- Դռլոնններ
- Բվանմաններ
- Բվեր
- Ներկարարանմաններ
- Մեղվակերներ
- Ներկարարներ
- Փայտփորանմաններ
- Ճնճղուկանմաններ
- Խաղտտնիկներ
- Շամփրուկներ
- Կեռնեխներ
- Շահրիկներ
- Ճանչորսներ
- Երաշտահավեր
- Սիտեղներ
- Դրախտապաններ
- Սերինոսներ
- Ճնճղուկներ
- Ճայեր
- Սուզականմաններ
- Կաթնասուններ
- Միջատակերներ
- Ոզնիակերպեր
- Գետնափորներ
- Ձեռքաթևավորներ
- Պայտաքթայիններ
- Հարթաքթայիններ
- Բուլդոգայիններ
- Կրծողներ
- Վայրենակերպեր
- Ավազամկնանմաններ
- Մկնիկանմաններ
- Սկյուռանմաններ
- Համստերանմաններ
- Ճագարամկնանմաններ
- Գիշատիչներ
- Զույգասմբակավորներ
- Սնամեջ եղջյուրավորներ
- Եղջերուներ
- Միջատակերներ
- Ոսկրային ձկներ
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԵՆԴԱՆԻՆԵՐԻ ԿԱՐՄԻՐ ԳԻՐՔԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ»։ www.arlis.am։ 2010-02-05։ Վերցված է 2016-05-11
- ↑ 2,0 2,1 Աղաբաբյան Կարապետ Տիգրանի (2010)։ Աղասյան Ա, ed.։ Հայաստանի Հանրապետության կենդանիների Կարմիր գիրք: Անողնաշար և ողնաշարավոր կենդանիներ։ Բնապահպանության նախարարություն ՀՀ (Երկրորդ հրատ ed.)։ Երևան: ՀՀ բնապահպանության նախարարություն։ ISBN 9789994124848
- ↑ Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարան։ Երևան: Հայկական Հանրագիտարան Հրատարակչություն։ 2006։ էջ 601։ ISBN 5-89700-029-8