Վիքիպեդիա՝ ազատ հանրագիտարան

Բարի գալուստ Վիքիպեդիա

Ազատ հանրագիտարան, որը կարող է խմբագրել յուրաքանչյուր ոք
Այս պահին Հայերեն Վիքիպեդիան ունի 271 009 հոդված։

Բժշկություն
Պատմություն
Տնտեսագիտություն

Խմբագրման ուղեցույց · Օգնություն · Հարցեր · Ինչպես գրել հայերեն · Գրանցվել Այսօր Շաբաթ է, 2020 թվականի Մայիսի 30-ը։ Հիմա ժամը 16:44 է։

Շաբաթվա հոդված
< «Շաբաթվա հոդված» նախագիծ Կոլորիզմ (անգլ.՝ colorism), մաշկի մուգ երանգով անձանց նկատմամբ խտրականություն, որը հիմնականում դրսևորվում է միևնույն էթնիկ կամ ռասայական խմբի մարդկանց շրջանում։ Որպես կանոն՝ ավելի բաց մաշկ ունեցող մարդիկ ունենում են էական արտոնություններ, որոնք նախկինի պես անհասանելի են մուգ մաշկ ունեցող մարդկանց։ Կոլորիզմը տարածված է Հարավային Ասիայում, Աֆրիկայում, Չինաստանում, Միացյալ Նահանգներում և Լատինական Ամերիկայում։ Մաշկի առավել մուգ երանգ ունեցող մարդկանց նկատմամբ խտրականության առաջին դրսևորումները գրանցվել են հին ժամանակներում, երբ ասիական երկրներում (Հնդկաստան, Չինաստան, Կորեա, Ճապոնիա, Մալայզիա, Ֆիլիպիններ և այլն) բաց մաշկն ասոցացվել է ազնվական ծագման հետ։ Այդ ժամանակ բանվորներն ամբողջ օրվա ընթացքում աշխատում էին արևի տակ՝ փողոցում, իսկ վերնախավն արևից թաքնվելու հնարավորություն էր ունենում, ինչի շնորհիվ նրանց մաշկը նկատելիորեն ավելի բաց երանգ էր ունենում, քան գյուղացիների մաշկը։ Բաց մաշկն ասոցացվել է կանանց գեղեցկության հետ, այդ պատճառով ազնվական կանայք իրենց դեմքն առատորեն ծածկում էին սպիտակ դիմափոշով (օրինակ՝ Չինաստանում, Կորեայում և Ճապոնիայում): Այսօր Ասիայի երկրներում թուխ մաշկի նախապաշարմունքներն առաջվա պես հարստացնում են գեղեցկության իդեալների վերաբերյալ արևմտյան գաղափարները։ Արևմտյան կոլորիզմի արմատները ձգվում են մինչև գաղութացման շրջան, երբ իշխում էր սպիտակամորթների ռասայական գերակշռության գաղափարը: Մուգ մաշկն ասոցացվել է իռացիոնալության, վայրենության, թերարժեքության և այլանդակության հետ, իսկ եվրոպական արտաքինը (սպիտակ մաշկ, ուղիղ և բաց գույնի մազեր և աչքեր)՝ վեհանձնության, գեղեցկության, գերազանցության հետ։ Այս մտածելակերպն էլ դարձել է կոլորիզմի հիմքը։ Մաշկի գույնի խտրականությունը Միացյալ Նահանգներում առաջին անգամ ի հայտ է եկել լատինամերիկացիների և աֆրոամերիկացիների շրջանում՝ գաղութացման և ստրկատիրության ժամանակ՝ մինչև Ամերիկայի քաղաքացիական պատերազմը։ Սպիտակամորթ ստրկատերերն ավելի բաց մաշկ ունեցող ստրուկներին (նրանք երբեմն ստրկատերերի և նրանց ստրուկների ապօրինի զավակներ էին) տալիս էին մեծ արտոնություններ, ինչպիսիք են ոչ թե դաշտային, այլ տնային աշխատանք կատարելու, սովորելու, կարդալու և հազվադեպ նույնիսկ ստրկությունից ազատվելու հնարավորությունները: Ստրկության վերացումից հետո նույնպես շարունակվել է մարդկանց առանձնացումն արտոնյալ և ոչ արտոնյալ խմբերի՝ ըստ մաշկի երանգի։ Կա վարկած, որ կոլորիզմն առաջացել է դեռևս մինչև գաղութացումը։ «Շեյդիզմ» վավերագրական ֆիլմի (անգլ.՝ shade-ստվեր) հերոսուհիներից մեկը՝ Շրի Լանկա կղզու բնակիչ երիտասարդ կինը, պարզաբանում է, որ կոլորիզմն առաջացել է Հնդկաստանում: Հին հնդկական էպոսի՝ Ռամայանայի տեսարաններից մեկում ներկայացված է Հյուսիսի ազնվական տոհմից սերող սպիտակամորթ արքայի մենամարտը Հարավի սևամորթ թագավորի հետ, որն ասոցացվում է չար ուժերի հետ։ «Կոլորիզմ» եզրույթը նույն ռասայի մարդկանց ուղղված կանխակալ վերաբերմունք է, որը հիմնված է բացառապես նրանց մաշկի գույնի վրա։ Այն ի հայտ է եկել աֆրոամերիկացի գրող և հասարակական գործիչ Էլիս Ուոկերի շնորհիվ, որն առաջին անգամ այն օգտագործել է 1983 թվականին հրատարակված «Մայրական այգիների փնտրտուքում. Կնոջ արձակը» հրապարակախոսությունում: Նա կոլորիզմը բնորոշել է որպես չարիք, հիվանդություն, որը պետք է կանգնեցնել և աֆրոամերիկացիներին հնարավորություն տալ ապրել ու զարգանալ նախապաշարմունքներից դուրս․․․ Ավելին⇒ Պահոց Էլ. փոստով Ավելի շատ շաբաթվա հոդվածներ...
Գիտե՞ք, որ․․․
...էկոլոգիական սպասքը կարող է լինել նաև ուտելի։ ...այս պատկերասրահը գտնվում է Նորվեգիայի թագուհու ախոռում: ...այս մարդը ծնվել է կիսատ և քայլել է ձեռքերով: ...բացի Խաղաղության Նոբելյան մրցանակից, կա նաև «Իրավապաշտպանների Նոբելյան մրցանակ»: ...Թաթարստանի Գերագույն դատարանի առաջին նախագահը լռել է ՆԳԺԿ-ում աշխատելու մասին։ ...հայտնի ռուսական պատկերասրահը հիմնել է կտորեղեն արտադրողը, իսկ համանման բրիտանական պատկերասրահը՝ շաքարագործարանատերը: Հաջորդ թողարկում \| Արխիվ \| Խմբագրել
Մասնակցիր
Վիքիպեդիան հանրագիտարան է, որն ստեղծվել և զարգանում է քեզ նման այցելուների կողմից։ Այստեղ գործում է «մեկը բոլորի համար, բոլորը՝ մեկի համար» սկզբունքը։ Առաջին անգա՞մ ես փորձում. օգտվի՛ր օգնության դասընթացից։ Չգիտես՝ ինչի՞ց սկսել. ահա մի քանի խորհուրդ: Մասնակցի՛ր այս ամիս կազմակերպվող նախագծերին։ ՎիքիԹիմ 1+3 խմբագրական մրցույթ Վիքին սիրում է Երկիրը 2020 լուսանկարչական մրցույթ CEE Spring 2020 Ճանապարհորդություն դեպի Նախիջևան Հայերեն Վիքիպեդիայի ստուգաթոն Շաբաթը մեկ հոդված Հայաստանի գյուղերի հոդվածների բարելավում Ամենադիտվող հոդվածների բարելավում «Վիքիպեդիա» կրթական ծրագիր Հայ կրթական հիմնարկություն (2020) Ես ստեղծում եմ կարևորագույն հոդված Բժշկական կարևորագույն հոդվածներ Այլ նախագծեր Նախագծի էջ \| Հաջորդ թողարկում

Մայիսի 30-ը պատմության մեջ

< Մայիսի 29	Մայիսի 31 >

1431 թ. – Ռուանում Ժաննա դ'Արկին մահապատժի ենթարկեցին՝ այրելով խարույկի վրա (ծն. 1412 թ.)։
1778 թ. – մահացել է Վոլտերը, ֆրանսիացի լուսավորիչ փիլիսոփա (ծն. 1694 թ.)։
1927 թ. – ԱՄՆ-ում հիմնվեց Հաճընի Հայրենակցական Ընդհանուր Միությունը։
1937 թ. – ծնվել է Ալեքսանդր Դեմյանենկոն, ռուս սիրված դերասան («Կովկասի գերուհին», մահ. 1999 թ.)։
1953 թ. – խորհրդային կառավարությունը, անտեսելով Հայկական հարցը, Թուրքիայի կառավարությանը հայտնեց, որ «Հանուն բարի դրացիական հարաբերությունների պահպանման և խաղաղության ու անվտանգության ամրապնդման Հայաստանի և Վրաստանի կառավարությունները հնարավոր գտան հրաժարվել Թուրքիայի նկատմամբ ունեցած իրենց տարածքային պահանջներից»։
1990 թ. – տեղի ունեցան Հայաստանի Ազգային ժողովի 2-րդ գումարման ընտրությունները։
1994 թ. – մահացել է Արմեն Զարյանը, հայ ճարտարապետ, գրող Կոստան Զարյանի որդին (ծն. 1914 թ.)։
1999 թ. – Մինսկի «Նեմիգ» մետրոյի կայարանի մոտ տեղի ունեցած հրմշտոցի արդյունքում մահացավ 53 մարդ, մոտավորապես 150 հոգի ստացան մարմնական վնասվածքներ։

Նախագծի էջ | Մայիս | Տարվա օրերը

Նորություններ

COVID-19 պանդեմիա

COVID-19 վարակ
SARS-CoV-2 կորոնավիրուս
Աշխարհում՝ 6,060,616 վարակված
2,684,817 բուժված
367,428 մահ

Շարունակվող իրադարձություններ՝ Արտակարգ դրություն Հայաստանում (2020)

Պակիստանում Airbus A320 մարդատար ինքնաթիռի վթարի հետևանքով մահացել է 97 մարդ։
Ֆրանսիայում ձերբակալվել է Ռուանդայի ցեղասպանության կազմակերպիչներից Ֆելիսիեն Կաբուգան։
Ֆիլիպինների ամենամեծ «ABS-CBN» հեռուստաալիքը դադարեցրել է հեռարձակումը։
Առաջին անգամ աստղային համակարգում (HR 6819) անզեն աչքով տեսանելի է եղել սև խոռոչը:
Իսրայելում երեք արտահերթ ընտրություններից հետ Բենյամին Նեթանյահուն և Բենի Գանցը պայմանավորվել են կոալիցիոն կառավարություն ձևավորելու հարցում։
ԱՄՆ-ում բողոքի ակցիաներ են բռնկվում Մինեապոլիսում ոստիկանական ձերբակալության ժամանակ Ջորջ Ֆլոյդի մահվանից հետո: