Թայվանի երկրաշարժ 2024

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Թայվանի երկրաշարժ 2024
Թայվանի երկրաշարժ 2024 (Թայվան)##
Թայվանի երկրաշարժ 2024 (Թայվան)
Երկրաշարժի էպիկենտրոնը ցույց տվող քարտեզ
Տեսակերկրաշարժ
Երկիր Թայվան
ՏեղանքHualien County?
Տարեթիվապրիլի 3, 2024[1]
Մագնիտուդ ռիխտերի սանդղակով7,2[2]
Զոհվածներ16 մարդ[3]
Վիրավորներ1106[4]
 2024 Hualien earthquake Վիքիպահեստում

Թայվանի երկրաշարժ, տեղի է ունեցել 2024 թվականի ապրիլի 3-ին, տեղական ժամանակով 07:58-ին (23:58 UTC), 7.4 մագնիտուտ հզորությամբ երկրաշարժը տեղի է ունեցել հարավարևմտյան Թայվանի Հուալյան քաղաքից 18 կմ կմ հեռավորության վրա[5]։ Թայվանում ամենամեծ երկրաշարժն էր 1999 թվականի Ջիջի երկրաշարժից հետո։ Եղել են մի քանի հետցնցումներ, որոնք գերազանցել են հինգ մագնիտուտը։

Տեկտոնական տեղակայում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թայվանն ունի բազմաթիվ ուժեղ երկրաշարժերի պատմություն[6]։ Կղզին գտնվում է Ֆիլիպինյան ծովի և Եվրասիական սալերի զուգակցման բարդ գոտում։ Երկրաշարժի վայրում այս սալերը մոտենում են միմյանց տարեկան75 մմ։ Թայվանի հարավում Եվրասիական սալիի օվկիանոսային ընդերքը ընկղմվում է Ֆիլիպինյան ծովի սալի տակ՝ ստեղծելով կղզային՝ Լուզոնի աղեղը։ Թայվանում օվկիանոսային ընդերքն ամբողջությամբ իջել է, և աղեղը բախվում է Եվրասիական սալի մայրցամաքային ընդերքին։ Թայվանից հյուսիս Ֆիլիպինյան ծովի սալը, ի տարբերություն, ընկղմվում է Եվրասիական սալի տակ՝ ձևավորելով Ռյուկյու աղեղը[7]։

Երկրաշարժ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երկրաշարժը ունեցել է CWB սեյսմիկ առավելագույն ուժգնությունը՝ 6+ Mw Հուալիեն քաղաքում և 5 Mw՝ Թայբեյում[8]։ 6.4 Mw հզորությամբ հետցնցում է տեղի ունեցել ժամը 00:11 U

TC-ին[9], որին հաջորդել է 5.7 Mw հզորությամբ ժամը 00:35-ին, 5.5 Mw հզորությամբ ժամը 00:43-ին[10] և մեկը՝ 5.7 Mw ժամը 00:46[11]։ Հիմնական ցնցումը Թայվանում տեղի ունեցած ամենաուժեղ երկրաշարժն էր 1999 թվականի Ջիջի երկրաշարժից ի վեր, որի 7.7 Mw էր[12]։ Ցնցումները զգացվել են Հոնկոնգում[13], Շանհայում, Սուչժոու, Շենչժեն, Գուանչժոու, Շանթոու[14] և Չինաստանի Ֆուցզյան նահանգի մի քանի քաղաքներում[15]։

Երկրաշարժը ունեցել է կիզակետային մեխանիզմ, որը համապատասխանում է հակադարձ խզվածքին 34,8 կմ խորության խորության վրա։ Համաձայն Միացյալ Նահանգների երկրաբանական հետազոտության, ճեղքը տեղի է ունեցել Եվրասիական սալիի ներսում հյուսիս-արևելք-հարավ-արևմուտք հարվածող, չափավոր անկման, հետադարձ խզվածքի վրա։ Նմանատիպ մեծության հակադարձ խզվածքով երկրաշարժի խզման գնահատված չափերը 60 կմ են 35 կմ-ով[16]։

Ցունամի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության բնական պաշարների նախարարությունը երկրորդ ամենաբարձր մակարդակի նարնջագույն ցունամիի նախազգուշացում է տվել՝ նախազգուշացնելով պոտենցիալ տեղայնացված ալիքների մասին, որոնք կարող են զգալի վնաս հասցնել ափամերձ շրջաններին[17]։ Ճապոնիայի օդերևութաբանական գործակալությունը ցունամիի նախազգուշացում է տվել Օկինավայի պրեֆեկտուրայի համար, որ սպասվում է 3 մ ալիք[18], որը հետագայում նվազեցվեց[19]։ A 30 սմ ալիքը դիտվել է Յոնագունիում երկրաշարժից մոտ 15 րոպե անց։ Ալիքներ են սպասվել նաև Միյակո և Յայամա կղզիների երկայնքով[20], 20 սմ ալիքները հասնեն են Միյակո և Իշիգակի կղզիներին[21]։ Ցունամիի նախազգուշացումն առաջինն էր, որը տրվել է Օկինավա պրեֆեկտուրայում 2011 թվականի Տոհոկուի երկրաշարժից և ցունամիից հետո[22]։ Դրա պատճառով դադարեցվել են թռիչքները Օկինավայում և Կագոսիմայում, այդ թվում՝ Նահա օդանավակայանը, որը տարհանվել է երրորդ հարկ[23][24]։ Չինաստանի Ցունամիի նախազգուշացման կենտրոնը, որը գտնվում է Բնական պաշարների նախարարության ներքո, թողարկել է իր ամենաբարձր տագնապի մակարդակը 1-ին կամ կարմիր մակարդակում[14]։

Ֆիլիպիններում տարհանումներ են նշանակվել Աղետների ռիսկի նվազեցման և կառավարման ազգային խորհրդի կողմից Բատանես, Կագայան, Իզաբելա և Իլոկոս Նորտե նահանգներում PHIVOLCS- ի նախազգուշացումից հետո։ Խորհրդատվություն է տրվել 23 նահանգներին «բարձր ցունամիի ալիքների» համար՝ 3 մ, որը հետագայում կրճատվեց մինչև 30 սմ[15][25][26][27] Թայվանի ժամանակով ժամը 10:03-ին Խաղաղ օվկիանոսի ցունամիի նախազգուշացման կենտրոնը հայտնել է, որ «ցունամիի սպառնալիքն այժմ հիմնականում անցել է», ինչը ստիպեց PHIVOLCS-ին չեղարկել ցունամիի նախազգուշացումը[28]։

Ազդեցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Չորս մարդ է մահացել է[29][30], երեքը զոհվել են ժայռերի անկումից Հուալիենի Տարոկո ազգային պարկում արշավելիս[27]։ Մեկ այլ մարդ մահացել է, երբ թունելը փլուզվել է և ջախջախել նրա բեռնատարը[13]։ Այգու ավելի քան 40 այցելու տուժել է։ Հիսուն մարդ վիրավորվել է նաև Հուալիենում, Յիլանում, Թայբեյում, Նոր Թայբեյում, Կելունգում և Տաոյուանում ՝ ընկնելու կամ տապալված առարկաների պատճառով[14]։

26 շենքերի գրանցված փլուզումներից կեսից ավելին տեղի է ունեցել Հուալիենում։ Փլուզումների հետևանքով առնվազն 20 մարդ արգելափակվել է[31]։ Հուալիեն քաղաքում փլուզվել են երկու տուն, ինը հարկանի շենք և ռեստորան՝ ներսում բազմաթիվ մարդկանց արգելափակելով[32][33]։ Քաղաքի միջնակարգ դպրոցի շենքը նույնպես մեծ վնասներ է կրել[34]։ Թայբեյում նույնպես պահեստի շենք է փլուզվել՝ պատճառելով երեք աննշան վնասվածքներ, ևս մեկ մարդ փրկության է սպասում[35]։ Մայրաքաղաքի հին շենքերի և որոշ նոր շինությունների երեսպատման սալիկներ են պոկվել և թափվե[20] լ։ Սինդիան շրջանում տեղի ունեցած անկման հետևանքով յոթ տուն փլուզվել է, ինչի հետևանքով 12 մարդ տարհանվել է[36]։ Հաղորդվում է, որ Նոր Թայբեյի շրջանաձև գծի ուղևորափոխադրումը սխալ դասավորված է, և Թայբեյի մետրոյի բոլոր ծառայությունները կարճ ժամանակով դադարեցվել են անվտանգության ստուգումների համար[37]։ Տաոյուան միջազգային օդանավակայանի առաստաղի մի մասը փլուզվել է[14]։ Յուանի օրենսդրական շենքի պատերն և առաստաղները նույնպես վնասվել են[27]։ Թայչունգում քարաթափումները փակել են ճանապարհը՝ վնասելով երեք մեքենա և վիրավորելով վարորդին[38]։ Ըստ Taipower-ի տվյալների, էլեկտրաէներգիայի անջատումները տուժել են Թայվանում 87000 տուն[19], որոնցից 14833-ը եղել են բուն քաղաքում; Երկրաշարժից մոտավորապես 25 րոպեի ընթացքում վերականգնվել է 5306 դեպք[39]։ Գրանցվել են նաև ինտերնետի խափանումներ[40]։ Հաղորդվում է, որ կղզու մեծ մասում վնասված պատեր և ամենուրեք բեկորներ և տապալված պատեր են[14]։

Սիուլինի մոտ զանգվածային սողանք է տեղի ունեցե[41] լ. Սուհուա մայրուղին, առնվազն ինը քարաթափումից հետո փակվել է։ Մեկ այլ մայրուղու վրա տեղի է ունեցել քարաթափում, որը հարվածել է առնվազն 12 ավտոմեքենայի ևվիրավորվել են ինը հոգի[42]։ Գույշան կղզին տուժել է, կղզու մեծ մասը փլվել է օվկիանոս[43]։

Երկրաշարժի և ցունամիի նախազգուշացումից հետո կիսահաղորդիչներ արտադրող TSMC-ն ժամանակավորապես դադարեցրեց չիպերի արտադրության որոշ մեքենաներ և տարհանեց անձնակազմի շատ անդամների[44]։

Արձագանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թայվանի պաշտոնաթող նախագահ Ցայ Ինգ Վենը մտահոգություն է հայտնել պատճառված վնասի կապակցությամբ և հրամայել է Չինաստանի Հանրապետության զինված ուժերին աջակցել Հուալիենում և կղզու այլ մասերում տեղական կառավարությանը փրկարարական առաքելություններում։ Փոխնախագահ և նորընտիր նախագահ Ուիլյամ Լայը կոչ է արել հանրությանը զգույշ լինել և հանգստություն պահպանել և հայտարարել է աղետի դեմ պայքարի շտապ օգնության կենտրոնի ստեղծման մասին[14]։

Մի քանի կիսահաղորդչային ընկերություններ, այդ թվում՝ Powerchip-ը, KYEC-ը, Taimide Tech-ը և TSMC-ն ժամանակավորապես դադարեցրել են գործունեությունը և տարհանել իրենց օբյեկտները Հսինչուում։ TSMC-ն հայտնել է, որ երկրաշարժից ակնկալում է մոտ 60 միլիոն դոլարի վնաս[14]։

Չինաստանի Թայվանի գործերի գրասենյակը հայտնել է, որ անհանգստացած է երկրաշարժով և պատրաստ է օգնություն ցուցաբերել[45]։

Ճապոնիան ռազմական ինքնաթիռ է տեղակայել Օկինավայի պրեֆեկտուրայում ցունամիի ահազանգից հետո հնարավոր վնասները դիտարկելու համար[27]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 第 019 號顯著有感地震報告Central Weather Administration, 2024.
  2. 第 019 號顯著有感地震報告Central Weather Administration.
  3. Chang Chi, Huang Li-yun, Lai Yu-chen and Evelyn Yang Two bodies retrieved, three more found on Shakadang Trail one week post-quakeCNA, 2024.
  4. 花蓮強震看到國人素質 搜救人員:謝謝參與救災的每個人(չին.)聯合報, 2024.
  5. «M 7.4 - 18 km SSW of Hualien City, Taiwan». Earthquake Hazards Program. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  6. Hume, Tim (2018 թ․ փետրվարի 7). «More than 50 people could be trapped inside this building». VICE News. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 8-ին.
  7. Molli G.; Malavieille J. (2010). «Orogenic processes and the Corsica/Apennines geodynamic evolution: insights from Taiwan». International Journal of Earth Sciences. 100 (5): 1207–1224. doi:10.1007/s00531-010-0598-y. S2CID 129517282.
  8. «快訊/花蓮7.2地震!整棟大樓「整根拔起」倒塌 驚悚畫面曝光» (չինարեն). TVBS. 2024 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  9. National Earthquake Information Center (2024 թ․ ապրիլի 3). «M 6.4 - 11 km NE of Hualien City, Taiwan». United States Geological Survey. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  10. National Earthquake Information Center (2024 թ․ ապրիլի 3). «M 5.5 - 2 km SSW of Hualien City, Taiwan». United States Geological Survey. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  11. National Earthquake Information Center (2024 թ․ ապրիլի 3). «M 5.7 - 23 km NE of Hualien City, Taiwan». United States Geological Survey. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  12. «Tsunami warnings issued after strong earthquake off east coast of Taiwan». CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  13. 13,0 13,1 «Four dead, dozens injured in most powerful Taiwan quake in 25 years». France 24. 2024 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  14. 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 14,6 Chung, Lawrence; Liang, Xinlu (2024 թ․ ապրիլի 3). «Taiwan toll rises to 4 dead, 97 injured after 7.3 magnitude earthquake rocks island and sparks tsunami warnings». South China Morning Post. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  15. 15,0 15,1 «Strong quake rocks Taiwan, tsunami warnings issued». Reuters. 2024 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  16. National Earthquake Information Center (2024 թ․ ապրիլի 3). «M 7.4 - 18 km SSW of Hualien City, Taiwan». United States Geological Survey. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  17. Zhang Yi; Li Menghan (2024 թ․ ապրիլի 3). «Mainland offers aid to Taiwan after powerful earthquake». China Daily.
  18. «Tsunami warning issued for Okinawa after strong quake hits near Taiwan». The Japan Times. 2024 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  19. 19,0 19,1 «Live: Taiwan hit by magnitude-7.5 earthquake, collapsing buildings». ABC News (ավստրալիական անգլերեն). 2024 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  20. 20,0 20,1 «A strong earthquake rocks Taiwan, collapsing buildings and causing a tsunami». Associated Press. CNBC. 2024 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  21. «Tsunami reaches areas of Okinawa, advisory in effect». NHK (անգլերեն). 2024 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  22. «Tsunami advisory lifted for areas of Okinawa». NHK (անգլերեն). 2024 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  23. «Japan's Naha Airport on Okinawa has diverted all flights». CNN (անգլերեն). 2024 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  24. «Flights to and from Japan's Okinawa and Kagoshima regions suspended, Japan Airlines says». CNN (անգլերեն). 2024 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  25. «Philippines warns of tsunami, orders evacuation of coastal areas after Taiwan quake». Agence France-Presse. New Straits Times. 2024 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  26. «Philippines warns of tsunami, orders evacuations after Taiwan quake». ABS-CBN News. 2024 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  27. 27,0 27,1 27,2 27,3 Bodeen, Christopher (2024 թ․ ապրիլի 3). «Taiwan's strongest earthquake in nearly 25 years damages buildings, leaving 4 dead». Associated Press. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  28. «Philippines cancels tsunami warning after Taiwan quake». ABS-CBN News. 2024 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  29. Ahmad, Reged (2024 թ․ ապրիլի 3). «Taiwan earthquake live updates: evacuations and tsunami warning in Japan; buildings collapsed in Taiwan». The Guardian. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  30. «Four dead as strongest earthquake in 25 years hits Taiwan» (բրիտանական անգլերեն). 2024 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  31. Blanchard, Ben; Lee, Yimou (2024 թ․ ապրիլի 3). «Taiwan hit by strongest quake in 25 years, four deaths reported». Reuters. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  32. «0403花蓮地震 本報記者現場直擊 9層大樓傾倒 地下室3人受困» (չինարեն). United Daily News. 2024 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  33. «大地震!花蓮2棟民宅倒塌「屋內人數不明」 當地警消搶救中» (չինարեն). Yahoo! Kimo. 2024 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  34. «花蓮7.2大地震!花蓮女中校舍驚傳塌陷 鋼筋外露「現場畫面」曝» (չինարեն). Yahoo! Kimo. 2024 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  35. «0403花蓮大地震 中和倉庫倒塌! 3人受傷1人待援» (չինարեն). United Daily News. 2024 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  36. «0403大地震/新店安泰路傳7棟房屋下陷 疏散12人» (չինարեն). United Daily News. 2024 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  37. «花蓮強震》新北捷運環狀線疑歪斜 乘客疏散畫面曝光». Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  38. «花蓮7.2大地震!中橫便道落石猛砸釀1傷 11人受困明隧道待救» (չինարեն). China Times. 2024 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  39. «影/0403大地震 台中9千多戶停電 山城住戶:嚇到腿軟» (չինարեն). United Daily News. 2024 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  40. «Four dead as strongest earthquake in 25 years hits Taiwan». BBC (անգլերեն). 2024 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  41. «快訊/7.2地震花蓮崇德山崩 石塊高處掉落塵土飛揚恐怖畫面曝» (չինարեն). Yahoo! Kimo. 2024 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  42. «9 injured on Taiwan highway as earthquake causes landslides and rockfalls». CNN (անգլերեն). 2024 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  43. «台湾7.2可怕强震 宜兰外海惊见龟山岛「龟头断裂」» (Chinese (China)). 2024 թ․ ապրիլի 2. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  44. «TSMC Evacuates Production Lines After Major Taiwan Quake». Bloomberg.com (անգլերեն). 2024 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 3-ին.
  45. «China's Taiwan affairs office offers disaster relief assistance». The Jerusalem Post. 2024 թ․ ապրիլի 3.