Jump to content

Թիակիկ սովորական

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Թիակիկ սովորական
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Սնկեր
Ընտանիք Phallaceae
Տեսակ Թիակիկ սովորական
Լատիներեն անվանում
Phallus impudicus


Թիակիկ սովորական, մորկեղ գարշահոտ (լատին․՝ Phallus impudicus), Phallaceae ընտանիքին պատկանող սունկ, որը գրանցված է Հայաստանի Կարմիր գրքում։

Նկարագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

3-4 սմ տրամագծով, սպիտակ, ձվաձև, օվալաձև երիտասարդ փակ պտղամարմինները երբեմն գնդաձև են։ Մինչև 30 սմ երկարությամբ հասունացած պտղամարնինները խոշոր են։ Եռաշերտ պերիդիումի արտաքին և ներքին շերտերը փառանման են, հարթ, միջին շերտը՝ դոնդողանման։ Պերիդիումը պատռվում է 2-4 մասերի՝ բլթակների, որոնք պահպանվում են պտղամարմնի հիմքում բաժականման պատյանի (վոլվա) տեսքով։ 5-20 x 2-4 սմ երկարությամբ ոտիկով, գլանաձև, սպունգանման, քարանձավանման կառուցվածքով ռեցեպտակուլը սպիտակ է, սնամեջ։ Գլխիկը առաջացնում է զանգակաձև գլխարկ՝ պատված լորձնային, ձիթապտղագույն, երբեմն սպիտակ, փառակալած գլեբայով։ Ունի սուր տհաճ հոտ։ 3-5,5 x 2-2,8 մկմ, բաց դեղնավուն, գլանաձև, էլիպսաձև սպորները ընկղմված են լորձի մեջ[1]։

Տարածվածություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընդհանուր արեալն ընդգրկում է Եվրոպան, Ասիան, Հարավային Կովկաս (Ադրբեջան, Վրաստան, Հայաստան)։ Հայաստանում հայտնաբերված է Իջևանի ֆլորիստիկական շրջանում՝ «Դիլիջան» ազգային պարկ, Ապարանի ֆլորիստիկական շրջանում՝ Ծաղկունյաց լեռնաշղթա, Լոռու ֆլորիստիկական շրջանում՝ Ստեփանավանի շրջակայք[1]։

Հայաստանում հանդիպում է հողի վրա, լայնատերև անտառներում, փոքր խմբերով, 1200-1960 մ բարձրություններում, հունիս-հոկտեմբեր ամիսներին։ Հումուսային սապրոտրոֆ է։ Ուտելի է երիտասարդ վիճակում, երբ պտղամարմինը ձվաձև է։ Ժողովրդական բժշկության մեջ երիտասարդ պտղամարմիններն օգտագործվում են որպես դեղամիջոց[1]։

Պահպանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայաստանում պահպանվում է «Դիլիջան» ազգային պարկի համապատասխան էկոհամակարգերի կազմում[1]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.
Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թիակիկ սովորական» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թիակիկ սովորական» հոդվածին։