Պերճ Զեյթունցյան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Զեյթունցյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Պերճ Զեյթունցյան
Ծնվել էհուլիսի 18, 1938(1938-07-18)[1][2][3]
ԾննդավայրԱլեքսանդրիա, Եգիպտոս[2][3]
Վախճանվել էօգոստոսի 21, 2017(2017-08-21)[4][1] (79 տարեկան)
Վախճանի վայրԵրևան, Հայաստան
Մասնագիտությունգրող, թարգմանիչ, հրապարակախոս և սցենարիստ
Ազգությունհայ
Քաղաքացիություն Եգիպտոսի թագավորություն,  ԽՍՀՄ և  Հայաստան
ԿրթությունՊյատիգորսկի պետական լեզվաբանական համալսարան (1963)[2] և Սցենարիստների և ռեժիսորների բարձրագույն դասընթացներ (1964)
ԱնդամակցությունԽՍՀՄ Գրողների միություն և Տիբերինա ակադեմիա[3]
ԱշխատավայրՀայֆիլմ, «Երևան» հեռուստաֆիլմերի ստուդիա և ՀԳՄ[2]
Պարգևներ
ԶավակներԶարմինե Զեյթունցյան
Պերճ Զեյթունցյան Վիքիքաղվածքում
Պերճ Զեյթունցյան Վիքիդարանում
 Perch Zeytuntsyan Վիքիպահեստում

Պերճ Արմենակի Զեյթունցյան (հուլիսի 18, 1938(1938-07-18)[1][2][3], Ալեքսանդրիա, Եգիպտոս[2][3] - օգոստոսի 21, 2017(2017-08-21)[4][1], Երևան, Հայաստան), հայ արձակագիր, դրամատուրգ, հրապարակախոս և թարգմանիչ։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամներ։ ՀԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ (1989), պետական մրցանակի կրկնակի դափնեկիր, Հռոմի արվեստների և հասարակական գիտությունների «Տիբերինա» ակադեմիայի պատվավոր անդամ[5]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1938 թվականի հուլիսի 18-ին Եգիպտոսի Ալեքսանդրիա քաղաքում։ 1948 թվականին ծնողների հետ տեղափոխվել է Խորհրդային Հայաստան։ Սովորել է Երևանի Ղազարոս Աղայանի անվան միջնակարգ դպրոցում, որն ավարտել է 1956 թվականին ոսկե մեդալով[5]։ 1963 թվականին ավարտել է Պյատիգորսկի օտար լեզուների ինստիտուտի հեռակա բաժինը։ 1963-1964 թվականներին սովորել է Մոսկվայի երկամյա բարձրագույն սցենարական դասընթացներում։

1953 թվականին «Պիոներ» ամսագրում տպագրվել է Պերճ Զեյթունցյանի առաջին պատմվածքը՝ «Նվեր»։ 1956 թվականին հրատարակվել է նրա ստեղծագործությունների առաջին ժողովածուն «Նրա առաջին ընկերը»։ 1956 թվականին գրողին շնորհվել է Հայաստանի երիտասարդական փառատոնի I մրցանակ՝ ոսկե մեդալ, իսկ 1957 թվականին ստացել է ԽՍՀՄ երիտասարդական փառատոնի II մրցանակ՝ արծաթե մեդալ[5]։

1965-1968 թվականներին եղել է «Հայֆիլմ» կինոստուդիայի խմբագիրը, 1965-1975 թվականներին՝ հեռուստաֆիլմերի «Երևան» ստուդիայի գլխավոր խմբագիրը, 1975-1986 թվականներին՝ Հայաստանի գրողների միության քարտուղարը։ 1986-1990 թվականներին զբաղեցրել է «Պիոներ» ամսագրի գլխավոր խմբագիրի պաշտոնը։ 1991-1992 թվականներին եղել է Հայաստանի մշակույթի առաջին նախարարը[5]։

Պերճ Զեյթունցյանը հեղինակել է 12 պիես, որոնք բեմադրվել են Երևանի թատրոններում։ Գրքերը թարգմանվել են 11 լեզուներով, այդ թվում՝ ռուսերեն, անգլերեն, ֆրանսերեն, արաբերեն[6][7]։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 1986 - ստացել է Գրողների միության Գ. Սունդուկյանի անվան մրցանակ,
  • 1987 - ընտրվել է Հռոմի «Թիբերինա» ակադեմիայի պատվավոր անդամ,
  • 1989 - ստացել է ՀԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործչի կոչում,
  • 1998 - արժանացել է Մովսես Խորենացու անվան մեդալի,
  • 1999 - «Խոր վիրապ» պիեսի համար ստացել է պետական մրցանակ,
  • 2003 - արժանացել է Թեքեյան մշակութային միության «Հայկազուն Ուզունյան» գրական մրցանակի լավագույն արձակ ստեղծագործության համար («Մի նայիր հայելուն»),
  • 2004 - հրապարակախոսության համար արժանացել է ժուռնալիստների միության «Ոսկե գրիչ» մրցանակի,
  • 2004 - արժանացել է ՀՀ գրողների միության Լ. Շանթի անվան մրցանակի տարվա լավագույն պիեսի համար («Մահապատիժ հայկական ձևով»),
  • 2005 - Մշակույթի գործիչների համահայկական լիգայի կողմից ստացել է «Հայ արվեստի ասպետ» կոչում,
  • 2005 - ընտրվել է Երևանի պատվավոր քաղաքացի,
  • 2006 – ստացել է Ֆրանսիայի հայ համայնքի «Արարատ» մրցանակ,
  • 2007 - արժանացել է Հայաստանի թատերական գործիչների միության «Արտավազդ» մրցանակի,
  • 2007 - արժանացել է Մայր աթոռ Սուրբ Էջմիածնի «Սուրբ Սահակ, Սուրբ Մեսրոպ» շքանշանի
  • 2007 - Կալիֆոռնիայի UCLA համալսարանի հայագիտական ամբիոնի կողմից ստացել է «Գրիգոր Նարեկացի» մրցանակ,
  • 2008 - ստացել է Միջազգային հայկական «Կարոտ» փառատոնի մրցանակ որպես լավագույն դրամատուրգ,
  • 2008 - ստացել է ՀՀ «Մեսրոպ Մաշտոց» շքանշան,
  • 2008 - արժանացել է ՀՀ մշակույթի նախարարության ոսկե մեդալի,
  • 2008 - արժանացել է Հայաստանի ազգային գրադարանի «Հակոբ Մեղապարտ» մեդալի,
  • 2008 - պարգևատրվել է Հայաստանի գրողների միության «Գրական վաստակի համար» ոսկե մեդալով,
  • 2009 - ՀՀ մշակույթի նախարարության կողմից ստացել է «Արվեստի երախտավոր» կոչումը[5],
  • 2013 - ՀՀ Վարչապետի որոշմամբ պարգևատրվել է ՀՀ վարչապետի հուշամեդալով,
  • 2016 - Հայաստանի Հանրապետության Անկախության 25-ամյակի առթիվ, հայ գրականության և մշակույթի զարգացման գործում ներդրած մեծ ավանդի համար պարգևատրվել է Պատվո շքանշանով[8]։

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Նրա առաջին ընկերը (պատմվածքներ), Երևան, 1956, 160 էջ։
  • Մեր թաղի ձայները (պատմվածքներ, վիպակ), Երևան, 1959, 152 էջ։
  • Մեզնից հետո (վեպ), Երևան, 1963, 340 էջ։
  • Փարիզի համար (պատմվածքներ), Երևան, 1965, 56 էջ։
  • Կլոդ Ռոբերտ Իզերլի (վեպ), Երևան, 1968, 256 էջ։
  • Զեյթունցյան Պերճ, Դովլաթյան Ֆրունզե «Երևանյան օրերի խրոնիկա», Երևան, 1971, 159 էջ։
  • Կատակերգություն առանց մասնակիցների (վիպակներ), Երևան, 1975, 312 էջ։
  • Արշակ Երկրորդ (վեպ), Երևան, 1977, 532 էջ։
  • Ամենատխուր մարդը (պիեսներ), Երևան, 1981, 388 էջ։
  • Իրիկնային հեքիաթներ (պատմվածքներ), Երևան, 1983, 60 էջ։
  • Մեծ լռություն (պիեսներ), Երևան, 1985, 408 էջ։
  • Ընտիր երկեր, հատ. 1. «Ամենատխուր մարդը», «Քսաներորդ դարի լեգենդը», «Անավարտ մենախոսություն», «Վերջին խաղը», «Երևանյան օրերի խրոնիկան», Երևան, 1987, 584 էջ։
  • Ընտիր երկեր, հատ. 2. «Պիեսներ», «Արշակ Երկրորդ», Երևան, 1987, 608 էջ։
  • Վերջին արևագալը (վեպ), Երևան, 1989, 656 էջ։
  • Ցուլերը դեռ այնտեղ են (հրապարակախոսություն), Երևան, 1990, 192 էջ։
  • Ծնվել է ու մահացել (պիեսներ), Երևան, 1995, 232 էջ։
  • Մեզանից յետոյ, Պէյրութ, 1998, 352 էջ։
  • Յիսուս Նազովրեցին և նրա երկրորդ աշակերտը, Անթիլիաս, 1999, 96 էջ։
  • Հիսուս Նազովրեցին և իր երկրորդ աշակերտը։ Խոր վիրապ (պիեսներ), Երևան, 2001, 138 էջ։
  • Մի նայիր հայելուն (վիպակ և պիես), Երևան, 2004, 126 էջ։
  • Ապրենք տասը պատվիրաններով (հոդվածներ, հրապարակախոսություն), Երևան, 2009, 656 էջ։
  • Ոտքի՛, դատարանն է գալիս, Երևան, 2013, 248 էջ։

Առցանց[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Պերճ Զեյթունցյան. Յուրաքանչյուր տասից մեկը
  • Խոր Վիրապ

Թարգմանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Էրսքին Քոլդուել, Տաք գետը, պատմվածքներ, 1962։
  • Գրեհեմ Գրեն, Խաղաղ ամերիկացին, վեպ, 1963։
  • Էռնեստ Հեմինգուեյ, Կիլիմանջարոյի ձյուները, պատմվածք, 1963։
  • Էռնեստ Հեմինգուեյ, Հրաժեշտ զենքին, վեպ, 1972։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. ԽուդավերդյանՀայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.)Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 2.
  4. 4,0 4,1 4,2 Perch Zeytuntsyan dies aged 79
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Պերճ Զեյթունցյան, Կենսամատենագիտություն, Երևան, 2010
  6. Baghdasaryan, Aram. «AV Production - Պերճ Զեյթունցյան». avproduction.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 17-ին.
  7. «ՊԵՐՃ ԶԵՅԹՈՒՆՑՅԱՆԸ 70 ՏԱՐԵԿԱՆ Է. ՆՐԱՆ ՇՆՈՐՀԱՎՈՐԵԼ Է ՆԱԽԱԳԱՀԸ». www.panorama.am. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 17-ին.
  8. «ՀՀ Նախագահի հրամանագրերը - Փաստաթղթեր - Հայաստանի Հանրապետության Նախագահ [պաշտոնական կայք]». նախագահ.հայ. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Մարգարյան Սիրանուշ, Պատմության ժամանակը / Խմբ. Ս. Սարինյան, Երևան, 2000, 212 էջ։
  • Ղուլյան Արտակ, Պերճ Զեյթունցյանի արձակը։ Սեղմագիր, Երևան, 2005, 22 էջ։
  • Ղուլյան Արտակ, Երկատման հիմնախնդիրը և նմանակի ֆենոմենը Պերճ Զեյթունցյանի արձակում, Ստեփանակերտ, Դիզակ պլյուս, 2007, 42 էջ։
  • Մուրադյան Լիանա, Պերճ Զեյթունցյանի դրամաների լեզուն, Երևան, 2008, 112 էջ։
  • Սարհատյան Աիդա, Շարահյուսական կապակցման միջոցները և նրանց ոճական արժեքը Պերճ Զեյթունցյանի արձակում, Երևան, 2008, 164 էջ։
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 685