Գրիգոր Արծրունի
- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Արծրունի ազգանունով այլ մարդկանց մասին:
| Գրիգոր Երեմիայի Արծրունի հայ․՝ Գրիգոր Արծրունի | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | փետրվարի 15 (27), 1845 |
| Ծննդավայր | Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն |
| Մահացել է | դեկտեմբերի 19, 1892 (47 տարեկանում) |
| Մահվան վայր | Թիֆլիս |
| Քաղաքացիություն | Ռուսական կայսրություն |
| Ազգություն | հայ |
| Կրթություն | Թիֆլիսի ռուսական գիմնազիա Մոսկվայի և Պետերբուրգի համալսարաններ |
| Գիտական աստիճան | փիլիսոփայության դոկտոր |
| Մասնագիտություն | լրագրող, հրապարակախոս և հասարակական գործիչ |
| Աշխատանք | «Մշակ» օրաթերթի հիմնադիր և գլխավոր խմբագիր |
| Ծնողներ | հայր՝ Երեմիա Արծրունի, մայր՝ Ագրիպինա Նազարյանց-Արծրունի |
Ստորագրություն | |
Գրիգոր Երեմիայի Արծրունի (1845, փետրվարի 27, Մոսկվա - 1892, դեկտեմբերի 17[1], Թիֆլիս), հայ հրապարակախոս, պոզիտիվիստական սոցիոլոգիական մտքի ներկայացուցիչ, հասարակագետ, քննադատ, գրական-հասարակական գործիչ։
Բովանդակություն
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սկզբնական կրթությունը ստացել է Թիֆլիսի ռուսական գիմնազիայում (1858-1863 թթ.)։ Այնուհետև ուսանել է Մոսկվայի և Պետերբուրգի համալսարաններում[2]։ 1867 թվականին ընդունվել է Հայդելբերգի համալսարանը և ավարտել 1869 թվականին՝ ստանալով քաղաքատնտեսության և փիլիսոփայության դոկտորի աստիճան։ 1869-1870 թվականներին հայերենի դասեր է առել Վիեննայի, ապա Վենետիկի Մխիթարյանների մոտ։ 1870 թվականի սեպտեմբերին վերադարձել է Թիֆլիս, պաշտոնավարել Գայանյան օրիորդաց դպրոցում։ 1865-1870 թվականներին թղթակցել է «Մեղու Հայաստանի», «Հայկական աշխարհ» պարբերականներին։ 1872 թվականին հիմնել է «Մշակ» թերթը, որի խմբագիրն էր մինչև մահը։
Իր հայացքներով հարում էր ազատականության (լիբերալիզմ), կողմնակից էր Հայաստանում կապիտալիստական հարաբերությունների զարգացմանը, բուրժուա-դեմոկրատական կարգերի հաստատմանը։ Ռուսաստանի օգնությունը համարում էր վճռական արևմտահայերի ազատագրման գործում։
Ստեղծագործական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հրապարակախոսական գործունեությանը զուգընթաց Գրիգոր Արծրունին զբաղվել է գրական ստեղծագործությամբ։ Գրել է հուշագրական բնույթի գործեր, «Էվելինա» (1891 թ.) վեպը, պատմվածքներ, ակնարկներ, ֆելիետոններ և այլն։ Հարուստ է մանավանդ նրա գրական-քննադատական ժառանգությունը։ Դեռ հայդելբերգյան շրջանում դրել է իդեալներ առաջարկող և հասարակության ախտերն անխնա մերկացնող գրականության զարգացման պահանջը, շեշտել ռոմանտիկական և ռեալիստական արվեստը հասարակության կենսական շահերին ծառայեցնելու միտքը։ 1880-ական թվականներին Գրիգոր Արծրունին հրաժարվել է ռոմանտիկական գրական ուղղությունը պաշտպանելու նախկին դիրքավորումից։ Գրական-ռեալիստական շարժման վերելքի պայմաններում նպաստել է գեղագիտական նոր ըմբռնումների հաստատմանն ու հասարակական ճանաչմանը։ Տվել է ռեալիզմի նոր սահմանում՝ ելնելով տիպականության, տիպ-կերպարի այն ժամանակ քաղաքացիություն ստացած ըմբռնումներից։ Տիպը բազմազան ու բազմաթիվ անհատականությունների ընդհանրացման արդյունք է, «մի գեղարվեստական անձնավորություն», որն իր մեջ առնում է հոգեբանությունների ու բնավորությունների տիպական միջինը։ Ստորագրել է Նիոբե, Ասիացի, Է․ Շատիրավացի կեղծանուններով։
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Калашьян В. А., «Общественные взгляды Григора Арцруни»,
- «Учёные записки Ереванского государственного русского педагогического института имени А. А. Жданова», 1949, том I.
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Շիրվանզադեի հուշերը Գրիգոր Արծրունու վերաբերյալ
- kamavor- Գրիգոր Արծրունին և նրա «Մշակը»
- «Խոստովանություն. Գրիգոր Արծրունի». ֆիլմ՝ Նարինե Թուխիկյանի հեղինակային ֆիլմաշարից
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ 
|
| ||||||
