Արտեմ Հարությունյան

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Արտեմ Հարությունյան (այլ կիրառումներ)

Արտեմ Հարությունյան
Ծնվել է	սեպտեմբերի 19, 1945(1945-09-19) (77 տարեկան)
Ծննդավայր	Ստեփանակերտ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն
Քաղաքացիություն	Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն և  Հայաստան
Կրթություն	ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետ (1968) և Մաքսիմ Գորկու անվան գրականության ինստիտուտ
Կոչում	պրոֆեսոր
Գիտական աստիճան	բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1989)
Մասնագիտություն	բանաստեղծ, գրականագետ, թարգմանիչ և համալսարանի դասախոս
Աշխատավայր	Երևանի պետական համալսարան
Ծնողներ	հայր՝ Միքայել Հարությունյան
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ
Պարգևներ և մրցանակներ	և Հայաստանի պետական մրցանակ
Անդամություն	ԽՍՀՄ Գրողների միություն
Artem Harutyunyan Վիքիպահեստում

Արտեմ Միքայելի Հարությունյան (սեպտեմբերի 19, 1945(1945-09-19), Ստեփանակերտ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն), հայ բանաստեղծ, գրականագետ, թարգմանիչ։ Բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1989), պրոֆեսոր (1991)։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1976 թվականից։

Հայկական հանրագիտարանի խմբագրության գիտխմբագիր Միքայել Հարությունյանի որդին է։

Կենսագրություն

1968 թվականին ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետը, ապա՝ Մոսկվայի Մաքսիմ Գորկու անվան համաշխարհային գրականության ինստիտուտի արտասահմանյան գրականության ասպիրանտուրայի անգլիական բաժինը։ 1972 թվականից դասախոսում է ԵՊՀ-ում։ 1979 թվականից Հայաստանի Գրողների միության անդամ է։ 1994 թվականին ԱՄՆ-ում անգլերեն թարգմանած «Նամակ Նոյին» ժողովածուն ամերիկյան մի շարք համալսարաններ ներկայացրել են Նոբելյան մրցանակի։ 2010 թվականին հրատարակվել է Հարությունյանի «Հեռուստապոեմներ «Շուշի» և «Բաբելոն» հյուրանոցների աշտարակից» գիրքը։ Դասախոսել է Մոսկվայի, Սորբոնի, Մոնպելիեյի, Մարսելի, Դարեմի, Քլիվլենդի, Կոլումբիայի, Հարվարդի, Քոլգեյթի համալսարաններում, Ստամբուլի ամերիկյան համալսարանում։ 1995 թվականին Ֆուլբրայթի կրթաթոշակով դասախոսել է Համիլթոնի Քոլգեյթի համալսարանում, նույն կրթաթոշակով, 2002 թվականին Լոս Անջելեսի համալսարանում։ 1994-1995 թվականներին աշխատել է Վաշինգտոնում` որպես Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության դեսպան։ Մասնակցել է արտերկրում կազմակերպված պոեզիայի փառատոների` Մոսկվայում (1983 թ., Մ. Գորկու անվան մրցանակ), Անգլիայում (1983 թ., Լոնդոն-Նյուքասլ, Դիլըն Թոմասի անվան մրցանակ), Ֆրանսիայում (1989 թ., Փարիզ-Ռոդեզ, Ռընե Շարի անվան մրցանակ), Շվեդիայում (Ստոկհոլմ, 2008 թ., միջազգային փառատոնի մրցանակ), Թուրքիայում (Ստամբուլ, 2010 թ., միջազգային փառատոնի մրցանակ)։

1994 թվականին ԱՄՆ-ում Արտեմ Հարությունյանի անգլերեն թարգմանված «Նամակ Նոյին» ժողովածուն ("Letter to Noah", 1994 թ., New York) ամերիկյան մի շարք համալսարաններ ներկայացրել են Նոբելյան մրցանակի։

2011 թվականին պարգևատրվել է «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 2-րդ աստիճանի մեդալով։ ԽՄԿԿ անդամ 1979 թվականից։

Ստեղծագործություններ

Հարությունյանի ստեղծագործությանը բնորոշ է հողի և ուժի միաձուլումը, քաղաքական իրադարձություններին, ժամանակակից կյանքի իրողությունների ու ռիթմերի պոետիկ ներկայացումը։

• «Նշանների Երկիր», 1977։
• «Տեսադաշտ», 1979 թվական, ռուսերեն՝ 1983 թվական, ԽՍՀՄ ԳՄ Մ. Գորկու անվան մրցանակ, 1983։
• «Ներկայության խոսքեր», 1988 թվական «Ռնե Շարի մրցանակ՝ 1988 թվական, Ֆրանսիա։
• «Հրդեհը հինավուրց հողի», 1993 թվական, Թեքեյան մշակութային միության գրական մրցանակ, 1992։
• «Նամակ Նոյին» (անգլերեն, 1995 թվական), (հայերեն, 1997 թվական)։
• «Հուդայի արձակուրդը», 2003 թվական, ՀՀ պետական մրցանակ։

Գրել է գրականագիտական հոդվածներ, աշխատություններ («Ետպատերազմյան, ամերիկյան պոեզիայի զարգացման հիմնական միտումները», 1986 թվական, «Գրական ուղղությունների պայքարն անգլիական վեպում 20-րդ դարի սկզբին», 1992 թվական)։ Կատարել է թարգմանություններ անգլերենից (Փ. Բալաքյանի «Ճակատագրի սև շունը», 2003 թվական, «Հայացք Բաբելոնի աշտարակից», 2004 թվական)։

Թարգմանություններ

• Դոբրիցա Էրիչ, «Հանգերից է իմ հոգին ջերմանում...»; Ցուլը (բանաստեղծություններ)։ «Գարուն», 1999 թ., № 1, էջ 66։
• Ստեֆան Ռաիչկովիչ, Քարե գիշերերգ; Ձոն Պրկոսի հուշարձանին (բանաստեղծություններ)։ «Գարուն», 1999 թ., № 1, էջ 66։

Մրցանակներ

• Ստամբուլի միջազգային փառատոնի մրցանակ, 2010 թ.
• Ստոկհոլմի միջազգային փառատոնի մրցանակ, 2008 թ.
• ՀՀ պետական մրցանակ, 2003 թ. («Հուդայի արձակուրդը» գրքի համար)
• Ռենե Շարի անվան մրցանակ, 1989 թ.
• Մաքսիմ Գորկու անվան մրցանակ, 1983 թ.
• Դիլըն Թթմասի անվան մրցանակ, 1983 թ.

Երկեր

• Նշանների երկիր (բանաստեղծություններ), Երևան, 1977 թ., 116 էջ։
• Տեսադաշտ (բանաստեղծություններ), Երևան, 1979 թ., 224 էջ։
• Շեմ (բանաստեղծություններ, պոեմ), Երևան, 1984 թ., 144 էջ։
• Ներկայության խոսքեր (բանաստեղծություններ), Երևան, 1988 թ., 164 էջ։
• Հրդեհը հինաւուրց հողի (բանաստեղծություններ), Նիւ Ջերսի, 1993 թ., 209 էջ։
• Նամակ Նոյին, Երևան, 1997 թ., 348 էջ։
• Հուդայի արձակուրդը (բանաստեղծություններ, պոեմ), Երևան, 2003 թ., 456 էջ։
• Հեռուստապոեմներ «Շուշի» և «Բաբելոն» հյուրանոցների աշտարակից (բանաստեղծություններ), Երևան, 2010 թ., 656 էջ։
• Հատընտիր, Երևան, 2014 թ., 256 էջ։