Հրանտ Մաթևոսյան

Հրանտ Մաթևոսյան
Ծնվել է	փետրվարի 12, 1935
Ծննդավայր	Ահնիձոր, Ալավերդու շրջան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Վախճանվել է	դեկտեմբերի 19, 2002 (67 տարեկան)
Վախճանի վայր	Երևան, Հայաստան
Գերեզման	Կոմիտասի անվան զբոսայգու պանթեոն
Մասնագիտություն	գրող, սցենարիստ, արձակագիր և վիպասան
Լեզու	հայերեն
Ազգություն	հայ
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Հայաստան
Կրթություն	Հայկական պետական մանկավարժական համալսարան (1962) և Սցենարիստների և ռեժիսորների բարձրագույն դասընթացներ (1967)
Ժանրեր	վիպակ, պատմվածք, Նովել և Վիպակ
Աշխատավայր	Խորհրդային գրականություն, Գրական թերթ և ՀԳՄ
Պարգևներ	; ՀԽՍՀ պետական մրցանակ և Երևանի պատվավոր քաղաքացի
Զավակներ	Շողեր Մաթևոսյան
Կայք	hrantmatevossian.org
	Հրանտ Մաթևոսյան Վիքիքաղվածքում
	Հրանտ Մաթևոսյան Վիքիդարանում
	Hrant Matevosyan Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Հրանտ Մաթևոսյան (այլ կիրառումներ)

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Մաթևոսյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Հրանտ Իգնատի Մաթևոսյան (փետրվարի 12, 1935(1935-02-12)^[1], Ահնիձոր, Ալավերդու շրջան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ^[2]^[1] - դեկտեմբերի 19, 2002(2002-12-19)^[1], Երևան, Հայաստան^[1]), հայ արձակագիր, կինոսցենարիստ։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1968 թվականից^[3]։

Կենսագրություն

Հրանտ Մաթևոսյանը ծնվել է 1935 թվականի փետրվարի 12-ին Թումանյանի շրջանի Ահնիձոր գյուղում։

Կրթություն

Սովորել է գյուղի դպրոցում, ապա կրթությունը շարունակել է Կիրովականի մանկավարժական ուսումնարանում։

1958-1962 թվականներին սովորել է Երևանի մանկավարժական ինստիտուտի պատմալեզվաբանական ֆակուլտետում։ Ուսմանը զուգահեռ, որպես սրբագրիչ, աշխատել է «Սովետական գրականություն» ամսագրում ու Գրական թերթում։

1965-1967 թվականներին Մոսկվայում անցել է բարձրագույն սցենարական դասընթացներ։

Գրական գործունեություն

Առաջին տպագիր գործը «Տափաստանում» ակնարկն էր (1959)։ Առավել հայտնի է դարձել 1961 թվականին լույս տեսած «Ահնիձոր» ակնարկով։ Մաթևոսյանը նկարագրում էր ժամանակակից գյուղի և գյուղացու ծանր վիճակը։ Նրա հետագա ամբողջ ստեղծագործությունը կապված է գյուղի և գյուղացու հետ։

Պատմվածքների առաջին ժողովածուն՝ «Օգոստոս»-ը, լույս է տեսել 1967 թվականին։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1964 թվականից։ 1996-2000 թվականներին նախագահել է Հայաստանի գրողների միությունը։ Ստեղծագործությունները թարգմանվել և հրապարակվել են ռուսերեն, անգլերեն, ֆրանսերեն, գերմաներեն, լիտվերեն, մոլդովերեն, էստոներեն, վրացերեն, ղազախերեն, ղրղզերեն, ուկրաիներեն, չեխերեն, հունգարերեն, նորվեգերեն, բուլղարերեն և այլ լեզուներով։

Հիմնական ստեղծագործություններ

Ժողովածուներ

1967 թվական՝ «Օգոստոս» (Երևան, «Հայաստան»)
- «Արջը»
- «Բեռնաձիեր»
- «Թախիծ»
- «Մենք ենք մեր սարերը»
- «Միամիտ պատմություն»
- «Շները»
1978 թվական՝ «Ծառերը» (Երևան, «Սովետական գրող»)
- «Աշնան արև»
- «Գոմեշը»
- «Խումհար»
- «Ծառերը»
- «Մեծամոր»
- «Մեսրոպ»
- «Սկիզբը»
1978 թվական «Մեր վազքը» (Երևան, «Սովետական գրող»)
- «Բաց երկնքի տակ հին լեռներ»
- Իմ գայլը
- «Կանաչ դաշտը»
- «Հացը»
- «Մեր վազքը»
- «Պատիժը»
1983 թվական՝ «Տերը» (Երևան, «Սովետական գրող»)
- «Այս կանաչ, կարմիր աշխարհը»
- «Աշնան արև»
- «Չեզոք գոտի» (պիես)
- «Ջաղացը»
- «Տերը»

Հրապարակախոսություն, էսսեներ, հոդվածներ

«Մեծամոր»
«Սպիտակ թղթի առջև», Երևան, 2004 թվական
«Ես ես եմ», Երևան, 2005 թվական

Կինոսցենարներ ու պիեսներ

1969 թվական - «Մենք ենք մեր սարերը»
1969 թվական - «Աղքատի պատիվը»
1975 թվական - «Այս կանաչ, կարմիր աշխարհը» Ակսել Բակունցի «Միրհավը» պատմվածքի մոտիվներով
1977 թվական - «Աշնան արև»
1977 թվական - «Օգոստոս»
1979 թվական - «Արամայիս Երզնկյան»
1983 թվական - Չեզոք գոտի (պիես)
1984 թվական - «Տերը»
1992 թվական - «Ազգային բանակ» (տեքստի հեղինակ)

Երկերի մատենագիտություն

Օգոստոս, Երևան, 1967, 291 էջ։
Մենք ենք, մեր սարերը, Երևան, 1968, 92 էջ։
Մեր վազքը (պատմվածքներ), Երևան, 1978, 240 էջ։
Ծառերը (վիպակներ), Երևան, 1978, 460 էջ։
Տերը (կինովիպակներ), Երևան, 1983, 408 էջ։
Երկեր, հատ. 1. Ահնիձոր, Մենք ենք, մեր սարերը, Բեռնաձիեր, Թափանցիկ օր, Մեծամոր, Գոմեշը, Մեր վազքը, Իմ գայլը, Պատիժը, Բաց երկնքի տակ հին լեռներ, Կանաչ դաշտը, Երևան, 1985, 584 էջ։
Երկեր, հատ. 2. Աշնան արև, Խումհար, Ծառերը, Տաշքենդ, Տերը, Երևան, 1985, 616 էջ։
Մեր վազքը (պատմուածքներ), Պէյրութ, 1987, 194 էջ։
Վիպակներ, Երևան, 1990, 733 էջ։
Սպիտակ թղթի առջև (հոդվածներ), Երևան, 2004, 366 էջ։
Հատընտիր, հատ. 1. Պատմվածքներ, Նժույգս, նժույգս, Նարինջ զամբիկը, Պատիժը, Օգոստոս, Ալխո, Կայարան, Թափանցիկ օր, Մեծամոր, Մենք ենք, մեր սարերը, Աշնան արև, Խումհար, Երևան, 2005, 704 էջ։
Հատընտիր, հատ. 2. Տաշքենդ, Տերը, Այս կանաչ, կարմիր աշխարհը, Չեզոք գոտի, Հոդվածներ, Հարցազրույցներ, Երևան, 2005, 704 էջ։
Ես ես եմ (հարցազրույցներ), Երևան, 2005, 518 էջ։
Նանա իշխանուհու կամուրջը (Անտիպներ), Երևան, 2006, 140 էջ։
Անտիպներ, հատ. 1. Ակնարկներ, Պատմվածքներ, Վիպակներ, Երևան, 2017, 616 էջ։
Անտիպներ, հատ. 2. Տախը, Երևան, 2017, 624 էջ։

Մրցանակներ

1967 թվականին արժանացել է «Դրուժբա նարոդով» ամսագրի մրցանակին։
1984 թվականին ստացել է Գրականության ԽՍՀՄ պետական մրցանակը։
1996 թվականին արժանացել է Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանի ասպետ պարգևին։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2000.
↑ «Հրանտ Մաթևոսյան». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 12-ին.

Գրականություն

Փանոսյան Ս., Հրանտ Մաթևոսյանի ստեղծագործությունը, Ե., 1984 թ.։
Կիմ Աղաբեկյան, Հրանտ Մաթևոսյան. Ծմակուտի վիպասքը, Երևան, Երևանի համալսարանի հրատարակչություն, 1988 թ., 356 էջ։
Հայկական համառոտ հանրագիտարան, հատ. 3, Երևան, 1999 թ.:
Գրիգորյան Վ., Հրանտ Մաթևոսյան, Ե., 1989 թ.։
Եզեկյան Լ., Հրանտ Մաթևոսյանի խոսքարվեստի մի քանի հարցեր, Ե., 1986 թ.։
Հայկական համաբարբառ։ Հրանտ Մաթևոսյան, Աշնան արև, Վանաձոր, 2006 թ.։
Հրաչօ [Մաթևոսյան Հ.], Հրանտ կամ դառնամուխ կյանք, Ե., 2003 թ.։
Մաթևոսյանական արձագանքներ, Վանաձոր, 2005 թ.։
Մաթևոսյանական ընթերցումներ, գիրք 1, Ե․, ԵՊՀ հրատ․, 2006
Մաթևոսյանական ընթերցումներ, գիրք 2, Ե․, ԵՊՀ հրատ․, 2011 [1]
Մաթևոսյանական ընթերցումներ, գիրք 3, Ե., ԵՊՀ հրատ․, 2016 [2]
Մաթևոսյանական ընթերցումներ, գիրք 4, Ե., ԵՊՀ հրատ․, 2022 [3]
Վարդումյան Հ., Զրույցներ Հրանտ Մաթևոսյանի հետ, Ե., 2003 թ.։
Գասպարյան Դ., Երկնային շուշան։ Ազգային մտածողություն և ազգային ինքնագիտակցություն, Ե., 2005 թ.։
Վ. Ռ. Գրիգորյան, Հրանտ Մաթևոսյան. ստեղծագործությունը, Ե., 2013, 560 էջ։

Արտաքին հղումներ

Հրանտ Մաթևոսյանի պաշտոնական կայքը

Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հրանտ Մաթևոսյան» հոդվածին։

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հրանտ Մաթևոսյան» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հրանտ Մաթևոսյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 7, էջ 143)։

[_a59ac88c1f286cbd-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.

[_64f5a1586f195210-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2000.

[3] «Հրանտ Մաթևոսյան». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 12-ին.

[1]

[2]

[3]