Հրանտ Մաթևոսյան
Հրանտ Մաթևոսյան | |
---|---|
Ծնվել է | փետրվարի 12, 1935 |
Ծննդավայր | Ահնիձոր, Ալավերդու շրջան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ |
Վախճանվել է | դեկտեմբերի 19, 2002 (67 տարեկան) |
Վախճանի վայր | Երևան, Հայաստան |
Գերեզման | Կոմիտասի անվան զբոսայգու պանթեոն |
Մասնագիտություն | գրող, սցենարիստ և արձակագիր |
Լեզու | հայերեն |
Քաղաքացիություն | ![]() ![]() |
Կրթություն | Հայկական պետական մանկավարժական համալսարան (1962) և Սցենարիստների և ռեժիսորների բարձրագույն դասընթացներ (1967) |
Ժանրեր | վիպակ և պատմվածք |
Աշխատավայր | Խորհրդային գրականություն, Գրական թերթ և ՀԳՄ |
Պարգևներ | |
Զավակներ | Շողեր Մաթևոսյան |
Կայք | hrantmatevossian.org |
Հրանտ Մաթևոսյան Վիքիքաղվածքում | |
Հրանտ Մաթևոսյան Վիքիդարանում | |
![]() |
Հրանտ Իգնատի Մաթևոսյան (փետրվարի 12, 1935, Ահնիձոր, Ալավերդու շրջան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - դեկտեմբերի 19, 2002, Երևան, Հայաստան), հայ արձակագիր, կինոսցենարիստ։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1964 թվականից [1]։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հրանտ Մաթևոսյանը ծնվել է 1935 թվականի փետրվարի 12-ին Թումանյանի շրջանի Ահնիձոր գյուղում։
Կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սովորել է գյուղի դպրոցում, ապա կրթությունը շարունակել է Կիրովականի մանկավարժական ուսումնարանում։
1958-1962 թվականներին սովորել է Երևանի մանկավարժական ինստիտուտի պատմալեզվաբանական ֆակուլտետում։ Ուսմանը զուգահեռ, որպես սրբագրիչ, աշխատել է «Սովետական գրականություն» ամսագրում ու Գրական թերթում։
1965-1967 թվականներին Մոսկվայում անցել է բարձրագույն սցենարական դասընթացներ։
Գրական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Առաջին տպագիր գործը «Տափաստանում» ակնարկն էր (1959)։ Առավել հայտնի է դարձել 1961 թվականին լույս տեսած «Ահնիձոր» ակնարկով։ Մաթևոսյանը նկարագրում էր ժամանակակից գյուղի և գյուղացու ծանր վիճակը։ Նրա հետագա ամբողջ ստեղծագործությունը կապված է գյուղի և գյուղացու հետ։
Պատմվածքների առաջին ժողովածուն՝ «Օգոստոս»-ը, լույս է տեսել 1967 թվականին։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1964 թվականից։ 1996-2000 թվականներին նախագահել է Հայաստանի գրողների միությունը։ Ստեղծագործությունները թարգմանվել և հրապարակվել են ռուսերեն, անգլերեն, ֆրանսերեն, գերմաներեն, լիտվերեն, մոլդովերեն, էստոներեն, վրացերեն, ղազախերեն, ղրղզերեն, ուկրաիներեն, չեխերեն, հունգարերեն, նորվեգերեն, բուլղարերեն և այլ լեզուներով։
Հիմնական ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ժողովածուներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 1967 թվական՝ «Օգոստոս» (Երևան, «Հայաստան»)
- «Արջը»
- «Բեռնաձիեր»
- «Թախիծ»
- «Մենք ենք մեր սարերը»
- «Միամիտ պատմություն»
- «Շները»
- 1978 թվական՝ «Ծառերը» (Երևան, «Սովետական գրող»)
- «Աշնան արև»
- «Գոմեշը (հեյ պրեգոմեշտա, հա յե յեեեե)»
- «Խումհար»
- «Ծառերը»
- «Մեծամոր»
- «Մեսրոպ»
- «Սկիզբը»
- 1978 թվական «Մեր վազքը» (Երևան, «Սովետական գրող»)
- «Բաց երկնքի տակ հին լեռներ»
- Իմ գայլը
- «Կանաչ դաշտը»
- «Հացը»
- «Մեր վազքը»
- «Պատիժը»
- 1983 թվական՝ «Տերը» (Երևան, «Սովետական գրող»)
- «Այս կանաչ, կարմիր աշխարհը»
- «Աշնան արև»
- «Չեզոք գոտի» (պիես)
- «Ջաղացը»
- «Տերը»
Հրապարակախոսություն, էսսեներ, հոդվածներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Մեծամոր»
- «Սպիտակ թղթի առջև», Երևան, 2004 թվական
- «Ես ես եմ», Երևան, 2005 թվական
Կինոսցենարներ ու պիեսներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 1969 թվական - «Մենք ենք մեր սարերը»
- 1969 թվական - «Աղքատի պատիվը»
- 1975 թվական - «Այս կանաչ, կարմիր աշխարհը» Ակսել Բակունցի «Միրհավը» պատմվածքի մոտիվներով
- 1977 թվական - «Աշնան արև»
- 1977 թվական - «Օգոստոս»
- 1979 թվական - «Արամայիս Երզնկյան»
- 1983 թվական - Չեզոք գոտի (պիես)
- 1984 թվական - «Տերը»
- 1992 թվական - «Ազգային բանակ» (տեքստի հեղինակ)
Երկերի մատենագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Օգոստոս, Երևան, 1967, 291 էջ։
- Մենք ենք, մեր սարերը, Երևան, 1968, 92 էջ։
- Մեր վազքը (պատմվածքներ), Երևան, 1978, 240 էջ։
- Ծառերը (վիպակներ), Երևան, 1978, 460 էջ։
- Տերը (կինովիպակներ), Երևան, 1983, 408 էջ։
- Երկեր, հատ. 1. Ահնիձոր, Մենք ենք, մեր սարերը, Բեռնաձիեր, Թափանցիկ օր, Մեծամոր, Գոմեշը, Մեր վազքը, Իմ գայլը, Պատիժը, Բաց երկնքի տակ հին լեռներ, Կանաչ դաշտը, Երևան, 1985, 584 էջ։
- Երկեր, հատ. 2. Աշնան արև, Խումհար, Ծառերը, Տաշքենդ, Տերը, Երևան, 1985, 616 էջ։
- Մեր վազքը (պատմուածքներ), Պէյրութ, 1987, 194 էջ։
- Վիպակներ, Երևան, 1990, 733 էջ։
- Սպիտակ թղթի առջև (հոդվածներ), Երևան, 2004, 366 էջ։
- Հատընտիր, հատ. 1. Պատմվածքներ, Նժույգս, նժույգս, Նարինջ զամբիկը, Պատիժը, Օգոստոս, Ալխո, Կայարան, Թափանցիկ օր, Մեծամոր, Մենք ենք, մեր սարերը, Աշնան արև, Խումհար, Երևան, 2005, 704 էջ։
- Հատընտիր, հատ. 2. Տաշքենդ, Տերը, Այս կանաչ, կարմիր աշխարհը, Չեզոք գոտի, Հոդվածներ, Հարցազրույցներ, Երևան, 2005, 704 էջ։
- Ես ես եմ (հարցազրույցներ), Երևան, 2005, 518 էջ։
- Նանա իշխանուհու կամուրջը (Անտիպներ), Երևան, 2006, 140 էջ։
- Անտիպներ, հատ. 1. Ակնարկներ, Պատմվածքներ, Վիպակներ, Երևան, 2017, 616 էջ։
- Անտիպներ, հատ. 2. Տախը, Երևան, 2017, 624 էջ։
Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 1967 թվականին արժանացել է «Դրուժբա նարոդով» ամսագրի մրցանակին։
- 1984 թվականին ստացել է Գրականության ԽՍՀՄ պետական մրցանակը։
- 1996 թվականին արժանացել է Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանի ասպետ պարգևին։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Հրանտ Մաթևոսյան»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-11-08-ին։ Վերցված է 2019-02-12
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Փանոսյան Ս., Հրանտ Մաթևոսյանի ստեղծագործությունը, Ե., 1984 թ.։
- Կիմ Աղաբեկյան, Հրանտ Մաթևոսյան. Ծմակուտի վիպասքը, Երևան, Երևանի համալսարանի հրատարակչություն, 1988 թ., 356 էջ։
- Հայկական համառոտ հանրագիտարան, հատ. 3, Երևան, 1999 թ.:
- Գրիգորյան Վ., Հրանտ Մաթևոսյան, Ե., 1989 թ.։
- Եզեկյան Լ., Հրանտ Մաթևոսյանի խոսքարվեստի մի քանի հարցեր, Ե., 1986 թ.։
- Հայկական համաբարբառ։ Հրանտ Մաթևոսյան, Աշնան արև, Վանաձոր, 2006 թ.։
- Հրաչօ [Մաթևոսյան Հ.], Հրանտ կամ դառնամուխ կյանք, Ե., 2003 թ.։
- Մաթևոսյանական արձագանքներ, Վանաձոր, 2005 թ.։
- Մաթևոսյանական ընթերցումներ, գիրք 1, Ե․, ԵՊՀ հրատ․, 2006
- Մաթևոսյանական ընթերցումներ, գիրք 2, Ե․, ԵՊՀ հրատ․, 2011 [1]
- Մաթևոսյանական ընթերցումներ, գիրք 3, Ե., ԵՊՀ հրատ․, 2016 [2]
- Մաթևոսյանական ընթերցումներ, գիրք 4, Ե., ԵՊՀ հրատ․, 2022
- Վարդումյան Հ., Զրույցներ Հրանտ Մաթևոսյանի հետ, Ե., 2003 թ.։
- Գասպարյան Դ., Երկնային շուշան։ Ազգային մտածողություն և ազգային ինքնագիտակցություն, Ե., 2005 թ.։
- Վ. Ռ. Գրիգորյան, Հրանտ Մաթևոսյան. ստեղծագործությունը, Ե., 2013, 560 էջ։
- Հայկ Համբարձումյան, Ոչ մի շաբաթ առանց Հրանտ Մաթևոսյանի, Զանգակ, 2020
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
|
- Փետրվարի 12 ծնունդներ
- 1935 ծնունդներ
- Ահնիձոր (Լոռու մարզ) գյուղում ծնվածներ
- Դեկտեմբերի 19 մահեր
- 2002 մահեր
- Երևան քաղաքում մահացածներ
- Կոմիտասի անվան պանթեոնում թաղվածներ
- ՀՊՄՀ շրջանավարտներ
- Սցենարիստների և ռեժիսորների բարձրագույն դասընթացների շրջանավարտներ
- Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանի ասպետներ
- ՀԽՍՀ պետական մրցանակի դափնեկիրներ
- Երևանի պատվավոր քաղաքացիներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Գրողներ այբբենական կարգով
- Հայկական գիր և գրականություն
- Հայաստանի գրողների միության նախագահներ
- 20-րդ դարի արևելահայ արձակագիրներ
- Հայ կինոսցենարիստներ
- Հայ տղամարդ գրողներ
- Խորհրդային գրողներ
- Խորհրդային սցենարիստներ
- 20-րդ դարի տղամարդ գրողներ
- ՀՀ ԳԽ 1-ին գումարման պատգամավորներ
- ԽՍՀՄ գրողների միության անդամներ
- Հայ հրապարակախոսներ
- Հայ սցենարիստներ
- Հայ արձակագիրներ
- ԽՍՀՄ Պետական մրցանակի դափնեկիրներ