Հենրիկ Էդոյան
 | |
|---|---|
| Ծնվել է | օգոստոսի 31, 1940 (77 տարեկան) |
| Ծննդավայր | Երևան, ՀԽՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Մասնագիտություն | գրականագետ, թարգմանիչ և բանաստեղծ |
| Լեզու | Հայերեն |
| Ազգություն | հայ |
| Քաղաքացիություն |
 Հայաստան |
| Կրթություն | Երևանի պետական համալսարան |
| Գիտական աստիճան | բանասիրական գիտությունների դոկտոր և պրոֆեսոր |
| Անդամակցություն | ԽՍՀՄ Գրողների միություն |
| Պարգևներ | Հայաստանի Հանրապետության մշակույթի վաստակավոր գործիչ և Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի մրցանակ |
| Հենրիկ Էդոյան Վիքիքաղվածքում | |
| Հենրիկ Էդոյան Վիքիդարանում | |
Հենրիկ Անտոնի Էդոյան (օգոստոսի 31, 1940, Երևան, ՀԽՍՀ, ԽՍՀՄ), հայ բանաստեղծ, գրականագետ, բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1990), պրոֆեսոր (1991), ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1976 թվականից։ 2005 թվականին արժանացել է ՀՀ նախագահի մրցանակին («Երեք օր առանց ժամանակի» գրքի համար)։ Հայաստանի Հանրապետության մշակույթի վաստակավոր գործիչ (2010)[1]։
Բովանդակություն
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հենրիկ Էդոյանը ծնվել է Երևանում։ 1957 թվականին ավարտել է Երևանի թիվ 39 միջնակարգ դպրոցը։ 1959-1962 թվականներին ծառայել է խորհրդային բանակում։ 1967 թվականին ավարտել է ԵՊՀ բանասիրական ֆակուլտետը, 1970 թվականին՝ ԽՍՀՄ ԳԱ Մոսկվայի Մ. Գորկու անվան համաշխարհային գրականության ինստիտուտի ասպիրանտուրան (գրականության տեսության գծով)։ 1971 թվականից աշխատում է ԵՊՀ-ում որպես գիտաշխատող, 1973 թվականից՝ դասախոս։
1974 թվականին «Ռեալիզմի հարցերը 20-րդ դարի հայ քննադատության և գեղագիտության մեջ» թեմայով դիսերտացիա է պաշտպանել և ստացել բանասիրական գիտությունների թեկնածուի աստիճան , 1990 թվականին՝ դոցենտի աստիճան, 1991 թվականին՝ պրոֆեսորի կոչում։ 1986-2008 թվականներին եղել է ԵՊՀ արտասահմանյան գրականության և գրականության տեսության ամբիոնի վարիչ։
Մասնակցել է միջազգային մի շարք գիտաժողովների, դասախոսություններ կարդացել ԱՄՆ-ում, Ֆրանսիայում, Գերմանիայում: 1995-1996 թվականներին դասավանդել է Բեյրութի Հայագիտական հիմնարկությունում և Հայկազյան համալսարանում:
Հենրիկ Էդոյանի ստեղծագործությունները թարգմանվել են բազմաթիվ լեզուներով՝ անգլերեն, ֆրանսերեն, գերմաներեն, իտալերեն, իսպաներեն և այլն։ Ռուսերեն լույս է տեսել նրա «Խոսքի ուղղությամբ» գիրքը (Մոսկվա, 1985)։
Տարվա լավագույն գրքի համար 2002 թվականին արժանացել է ՀԳՄ ոսկե մեդալի, արժանացել է Թեքեյան մշակութային միության Հայկաշեն Ուզունյան մրցանակով (2004)։[2][3][4]:
Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Հայաստանի Հանրապետության մշակույթի վաստակավոր գործիչ (2010)
- Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի մրցանակ, 2013[5]
Ստեղծագործության բնութագիրը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հենրիկ Էդոյանի ստեղծագործություններին բնորոշ են հավերժականի և առօրյայի, վերացականի և կոնկրետի, մտքի և պատկերի անբաժանելի միասնությունը՝ կապված հոգևորի և իրականի ներքին որոնումների հետ։
Գրաքննադատական աշխատանքներում մեկնաբանել է դասական, ինչպես նաև նորագույն պոեզիայի պատկերային համակարգերն ու լեզվիմաստային կառուցվածքները։[4]
Երկերի մատենագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Անդրադարձումներ (բանաստեղծություններ), Երևան, «Սովետական գրող», 1977, 88 էջ։
- Պատկեր և կեսօր, Երևան, 1980, 156 էջ:
- Երկրային ժամանակ, Երևան, 1983, 144 էջ:
- Այժմ և միշտ, Երևան, 1987, 256 էջ:
- Եղիշե Չարենցի պոետիկան, Երևան, 1986, 452 էջ:
- Հարյուր սոնետ, Երևան, 1993, 106 էջ:
- Քայլեր եւ ստվերներ, Պէյրութ, 1996, 117 էջ:
- Կյանքը. Իմ ուղին (հատընտիր), Երևան, 1999, 264 էջ:
- Հետգրություն, Երևան, 2001, 396 էջ:
- Երեք օր առանց ժամանակի, Երևան, 2005, 136 էջ:
- Երկու կեանք, Հալէպ, 2006, 207 էջ:
- Փողոցի բաժանվող մասում, Երևան, 2006, 112 էջ:
- Համատեքստ – 2007, Երևան, 2008, 392 էջ:
- Շարժում դեպի հավասարակշռություն (հոդվածներ, էսսեներ), Երևան, 2009, 500 էջ:
- Համատեքստ – 2008 (հոդվածների ժողովածու), Երևան, 2009, 206 էջ:
- Բանաստեղծություններ, հատ. 1, Երևան, 2010, 384 էջ:
- Բանաստեղծություններ, հատ. 2, Երևան, 2010, 368 էջ:
- Համատեքստ – 2008 (հոդվածների ժողովածու), Երևան, 2010, 279 էջ:
- Եղիշե Չարենցի պոետիկան, Երևան, 2011, 432 էջ:
- Կանգ առ, ես այստեղ եմ, Երևան, 2012, 128 էջ:
- Հենման կետ, Երևան, 2015, 112 էջ:
- Ընտրանի, Երևան, 2016, 794 էջ:
Մամուլ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Բանաստեղծություններ («Երեկոյան խավարում...»; «Լուսինը քայլում էր...»): «Գարուն», 1967, № 2, էջ 8։
Թարգմանություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Նիկոլայ Տիխոնով, Կավ և կրակ։ Բանաստեղծություններ, պոեմներ, վիպակներ (գրքի մեջ մտնող գործերի մի մասը թարգմանել է Հ. Էդոյանը), Երևան, «Սովետական գրող», 1976, 251 էջ։
- Ոսկի Լոտոս։ Հին Արևելքի պոեզիա։ Եգիպտոս, Հնդկաստան), Երևան, «Սովետական գրող», 1980, 264 էջ։
- XX դարասկզբի ռուսական գրականություն (ժողովածուի մի մասը թարգմանել է Հ. Էդոյանը), Երևան, Երևանի համալսարանի հրատարակչություն, 1982, 536 էջ։
- Հին արևելքի պոեզիա (ժողովածուի «Եգիպտոս», «Հնդկաստան» բաժինները և «Պաղեստին», «Իրան», «Չինաստան», «Ճապոնիա» բաժինների առանձին գործեր թարգմանել է Հ. Էդոյանը), Երևան, Երևանի համալսարանի հրատարակչություն, 1982, 616 էջ։
- Մեռյալների գիրք, Երևան, 2004:
- Աստվածների ժամանակը, Երևան, 2007:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Հայաստանի Հանրապետության պատվավոր կոչումներ շնորհելու մասին
- ↑ Հայկ Խաչատրյան, Գրական տեղեկատու, Երևան, «Սովետական գրող», 1986, էջ 178-179:
- ↑ Կենսագրական հանրագիտարան, Երևան, ԵՊՀ հրատարակչություն, 2009, էջ 237-238:
- ↑ 4,0 4,1 Ով ով է. Կենսագրական հանրագիտարան, Հայեր, հատոր 1, Երևան, ՀՀՀ, 2005, էջ 407:
- ↑ Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի մրցանակ շնորհելու մասին
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Օգոստոսի 31 ծնունդներ
- 1940 ծնունդներ
- Ապրող անձինք
- Երևան քաղաքում ծնվածներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Գրողներ այբբենական կարգով
- Հայկական գիր և գրականություն
- 20-րդ դարի արևելահայ բանաստեղծներ
- 21-րդ դարի արևելահայ բանաստեղծներ
- Հայ գրականագետներ
- Հայ թարգմանիչներ
- ՀՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչներ
- Բանասիրական գիտությունների դոկտորներ
- Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի մրցանակի դափնեկիրներ
- ԵՊՀ բանասիրական ֆակուլտետի շրջանավարտներ
- ԽՍՀՄ գրողների միության անդամներ
- Հայ պրոֆեսորներ
- Ռուսերենից հայերեն թարգմանիչներ
