Պողոս Մակինցյան

Պողոս Մակինցյան;
Ծնվել է	ապրիլի 20, 1884 կամ ապրիլի 24, 1884
Ծննդավայր	Ներքին Ագուլիս
Մահացել է	հուլիսի 18, 1938 (54 տարեկան) կամ ապրիլի 14, 1938 (53 տարեկան)
Մահվան վայր	Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն	Հայաստան
Ազգություն	հայ
Կրթություն	Լազարյան ճեմարան (1906) և Մոսկվայի համալսարանի պատմաբանասիրական ֆակուլտետ (1912)
Մասնագիտություն	գրականագետ, թարգմանիչ, քաղաքական գործիչ, հրապարակախոս և ուսուցիչ
Աշխատավայր	Գևորգյան Հոգևոր Ճեմարան, Գայանյան օրիորդաց դպրոց, Ազգային փոքրամասնությունների խորհուրդ, People's Commissariat for Education? և Cheka?
Ամուսին	Եվգենյա Սեբար
Զբաղեցրած պաշտոններ	interior minister?
Քաղաքական կուսակցություն	ԽՄԿԿ
Անդամություն	ԽՍՀՄ Գրողների միություն
Երեխաներ	Անահիտ Մակինցյան

Պողոս Մկրտչի Մակինցյան (ապրիլի 20, 1884(1884-04-20) կամ ապրիլի 24, 1884(1884-04-24), Ներքին Ագուլիս - հուլիսի 18, 1938(1938-07-18) կամ ապրիլի 14, 1938(1938-04-14), Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ^[1]), հայ գրականագետ, թարգմանիչ, պետական-քաղաքական գործիչ, հրապարակախոս։ Եղել է ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1934 թվականից և հայերենի լատինատառ ուղղագրության ջատագով։ 1921 թվականին տեղափոխվել է Հայաստան և նշանակվել ՀԽՍՀ-ի Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսար, և նույն թվականին հանդիսացել Կարսի պայմանագրի ստորագրողներից մեկը։ ԽՄԿԿ անդամ 1917 թվականից:

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Ներքին Ագուլիս գյուղաքաղաքում։ 1906 թվականին ավարտել է Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանը, 1912-ին՝ Մոսկվայի համալսարանի պատմաբանասիրական ֆակուլտետը։ 1910-1912 թվականներին Մոսկվայում Վահան Տերյանի և այլոց հետ հրատարակել է «Գարուն» ալմանախը։ Համալսարանն ավարտելուց հետո 1915 թվականին հրավիրվել է Էջմիածին և գրականության դասեր տվել Գևորգյան ճեմարանում։ Ապա փոխադրվել է Երևան և ռուսաց լեզու դասավանդել թեմական և Գայանյան դպրոցում։ 1918 թվականին մեկնել է Մոսկվա։ Այստեղ աշխատել է ՌՍՖՍՀ ազգությունների ժողկոմատում որպես ժողկոմի տեղակալ՝ հայկական գործերի գծով, 1919 - 1920 թվականներին՝ ՌՍՖՍՀ լուսավորության ժողկոմատի ազգային փոքրամասնությունների բաժնի վարիչ, 1920 - 1921 թվականներին Համառուսաստանյան արտակարգ հանձնաժողովի՝ ազգային փոքրամասնությունների մամուլի բյուրոյի վարիչ։ 1921 թվականին, Ալեքսանդր Մյասնիկյանի առաջարկությամբ տեղափոխվել է [ՀԽՍՀ|[Հայաստան]], նշանակվել ներքին գործերի ժողկոմ, միաժամանակ աշխատել որպես ժողկոմխորհի նախագահի տեղակալ։ 1919 թվականին հանդես է գալիս մի նախաձեռնությամբ, որը ավարտին չի կարողանում հասցնել՝ փորձում էր հայերենի ուղղագրությունը դարձնել լատինատառ։ 1921 - 1922 թվականներին եղել է Հայաստանի լուսավորության ժողկոմ։ 1922 - 1925 թվականներին դիվանագիտական աշխատանք է կատարել Կ. Պոլսում, 1925 - 1927 թվականներին՝ Միլանում և Փարիզում։ Կյանքի վերջին տարիներին եղել է ԽՍՀՄ ԳԱ Անդրկովկասյան մասնաճյուղի գիտական քարտուղարը։ Մահացել է 1937 թվականին։ Դարձել է ստալինյան ռեպրեսիաների զոհ, 1937թ. անհիմն բռնադատվել է Երևանում, ապա՝ գնդակահարվել: 1955 թ. (հետմահու) արդարացվել է։

Ստեղծագործական կյանքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պողոս Մակինցյանի գրականագիտական հոդվածները ցրված են պարբերական մամուլում և առանձին հրատարակությունների առաջաբաններում։ Դրանցից է «Գարուն» ալմանախի (Մոսկվա) 1912 թվականի համարում տպագրված «Դիմագծեր» հոդվածը, որը նվիրված է Հովհաննես Թումանյանին և Ավետիք Իսահակյանին։ 1916 թվականին «Մշակ» թերթում տպագրվել է նրա «Գրական մանրուքներ» հոդվածաշարը։ Մակինցյանը օգնել է Մաքսիմ Գորկուն՝ «Հայ գրականության ժողովածու»-ի (լույս է տեսել ռուսերեն, 1916 թվականին) կազմման ժամանակ։ Նա օգնել է նաև Վալերի Բրյուսովին «Հայաստանի պոեզիա» անթոլոգիան կազմելու համար։ Կազմել, հրատարակության է պատրաստել Վահան Տերյանի երկերի ժողովածուի չորս հատորյակը (1923-1925)։ Հայերենից ռուսերեն է թարգմանել Հովհաննես Թումանյանի «Գիքորը», Շիրվանզադեի «Քաոս»-ը, Գուրգեն Մահարու «Մանկություը», Մկրտիչ Արմենի «Հեղնար աղբյուրը»^[2]։

Ստեղծագործությունների մատենագրությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մակինցյան Պ., Դիմագծեր, Երևան, «Սովետական գրող», 1980, 325 էջ, տպաքանակ 3.000։

Պ. Մակինցյանի կատարած թարգմանությունները (ռուսերենից և գերմաներենից)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արթուր Շնիցլեր, Երկերի ժողովածու, հատոր Ա (թարգմանության համահեղինակներ Վահան Տերյան և Ավետիք Իսահակյան), Մոսկվա, 1912։
Կառլ Մարքս, Ֆրիդրիխ Էնգելս, Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը, Մոսկվա, 1918։
Գերհարտ Հաուպտման, Ջրասույզ զանգը, Երևան, 1923։
Միգել դե Սերվանտես, Դոն Կիխոտ, Երևան, Պետհրատ, 1934, 192 էջ։
Միգել դե Սերվանտես, Դոն Կիխոտ, Երևան, Հայպետհրատ, 1962, 199 էջ։
Միգել դե Սերվանտես, Հնարամիտ հիդալգո Դոն Կիխոտ Լամանչեցի, հատոր 2 Երևան, «Նաիրի», 2005։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Ա․ Ա․ Այվազյան, ՆԱԽԻՋԵՎԱՆ․ պատկերազարդ բնաշխարհիկ հանրագիտակ, Երևան, «Հուշարձան», 1995, էջ 289 — 368 էջ. — 2700 հատ, ISBN 5-8079-0911-9։
↑ Հայկ Խաչատրյան (1986)։ Գրական տեղեկատու։ Երևան: «Սովետական գրող»։ էջ էջ 354-355

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

[1] Ա․ Ա․ Այվազյան, ՆԱԽԻՋԵՎԱՆ․ պատկերազարդ բնաշխարհիկ հանրագիտակ, Երևան, «Հուշարձան», 1995, էջ 289 — 368 էջ. — 2700 հատ, ISBN 5-8079-0911-9։

[2] Հայկ Խաչատրյան (1986)։ Գրական տեղեկատու։ Երևան: «Սովետական գրող»։ էջ էջ 354-355

[1]

[2]