Պողոս Մակինցյան
| Պողոս Մակինցյան | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | 1884 ապրիլի 20 |
| Ծննդավայր | Ներքին Ագուլիս, Նախիջևան |
| Մահացել է | հուլիսի 18, 1938 (տարիքը 54) |
| Մահվան վայր | Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Քաղաքացիություն |  Հայաստան |
| Ազգություն | հայ |
| Կրթություն | Մոսկվայի պետական համալսարան, Լազարյան ճեմարան և Մոսկվայի համալսարանի պատմաբանասիրական ֆակուլտետ |
| Մասնագիտություն | Գրականագետ թարգմանիչ քաղաքական գործիչ |
| Ամուսին | Եվգենյա Սեբար |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | կրթության նախարար |
| Քաղաքական կուսակցություն | ԽՄԿԿ |
| Երեխաներ | Անահիտ Մակինցյան |
Պողոս Մկրտչի Մակինցյան (1884, ապրիլի 20, Ներքին Ագուլիս, Նախիջևան - 1938, հուլիսի 18[1]), հայ գրականագետ, թարգմանիչ, պետական-քաղաքական գործիչ, հրապարակախոս։ Եղել է ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1934 թվականից և հայերենի լատինատառ ուղղագրության ջատագով։ 1921 թվականին տեղափոխվել է Հայաստան և նշանակվել ՀԽՍՀ-ի Ներքին գործերի ժողովրդական կոմիսար, և նույն թվականին հանդիսացել Կարսի պայմանագրի ստորագրողներից մեկը։ ԽՄԿԿ անդամ 1917 թվականից:
Բովանդակություն
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծնվել է Ներքին Ագուլիս գյուղաքաղաքում։ 1906 թվականին ավարտել է Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանը, 1912-ին՝ Մոսկվայի համալսարանի պատմաբանասիրական ֆակուլտետը։ 1910-1912 թվականներին Մոսկվայում Վահան Տերյանի և այլոց հետ հրատարակել է «Գարուն» ալմանախը։ Համալսարանն ավարտելուց հետո 1915 թվականին հրավիրվել է Էջմիածին և գրականության դասեր տվել Գևորգյան ճեմարանում։ Ապա փոխադրվել է Երևան և ռուսաց լեզու դասավանդել թեմական և Գայանյան դպրոցում։ 1918 թվականին մեկնել է Մոսկվա։ Այստեղ աշխատել է ՌՍՖՍՀ ազգությունների ժողկոմատում որպես ժողկոմի տեղակալ՝ հայկական գործերի գծով, 1919 - 1920 թվականներին՝ ՌՍՖՍՀ լուսավորության ժողկոմատի ազգային փոքրամասնությունների բաժնի վարիչ, 1920 - 1921 թվականներին Համառուսաստանյան արտակարգ հանձնաժողովի՝ ազգային փոքրամասնությունների մամուլի բյուրոյի վարիչ։ 1921 թվականին, Ալեքսանդր Մյասնիկյանի առաջարկությամբ տեղափոխվել է Հայաստան, նշանակվել ներքին գործերի ժողկոմ, միաժամանակ աշխատել որպես ժողկոմխորհի նախագահի տեղակալ։ 1919 թվականին հանդես է գալիս մի նախաձեռնությամբ, որը ավարտին չի կարողանում հասցնել՝ փորձում էր հայերենի ուղղագրությունը դարձնել լատինատառ։ 1921 - 1922 թվականներին եղել է Հայաստանի լուսավորության ժողկոմ։ 1922 - 1925 թվականներին դիվանագիտական աշխատանք է կատարել Կ. Պոլսում, 1925 - 1927 թվականներին՝ Միլանում և Փարիզում։ Կյանքի վերջին տարիներին եղել է ԽՍՀՄ ԳԱ Անդրկովկասյան մասնաճյուղի գիտական քարտուղարը։ Մահացել է 1937 թվականին։
Ստեղծագործական կյանքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պողոս Մակինցյանի գրականագիտական հոդվածները ցրված են պարբերական մամուլում և առանձին հրատարակությունների առաջաբաններում։ Դրանցից է «Գարուն» ալմանախի (Մոսկվա) 1912 թվականի համարում տպագրված «Դիմագծեր» հոդվածը, որը նվիրված է Հովհաննես Թումանյանին և Ավետիք Իսահակյանին։ 1916 թվականին «Մշակ» թերթում տպագրվել է նրա «Գրական մանրուքներ» հոդվածաշարը։ Մակինցյանը օգնել է Մաքսիմ Գորկուն՝ «Հայ գրականության ժողովածու»-ի (լույս է տեսել ռուսերեն, 1916 թվականին) կազմման ժամանակ։ Նա օգնել է նաև Վալերի Բրյուսովին «Հայաստանի պոեզիա» անթոլոգիան կազմելու համար։ Կազմել, հրատարակության է պատրաստել Վահան Տերյանի երկերի ժողովածուի չորս հատորյակը (1923-1925)։ Հայերենից ռուսերեն է թարգմանել Հովհաննես Թումանյանի «Գիքորը», Շիրվանզադեի «Քաոս»-ը, Գուրգեն Մահարու «Մանկություը», Մկրտիչ Արմենի «Հեղնար աղբյուրը»[2]։
Ստեղծագործությունների մատենագրությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Մակինցյան Պ., Դիմագծեր, Երևան, «Սովետական գրող», 1980, 325 էջ, տպաքանակ 3.000։
Պ. Մակինցյանի կատարած թարգմանությունները (ռուսերենից և գերմաներենից)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Արթուր Շնիցլեր, Երկերի ժողովածու, հատոր Ա (թարգմանության համահեղինակներ Վահան Տերյան և Ավետիք Իսահակյան), Մոսկվա, 1912։
- Կառլ Մարքս, Ֆրիդրիխ Էնգելս, Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը, Մոսկվա, 1918։
- Գերհարտ Հաուպտման, Ջրասույզ զանգը, Երևան, 1923։
- Միգել դե Սերվանտես, Դոն Կիխոտ, Երևան, Պետհրատ, 1934, 192 էջ։
- Միգել դե Սերվանտես, Դոն Կիխոտ, Երևան, Հայպետհրատ, 1962, 199 էջ։
- Միգել դե Սերվանտես, Հնարամիտ հիդալգո Դոն Կիխոտ Լամանչեցի, հատոր 2 Երևան, «Նաիրի», 2005։
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Պողոս Մակինցյանը Էյ Վի Փրոդաքշն կայքում
- Պատառիկներ Պողոս Մակինցյանի կյանքից
- Նոյյան տապան, «Ծնվել է գրականագետ, գիտնական Պողոս Մակինցյանը»
Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Ա․ Ա․ Այվազյան, ՆԱԽԻՋԵՎԱՆ․ պատկերազարդ բնաշխարհիկ հանրագիտակ, Երևան, «Հուշարձան», 1995, էջ 289 — 368 էջ. — 2700 հատ, ISBN 5-8079-0911-9։
- ↑ Հայկ Խաչատրյան (1986)։ Գրական տեղեկատու։ Երևան: «Սովետական գրող»։ էջ էջ 354-355
| ||||||||||||||
- Երևան քաղաքում մահացածներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Ստալինյան բռնաճնշման զոհեր
- Հայ գրականագետներ
- Հայ թարգմանիչներ
- 1884 ծնունդներ
- 1938 մահեր
- Ապրիլի 20 ծնունդներ
- Մոսկվայի պետական համալսարանի շրջանավարտներ
- Ռուսերենից հայերեն թարգմանիչներ
- Գերմաներենից հայերեն թարգմանիչներ
- Հայ հրապարակախոսներ
- ԽՍՀՄ գրողների միության անդամներ
- ԽՄԿԿ անդամներ
