Կառլ Մարքս

Կառլ Մարքս; Karl Marx
Ծնվել է	մայիսի 5, 1818; Տրիր, Պրուսիայի թագավորություն
Մահացել է	մարտի 14, 1883 (64 տարեկանում); Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
Գերեզման	Հայգեյթ գերեզմանատուն
Բնակության վայր(եր)	Լոնդոն
Քաղաքացիություն	statelessness; Պրուսիայի թագավորություն
Ազգություն	հրեա և գերմանացի
Դավանանք	աթեիզմ
Մասնագիտություն	տնտեսագետ, լրագրող, պատմաբան, փիլիսոփա, սոցիոլոգ և հեղափոխական
Հաստատություն(ներ)	Neue Rheinische Zeitung և Հռենոսյան թերթ
Գործունեության ոլորտ	տնտեսագիտություն, Հասարակագիտություն և փիլիսոփայություն
Անդամակցություն	International Workingmen's Association
Ալմա մատեր	Բոննի համալսարան, Ենայի համալսարան և Հումբոլդտի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	գերմաներեն
Գիտական ղեկավար	Bruno Bauer
Ազդվել է	Գեորգ Վիլհելմ Ֆրիդրիխ Հեգել
Ամուսին(ներ)	Ժեննի Մարքս
Երեխա(ներ)	Էվելինգ Մարքս, Լոնգե Մարքս, Լաֆարգ Մարքս և Edgar Marx
Հայր	Հայնրիխ Մարքս
Մայր	Հենրիետե Պրեսբուրգ
	Ստորագրություն;
	Քաղվածքներ Վիքիքաղվածքում
	Karl Marx Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տես՝ Մարքս (այլ կիրառումներ)

Կարլ Մարքս (անգլ.՝ Karl Marx, մայիսի 5, 1818^[1]^[2], Տրիր, Պրուսիայի թագավորություն^[3]^[4] - մարտի 14, 1883^[5]^[1]^[2], Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն^[3]), գերմանացի փիլիսոփա, տնտեսագետ, հասարակագետ, գրող, պոետ, քաղաքական լրագրող, սոցիոլոգ և հասարակական գործիչ։

Ծնվել է ծագումով հրեա փաստաբանի ընտանիքում։ 1830-1835 թվականներին սովորել է Տրիրի Ֆրիդրիխ-Վիլհելմ գիմնազիայում, 1835-1841 թվականներին ՝ նախ՝ Բոննի, ապա՝ Բեռլինի համալսարանների իրավաբանության ֆակուլտետներում։ Իրավագիտությամբ, պատմությամբ, օտար լեզուներով զբաղվելուն զուգընթաց՝ Մարքսը Բեռլինի համալսարանում ուսումնասիրել է փիլիսոփայություն, Հեգելի պատմականության դիալեկտիկական մեթոդը. հարել է երիտհեգելականներին։

Բովանդակություն

1 Աշխատանքային ուղին
2 Փետրվարյան հեղափոխության ժամանակ և դրանից հետո
3 Մարքսի աշխատությունները
4 Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո
5 Մարքսի մահից հետո
6 Նկարներ
- 6.1 Ընտանիք
- 6.2 Դրոշմներ
7 Արտաքին հղումներ
8 Ծանոթագրություններ
9 Աղբյուրներ

Աշխատանքային ուղին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1841 թվականին Մարքսն ստացել է փիլիսոփայության դոկտորի աստիճան։ 1842 թվականից Քյոլնում հրատարակվող ժողովրդավարական «Հռենոսյան թերթի» խմբագիրն էր։ 1843 թվականի սկզբին նա պրուսական միապետության դեմ հեղափոխական պայքարի և ժողովրդավարության կոչեր է արել։ Նույն թվականի մարտին կառավարությունն արգելել է թերթի հրապարակումը։ Մարքսը տեղափոխվել է Փարիզ. ծանոթացել է սոցիալիստական և ժողովրդավարական շարժման ներկայացուցիչների՝ Ֆրիդրիխ Էնգելսի, Հայնրիխ Հայնեի և ուրիշների հետ։ 1844 թվականից Էնգելսը դարձել է Մարքսի բարեկամն ու գաղափարական համախոհը։ 1845 թվականի փետրվարին ֆրանսիական իշխանությունները (Պրուսիայի ճնշմամբ) Մարքսին արտաքսել են Փարիզից. նա տեղափոխվել է Բրյուսել, որտեղ Էնգելսի հետ գրել է «Գերմանական գաղափարախոսություն» աշխատությունը։ 1848-1849 թվականներին մասնակցել է «Կոմունիստների միություն» միջազգային կազմակերպության աշխատանքներին, Էնգելսի հետ գրել է միության ծրագիրը՝ «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը» (1848 թվական)։

Փետրվարյան հեղափոխության ժամանակ և դրանից հետո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1848 թվականի փետրվարյան հեղափոխության սկզբին Մարքսն արտաքսվել է Բելգիայից. վերադարձել է Փարիզ, ստեղծել Կոմունիստների միության նոր կենտկոմ, ընտրվել նախագահ։ Մարտյան հեղափոխությունից հետո տեղափոխվել է Գերմանիա՝ մասնակցելու այնտեղ սկսված ապստամբությանը։ 1848-1849 թվականներին Մարքսի խմբագրությամբ Քյոլնում լույս է տեսել «Նոր հռենոսյան լրագիրը»։ 1849 թվականի մայիսին Մարքսն արտաքսվել է Գերմանիայից. ընտանիքով մեկնել է Փարիզ, ապա հաստատվել Լոնդոնում և այնտեղ ապրել մինչև կյանքի վերջը։ 1864 թվականին Լոնդոնում Մարքսը հիմնադրել և ղեկավարել է (1864-1876 թվականներին) Բանվորների միջազգային ընկերությունը (հետագայում՝ Առաջին ինտերնացիոնալ)՝ բանվոր դասակարգի առաջին զանգվածային միջազգային կազմակերպությունը), որը 1876 թվականին լուծարվել է։

Մարքսի աշխատությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1867 թվականին Համբուրգում լույս է տեսել Մարքսի գլխավոր աշխատության՝ «Կապիտալի» 1-ին հատորը (2-րդ և 3-րդ հատորները տպագրության է պատրաստել Էնգելսը և հրատարակել Մարքսի մահից հետո)։ Մարքսը «Կապիտալում» վերլուծել է հասարակության տնտեսական կյանքը, հանգել «հասարակական կեցությունն է որոշում հասարակական գիտակցությունը» գաղափարին։ Ըստ Մարքսի՝ հասարակության պատմական գործընթացում վճռական և որոշիչ գործոնը նյութական արտադրությունն է։ Կյանքի վերջին տարիներին Մարքսը գործուն մասնակցություն է ունեցել պրոլետարական կուսակցության ձևավորմանը։

1840-ական թվականների կեսերին նա իդեալիզմի և հեղափոխական ժողովրդավարության գաղափարներից անցել է մատերիալիզմին ու կոմունիզմին։ Մշակել է պատմության մատերիալիստական ըմբռնման (պատմական մատերիալիզմ) սկզբունքները, հավելյալ արժեքի տեսությունը, ուսումնասիրել կապիտալիզմի զարգացման ընթացքը և առաջ քաշել նրա անկման, պրոլետարական հեղափոխության հետևանքով կապիտալիզմից կոմունիզմին անցման անխուսափելիության դրույթը։ Այդ ամենի հանրագումարը փիլիսոփայական, տնտեսագիտական և քաղաքական ամբողջական ուսմունք է, որը հետագայում կոչվել է մարքսիզմ և արագ տարածվել ու մեծ ազդեցություն է թողել 19-րդ դարի վերջի և 20-րդ դարի սկզբի սոցիալ-հասարակական մտքի զարգացման վրա, դարձել է նաև պրոլետարիատի գաղափարախոսությունը։ Մարքսը գրել է նաև «Տնտեսագիտական-փիլիսոփայական ձեռագրեր» (1844 թվական), «Իրավունքի հեգելյան փիլիսոփայության քննադատության շուրջ» (1844 թվական), «Սուրբ ընտանիք» (1845 թվական), «Գերմանական գաղափարախոսություն» (1845-1846 թվականներ, վերջին երկուսը՝ Էնգելսի հետ), «Փիլիսոփայության աղքատությունը» (1847 թվական), «Դասակարգային պայքարը Ֆրանսիայում 1848-1850 թվականներ» (1850 թվական), «Լուի Բոնապարտի Բրյումերի տասնութը» (1852 թվական), «Քաղաքացիական պատերազմը Ֆրանսիայում» (1871 թվական), «Գոթայի ծրագրի քննադատությունը» (1875 թվական) աշխատությունները։

Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուսաստանում Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից (1917 թվական) հետո Վլադիմիր Լենինը մարքսիզմը մշակել և ծառայեցրել է կոմունիստական ամբողջատիրությանը։ Մարքսիզմի այդ տարբերակը հետագայում կոչվել է մարքսիզմ-լենինիզմ։

Մարքսի մահից հետո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարքսի աշխատությունների հայերեն թարգմանությունների առաջին փորձերն արվել են 1880-ական թվականներին։ 1904 թվականին Ժնևում, Ստեփան Շահումյանի և Միքայել Մանուչարյանի թարգմանությամբ, լույս է տեսել «Կոմունիստական կուսակցության մանիֆեստը»։ Խորհրդային իշխանության տարիներին Հայաստանում հրատարակվել են Կառլ Մարքսի և Ֆրիդրիխ Էնգելսի ընտիր երկերը, թեմատիկ ժողովածուներ և առանձին աշխատություններ (131 անուն)։ Մարքսի անունով կոչվել են քաղաքներ, կենտրոնական փողոցներ ԽՍՀՄ-ում և ԳԴՀ-ում։ Տրիրում գործում է Կարլ Մարքսի թանգարանը։ Մարքսին նվիրված հուշարձաններ են կանգնեցվել ԽՍՀՄ գրեթե բոլոր քաղաքներում (առաջինը՝ Պենզայում, 1918 թվականին)։ 1933-1991 թվականներին Կարլ Մարքսի անունով կոչվել է Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտը, որի առջև տեղադրված էր նրա կիսանդրին, և փողոց Երևանի կենտրոնում (այժմ՝ Մովսես Խորենացու անվան)։^[7] Արտաշատում առ այսօր կենտրոնական փողոցներից մեկը կոչվում է Կարլ Մարքսի անունով։ Նույն փողոցի վրա գործում է նաև «Մարքսի շաուրմա» անունով շաուրմայանոց։^[8]

Նկարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էնգելսի և ընտանիքի հետ (1864 թվական)
Իր կնոջ՝ Ջենիի հետ (1869 թվական)
Իր կնոջ՝ Ջենիի հետ (1866 թվական)

Ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կինը՝ Ջենին
Աղջիկը՝ Լաուրան (1860 թվական)
Աղջիկը՝ Էլեոնորան (1880 թվական)
Լաուրան իր ամուսնու՝ Չարլզի հետ
Ջենին և Լաուրան (1858 թվական)

Դրոշմներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

(1968 թվական)
(1948 թվական)
(1983 թվական)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կառլ Մարքսը գրապահարանում
«Դասակարգային պայքար» միություն – Ընդդեմ պետության, ազգի և կապիտալի
Մարքսի քննադատական քաղաքական տեսությունը
Հազարամյակի մեծագույն մտածողը
Սթենթֆորդի փիլիսոփայական հանրագիտարան

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library et al. Record #118578537 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 data.bnf.fr: տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q20666306"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Маркс Карл // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. гл. ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 http://www.dailymail.co.uk/news/article-2979178/Bright-red-statue-Karl-Marx-gifted-city-Gloucester-German-hometown-hidden-away-garden-Tory-council-don-t-want-display.html
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 The Sydney Morning Herald — Sydney: Fairfax Media, 1954. — ISSN 0312-6315
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q390216"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3130"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1393218"></a>
↑ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11914934t
↑ Երևան քաղաքի փողոցների, պողոտաների, նրբանցքների, փակուղիների, անցուղիների, հրապարակների, զբոսայգիների, թաղամասերի նոր ու նախկին անուններ (սկսած 1990 թվականից)
↑ Armtimes. Մարքսի շաուրմա և Մարքսի փողոց՝ Արտաշատում

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

[.3Cspan_class.3D.22wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q17152639_citetype_Q1172284.22_data-entity-id.3D.22Q36578.22.3E.3Ci_class.3D.22wef_low_priority_links.22.3E.5B.5B:.D4.B3.D5.A5.D6.80.D5.B4.D5.A1.D5.B6.D5.AB.D5.A1.D5.B5.D5.AB_.D5.A1.D5.A6.D5.A3.D5.A1.D5.B5.D5.AB.D5.B6_.D5.A3.D6.80.D5.A1.D5.A4.D5.A1.D6.80.D5.A1.D5.B6.7CGerman_National_Library.5D.5D.2C_.5B.5B:.D4.B2.D5.A5.D5.BC.D5.AC.D5.AB.D5.B6.D5.AB_.D5.BA.D5.A5.D5.BF.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.A3.D6.80.D5.A1.D5.A4.D5.A1.D6.80.D5.A1.D5.B6.7CBerlin_State_Library.5D.5D.2C_.5B.5B:en:Bavarian_State_Library.7CBavarian_State_Library.5D.5D_et_al..3C.2Fi.3E_.5Bhttp:.2F.2Fd-nb.info.2Fgnd.2F118578537.2F_Record_.23118578537.5D_.2F.2F_Gemeinsame_Normdatei.3Cspan_class.3D.22wef_low_priority_links.22.3E_.E2.80.94_2012.E2.80.942016..3C.2Fspan.3E.3C.2Fspan.3E.3Cdiv_style.3D.22display:none.22.3E.3Ca_href.3D.22https:.2F.2Fwikidata.org.2Fwiki.2FTrack:Q27302.22.3E.3C.2Fa.3E.3Ca_href.3D.22https:.2F.2Fwikidata.org.2Fwiki.2FTrack:Q304037.22.3E.3C.2Fa.3E.3Ca_href.3D.22https:.2F.2Fwikidata.org.2Fwiki.2FTrack:Q256507.22.3E.3C.2Fa.3E.3Ca_href.3D.22https:.2F.2Fwikidata.org.2Fwiki.2FTrack:Q170109.22.3E.3C.2Fa.3E.3Ca_href.3D.22https:.2F.2Fwikidata.org.2Fwiki.2FTrack:Q36578.22.3E.3C.2Fa.3E.3C.2Fdiv.3E-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library et al. Record #118578537 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[.3Cspan_class.3D.22wikidata_cite_citetype_Q35127_citetype_Q8513_citetype_Q27031827.22_data-entity-id.3D.22Q20666306.22.3E.5Bhttp:.2F.2Fdata.bnf.fr.2Fark:.2F12148.2Fcb11914934t_data.bnf.fr.5D:_.D5.BF.D5.BE.D5.B5.D5.A1.D5.AC.D5.B6.D5.A5.D6.80.D5.AB_.D5.A2.D5.A1.D6.81_.D5.B7.D5.BF.D5.A5.D5.B4.D5.A1.D6.80.D5.A1.D5.B6.3Cspan_class.3D.22wef_low_priority_links.22.3E_.E2.80.94_2011..3C.2Fspan.3E.3C.2Fspan.3E.3Cdiv_style.3D.22display:none.22.3E.3Ca_href.3D.22https:.2F.2Fwikidata.org.2Fwiki.2FTrack:Q20666306.22.3E.3C.2Fa.3E.3Ca_href.3D.22https:.2F.2Fwikidata.org.2Fwiki.2FTrack:Q54837.22.3E.3C.2Fa.3E.3C.2Fdiv.3E-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 data.bnf.fr: տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q20666306"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a>

[.3Cspan_class.3D.22wikidata_cite_citetype_Q3331189.22_data-entity-id.3D.22Q17378135.22.3E.D0.9C.D0.B0.D1.80.D0.BA.D1.81_.D0.9A.D0.B0.D1.80.D0.BB_.2F.2F_.5B.5B:d:Q17378135.7C.D0.91.D0.BE.D0.BB.D1.8C.D1.88.D0.B0.D1.8F_.D1.81.D0.BE.D0.B2.D0.B5.D1.82.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F_.D1.8D.D0.BD.D1.86.D0.B8.D0.BA.D0.BB.D0.BE.D0.BF.D0.B5.D0.B4.D0.B8.D1.8F.5D.5D:_.5B.D0.B2_30_.D1.82..5D.3Cspan_class.3D.22wef_low_priority_links.22.3E_.2F_.D0.BF.D0.BE.D0.B4_.D1.80.D0.B5.D0.B4._.5B.5B:.D4.B1.D5.AC.D5.A5.D6.84.D5.BD.D5.A1.D5.B6.D5.A4.D6.80_.D5.8A.D6.80.D5.B8.D5.AD.D5.B8.D6.80.D5.B8.D5.BE.7C.D0.B3.D0.BB._.D1.80.D0.B5.D0.B4._.D0.90._.D0.9C._.D0.9F.D1.80.D0.BE.D1.85.D0.BE.D1.80.D0.BE.D0.B2.5D.5D_.E2.80.94_3-.D0.B5_.D0.B8.D0.B7.D0.B4._.E2.80.94_.3Cspan_title.3D.22.D0.9C.D0.BE.D1.81.D0.BA.D0.B2.D0.B0.22_style.3D.22border-bottom:_1px_dotted.3B_cursor:_help.3B_white-space:_nowrap.22.3E.D0.9C..3C.2Fspan.3E:_.5B.5B:.D5.8D.D5.B8.D5.BE.D5.A5.D5.BF.D5.BD.D5.AF.D5.A1.D5.B5.D5.A1_.D5.A7.D5.B6.D6.81.D5.AB.D5.AF.D5.AC.D5.B8.D5.BA.D5.A5.D5.A4.D5.AB.D5.A1_.28.D5.B0.D6.80.D5.A1.D5.BF.D5.A1.D6.80.D5.A1.D5.AF.D5.B9.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.29.7C.D0.A1.D0.BE.D0.B2.D0.B5.D1.82.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F_.D1.8D.D0.BD.D1.86.D0.B8.D0.BA.D0.BB.D0.BE.D0.BF.D0.B5.D0.B4.D0.B8.D1.8F.5D.5D.2C_1969..3C.2Fspan.3E.3C.2Fspan.3E.3Cdiv_style.3D.22display:none.22.3E.3Ca_href.3D.22https:.2F.2Fwikidata.org.2Fwiki.2FTrack:Q17378135.22.3E.3C.2Fa.3E.3C.2Fdiv.3E-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 Маркс Карл // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. гл. ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[.5Bhttp:.2F.2Fwww.dailymail.co.uk.2Fnews.2Farticle-2979178.2FBright-red-statue-Karl-Marx-gifted-city-Gloucester-German-hometown-hidden-away-garden-Tory-council-don-t-want-display.html_http:.2F.2Fwww.dailymail.co.uk.2Fnews.2Farticle-2979178.2FBright-red-statue-Karl-Marx-gifted-city-Gloucester-German-hometown-hidden-away-garden-Tory-council-don-t-want-display.html.5D.3Cspan_class.3D.22wef_low_priority_links.22.3E.3C.2Fspan.3E.3Cdiv_style.3D.22display:none.22.3E.3C.2Fdiv.3E-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 http://www.dailymail.co.uk/news/article-2979178/Bright-red-statue-Karl-Marx-gifted-city-Gloucester-German-hometown-hidden-away-garden-Tory-council-don-t-want-display.html

[.3Cspan_class.3D.22wikidata_cite_citetype_Q11032.22_data-entity-id.3D.22Q390216.22.3E.5B.5B:en:The_Sydney_Morning_Herald.7CThe_Sydney_Morning_Herald.5D.5D.3Cspan_class.3D.22wef_low_priority_links.22.3E_.E2.80.94_.5B.5B:.D5.8D.D5.AB.D5.A4.D5.B6.D5.A5.D5.B5.7CSydney.5D.5D:_.5B.5B:en:Fairfax_Media.7CFairfax_Media.5D.5D.2C_1954._.E2.80.94_ISSN_.5Bhttps:.2F.2Fwww.worldcat.org.2Fissn.2F0312-6315_0312-6315.5D.3C.2Fspan.3E.3C.2Fspan.3E.3Cdiv_style.3D.22display:none.22.3E.3Ca_href.3D.22https:.2F.2Fwikidata.org.2Fwiki.2FTrack:Q390216.22.3E.3C.2Fa.3E.3Ca_href.3D.22https:.2F.2Fwikidata.org.2Fwiki.2FTrack:Q3130.22.3E.3C.2Fa.3E.3Ca_href.3D.22https:.2F.2Fwikidata.org.2Fwiki.2FTrack:Q1393218.22.3E.3C.2Fa.3E.3C.2Fdiv.3E-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 The Sydney Morning Herald — Sydney: Fairfax Media, 1954. — ISSN 0312-6315
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q390216"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3130"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1393218"></a>

[.5Bhttp:.2F.2Fdata.bnf.fr.2Fark:.2F12148.2Fcb11914934t_http:.2F.2Fdata.bnf.fr.2Fark:.2F12148.2Fcb11914934t.5D.3Cspan_class.3D.22wef_low_priority_links.22.3E.3C.2Fspan.3E.3Cdiv_style.3D.22display:none.22.3E.3C.2Fdiv.3E-6] ttp://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11914934t

[7] Երևան քաղաքի փողոցների, պողոտաների, նրբանցքների, փակուղիների, անցուղիների, հրապարակների, զբոսայգիների, թաղամասերի նոր ու նախկին անուններ (սկսած 1990 թվականից)

[8] Armtimes. Մարքսի շաուրմա և Մարքսի փողոց՝ Արտաշատում

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Կառլ Մարքս

Բովանդակություն

Աշխատանքային ուղին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փետրվարյան հեղափոխության ժամանակ և դրանից հետո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարքսի աշխատությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարքսի մահից հետո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նկարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընտանիք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դրոշմներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նավարկման ցանկ

Անձնական գործիքներ

Անվանատարածքներ

Տարբերակներ

Դիտումները

Ավելին

Որոնել

Նավարկում

Մասնակցել

Գործիքներ

Տպել/արտահանել

Այլ նախագծերում

Այլ լեզուներով

Կառլ Մարքս Karl Marx

Ծնվել է	մայիսի 5, 1818^[1]^[2] Տրիր, Պրուսիայի թագավորություն^[3]^[4]
Մահացել է	մարտի 14, 1883^[5]^[1]^[2] (64 տարեկանում) Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն^[3]
Գերեզման	Հայգեյթ գերեզմանատուն^[5]
Բնակության վայր(եր)	Լոնդոն
Քաղաքացիություն	statelessness Պրուսիայի թագավորություն
Ազգություն	հրեա և գերմանացի
Դավանանք	աթեիզմ
Մասնագիտություն	տնտեսագետ, լրագրող, պատմաբան, փիլիսոփա, սոցիոլոգ և հեղափոխական
Հաստատություն(ներ)	Neue Rheinische Zeitung և Հռենոսյան թերթ
Գործունեության ոլորտ	տնտեսագիտություն, Հասարակագիտություն և փիլիսոփայություն
Անդամակցություն	International Workingmen's Association
Ալմա մատեր	Բոննի համալսարան, Ենայի համալսարան և Հումբոլդտի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	գերմաներեն^[6]
Գիտական ղեկավար	Bruno Bauer
Ազդվել է	Գեորգ Վիլհելմ Ֆրիդրիխ Հեգել
Ամուսին(ներ)	Ժեննի Մարքս^[5]
Երեխա(ներ)	Էվելինգ Մարքս, Լոնգե Մարքս, Լաֆարգ Մարքս և Edgar Marx
Հայր	Հայնրիխ Մարքս
Մայր	Հենրիետե Պրեսբուրգ
Ստորագրություն
Քաղվածքներ Վիքիքաղվածքում
Karl Marx Վիքիպահեստում