Արմեն Թախտաջյան

Արտաքին պատկերներ
	Ա. Թախտաջյանը 1974 թ. Հայաստան կատարած գիտարշավի ժամանակ
	1980-ականների լուսանկար
	1980-ականների վերջերի լուսանկար

Արմեն Թախտաջյան
Ծնվել է	մայիսի 28 (հունիսի 10), 1910; Շուշի, Ելիզավետպոլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	նոյեմբերի 13, 2009 (99 տարեկան); Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսաստան
Գերեզման	Սմոլենկայի հայկական գերեզմանոց
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն, Ռուսական հանրապետություն, Անդրկովկասյան կոմիսարիատ, Անդրկովկասյան ԴՖՀ, Վրաստանի Դեմոկրատական Հանրապետություն, Վրացական Սոցիալիստական Խորհրդային Հանրապետություն, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ և Ռուսաստան
Ազգություն	հայ
Մասնագիտություն	բուսաբան, կենսաբան, պտերիդոլոգ և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Երևանի պետական համալսարան, Սանկտ Պետերբուրգի համալսարան և Կոմարովի անվան բուսաբանական ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտ	բուսաբանություն
Անդամակցություն	ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, ԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա և Լեոպոլդինա
Ալմա մատեր	Երևանի պետական համալսարան
Կոչում	ակադեմիկոս և պրոֆեսոր
Գիտական աստիճան	կենսաբանական գիտությունների դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներին	ռուսերեն և հայերեն
Գիտական ղեկավար	Վլադիմիր Կոմարով և Դմիտրի Սոսնովսկի
Եղել է գիտական ղեկավար	Yuri Menitski? և Եվգենյա Ավետիսյան
Պարգևներ	ԽՍՀՄ պետական մրցանակ Լենինի շքանշան Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշան Հայկական ԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան «1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ անձնվեր աշխատանքի համար» մեդալ ՌՍՖՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ Komarov price? Վլադիմիր Իլյիչ Լենինի ծննդյան 100-ամյակի հոբելյանական մեդալ և Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի երախտագիտություն
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ
Երեխա(ներ)	Լևոն Թախտաջյան
Հեղինակի անվան հապավումը (բուսաբանություն)	Takht.
	Ստորագրություն;
	Armen Leonovich Takhtajan Վիքիպահեստում

Արմեն Լևոնի Թախտաջյան (ռուս.՝ Армен Леонович Тахтаджян, մայիսի 28 (հունիսի 10), 1910, Շուշի, Ելիզավետպոլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն^[1] - նոյեմբերի 13, 2009(2009-11-13)^[2]^[3], Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսաստան), հայ բուսաբան, ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս (1972), ՀԽՍՀ ԳԱ ակադեմիկոս (1971), գիտության վաստակավոր գործիչ (1967)։ Բույսերի տաքսոնոմիայի Միջազգային ասոցիացիայի նախագահ (1975 թվականից)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արմեն Թախտաջյանի հայրը` Լևոն Մելիքսանի Թախտաջյանը (1884-1950), և պապը` Մելիքսան Պետրոսի Թախտաջյանը (մահացել է 1930-ական թվականներ), մոտ 1900 թվական

Արմեն Թախտաջյանը ծնվել է 1910 թվականի հունիսի 10-ին Արցախի Հանրապետության Շուշի քաղաքում։

1928 թվականին Թիֆլիսում ավարտել է դպրոցը, տեղափոխվել Լենինգրադ, եղել տեղի համալսարանի կենսաբանության ֆակուլտետի ազատ ունկնդիր, լսել հայտնի գիտնական Վլադիմիր Կոմարովի դասախոսությունները բույսերի մորֆոլոգիայի մասին։
1928-1931 թվականներին սովորել է Երևանի պետական համալսարանի կենսաբանության ֆակուլտետում
1931 թվականին ընդունվել է Թբիլիսիի մերձարևադարձային կուլտուրաների համամիութենական ինստիտուտ^[5]
1938-1948 թվականներին եղել է Երևանի պետական համալսարանի բույսերի մորֆոլոգիայի և կարգաբանության ամբիոնի վարիչ
1951-1955 թվականներին՝ Լենինգրադի համալսարանի կենսաբանա-հողագիտության ֆակուլտետի դեկան
1949-1961 թվականներին՝ բարձրակարգ բույսերի ամբիոնի պրոֆեսոր
1954 թվականից՝ նաև ՀԽՍՀ ԳԱ բուսաբանության ինստիտուտի բարձրակարգ բույսերի բաժնի վարիչ
1954 թվականից ղեկավարել է ԽՍՀՄ ԳԱ բուսաբանության ինստիտուտի հնէաբուսաբանության լաբորատորիան, 1963 թվականից՝ բարձրակարգ բույսերի բաժինը
1975 թվականից՝ բույսերի տաքսոնոմիայի Միջազգային ասոցիացիայի նախագահ
1977-1986 թվականներին ՌԴ ԳԱ Վ. Կոմարովի անվան բուսաբանության ինստիտուտի տնօրեն

Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արմեն Թախտաջյանի գիտական աշխատանքները վերաբերում են բարձրակարգ բույսերի էվոլյուցիոն մորֆոլոգիային և կարգաբանությանը, ծաղկավոր բույսերի ծագմանը, բույսերի աշխարհագրությանը։ Նա ստեղծել է բույսերի մորֆոլոգների և կարգաբանների դպրոց և մշակել է նորագույն տարբերակ օրգանական աշխարհի ծագման մասին։

1954 թվականից Թախտաջյանի խմբագրությամբ լույս է տեսել «Հայաստանի ֆլորան» (հ. 1-6, 1954-1973, ռուսերեն)։ 1945 թվականին Ա. Ֆեդոտովի հետ հրատարակել է «Երևանի ֆլորան» (1972 թվական, ռուսերեն)։ Զբաղվել է նաև Հայաստանի բրածո բույսերի հարցերով։ Եղել է կենսաբանական գիտությունների միջազգային միության բուսաբանության բաժանմունքի (1975 թվականից) և բույսերի տաքսոնոմիայի գծով միջազգային ասոցիացիայի (1975 թվականից) նախագահ։

Արմեն Թախտաջյանն ակտիվ մասնակցություն է ունեցել «Բույսերի կյանքը» բազմահատորյակի հրատարակությանը, որի ծածկասերմ բույսերին վերաբերող հինգերորդ հատորը երկու գրքով իր խմբագրությամբ է։

Անդամակցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԱՄՆ-ի Ազգային ԳԱ անդամ (1971 թվականից)։
Լոնդոնի Լիննեյյան ընկերության անդամ (1968 թվականից)։
Գերմանական բնագետների «Լեոպոլդինա» ակադեմիայի (1972 թվականից) և այլ գիտական ընկերությունների անդամ։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

ԽՍՀՄ պետական մրցանակի դափնեկիր
Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշան
Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան
«Անձնվեր աշխատանքի համար» «Ոսկե» մեդալ
ՀՀ ԳԱԱ «Ոսկե» մեդալ
Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս
Վ. Կոմարովի և Ռ. Ալերտոնի անվան մրցանակների դափնեկիր (1969)։
Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշան (2009)^[6]։

Աշխատություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Об эволюционной гетерохронии признаков. / Доклады АН Армянской ССР, 1946, т. 5 (3). С. 79-86.
Морфологическая эволюция покрытосеменных. - М., 1948.
Высшие растения, 1. - М.-Л., 1956.
Die Evolution der Angiospermen. Jena, 1959(գերմ.)
Основы эволюционной морфологии покрытосеменных. - М.-Л., 1964.
Flowering plants: origin and dispersal. 1969(անգլ.)
Происхождение и расселение цветковых растений. - Л., 1970.
Evolution und Ausbreitung der Blütenpflanzen. Jena. 1973(գերմ.)
A. L. Takhtajan: Floristic Regions of the World. Berkeley, 1986(անգլ.)
A. L. Takhtajan: Evolutionary trends in flowering plants. Columbia Univ. Press, New York 1991(անգլ.)
A. L. Takhtajan: Diversity and Classification of Flowering Plants. Columbia Univ. Press, New York 1997(անգլ.)
Armen Takhtajan. Flowering Plants. Springer Verlag. 2009. 918 P.(անգլ.)

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Вельгорская Т. В. Армен Леонович Тахтаджян. Биографический очерк // В кн.: Тахтаджян А. Л. Грани эволюции: Статьи по теории эволюции. 1943-2006 гг.
Карапетян Ю. Весенние цветы Армена Тахтаджяна // «Голос Армении». - 2010, № 63 (19996) (12.06.2010).
Оскольский. А. Гражданин мира растений (Армен Леонович Тахтаджян) // «Троицкий вариант». - 2009, № 43 (08.12.2009). - С. 8.

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Тахтаджян Армен Леонович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 https://web.archive.org/web/20091217043258/http://www.portal.binran.ru:80/index.php
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia Catalana, 1968.
↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ Արմեն Լևոնի Թախտաջյան
↑ Ա. Լ. Թախտաջյանին Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանով պարգևատրելու մասին

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։

[_5f2159ab93f73846-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Тахтаджян Армен Леонович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_865a33081a358d07-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 https://web.archive.org/web/20091217043258/http://www.portal.binran.ru:80/index.php

[_e94424c5e9f7b82a-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia Catalana, 1968.

[_050f40c8b62d7527-4] Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[5] Արմեն Լևոնի Թախտաջյան

[6] Ա. Լ. Թախտաջյանին Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանով պարգևատրելու մասին

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]