Լեոպոլդինա
| Լեոպոլդինա | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | գիտությունների ակադեմիա, գիտական ընկերություն և ազգային ակադեմիա |
| Երկիր |  Գերմանիա |
| Հիմնադրված | հունվարի 1, 1652 |
| Գլխադասային գրասենյակ | Հալլե, Սաքսոնիա-Անհալթ, Գերմանիա |
| Գլխավոր քարտուղար | Gerald H. Haug? |
| Անվանված է | Լեոպոլդ I |
| Հիմնադիր | Johann Lorenz Bausch?, Johann Michael Fehr?, Georg Balthasar Metzger? և Georg Balthasar Wohlfahrt? |
| Կայք | leopoldina.org(գերմ.)(անգլ.) |
«Լեոպոլդինա» (բնագետների «Լեոպոլդինա» գերմանական ակադեմիա, գերմ.՝ Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina; Deutsche Akademie der Wissenschaften), բնագետների գերմանական հնագույն ընկերություն, որ դարձել է Գերմանիայի գիտությունների ազգային ակադեմիա։ Հիմնադրվել է 1652 թվականին Շվայնֆուրտում, բժիշկ Յոհան Լորենց Բաուշի կողմից (Johann Lorenz Bausch)՝ որպես Academia Naturae Curiosorum[1]: Գտնվում է ԳՖՀ-ի դաշնային նախագահի հովանու ներքո[2]։ Գրանցված է որպես ոչ առևտրային կազմակերպություն և ֆինանսավորվում է Գերմանիայի դաշնային կառավարության ու Սաքսոնիա-Անհալտ երկրամասի (որի տարածքում գտնվում է) կառավարության կողմից[2]։ Ունի 1500-ից ավելի անդամ աշխարհի 30 երկրներից և համարվում է Գերմանիայի ամենամեծ ակադեմիան[2]։
1878 թվականից ի վեր գործում է Սաքսոնիա-Անհալտ երկրամասի Հալլե քաղաքում[2]։ Նախկինում ակադեմիայի գտնվելու վայրը փոփոխվել է՝ կախված լինելով նրա նախագահի բնակության վայրից[2]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հռոմեական Սրբազան Կայսրության կայսր Լեոպոլդ I-ը 1687 թվականին հաստատել է բժիշկ Յոհան Լորենց Բաուշի նախաձեռնությամբ հիմնված ընկերությունը՝ որպես Հռոմեական Սրբազան Կայսրության կայսր Լեոպոլդի անվան ակադեմիա՝ բնության դիտումների համար (Sacri Romani Imperii Academia Caesareo-Leopoldina Naturae Curiosorum), և տվել է Leopoldina հակիրճ անվանումը[3], p. 7—8; [4]:
2007 թվականի նոյեմբերին Գերմանիայի գիտության նախարար Աննետե Շավանը հայտարարեց, որ Leopoldina-ն վերանվանվում է Գերմանիայի գիտությունների ակադեմիա (Deutsche Akademie der Wissenschaften)[5]:
Ակադեմիայի սահմանած պարգևները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Կորտենիուսի մեդալ (առաջին անգամ շնորհվել է 1792 թվականին)
- Կարուսի մեդալ[de] (1896)
- Շլայդենի մեդալ[de] (1955)
- Գրեգոր Մենդելի մեդալ[de] (1965, ի պատիվ Գրեգոր Մենդելի)
- Darwin Badge[de] (շնորհվել է մեկ անգամ՝ 1959 թվականին, «Տեսակների ծագումը» աշխատության առաջին հրատարակության 100-ամյակի կապակցությամբ)
- Լեոպոլդինայի մրցանակ[de] երիտասարդ գիտնականների համար
- Գեորգ Ուշմանի անվան մրցանակ «Գիտության պատմություն» անվանակարգում[de]
- Leopoldina Research Prize (2001, հովանավորը Commerzbank Foundation-ն է)
- Թիմեի անվան մրցանակ բժշկագիտության բնագավառի համար
- Վաստակի մեդալ (շնորհվում է ակադեմիայի նախագահության կողմից, հատուկ դեպքերի կապակցությամբ)
Ակադեմիայի անդամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնադրման օրվանից ի վեր ակադեմիայի անդամ է դարձել 7000-ից ավելի գիտնական։ Գործող ակադեմիկոսների թվաքանակը սահմանափակված է 1000-ով։ Նրանց երեք քառորդ մասը գերմանախոս երկրներից են (Գերմանիա, Ավստրիա, Շվեյցարիա), մեկ քառորդ մասը՝ մոտավորապես 30 այլ երկրներից։
Որպես ակադեմիայի առավել աչքի ընկած անդամներ՝ ակադեմիայի կայքէջում նշված են Մարիա Սկլադովսկայա-Կյուրին, Չարլզ Դարվինը, Ալբերտ Այնշթայնը, Յոհան Վոլֆգանգ Գյոթեն, Ալեքսանդր ֆոն Հումբոլդը, Յուստուս ֆոն Լիբիխը, Մաքս Պլանկը։
2020 թվականի դրությամբ «Լեոպոլդինա»-ի ակադեմիկոսների շարքում Նոբելյան մրցանակի 180 դափնեկիր կար[6]։
Անվանի ակադեմիկոսներից են նաև
- Քրիստիան Լյուդվիգ Բրեմ
- Յոհան Գոթֆրիդ Բրեմզեր
- Ամի Բուե
- Գերհարդ Էրթլ
- Թեոդոր Հենշ
- Վիլհելմ Օստվալդ
- Էռնեստ Ռեզերֆորդ
1789 թվականին իշխանուհի Եկատերինա Վորոնցովա-Դաշկովան դարձել է «Լեոպոլդինա»-ի պատմության ընթացքում առաջին կին ակադեմիկոսը[7]։ 1925 թվականին ակադեմիայի թղթակից-անդամ է ընտրվել խորհրդային բուսաբան Նիկոլայ Վավիլովը[8]։
Նախագահներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 1652—1665 Յոհան Լորենց Բաուշ[de] (Շվայնֆուրտ)
- 1666—1686 Յոհան Միխաել Ֆեր[de] (Շվայնֆուրտ)
- 1686—1693 Յոհան Գեորգ Ֆոլկամեր[de] (Նյուրնբերգ)
- 1693—1730 Լուկաս Շրյոկ[de] (Աուգսբուրգ)
- 1730—1735 Յոհան Յակոբ Բայեր[de] (Ալտդորֆ բայ Նյուրնբերգ)
- 1735—1769 Անդրեաս Էլիաս Բյուխներ (Էրֆուրտ, Հալլե)
- 1770—1788 Ֆերդինանդ Յակոբ Բայեր[de] (Նյուրնբերգ)
- 1788—1791 Հայնրիխ Ֆրիդրիխ Դելիուս[de] (Էռլանգեն)
- 1791—1810 Յոհան Քրիստիան Շրեբեր (Էռլանգեն)
- 1811—1818 Ֆրիդրիխ ֆոն Վենդտ[de] (Էռլանգեն)
- 1818—1858 Քրիստիան Գոթֆրիդ Դանիել Նես ֆոն Էզենբեկ (Էռլանգեն, Բոնն, Բրեսլաու)
- 1858—1862 Դիտրիխ Գեորգ ֆոն Կիզեր (Ենա)
- 1862—1869 Կարլ Գուստավ Կարուս (Դրեզդեն)
- 1870—1878 Վիլհելմ Ֆրիդրիխ ԲենБ[de] (Դրեզդեն)
- 1878—1895 Կարլ Կնոբլաուխ (Հալլե, այդ ժամանակից սկսած՝ միայն Հալլեում)
- 1895—1906 Կարլ ֆոն Ֆրիչ
- 1906—1921 Ալբերտ Վանգերին[de]
- 1921—1924 Ավգուստ Գուցմեր[de]
- 1924—1931 Յոհաննես Վալտեր
- 1932—1950 Էմիլ Աբդերգալդեն
- 1952—1953 Օտտո Շլյուտեր
- 1954—1974 Կուրտ Մոտես
- 1974—1990 Հայնց Բեգտե
- 1990—2003 Բեննո Պարտիր[de]
- 2003—2010 Ֆոլկեր տեր Մոյլեն[de]
- с 2010 — Յորգ Հինրիխ Հակեր
Աստղագիտության մեջ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ակադեմիայի պատվին է կոչվել 1918 թվականին հայտնաբերված (893) Լեոպոլդինա աստերոիդը։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Werner E. Gerabek: Enzyklopädie Medizingeschichte, S.23 Արխիվացված 2018-05-15 Wayback Machine online Google
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 «About the Leopoldina». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
- ↑ Self-produced overview of the Leopoldina Արխիվացված 2007-09-28 Wayback Machine
- ↑ Groschenheft magazine on the Leopoldina’s anniversary (German) Արխիվացված 2007-03-11 Wayback Machine (accessed May 27, 2005)
- ↑ «Die Leopoldina wird zur Deutschen Akademie der Wissenschaften»(չաշխատող հղում), Pressemitteilungen der Leopoldina, 16. November 2007
- ↑ Список академиков Леопольдины с Нобелевской премией Արխիվացված 2018-10-10 Wayback Machine на сайте Леопольдины
- ↑ «"Never idle" - The establishment of the Leopoldina». Leopoldina : офиц. интернет-ресурс (англ). Leopoldina. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 13-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ Корнеев С. Г. Советские учёные — почётные члены научных организаций зарубежных стран. М.:Издательство «Наука», 1981, С. 28
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- B. Parthier: Die Leopoldina. Bestand und Wandel der ältesten deutschen Akademie. Druck-Zuck, Halle 1994
- B. Parthier, D. von Engelhardt (Hrsg.): 350 Jahre Leopoldina. Anspruch und Wirklichkeit. Festschrift der Deutschen Akademie der Naturforscher Leopoldina 1652—2002. Druck-Zuck, Halle 2002
- Volker ter Meulen (Hrsg.): Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina — Geschichte, Struktur, Aufgaben. Druck-Zuck, Halle 2006 (2 MB)
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Ակադեմիայի պաշտոնական կայքէջը
- Miscellanea curiosa on the Biodiversity Heritage Library.
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լեոպոլդինա» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լեոպոլդինա» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||||||
