Սանկտ Պետերբուրգի հայկական գերեզմանոց

Սանկտ Պետերբուրգի հայկական գերեզմանոց
Տեսակ	գերեզմանատուն
Տեղագրություն	Սանկտ Պետերբուրգ
Երկիր	Ռուսաստան
Առաջին հիշատակում	1714
Հիմնման տարի	1714

Սանկտ Պետերբուրգի հայկական գերեզմանոց (ռուսերեն Смоленское армянское кладбище անվանումն առաջացել է Սմոլենկա գետի անունից), գերեզմանատուն Սանկտ Պետերբուրգ քաղաքում։ Գտնվում է Սմոլենկա գետի հյուսիսային ափին, Սանկտ Պետերբուրգի ուղղափառ և լյութերական գերեզմանոցների մոտ։ Գերեզմանոցի տարածքում է գտնվում Սուրբ Հարություն եկեղեցին։

Պատմությունը

1714 թվականին, վարդապետ Մինասը խնդրագրով դիմել է Պետրոս I-ին, Սանկտ-Պետերբուրգում հայկական եկեղեցի կառուցելու նպատակով։ Աղոթատուն կառուցելու անհրաժեշտությունն առաջացել էր մեծաքանակ հայ համայնք ձևավորվելու պատճառով։ 1725 թվականին Սինոդը թույլ է տալիս եկեղեցի կառուցել, սակայն անհայտ պատճառներով շինարարությունը չի ընթանում։ 1740 թվականին հայ համայնքի ղեկավար, վաճառական Պետրոս Շիրվանովը կրկին թույլտվություն է ստացել եկեղեցին կառուցելու համար, որը պետք է կառուցվեր Վասիլևյան կղզու վրա (նախագծի ղեկավարը ճարտարապետ Կառլո Տրեզինին էր)։ Սակայն շինարարությունը կրկին դադարեցվել է։

1770 թվականի մայիսին, Հովհաննես Լազարյանը (Իվան Լազարև) դիմում է Եկատերինա II կայսրուհուն, խնդրելով թույլ տալ հայկական եկեղեցու շինարարությունը, որից հետո, մեկ տարի անց, ճարտարապետ Յուրի Ֆելտենի ղեկավարությամբ, Նևսկի պողոտայում սկսվել է Սուրբ Կատարինե եկեղեցու շինարարությունը։ 1780 թվականի փետրվարի 18-ին եկեղեցին օծվել է արքեպիսկոպոս Հովսեփ Բ Արղության-Երկայնաբազուկի կողմից։

1791 թվականին, ավագ քահանա Ստեփանոս Լոռիս-Մելիքովի խնդրանքով, Եկատերինա II-ը թույլ է տվել Սմոլենկա գետի ափին գտնվող լյութերական գերեզմանոցի կողքին տեղ հատկացնել հայկական առանձին գերեզմանոցի համար և կառուցել քարե եկեղեցի։ 1797 թվականին եկեղեցին օծվել է և ստացել ներկայիս` Սուրբ Հարություն անվանումը։ Աստիճանաբար, եկեղեցու շուրջն առաջացել է ոչ մեծ գերեզմանոց, որտեղ 19-րդ դարի վերջին արդեն առկա էր մոտ 400 գերեզման։ Գերեզմանոցում, բացի շարքային քաղաքացիներից, հուղարկավորվում էին հայ ազգի երևելի ներկայացուցիչներ, ռազմական գործիչներ, ազնվականության ներկայացուցիչներ։ Տապանաքարերի վրա արված գրություններից կարելի է հստակ որոշել, թե ով է եղել հանգուցյալը (վաճառական, զինվորական, մանկավարժ, բժիշկ և այլն)։

1923 թվականին եկեղեցին փակվել է, որից հետո, տապանաքարերի մի մասը տեղափոխվել է քաղաքային քանդակագործության թանգարան։ 1939 թվականից թաղումներն այնտեղ դադարեցվել են։ Ավելի ուշ, գերեզմանոցի մի մասը քանդվել է և վերածվել ֆուտբոլի դաշտի։ 1988 թվականին եկեղեցին վերադարձվել է հավատացյալներին, իսկ գերեզմանոցի պահպանված հատվածը սկսել է վերականգնվել։

Հետաքրքիր փաստեր

• Համաձայն առանձին աղբյուրների, Սուրբ Հարություն եկեղեցու գերեզմանոցում պահվում էր Ալեքսանդր Սուվորովի գերեզմանի տապանաքարը։
• Ի սկզբանե գերեզմանոցում թաղումներ քիչ էին իրականացվում, ինչը թույլ էր տալիս շիրիմներն ուղղորդել արևմուտքից արևելք և նրանց միջև ստեղծել ուղղաձիգ ու լայն արահետներ։

Հայտնի մարդիկ, ովքեր թաղված են գերեզմանոցում

• Ալեքսանդր Աղասի-բեկ Ավշարով (1833-1907) - զորավար
• Մաթևոս Ղամազյան (Մատվեյ Գամազով, 1812-1893) - դիվանագետ
• Ալեքսանդր Քեմուրջյան (1921-2003) - գիտնական
• Քերովբե Պատկանյան (1833-1889) - արևելագետ
• Արմեն Թախտաջյան (1910-2009) - բուսաբան, ակադեմիկոս
• Կլավդիա Ուլեզկո-Ստրոգանովա (1858-1943) - բժիշկ-գինեկոլոգ
• Ակիմ Խաստատով (1756-1809) - ռազմական գործիչ
• Ալեքսանդր Խուդոբաշև (1780-1862) - գրող

Պատկերասրահ

• 
  Դամբարան
• 
  Ստրոգանովների ընտանեկան գերեզման
• 
  Գամազովների գերեզմանը
• 
  Արապետովների գերեզմանը
• 
  Մ.Կ. Բալիոզի գերեզմանը
• 
  Ուլեզկո-Ստրոգանովայի գերեզմանը

Արտաքին հղումներ

• Фотографии некрополя(չաշխատող հղում)
• Армянские страницы Санкт-Петербурга Արխիվացված 2009-08-30 Wayback Machine