Ֆրունզե Դովլաթյան

Ֆրունզե Վաղինակի Դովլաթյան
Ծնվել է	մայիսի 26, 1927
Ծննդավայր	Նոր Բայազետ, Կամոյի շրջան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահացել է	օգոստոսի 30, 1997 (70 տարեկան)
Մահվան վայր	Երևան, Հայաստան
Կրթություն	Մոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի ինստիտուտ
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Հայաստան
Մասնագիտացում	դերասան, կինոռեժիսոր և սցենարիստ
Ոճ(եր)	սոցիալիստական ռեալիզմ
Պարգևներ	, ; , , , և
IMDb	ID ID 0235583

Ֆրունզե Վաղինակի Դովլաթյան (մայիսի 26, 1927(1927-05-26)^[1], Նոր Բայազետ, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - օգոստոսի 30, 1997(1997-08-30)^[1], Երևան, Հայաստան), հայ կինոռեժիսոր, սցենարիստ և դերասան, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1983)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայրը և հորաքույրը սիրողական ներկայացումներ էին բեմադրում Գավառի թատրոնում։ Երբ Դովլաթյանների ընտանիքը տեղափոխվեց Երևան, Դովլաթյանն ընդունվեց Մաքսիմ Գորկու անվան դպրոց^[2]։ 1941-1952 թվականներին հանդես է եկել Հայաստանի շրջանային թատրոններում և Գ. Սունդուկյանի անվան թատրոնում որպես դերասան։

1947 թվականին ավարտել է Գ. Սունդուկյանի անվան թատրոնի ստուդիան։ 1943 թվականին սկսել է նկարահանվել ֆիլմերում։ 1959 թվականին ավարտել է Համամիութենական կինոինստիտուտի (ՎԳԻԿ) ռեժիսորական ֆակուլտետը (Սերգեյ Գերասիմովի արվեստանոցը)։

1959-1964 թվականներին աշխատել է որպես ռեժիսոր Վավերագրական ֆիլմերի կենտրոնական ստուդիայում (ՑՍԴՖ)^[3], Գորկու անվան ստուդիայում, «Մոսֆիլմում»։ Այդ մոսկովյան ստուդիաներում նկարահանել է՝ «Ով է մեղավոր» (ՎԳԻԿ-ի ստուդիա, 1958), «Դիմա Գորինի կարիերան» (Լ. Միրսկու հետ, Գորկու անվան ստուդիա, 1961), «Առավոտյան գնացքներ» (Լ. Միրսկու հետ, «Մոսֆիլմ», 1963)։

1967-1969 թվականներին՝ ՀԽՍՀ Կինեմատոգրաֆիստների միության առաջին քարտուղար։ 1986 թվականից՝ Հայֆիլմի գեղարվեստական ղեկավար։

Դովլաթյանը 1994-1997 թվականներին եղել է Հայաստանի «Թեքեյան մշակութային միության» նախագահը^[4]։

Թաղված է Երևանի Թոխմախի գերեզմանոցում։

Մեջբերումներ Դովլաթյանի մասին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

հուշատախտակը Երևանում

Դովլաթյանը այն կինոբեմադրիչներից է, որոնց ստեղծագործությունը դպրոց է դառնում։ Նա իր ֆիլմերում միատեսակ ուժով ներկայացնում է և՛ պատմական, և՛ ժամանակակից թեման, կարողանում խոսել մարդկային բարդ փոխհարաբերությունների, մարդուն հուզող խնդիրների շուրջ։ Ես ուրախ եմ, որ կինոդերասանի իմ կարիերան սկսվել է մեծ ճանաչման արժանացած «Բարև, ես եմ» ֆիլմից։ − Արմեն Ջիգարխանյան

...Հետաքրքիր, իմաստուն ու բովանդակալից ստեղծագործությունների հեղինակ է, արդեն բոլորովին ոչ պատանի, բայց միշտ գեղեցկատես, արտիստիկ փայլով ու միշտ ռոմանտիկական ներշնչանքով։ − Հենրիկ Մալյան

«Բարև, ես եմ» ֆիլմը իրենով նշանավորում է ավանդական ազգային թեմատիկայի սահմաններից դուրս գալու իրողությունը և մեզ համար մեծ հետաքրքրություն է ներկայացնում։ − Չինգիզ Այթմատով

Ֆիլմագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1943 - Դավիթ Բեկ - մելիք Մանսուր
1947 - Անահիտ - Վաչագան
1958 - Ո՞վ է մեղավոր - ռեժիսոր
1958 - Ինչու է աղմկում գետը - Մանուկյան
1960 - Յաշա Տոպորկով - Միրզոյան
1961 - Դիմա Գորինի կարիերան - ռեժիսոր Լ. Միրսկու հետ
1963 - Առավոտյան գնացքներ - ռեժիսոր
1965 - Բարև, ես եմ - Զարյան և ռեժիսոր
1968 - Սարոյան եղբայրներ - Հայկ Սարոյան և գեղարվեստական ղեկավար
1972 - Երևանյան օրերի խրոնիկա - սցենարիստ Պ. Զեյթունցյանի հետ, ռեժիսոր
1976 - Երկունք - ռեժիսոր
1976 - Խոնարհվիր գալիք օրվան - դեր
1979 - Ապրեցեք երկար - սցենարիստ Շ. Թաթիկյանի հետ, ռեժիսոր
1982 - Սիրամարգի ճիչը - սցենարիստ Ա. Աղաբաբովի հետ
1982 - Վենետիկի միջազգային գիտաժողովը - վավերագրական, սցենարիստ, ռեժիսոր
1982 - Մխիթարյանները - վավերագրական, սցենարիստ, ռեժիսոր
1985 - Մշակույթների կամուրջ - վավերագրական, սցենարիստ, ռեժիսոր
1986 - Մենավոր ընկուզենի - Կամսարյան, սցենարիստ Ա. Աղաբաբովի հետ, ռեժիսոր
1986 - Օտար խաղեր - Ասլանյան
1989 - Աղբաման - Կարճամետրաժ, սցենարիստ
1990 - Կարոտ - ռեժիսոր
1995 - Լաբիրինթոս - Աբել

Պարգևներ և կոչումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1950 - Ստալինյան մրցանակ II աստիճանի Գ. Տեր-Գրիգորյանի և Լ.Կարագյոզյանի «Այս աստղերը մերն են» ներկայացման համար
1966 - ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ
1967 - ՀԽՍՀ Պետական մրցանակ «Բարև, ես եմ» ֆիլմի համար
1971 - ՀԽՍՀ Պետական մրցանակ «Սարոյան եղբայրներ» ֆիլմում դերակատարության համար
1983 - ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ
Պատվավոր մրցանակի դիպլոմակիր «Կինոարվեստի մեջ ներդրման համար» - ռուսական կինոփառատոն «Պատուհան դեպի Եվրոպա» (Վիբորգ - 97)^[5].

Գրականություն Դովլաթյանի մասին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Գարուն» ամսագրին պատասխանում է կինոռեժիսոր, Հայաստանի կինեմատոգրաֆիայի միության առաջին քարտուղար Ֆրունզե Դովլաթյանը։ «Գարուն», 1967, № 1։
Գալստյան Ս., Անուններ էկրանի վրա (նաև Ֆ.Դովլաթյանի մասին), Երևան, 1984
Թահմիզյան Հ., Կինոռեժիսորներ, դերասաններ, Երևան, Մաս 1, 1978, էջ 147-148
Ադամյան Ա., «Եթե սեր չլինի, կլինի ջրհեղեղ» կամ հարցազրույց Ֆրունզե Դովլաթյանի հետ - Հայաստանի Հանրապետություն, 11 սեպտեմբերի 1996
Գալստյան Մ., Ֆիլմն սկսվում է գրական նյութից, (հարցազրույց Ֆ.Դովլաթյանի հետ) - Գրական թերթ, 30 նոյեմբերի 1984
Գյոդակյան Ս., Ֆրունզե Դովլաթյան - Կանչ, 6 ապրիլի 1994
Գրիգորյան Ա., Բարև, ես եմ - Էկրան, 1989, N 4, էջ 1
Զաքարյան Ռ., Իմ ֆիլմերն իմ ապրած կյանքն են - Արվեստ, 1983, N 6, էջ 10-14
Մաթևոսյան Ռ., Ճշմարիտ արվեստը սահմաններ չի ճանաչում - Սովետական Հայաստան, 10 նոյեմբերի 1987
Մուրադյան Հ., Տագնապներ ու հույսեր («Մենավոր ընկուզենին» կինոնկարի մասին) - Գարուն, 1988, N 10, էջ 31-32

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ Ֆ. Դովլաթյանի մասին «Նոյյան տապանի» հիշարժան տարեթվերում
↑ «Ֆրունզե Դովլաթյանը «Հայկական կինո» կայքում»
↑ Ֆրունզե Դովլաթյանը Դպրոցական Մեծ Հանրագիտարանում, Գիրք II
↑ Ֆրունզե Դովլաթյանը «Կինո» հանրագիտարանում(ռուս.)

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 440)։

[_c7dd5b329a677702-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[2] Ֆ. Դովլաթյանի մասին «Նոյյան տապանի» հիշարժան տարեթվերում

[3] «Ֆրունզե Դովլաթյանը «Հայկական կինո» կայքում»

[4] Ֆրունզե Դովլաթյանը Դպրոցական Մեծ Հանրագիտարանում, Գիրք II

[5] Ֆրունզե Դովլաթյանը «Կինո» հանրագիտարանում(ռուս.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]