Jump to content

Ջո Բայդեն

Փոխել հղումները
Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ջո Բայդեն
Joe Biden
Դրոշ
Դրոշ
 Միացյալ Նահանգների 46-րդ նախագահ
2021 թվականի հունվարի 20-ից
Նախորդող Դոնալդ Թրամփ
Դրոշ
Դրոշ
 Միացյալ Նահանգների 47-րդ փոխնախագահ
Հունվարի 20, 2009 - Հունվարի 20, 2017
Նախորդող Դիկ Չեյնի
Հաջորդող Մայք Փենս
Դրոշ
Դրոշ
 Դելավերից Միացյալ Նահանգների սենատոր
Հունվարի 3, 1973 - Հունվարի 15, 2009
Նախորդող Ջ. Քալեբ Բոգս
Հաջորդող Թեդ Քոֆման
 
Կուսակցություն՝ Դեմոկրատական կուսակցություն[1][2]
Կրթություն՝ Սիրաքյուսի համալսարան (1968)[3][4], Դելավերի համալսարան (1965)[4], Արչմիրի ակադեմիա (1961)[3][4] և «Գարդեն Սիթի» Համալսարան
Գիտական աստիճան՝ Իրավագիտության դոկտոր[4] և Բակալավր[5]
Մասնագիտություն՝ քաղաքական գործիչ, փաստաբան, համալսարանի դասախոս, գրող, դիվանագետ և իրավաբան
Դավանանք կաթոլիկություն[6]
Ծննդյան օր նոյեմբերի 20, 1942(1942-11-20)[7][8][9][…] (81 տարեկան)
Ծննդավայր Սքրենթոն, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ[3][10]
Դինաստիա Ջո Բայդենի ընտանիք[1]
Քաղաքացիություն  ԱՄՆ
Ի ծնե անուն անգլ.՝ Joseph Robinette Biden Jr.
Հայր Ջոզեֆ Բայդեն ավագ[3]
Մայր Ջին Բայդեն[11]
Ամուսին Նելիլա Հանթեր[3][10] և Ջիլ Բայդեն[10]
Զավակներ Ջոզեֆ Բո Բայդեն[1][10], Էմի Բայդեն[3], Հանթեր Բայդեն[1][10] և Էշլի Բայդեն[12]
 
Կայք՝ joebiden.com/es/inicio
 
Ինքնագիր
 
Պարգևներ

Ջոզեֆ Ռոբինեթ «Ջո» Բայդեն կրտսեր (անգլ.՝ Joseph Robinette «Joe» Biden, /ˈbaɪdən/ ( լսել) BY-dən, նոյեմբերի 20, 1942(1942-11-20)[7][8][9][…], Սքրենթոն, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ[3][10]), ամերիկացի քաղաքական գործիչ, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների 46-րդ և գործող նախագահը։ Դեմոկրատական կուսակցության անդամ է, 2009-2017 թվականներին նախագահ Բարաք Օբամայի վարչակազմում զբաղեցրել է ԱՄՆ փոխնախագահի պաշտոնը (թվով 47-րդը)։ 1973-2009 թվականներին եղել է Սենատի անդամ՝ ներկայացնելով Դելավեր նահանգը։

Ծնվելով Փենսիլվանիա նահանգի Սքրենթոն քաղաքում՝ Բայդենը 1953 թվականին ընտանիքի հետ տեղափոխվել է Դելավեր։ Մինչև Սիրաքյուսի համալսարանում իրավագիտության դոկտորի աստիճանի ստացումը սովորել է Դելավերի համալսարանում։ 1970 թվականին ընտրվել է Նյու Քասլ շրջանի խորհրդի անդամ, իսկ արդեն 1972 թվականին՝ Դելավեր նահանգից ԱՄՆ Սենատի անդամ։ Երկար տարիներ եղել է Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ։ Սենատորի կարգավիճակում՝ Ջո Բայդենը նախագծել և ձեռնամուխ է եղել «Բռնի հանցագործությունների դեմ պայքարի և իրավակարգի ապահովման մասին» ու «Կանանց նկատմամբ բռնության մասին» օրենքների ընդունմանը։ Նա նաև ղեկավարել է ԱՄՆ Գերագույն դատարանի անդամ դառնալու մասին 6 լսումներ, այդ թվում՝ Ռոբերտ Բորկի և Քլերենս Թոմասի վիճելի լսումները։ 1988 և 2008 թվականների ընտրապայքարի ժամանակ Ջո Բայդենը չի հաղթել փրայմերիզն ու չի կարողացել դառնալ առաջիկա նախագահական ընտրությունների ժամանակ Դեմոկրատական կուսակցության միասնական թեկնածուն։ 2008 թվականին Բարաք Օբաման, դառնալով Դեմոկրատական կուսակցության միասնական թեկնածուն, իր նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ հայտարարել է, որ իր ընտրվելու պարագայում Ջո Բայդենը կդառնա ԱՄՆ փոխնախագահ։ Օբամայի նախագահության երկու շրջանում, երբ 2009-2017 թվականներին Բայդենը զբաղեցնում էր ԱՄՆ փոխնախագահի պաշտոնը, նա եղել է Սպիտակ տանը Օբամայի մերձավոր աջակիցն ու հիմնական խորհրդատուներից մեկը։ 2017 թվականի հունվարին Օբաման Բայդենին պարգևատրել է Ազատության նախագահական մեդալով[27]։

2020 թվականի նախագահական ընտրությունների ժամանակ Ջո Բայդենը և փոխնախագահի թեկնածու Քամալա Հարիսը հաղթեցին Հանրապետական կուսակցության թեկնածու, այդ պահին գործող նախագահ Դոնալդ Թրամփին ու փոխնախագահ Մայք Փենսին։ 78 տարեկանում ստանձնելով ԱՄՆ նախագահի պաշտոնը՝ Բայդենը ներկայումս ԱՄՆ պատմության ամենատարեց նախագահն է։ Բացի այդ, նա առաջին նախագահն է, որի վարչակազմում փոխնախագահը կին է։ Ավելին, նա առաջին նախագահն է, որն ընտրվել է Դելավեր նահանգից։ 2021 թվականին Ջո Բայդենը ստորագրեց «Ենթակառուցվածքներում ներդրումների և աշխատատեղերի մասին» օրենքը, որը ներկայացվել էր երկու հիմնական կուսակցությունների կողմից։ Բացի այդ, Covid-19-ի տնտեսական հետևանքների մեղմացման, դրան հաջորդած ռեցեսիայի վերացման ու ԱՄՆ տնտեսության վերականգնման նպատակով՝ նա 1,9 տրիլիոն դոլարի փաթեթ հատկացրեց, որն առավել հատնի է «Փրկության ամերիկյան պլան 2021» անվամբ։ Բայդենն առաջարկել է նաև «Կառուցել ավելի լավը, քան նախկինում էր» անունը կրող օրենսդրական նախագիծը, որը, սակայն, ձախողվեց Կոնգրեսում, սակայն դրա որոշ ասպեկտներ տեղ գտան «Գնաճի կրճատման մասին» օրենքում, ինչն ուժի մեջ մտավ 2022 թվականին։ Բայդենը ստորագրել է նաև երկու կուսակցությունների առաջարկած «Չիպերի և գիտության մասին» օրենքը, որը կենտրոնացած էր արտադրության վրա, Քեթանջի Բրաուն Ջեքսոնին նշանակել է Գերագույն դատարանի անդամ և համագործակցել Կոնգրեսի հանրապետական մեծամասնության հետ, որպեսզի հնարավոր լինի կանխարգելել առաջին ազգային դեֆոլտը։ Երկու կողմերը բանակցել և համաձայնության էին հասել «2023 թվականի ֆինանսական պատասխանատվության մասին» գործարքի շուրջ, ինչի արդյունքում բարձրացվեց պետական պարտքի առաստաղը։ Արտաքին քաղաքականության համատեքստում Ջո Բայդենը վերականգնեց Միացյալ Նահանգների անդամակցությունը Փարիզի համաձայնագրին։ Նա ավարտին հասցրեց Աֆղանստանից ԱՄՆ զորքերի դուրսբերումը[28], ինչի հետևանքով ավարտվեց Աֆղանական պատերազմը և աֆղանական կառավարության տապալումից հետո իշխանության ղեկին եկան թալիբները[29]։ Բայդենն արագ արձագանքեց նաև Ուկրաինա Ռուսաստանի ներխուժմանը՝ պատժամիջոցներ սահմանելով Ռուսաստանի դեմ և քաղաքացիական ու ռազմական օգնություն տրամադրեց Ուկրաինային[30]։ 2023 թվականի ապրիլին Բայդենը հայտարարեց 2024 թվականի նախագահական ընտրություններին Դեմոկրատական կուսակցությունից իր թեկնածության առաջադրման մասին[31]։

Վաղ կյանք (1942-1965)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջոզեֆ Ռոբինեթ Բայդեն կրտսերը ծնվել է 1942 թվականի նոյեմբերի 20-ին[32] Փենսիլվանիայի Սքրենթոն քաղաքի Սուրբ Մարիամ հիվանդանոցում[33], Քեթրին Յուջինիա «Ջին» Բայդենի (ի ծնե՝ Ֆիննեգան) և Ջոզեֆ Ռոբինեթ Բայդեն ավագի ընտանիքում[34][35]։ Եղել է իռլանդական ծագում ունեցող կաթոլիկ ընտանիքի ավագ որդին, ունի քույր՝ Վալերին և երկու եղբայր՝ Ֆրենսիսը և Ջեյմսը[36]։

Բայդենի հայրը հարուստ է եղել, և ընտանիքը 1946 թվականի աշնանը տուն է գնել Գարդեն Սիթիի Լոնգ Այլենդ հարուստ արվարձանում[37], սակայն երբ Բայդենը յոթ տարեկան է եղել, հայրը բիզնեսում ձախողումներ է ունեցել[38][39][40] և մի քանի տարի ընտանիքը բնակվել է Սքրենթոնում` Բայդենի մորական կողմի տատի և պապի տանը[41]։ 1950-ականներին Սքրենթոնում տնտեսական անկում է սկսվել, և Բայդենի հայրը չի կարողացել կայուն աշխատանք գտնել[42]։ 1953 թվականից, երբ Բայդենը տասը տարեկան է եղել[43], ընտանիքը բնակվելիս է եղել Դելավերի Քլեյմոնթ քաղաքի մի բնակարանում, այնուհետև տեղափոխվել է հարևան Մեյֆիլդում գտնվող մի սեփական տուն[39][41][44][45]։ Ավելի ուշ Բայդեն ավագը սկսել է հաջողությամբ զբաղվել օգտագործված ավտոմեքենաների առքուվաճառքով՝ ընտանիքի համար ապահովելով միջին խավի կենսակերպ[41][42][46]։

Քլեյմոնթի Արչմիր ակադեմիայում[47] Բայդենը բեյսբոլ է խաղացել. աչքի ընկնող կիսապաշտպան է եղել, իսկ ավագ դպրոցի ամերիկյան ֆուտբոլի թիմում՝ ռեսիվեր[41][48]։ Լինելով աղքատ աշակերտ՝ դպրոցական տարիներին իր դասարանի ավագն է եղել[49][50]։ Դպրոցն ավարտել է 1961 թվականին[49]։ Նյուարկի Դելավերի համալսարանում սովորելու առաջին տարվա ընթացքում Բայդենը կարճ ժամանակ ֆուտբոլ է խաղացել[51][52] և ոչնչով աչքի չընկնելով հանդերձ[53]՝ 1965 թվականին կրկնակի բակալավրի աստիճան է ստացել պատմություն և քաղաքագիտություն մասնագիտացմամբ[54][55]։

Բայդենը կակազություն է ունեցել և քսան տարեկանից բուժում է ստացել[56]։ Կակազությունը հաղթահարելու համար հայելու առջև բանաստեղծություններ է արտասանել[50][57]։

Ամուսնություններ, իրավաբանական դպրոց և կարիերայի սկիզբ (1966-1973)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տե՛ս նաև՝ Ջո Բայդենի ընտանիք

1966 թվականի օգոստոսի 27-ին Բայդենն ամուսնացավ Սիրաքյուսի համալսարանի ուսանողուհի Նեյլիա Հանթերի հետ[54][58]։ Վերջինիս ծնողները դժկամորեն էին վերաբերվում իրենց դստեր ամուսնությանը կաթոլիկ տղայի հետ։ Նրանց պսակադրությունը կայացավ Նյու Յորք նահանգի Սքենիեթլես գյուղի կաթոլիկ եկեղեցում[59]։ Երեք երեխա են ունեցել՝ Ջոզեֆ Ռ. Բայդեն III-ը, Ռոբերտ Հանթեր Բայդենը և Նաոմի Քրիստինա Բայդենը[54]։

Բայդենը Սիրաքյուսի՝ 1968 թվականի տարեգրքում

1968 թվականին Բայդենը Սիրաքյուսի համալսարանի իրավաբանական դպրոցում ստացավ իրավագիտության դոկոտորի աստիճան՝ 85 ուսանողների շրջանում զբաղեցնելով 76-րդ հորիզոնականը։ Ցածր հորիզոնական զբաղեցնելը պայմանավորված էր դպրոցի ուսումնառության առաջին տարվա ընթացքում գրագողություն անելու հետ[53]։ 1969 թվականին Բայդենն ընդունվեց Դելավերի փաստաբանական պալատ[32]։

1968 թվականին աշխատանքի անցավ Ուիլմինգթոնի մի իրավաբանական ընկերությունում, որը ղեկավարում էր հայտնի հանրապետական Ուիլյամ Փրիքեթը[60][61]։ Բայդենը չէր հավանում Դելավերի դեմոկրատ նահանգապետ Չարլզ Լ. Թերրիի վարած պահպանողական ռասսայական քաղաքականությունը և սատարում էր ավելի լիբերալ հանրապետական Ռասել Ու. Փիթերսոնին, որը 1968 թվականին հաղթեց Թերրիին[60]։ Տեղի հանրապետականները «հավաքագրեցին» Բայդենին, սակայն վերջինս գրանցվեց որպես անկուսակցական, քանի որ հակակրանք ուներ հանրապետականների կողմից առաջադրված նախագահի թեկնածու Ռիչարդ Նիքսոնի նկատմամբ[60]։

1969 թվականին Բայդենը սկսեց իրավաբանական գործունեություն ծավալել՝ նախ որպես հանրային պաշտպան, հետո՝ իրավաբանական մի ընկերությունում, որը ղեկավարում էր տեղի ակտիվ դեմոկրատներից մեկը[60][62]։ Վերջինս Բայդենին ներառեց Դեմոկրատական ֆորումի մեջ. մի խումբ մարդիկ էին, որոնք փորձում էին բարեփոխել և «վերակենդանացնել» պետական կուսակցությունը[63]։ Այսպես, Բայդենը գրանցվեց որպես դեմոկրատ[60]։ Մեկ այլ փաստաբանի հետ իրավաբանական ընկերություն բացեց[62]. կորպորատիվ իրավունքը չէր գրավում Բայդենին, իսկ քրեական իրավունքն էլ լավ չէր վարձրատրվում[41], և նա սկսեց իր եկամուտն ապահովել գույքի կառավարմամբ[64]։

1970 թվականին Բայդենը չորրորդ շրջանից իր թեկնածությունն առաջադրեց Նյու Քասլ շրջանային խորհրդի անդամի համար[65][66]։ Այն տեղը, որի համար առաջադրվել էր, զբաղեցնում էր հանրապետական Հենրի Ռ. Ֆոլսոմը, որը խորհրդի շրջանների վերաբաշխումից հետո արդեն առաջադրվել էր հինգերորդ շրջանից[67][68][69]։ Բայդենը համընդհանուր ընտրություններում հաղթեց հանրապետական Լոուրենս Թ. Մեսիքին և պաշտոնը ստանձնեց 1971 թվականի հունվարի 5-ին[70][71]։ Պաշտոնավարեց մինչև 1973 թվականի հունվարի 1-ը. նրան փոխարինեց դեմոկրատ Ֆրենսիս Ռ. Սվիֆթը[72][73]։ Շրջանային խորհրդում պաշտոնավարելու տարիներին Բայդենը դեմ էր հանդես գալիս մայրուղիների կառուցման մեծ նախագծերին, որոնք, ըստ նրա, կարող է խաթարեին Ուիլմինգթոնի շրջակայքը[73]։

Բայդենը բացահայտ չէր պաշտպանում կամ դեմ չէր Վիետնամի պատերազմին, քանի դեռ չէր առաջադրվել Սենատի ընտրություններում, որի ժամանակ սկսեց դեմ արտահայտվել Ռիչարդ Նիքսոնի կողմից պատերազմ վարելուն[74]։ Դելավերի և Սիրաքյուսի համալսարաններում սովորելու տարիներին Բայդենը կարողացավ տարկետում ապահովել հինգ զորակոչիկ ուսանողների համար այն պարագայում, երբ զորակոչիկների մեծ մասին ուղարկում էին պատերազմ։ 1968 թվականին բժշկական զննության հիման վրա նրան տրվեց պայմանական բժշկական տարկետում։ 2008 թվականին Բայդենի խոսնակն ասաց, որ տարկետման պատճառը եղել է «դեռահաս տարիքում ասթմա ունենալը»[75]։

ԱՄՆ Սենատի քարոզարշավ (1972)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1972 թվականին Բայդենը հաղթեց հանրապետական Ջ. Քալեբ Բոգսին և դարձավ Դելավերից ԱՄՆ կրտսեր սենատոր։ Նա միակ դեմոկրատն էր, որը պատրաստ էր մարտահրավեր նետել Բոգսին և քարոզարշավի համար նվազագույն ֆինանսական միջոցներ ունենալով՝ հաղթելու շանս չուներ[41][62]։ Բայդենի ընտանիքի անդամներն օգնում էին քարոզարշավի ընթացքում. անձնապես հանդիպում էին ընտրողների հետ, բաժանում թեկնածուի ծրագիրը[76]։ Այս մոտեցումն աշխատեց, քանի որ Դելավերը փոքր էր[64]։ Բայդենին օգնում էին նաև Աշխատանքի ամերիկյան ֆեդերացիա—Արդյունաբերական կազմակերպությունների կոնգրեսը (AFL-CIO) և հարցումներ իրականացնող դեմոկրատ Պատրիկ Քադելը[62]։ Բայդենի ծրագիրը կենտրոնացած էր շրջակա միջավայրի, Վիետնամից զորքը հանելու, քաղաքացիական իրավունքի, հանրային տրանսպորտի, արդարացի հարկման, առողջապահության և «սովորական քաղաքականության» նկատմամբ հանրության դժգոհության վրա[62][76]։ Ընտրություններից մի քանի ամիս առաջ Բայդենը Բոգսից հետ էր գրեթե 30% ձայներով[62], սակայն նրա էներգիան, համակրելի երիտասարդ ընտանիքը և ընտրողների հետ զգայական կապ հաստատելու ունակությունն ի նպաստ նրան աշխատեց[46], և Բայդենը հաղթեց ձայների 50,5%-ով[76]։

Կնոջ և դստեր մահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1972 թվականի դեկտեմբերի 18-ին՝ Բայդենի՝ սենատոր ընտրվելուց մի քանի շաբաթ անց, նրա կինը՝ Նեյլիան, և մեկամյա դուստրը՝ Նաոմին, զոհվեցին ավտովթարում, երբ ուղևորվել էին Հոքեսինում սուրբծննդյան գնումներ իրականացնելու[54][77]։ Նեյլիայի ավտոմեքենային հարվածել էր կիսակցանքով մի բեռնատար, երբ Նեյլիան դուրս էր եկել խաչմերուկից։ Նրանց որդիները՝ Բոն (3 տարեկան) և Հանթերը (2 տարեկան) բավարար առողջական վիճակում տեղափոխվել էին հիվանդանոց. Բոյը՝ ոտքի կոտրվածքով և այլ վնասվածքներով, իսկ Հանթերը՝ գանգի ոչ մեծ կոտրվածքով և գլխի այլ վնասվածքներով[78]։ Բայդենը ցանկանում էր հրաժարական տալ՝ որդիներին խնամելու համար[46], սակայն Սենատի մեծամասնության ղեկավար Մայք Մենսֆիլդը նրան հետ համոզեց[79]։ Ավտովթարը Բայդենի մեջ զայրույթ և կրոնի նկատմամբ հուսահատություն առաջացրեց։ Նա գրեց, որ Աստված իր հետ սարսափելի խաղ խաղաց[80] և չի կարողանում կենտրոնանալ աշխատանքի վրա[81][82]։

Ոստիկանությունը մեղադրանք չառաջադրեց բեռնատարի վարորդին՝ համարելով, որ հենց Նեյլիան չէր տեսել մոտեցող բեռնատարին, երբ անցել էր խաչմերուկը[83][84]։ Այդուհանդեձ, մի քանի անգամ Բայդենը հայտարարել է, որ բեռնատարի վարորդն ալկոհոլ է օգտագործած եղել նախքան վթարը[85], և մի քանի ԶԼՄ-ներ դա որպես փաստ են հաղորդել[86]։ 1999 թվականին վարորդը մահացավ, սակայն դուստրը ցանկացավ մաքրել հոր անունը և հասնել նրան, որ Բայդենը ներողություն խնդրի[84]։ Գլխավոր դատախազը, որը հետաքննում էր պատահարը, հայտարարեց, որ վարորդի՝ ոչ սթափ վիճակում ավտոմեքենան վարելու համար փաստ չկա[84]։ Արդյունքում Բայդենի խոսնակը հայտարարեց, որ Բայդենն ամբողջությամբ ընդունում է [վարորդի] ընտանիքի այն խոսքերը, որ այդ լուրերը սուտ են[86]։ Բայդենը զանգահարեց վարորդի դստերը՝ ներողություն խնդրելու, և վերջինս ընդունեց նրա ներողությունը[87]։

Երկրորդ ամուսնություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բայդենը երկրորդ կնոջ՝ Ջիլի հետ ծանոթացել է 1975 թվականին և ամուսնացել 1977 թվականին։

Բայդենն ուսուցչուհի Ջիլ Թրեյսի Ջեյքոբսի հետ ծանոթացել է 1975 թվականին[88]։ Ամուսնացել են Նյու Յորքում գտնվող ՄԱԿ-ի եկեղեցիների կենտրոնում 1977 թվականի հունիսի 17-ին[89][90]։ Մեղրամիսն անց են կացրել Հունգարիայի Ժողովրդական Հանրապետության Բալատոն լճի մոտ[91][92]։ Ջիլի շնորհիվ Բայդենը կրկին սկսեց հետաքրքրվել քաղաքականությամբ և վերագտավ կյանքի նկատմամբ հետաքրքրությունը[93]։ Բայդենը կաթոլիկ է և կնոջ հետ հաճախում է Բրենդիվայնի Սբ. Հովսեփ եկեղեցու պատարագներին[94][95][96]։ Նրանց դուստրը՝ Էշլի Բայդենը[54], սոցիալական աշխատող է և ամուսնացած է բժիշկ Հովարդ Քրեյնի հետ[97]։ Բո Բայդենն Իրաքում եղել է զինվորական փաստաբան, իսկ ավելի ուշ Դելավերում զբաղեցրել է Գլխավոր դատախազի պաշտոնը[98]։ 2015 թվականին մահացել է ուղեղի քաղցկեղից[99][100]։ Հանթեր Բայդենն աշխատել է որպես Վաշինգտոնի լոբբիստ և ներդրումների գծով խորհրդատու։ Հոր նախագահ դառնալուց հետո նրա բիզնես գործերը և անձնական կյանքը խոշորացույցի տակ են առնվել[101][102]։

Դասավանդում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1991-2008 թվականներին Բայդենը, որպես հրավիրված դասախոս, Ուայդեների համալսարանի իրավաբանական դպրոցում սեմինարներ է վարել սահմանադրական իրավունքի վերաբերյալ[103][104]։ Սեմինարին մասնակցել ցանկացողները շատ են եղել։ Բայդենը երբեմն արտասահմանից է վերադարձել սեմինարներն անցկացնելու համար[105][106][107][108]։

ԱՄՆ Սենատ (1973-2009)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Ջո Բայդենի կարիերան ԱՄՆ Սենատում

Սենատոր Ջո Բայդեն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Scanned photo of Biden and Carter smiling at each other in the Oval Office. On the photo, Carter wrote: "Best wishes to my friend Joe Biden"
Ջո Բայդենը նախագահ Ջիմի Քարթերի հետ, 1979 թվական։

1973 թվականի հունվարին ԱՄՆ Սենատի քարտուղար Ֆրենսիս Վալեոն Ուիլմինգթոն բժշկական կենտրոնի Դելավերի մասնաճյուղում ընդունեց Ջո Բայդենի երդմնակալության արարողությունը[109][78]։ Արարողությանը ներկա էին Բայդենի որդին՝ Բոն, որի ոտքն ավտովթարի պատճառով դեռևս վնասված էր, մյուս որդին՝ Հանթերը և ընտանիքի այլ անդամներ[109][78]։ 30 տարեկանում Ջո Բայդենը դարձավ ԱՄՆ պատմության 7-րդ ամենաերիտասարդ սենատորը[110]։ Իր որդիներին տեսնելու համար՝ Բայդենը գնացքով ամեն օր Վաշինգտոնից մեկնում էր Դելավերի իր տուն[111]։ Յուրաքանչյուր ուղղությամբ երթուղին կազմում էր 74 րոպե։ Նա այս սովորույթը պահեց Սենատում աշխատելու 36 տարիների ընթացքում[46]։

1972 թվականին ընտրվելով Սենատի անդամ՝ Բայդենը վերընտրվեց նաև 1978, 1984, 1990, 1996, 2002 և 2008 թվականներին՝ կանոնավոր ստանալով ընտրողների ձայների 60%-ից ավելին[112]։ Նա Ուիլյամ Ռոթի կրտսեր սենատորն էր, որն առաջին անգամ ընտրվել էր 1970 թվականին։ Ռոթը 2000 թվականի ընտրությունների ժամանակ պարտություն կրեց[113]։ 2023 թվականի դրությամբ՝ Ջո Բայդենը ԱՄՆ պատմության 19-րդ ամենաերկար պաշտոնավարած սենատորն էր[114]։

Սենատում իր առաջին տարիներին Բայդենը կենտրոնացած էր սպառողների իրավունքների պաշտպանության և շրջակա միջավայրի խնդիրների վրա ու պնդում էր, որ կառավարությունը պետք է առավել մեծ հաշվետվողականություն ցուցաբերի[115]։ 1974 թվականին տված հարցազրույցում՝ Բայդենն իրեն բնորոշում էր որպես լիբերալ անձնավորություն, որի համար առաջնային են քաղաքացիական իրավունքներն ու ազատությունները, տարեց քաղաքացիների խնդիրներն ու առողջապահությունը։ Բայց միևնույն ժամանակ Բայդենն իրեն պահպանողական էր համարում այնպիսի հարցերում, ինչպիսիք են աբորտն ու զինապարտությունը[116]։ Բայդենն ԱՄՆ առաջին սենատորն էր, որն իր աջակցությունը հայտնեց Ջիմի Քարթերին՝ 1976 թվականին Դեմոկրատական կուսակցության փրայմերիզին մասնակցելու ժամանակ[117]։ Քարթերը կարողացավ հաղթել կուսակցության փրայմերիզն ու 1976 թվականին տեղի ունեցած նախագահական ընտրությունների ժամանակ հաղթեց գործող նախագահ, Հանրապետական կուսակցության թեկնածու Ջերալդ Ֆորդին։ Բայդենն աշխատել է նաև զենքի շրջանառության վերահսկողության վրա[118][119]։ Այն բանից հետո, երբ Կոնգրեսը չկարողացավ վավերացնել «Ռազմավարական զինատեսակների սահմանափակման մասին» պայմանագիրը, որը 1979 թվականին ստորագրվել էր Խորհրդային Միության կոմունիստական կուսակցության գլխավոր քարտուղար Լեոնիդ Բրեժնևի և նախագահ Ջիմի Քարթերի միջև, Բայդենը հանդիպեց ԽՍՀՄ արտաքին գործերի նախարար Անդրեյ Գրոմիկոյի հետ՝ ներկայացնելու ամերիկյան կողմի մտահոգությունները։ Նա կարողացավ հասնել անհրաժեշտ փոփոխություններին՝ դրանով բավարարելով Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի առարկությունները[120]։ Բայդենն առավել հայտնի դարձավ, երբ Սենատում լսումների ժամանակ հանդիմանեց պետքարտուղար Ջորջ Շուլցին՝ Ռեյգանի վարչակազմի կողմից Հարավաֆրիկյան Հանրապետությանն աջակցելու մտադրության համար, չնայած վերջինս շարունակում էր վարել ապարտհեյդի իր քաղաքականությունը[60]։

1970-ական թվականների կեսերին Բայդենը Սենատի այն անդամներից մեկն էր, որը խստորեն դեմ էր «բասինգ» երևույթին։ Վերջինիս էությունը կայանում էր նրանում, որ սպիտակամորթ կամ սևամորթ երեխաներին հարկադրաբար տեղափոխում էին մյուս սեռով գերակշող դպրոցներ՝ դրանով փորձելով հաղթահարել ռասսայական սեգրեգացիան։ Դելավերի նրա ընտրողները խստորեն դեմ էին հանդես գալիս դրան ու ազգային մակարդակով նման դիմադրությունն ավելի ուշ հանգեցրեց նրան, որ Դեմոկրատական կուսակցությունը մեծապես սկսեց անտեսել դպրոցներում ինտեգրացիոն քաղաքականությունները[121]։ Սենատում իր առաջին քարոզարշավի ժամանակ Բայդենն աջակցում էր «բասինգին»՝ որպես օրենքով սահմանված սեգրեգացիայի դեմ պայքարի միջոց (դե յուրե սեգրեգացիա), ինչպես Հարավում էր, սակայն դեմ էր «բասինգի» օգտագործմանը՝ մարդկանց բնակության վայրում ռասայական առանձնահատկությունների հետևանքով առաջացած սեգրեգացիան (դե ֆակտո սեգրեգացիա) լուծելու համար, ինչպես Դելավերում էր։ Այդուհանդերձ, նա դեմ հանդես եկավ սահմանդրական փոփոխությունների նախագծին, որով առաջարկվում էր ընդհանրապես արգելել «բասինգ» երևույթը[122]։ 1976 թվականին Բայդենն աջակցեց մի նախագծի, որով արգելվում էր դաշնային միջոցների հատկացումը՝ աշակերտներին իրենց մոտակա դպրոցից դուրս տեղափոխելու համար[123]։ 1977 թվականին նա դարձավ փոփոխության համահեղինակ, որով փակվում էին օրենքում առկա բացերը։ Նախագահ Ջիմի Քարթերը 1978 թվականին ստորագրեց այն, և օրենսդրական փոփոխությունը մտավ ուժի մեջ[124]։

Photo of Biden shaking hands with Reagan in the Oval Office
Դեմոկրատ սենատոր Ջո Բայդենն ու հանրապետական նախագահ Ռոնալդ Ռեյգանը, 1984 թվական։ Հետին պլանում սենատոր, ավելի ուշ ԱՄՆ պաշտպանության նախարար Ուիլյամ Քոհենն է։

1981 թվականին Բայդենը դարձավ Սենատի արդարադատության հանձնաժողովում Դեմոկրատական կուսակցությունից բարձրաստիճան անդամ։ 1984 թվականին «Հանցավորության դեմ պայքարի մասին» օրենքի ընդունման ժամանակ Բայդենը Դեմոկրատական կուսակցությունից օրենսդրական նախագծի ընդունման համակարգողն էր։ Նրա աջակիցները գովաբանում էին վերջինիս այն բանի համար, որ կարողացավ հասնել օրենքի որոշ բացասական կողմերի վերացմանը, որն այդ ժամանակ Բայդենի ամենակարևոր օրենսդրական ձեռքբերումն էր[125]։ 1994 թվականին Բայդենն օգնեց «Բռնի հանցագործությունների դեմ պայքարի և իրավակարգի ապահովման մասին» օրենքի ընդունմանը, որով արգելք դրվեց քաղաքացիների կողմից հարձակողական զենք ունենալու վրա[126][127]։ Բացի այդ, նա ձեռնամուխ եղավ նաև «Կանանց նկատմամբ բռնության մասին» օրենքի ընդունմանը[128], որը, ինչպես բնորոշել է հենց Բայդենը, իր ամենակարևոր օրենսդրական նախագիծն էր[129]։ 1994 թվականին ընդունված «Բռնի հանցագործությունների դեմ պայքարի և իրավակարգի ապահովման մասին» օրենքը մեծ աջակցություն չուներ առաջադիմականների շրջանում։ Վերջիններս Բայդենին քննադատում էին, որ օրենքը հանգեցրեց հանցագործների բանտարկման ցուցանիշի բարձրացմանը[130][131]։ 2019 թվականին Բայդենն օրենքի ընդունման մեջ իր ունեցած դերակատարումը «մեծ սխալմունք» անվանեց՝ հղում անելով կռեկ-կոկաինի նկատմամբ իր քաղաքականությանը։ Բայդենը նշեց, որ դա «ծուղակի մեջ էր գցել ամբողջ մի սերունդ»[132]։

1993 թվականին Բայդենը կողմ քվեարկեց օրենսդրական մի փոփոխության, որով համասեռականությունը անհամատեղելի էր համարվում զինվորական գործի հետ, ինչը նշանակում էր, որ համասեռականներին արգելվում էր զինված ուժերում ծառայության անցնել[133][134]։ 1996 թվականին նա կողմ քվեարկեց «Ամուսնության պաշտպանության մասին» օրենքին, որը դաշնային կառավարությանն արգելում էր ճանաչել միասեռ ամուսնությունները։ Դաշնային այս օրենքի համաձայն՝ նույնասեռ ամուսնություններում գտնվող անձինք զրկվում էին հավասար պաշտպանության հնարավորությունից։ Դաշնային այս օրենքը նահանգներին թույլ էր տալիս առաջնորդվել նույն տրամաբանությամբ[135]։ 2015 թվականին օրենքը հակասահմանադրական ճանաչվեց «Օբերգեֆելն ընդդեմ Հոջեսի» գործի քննության արդյունքում[136]։

1990-ական թվականներին Ուայթուոթերսի սկանդալի և Մոնիկա Լևինսկու դեպքի հետաքննությունների ժամանակ Բայդենը քննադատական վերաբերմունք ուներ անկախ իրավախորհրդատու, փաստաբան Քենեթ Սթարի նկատմամբ՝ նշելով, որ ավելի շուտ «դժոխքում ցուրտ կլինի», քան հաջորդ անկախ իրավախորհրդատուն կստանա նման լիազորություններ[137]։ Բիլ Քլինթոնի իմպիչմենտի ժամանակ նա դեմ քվեարկեց գործող նախագահին անվստահություն հայտնելու նախագծին[138]։ 2000-ական թվականներին Բայդենը հովանավորում էր սնանկության մասին օրենսդրության ընդունմանը, որի լոբիզմով զբաղվում էին վարկային քարտերի թողարկմամբ զբաղվող կազմակերպությունները[46]։ 2000 թվականին նախագահ Քլինթոնը օրենսդրական այս նախաձեռնության նկատմամբ վետո կիրառեց, սակայն այն ընդունվեց 2005 թվականին՝ «Սնանկության չարաշահումների կանխարգելման և սպառողների իրավունքների պաշտպանության մասին» օրենք անվամբ[46]։ Ջո Բայդենը դարձավ դեմոկրատ 18 սենատորներից մեկը, որը կողմ քվեարկեց օրենսդրական այս նախագծին, մինչդեռ դեմոկրատների մեծամասնությունն ու սպառողների իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող կազմակերպությունները դեմ էին դրան[139]։ Որպես սենատոր, Բայդենը խստորեն աջակցում էր «Amtrak»-ի և երկաթուղային անվտանգության ֆինանսավորման ավելացմանը[112][140]։

Ուղեղի վիրահատություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1988 թվականի փետրվարին պարանոցի շրջանում աճող ցավի մի քանի նոպաներից հետո Բայդենը ստացիոնար բուժման է տեղափոխվում Ուոլթեր Ռիդ զինվորական հոսպիտալ՝ ներգանգային գլյուտային անևրիզմը շտկող վիրահատության համար[141][142]։ Վերականգնման ժամանակ նրա մոտ հայտնաբերվում է թոքային էմբոլիայի բարդացած վիճակ[142]։ Նույն տարվա մայիսին վիրահատական ճանապարհով հեռացվում է երկրորդ անևրիզման[142][143]։ Առողջությունը վերականգնելու համար Բայդենը շուրջ 7 ամիս չի մասնակցում Սենատի աշխատանքներին[144]։

Սենատի արդարադատության հանձնաժողով

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Photo of Senator Biden giving a speech, with uniformed law enforcement officers in the background
Բայդենը ելույթ է ունենում 1994 թվականին ընդունված «Բռնի հանցագործությունների դեմ պայքարի և իրավակարգի ապահովման մասին» օրենքի ստորագրման ժամանակ։ Հետին պլանում ԱՄՆ նախագահ Բիլ Քլինթոնն է։

Բավական երկար տարիներ Բայդենը եղել է Սենատի արդարադատության հանձնաժողովի անդամ։ Բայդենն այս հանձնաժողովը ղեկավարել է 1987-1995 թվականներին, իսկ 1981-1987 թվականներին եղել է փոքրամասնության (այս պարագայում՝ Դեմոկրատական կուսակցության) առաջատար անդամ։ Նույն կարգավիճակում նա եղել է նաև 1995-1997 թվականներին[145]։

Հանձնաժողովի ղեկավարի կարգավիճակում Բայդենը նախագահել է ԱՄՆ գերագույն դատարանի անդամի թեկնածության հաստատման երկու լսումներ, որոնք շատերի կարծիքով վիճահարույց են եղել[46]։ Երբ 1988 թվականին Գերագույն դատարանի անդամի կարգավիճակում առաջարկվեց Ռոբերտ Բորքի թեկնածությունը, Բայդենը չեղյալ հայտարարեց Բորքի հնարավոր նշանակման վերաբերյալ իր բանավոր հայտարարությունը, որի մասին նշել էր նախորդ տարի հարցազրույցներից մեկի ժամանակ։ Պահպանողականները խիստ վրդովվել էին[146], բայց լսումների վերջում նրանք Բայդենին գովեցին իր արդարության, հումորի և քաջության համար[146][147]։ Մերժելով Բորքի որոշ ընդդիմադիրների փաստարկները[46]՝ Բայդենն իր առարկությունները կառուցեց Բորքի խիստ օրիգինալիստական հայացքների և Սահմանադրության մեկնաբանության միջև առկա հակասության հիման վրա, որ ԱՄՆ Սահմանադրությունը ճանաչում և պաշտպանում է անձնական ազատության և գաղտնիության հետ կապված որոշակի իրավունքներ, նույնիսկ եթե այդ իրավունքները բացահայտորեն նշված չեն Սահմանադրության տեքստում[147]։ Հանձնաժողովում Բորքի թեկնածությունը մերժվեց 5/9 ձայների հարաբերակցությամբ[147], իսկ դրանից հետո Սենատում՝ 42/58 հարաբերակցությամբ[148]։

1991 թվականին Գերագույն դատարանի թեկնածուի կարգավիճակում Քլերենս Թոմասի թեկնածության լսումների ժամանակ սահմանադրական հիմնախնդիրների վերաբերյալ Բայդենի հարցերը հաճախ այն աստիճանի շփոթեցնող էին, որ Թոմասը երբեմն կորցնում էր դրանց գիծը[149]։ Ավելի ուշ, Թոմասը գրել էր, որ Բայդենի հարցերը նման էին «բեյսբոլի գնդակների»[150]։ Հանձնաժողովում լսման ավարտից հետո հանրությունն իմացավ, որ Օկլահոմայի համալսարանի իրավունքի դպրոցի պրոֆեսոր Անիտա Հիլը Թոմասին մեղադրել էր սեռական անթույլատրելի մեկնաբանություններ անելու մեջ, երբ նրանք միասին են աշխատելուց եղել[151][152]։ Բայդենը տեղյակ էր այս մեղադրանքներից որոշների մասին, բայց ի սկզբանե դրանով կիսվել էր միայն հանձնաժողովի հետ, որովհետև Հիլն այդ ժամանակ հրաժարվել էր վկայություն տալ[46]։ Հանձնաժողովի լսումը վերաբացվեց, և Հիլը սկսեց վկայություն տալ, բայց Բայդենը թույլ չտվեց վկայություններ վերցնել մյուս վկաներից, որոնց թվում էին բռնության հարցերով մասնագետները և մի կին, որը ևս Թոմասին մեղադրել էր սեռական անթույլատրելի մեկնաբանությունների մեջ[153]։ Այդուհանդերձ, Սենատը ձայների 52/48 հարաբերակցությամբ հաստատեց Թոմասի թեկնածությունը։ Բայդենը ևս դեմ քվեարկողների շարքում էր[46]։ Լիբերալ հայացքներ ունեցող իրավաբաններն ու կանանց իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող խմբերը խորապես համոզված էին, որ Բայդենը լսումները ճիշտ չի անցկացրել և չի արել անհրաժեշտը՝ Հիլին աջակցելու համար[153]։ 2019 թվականին Բայդենը Հիլին խոստովանեց, որ զղջում է վերջինիս նկատմամբ ժամանակին ցուցաբերած իր վերաբերմունքի համար, բայց Հիլն ավելի ուշ հայտարարեց, որ շարունակում է չներել Բայդենին[154]։

Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողով

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Photo of Clinton, his senior officials, and Biden on Air Force One
Սենատոր Բայդենն ուղեկցում է նախագահ Քլինթոնին և մյուս պաշտոնյաներին Բոսնիա և Հերցեգովինա այցի ժամանակ, 1997 թվականի դեկտեմբեր։

Երկար տարիներ Ջո Բայդենը եղել է ԱՄՆ Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի անդամ։ 1997 թվականին նա դարձավ հանձնաժողովում փոքրամասնության (տվյալ պարագայում՝ Դեմոկրատական կուսակցության) բարձրաստիճան անդամ։ Նա հանձնաժողովը նախագահել է 2001 թվականի հունիսից մինչև 2003 և 2007-2009 թվականներին[155]։ Նա հիմնականում դիրքավորվում էր լիբերալ ինտերնացիոնալիստի կերպարում[118][156]։ Բայդենը մի շարք հարցերում արդյունավետորեն համագործակցել է հանրապետականների հետ և որոշ դեպքերում նույնիսկ դեմ գնացել Դեմոկրատական կուսակցության հիմնական քաղաքական տեսակետին[155][156]։ Այս ժամանակահատվածում նա հանդիպել է 60 երկրների և միջազգային կազմակերպությունների առնվազն 150 առաջնորդների հետ՝ արտաքին քաղաքական դաշտում դառնալով Դեմոկրատական կուսակցության ձայներից մեկը[157]։

1991 թվականին Բայդենը դեմ քվեարկեց Պարսից ծոցի պատերազմին ԱՄՆ միջամտությանը[156]։ Ընդ որում, դեմոկրատ 55 սենատորներից միայն 45-ն էին դեմ քվեարկել։ Նա հայտարարել էր, որ ԱՄՆ-ն կրում է Հակաիրաքյան կոալիցիայի ողջ բեռը[158]։

1991 թվականին Խորվաթիայի անկախության պատերազմի ժամանակ լսելով սերբական բռնությունների մասին՝ Բայդենն սկսեց հետաքրքրվել Հարավսլավիայի պատերազմներով[118]։ Երբ բռնկվեց Բոսնիական պատերազմը, Բայդենն առաջիններից մեկն էր, որը կոչ արեց կիրառել «զինելու ու հարվածելու» քաղաքականությունը, ինչը ենթադրում էր հավասարակշռության ապահովման համար մուսուլման բոսնիացիների զինում և անհրաժեշտության դեպքում հարվածների տարափ Բոսնիայի անջատողական սերբերի նկատմամբ[118][155]։ Ջորջ Ու. Բուշի, և Բիլ Քլինթոնի վարչակազմերը դժկամություն էին ցուցաբերում այդ քաղաքականության հնարավոր իրականացման հարցում՝ մտահոգություններ ունենալով, որ պատերազմը կարող է ներառել ողջ Բալկանյան թերակղզին[118][156]։ 1993 թվականի ապրիլին Բայդենը երեք ժամանոց լարված հանդիպում ունեցավ Սերբիայի առաջնորդ Սլոբոդան Միլոշևիչի հետ[159]։ Բայդենն աշխատեց օրենսդրական ձևակերպումների մի քանի տարբերակների վրա, որոնք կոչ էին անում ԱՄՆ-ին առավել ակտիվ մասնակցություն ունենալ այս հակամարտության մեջ[159]։ Նա 1990-ականների կեսերին Բալկանյան քաղաքականության վրա ազդելու գործում իր դերն անվանել է իր «հասարակական կյանքի ամենահպարտ պահը», որը կապված է արտաքին քաղաքականության հետ[156]։ 1999 թվականին՝ Կոսովոյի պատերազմի ժամանակ, Բայդենն իր աջակցությունը հայտնեց ՆԱՏՕ-ի կողմից Հարավսլավիայի ռմբակոծմանը[118]։ Նա և սենատոր Ջոն Մաքքեյնը դարձան «Մաքքեյն-Բայդեն Կոսովո» բանաձևի հեղինակներ, որը Քլինթոնի վարչակազմին կոչ էր անում օգտագործել անհրաժեշտ բոլոր միջոցները՝ ներառյալ ցամաքային զորքերը, Կոսովոյում էթնիկ ալբանացիների նկատմամբ Միլոշևիչի գործողություններին դիմակայելու համար[156][160]։

Աֆղանստանի և Իրաքի պատերազմներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Ահաբեկչության դեմ պատերազմ
refer to caption
2004 թվականին Բաղդադում վարչապետ Այադ Ալավիի հետ հանդիպումից հետո Բայդենը դիմում է մամուլին։

Բայդենն Աֆղանստանի պատերազմի ակտիվ աջակիցներից մեկն էր։ Նա մշտապես նշում էր, որ «ինչ էլ որ պետք լինի, մենք պետք է դա անենք»[161]։ Լինելով Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ՝ Բայդենը 2002 թվականին հայտարարեց, որ Իրաքի նախագահ Սադդամ Հուսեյնը ԱՄՆ ազգային անվտանգության սպառնալիքներից է և չկա այլ տարբերակ, քան վերացնել այդ սպառնալիքը[162]։ 2002 թվականի հոկտեմբերին նա կողմ քվեարկեց «Իրաքի դեմ ռազմական ուժերի կիրառման թույլտվության մասին» որոշմանը, ինչը փաստացի թույլ տվեց Միացյալ Նահանգներին ներխուժել Իրաքի տարածք[156]։ Որպես հանձնաժողովի նախագահ, նա հրավիրել էր մի շարք վկաների, որոնք ներխուժման որոշման օգտին կողմ կարտահայտվեին։ Նրանք վկայություններ են տվել, որոնք կոպտորեն խեղաթյուրում էին Սադդամ Հուսեյնի և նրա աշխարհիկ կառավարության մտադրությունները, պատմությունն ու կարգավիճակը։ Սադդամ Հուսեյնի կառավարությունը Ալ-Կաիդա ահաբեկչական խմբավորման ակնհայտ թշնամիներից մեկն էր, ու ամերիկյան կողմը պնդում էր, որ Իրաքում կան զանգվածային ոչնչացման զենքի խոշոր պաշարներ[163]։ Որոշ ժամանակ անց Բայդենը սկսեց քննադատել այս պատերազմը ու իր քվեն ու դերն անվանեց «սխալմունք», բայց որևէ քայլ չարեց Իրաքից զորքերի դուրսբերման ուղղությամբ[156][159]։ Նա աջակցում էր Իրաքի բռնազավթման համար անհրաժեշտ միջոցների հատկացմանը, սակայն վիճարկում, որ պատերազմը պետք է միջազգայնացվի ու անհրաժեշտ են էլ ավելի մեծ թվով զինվորականներ։ Բացի այդ, նա կարծում էր, որ Բուշի վարչակազմն այդ ներխուժման գնի ու տևողության մասին պետք է «խոսի ամերիկյան ժողովրդի հետ»[155][160]։

2006 թվականի վերջին Բայդենի դիրքորոշումը զգալիորեն փոխվում է։ 2007 թվականին նա դեմ հանդես եկավ Իրաքում ամերիկյան զորքերի թվի ավելացմանը[156][159]՝ նշելով, որ գեներալ Դևիդ Պետրեուսը «միանգամայն սխալ էր»՝ կարծելով, թե ռեսուրսների մեծացմամբ հնարավոր կլինի հասնել ցանկալի նպատակին[164]։ Փոխարենը Բայդենը հանդես էր գալիս այն առաջարկի օգտին, համաձայն որի՝ Իրաքը պետք է դառնար երեք էթնիկ պետություններից բաղկացած դաշնություն[165]։ Ներկայիս մոտեցումը շարունակելու կամ զորքերը դուրսբերելու փոխարեն, պլանը «երրորդ ուղի» էր առաջարկում. Իրաքը դարձնել դաշնություն, և քրդերին, շիաներին ու սուննիներին հնարավորություն տալ ինքնակառավարվելու իրենց հայրենի շրջաններում[166]։ 2007 թվականի սեպտեմբերին Սենատն ընդունեց այդ ծրագրին հավանություն տվող, բայց պարտադիր ուժ չունեցող բանաձև[167], սակայն գաղափարը ձախողվեց՝ չկարողանալով մեծ տարածում գտնել[164]։

1988 և 2008 թվականների նախագահական քարոզարշավ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1988 թվականի քարոզարշավ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Ջո Բայդենի նախագահական քարոզարշավ (1988)
Photo of Biden smiling, facing at the camera
Ջո Բայդենը 1980-ական թվականների վերջին։

Բայդենը 1987 թվականի հունիսի 9-ին պաշտոնապես հայտարարեց Դեմոկրատական կուսակցությունից նախագահական ընտրություններին մասնակցելու իր մտադրության մասին[168]։ Նա համարվում էր ուժեղ թեկնածու, որովհետև չուներ ծայրահեղական հայացքներ, լավ ճարտասան էր, Սենատում զբաղեցնում էր բարձր պաշտոն (այդ ժամանակ Սենատի արդարադատության հանձնաժողովի նախագահն էր) ու առաջիկայում գլխավորելու էր Գերագույն դատարանի անդամի թեկնածու Ռոբերտ Բորքի նշանակման լսումները։ Բացի այդ, իր ելույթներում նա մշտապես կոչով դիմում էր բեյբի բումերներին։ Նախագահի պաշտոնում ընտրվելու պարագայում Բայդենը կդառնար Ջոն Ֆ. Քենեդիից հետո ԱՄՆ պատմության երկրորդ ամենաերիտասարդ նախագահը[60][169][170]։ 1987 թվականի առաջին եռամսյակում նա ավելի շատ ձայն է հավաքել, քան ցանկացած այլ թեկնածու[169][170]։

Օգոստոսին, աշխատակիցների մրցակցության ու թշնամանքի պատճառով, նրա քարոզարշավի հաղորդագրությունները շփոթեցնող էին դարձել[171], իսկ սեպտեմբերին Բայդենը մեղադրվեց գրագողության մեջ։ Ոմանք պնդում էին, որ նախագահի թեկնածուի ելույթներից մեկը խիստ նման էր Մեծ Բրիտանիայի լեյբորիստական կուսակցության առաջնորդ Նեյլ Քինոքի ելույթներից մեկին[172]։ Բայդենի ու Քինոքի ելույթների նմանություններից մեկն այն էր, որ երկու քաղաքական գործիչներն էլ հայտարարել էին, որ իրենց ընտանիքի առաջին անդամն են, որն ընդունվել է համալսարան։ Բայդենը իր նախկինում Քինոքին էր վերագրել այդ ձևակերպումը[173][174], բայց նույնը չէր արել օգոստոսի վերջին իր ելույթների ժամանակ[174][175]:230–232։ Քինոքն իր տեսակով առավել ներողամիտ էր։ Երկու քաղաքական գործիչները հանդիպեցին 1988 թվականին՝ հիմք դնելով երկարատև բարեկամության[176]։

Այդ տարի ավելի վաղ նա որոշ հատվածներ կիրառեց Ռոբերտ Քենեդու` 1967 թվականի ելույթից (ինչի մեղքն իրենց վրա վերցրեցին Բայդենի օգնականները) և հակիրճ մի արտահայտություն Ջոն Ֆ. Քենեդու երդմնակալության արարողության ելույթից։ Երկու տարի առաջ էլ նա օգտագործել էր Հաբերթ Համֆրիի՝ 1976 թվականի ելույթից մի հատված[177]։ Գրագողության մեղադրանքներին ի պատասխան Բայդենը հայտարարել էր, որ քաղաքական գործիչները, առանց հղում անելու, հաճախ վերցնում են միմյանց ելույթներից առանձին հատվածներ։ Իր այս հայտարարությունից հետո Բայդենը նշեց, որ Դեմոկրատական կուսակցությունից նախագահի թեկնածուի մյուս հավակնորդ հանդիսացող Ջեսսի Ջեքսոնը զանգահարել է իրեն և նշել, որ ինքը (Ջեքսոնը) ևս կիրառել է Համֆրիի ելույթի այն հատվածը, որը վերցրել էր Բայդենը[46][53]։

Մի քանի օր անց հայտնի դարձավ, որ Ջո Բայդենն իրավունքի դպրոցում սովորելու տարիներին օգտագործել է «Fordham Law Review»-ի հոդվածներից մեկի բովանդակության մի մասը, առանց համապատասխան հղումներ անելու[53]։ Նա ստիպված էր կրկնել կուրսը ու հանձնեց այն բարձր գնահատականներով[178]։ Բայդենի դիմումի հիման վրա Դելավերի գերագույն դատարանի մասնագիտական պատասխանատվության խորհուրդն ուսումնասիրեց միջադեպը և եկավ այն եզրակացության, որ Բայդենը որևէ կանոն չի խախտել[179]։

Իր կենսագրության վաղ տարիների մասին Բայդենն արել է մի շարք կեղծ կամ չափազանցված պնդումներ։ Նա պնդում էր, որ համալսարանում ստացել է երեք աստիճան, որ իրավունքի դպրոց է ընդունվել ամբողջական դրամաշնորհով, որ ավարտել է դպրոցը՝ դասարանում լինելով այն աշակերտներից մեկը, որն ունեցել է բարձր գնահատականներ[180][181] և որ մասնակցել է քաղաքացիական իրավունքների շարժման երթին[182]։ Նախագահական մրցավազքի վերաբերյալ սահմանափակ թվով այլ նորությունները ամրապնդեցին այս բացահայտումները[183] և 1987 թվականի սեպտեմբերի 23-ին Բայդենը հայտարարեց իր թեկնածության հանման մասին՝ նշելով, որ իր վրա է ընկել իր անցյալի սխալների «չափազանցված ստվերը»[184]։

2008 թվականի քարոզարշավ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Ջո Բայդենի նախագահական քարոզարշավ (2008)
Photo of Biden, casually dressed, talking with a citizen in a garden
Ջո Բայդենը նախընտրական քարոզարշավ է անցկացնում տնային երեկույթի ժամանակ, Քրեսթոն, Այովա նահանգ, 2007 թվականի հուլիս։

Նախորդ մի քանի ընտրությունների ժամանակ առաջադրման հնարավորությունն ուսումնասիրելուց հետո՝ 2007 թվականի հունվարին Բայդենը հայտարարեց 2008 թվականի նախագահական ընտրություններին իր թեկնածության առաջադրման մասին[112][185][186]։ Իր քարոզարշավի ժամանակ Բայդենը կենտրոնացած էր Իրաքի պատերազմի, Սենատի հանձնաժողովներում նախագահության և արտաքին քաղաքականության մեջ իր փորձի վրա[187]։ Նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ Բայդենն աչքի ընկավ իր միավանկ արտահայտություններով։ Բանավեճերից մեկի ժամանակ հանրապետական թեկնածու Ռուդոլֆ Ջուլիանիի վերաբերյալ նա այս կերպ արտահայտվեց. «Միայն երեք բան նա նշեց նախադասության մեջ. գոյական, բայ և 9/11»[188]։

Բայդենը դժվարություններ ուներ իր քարոզարշավի ֆինանսավորման հարցում, ամեն կերպ փորձում էր մարդկանց ներգրավել իր հանրահավաքներին և և չկարողացավ հաջողության հասնել բարձր հեղինակություն ունեցող թեկնածուներ Բարաք Օբամայի և սենատոր Հիլարի Քլինթոնի դեմ պայքարում[189]։ Դեմոկրատական կուսակցությունից թեկնածուների ազգային վարկանիշում, որն իրականացվում էր ԱՄՆ ողջ տարածքում հարցումների միջոցով, նա երբեք չկարողավ աջակցության երկնիշ թիվ ստանալ։ 2008 թվականի հունվարի 3-ին կայացած առաջին բանավեճի ժամանակ, որն ընթանում էր Այովայում, Բայդենը զբաղեցրեց 5-րդ հորիզոնականը՝ ստանալով նահանգի պատվիրաների ձայների 1 %-ից էլ պակաս[190]։ Նույն երեկոյան նա դուրս եկավ նախագահական ընտրապայքարից[191]։

Չնայած նախագահական ընտրապայքարում իր անհաջողությանը, Բայդենի 2008 թվականի քարոզարշավն էականորեն բարձրացրեց քաղաքական աշխարհում նրա ունեցած կշիռը[192]:336։ Մասնավորապես, դա էապես փոխեց Բայդենի ու Օբամայի հարաբերությունները։ Չնայած որ երկուսն էլ եղել են Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովում, երկու դեմոկրատ քաղաքական գործիչներն այնքան էլ մոտ հարաբերություններ չունեին։ Ինչպես պնդում են որոշ փորձագետներ, Բայդենին զայրացնում էր Օբամայի քաղաքական արագ վերելքը[164][193], մինչդեռ Օբաման Բայդենին համարում էր շատախոս և որոշ տարրերին հովանավոր[192]:28, 337–338։ 2007 թվականին իրար հետ ունենալով առավել սերտ շփում՝ Օբաման գնահատում էր Բայդենի նախընտրական քարոզարշավի ոճը։ Նա նշում էր, որ Բայդենը ճիշտ է անում, որ պարբերաբար դիմում է աշխատավոր դասակարգին։ Ավելի ուշ, Բայդենը խոստովանեց, որ Օբաման իրեն կարողացավ համոզել, որ ինքը «իրական գործարք է» (ի նկատի ունի նախագահի արժանի թեկնածու)[193][192]:28, 337–338։

Փոխնախագահական քարոզարշավներ (2008, 2012)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2008 թվականի քարոզարշավ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Photo of Biden outdoors behind a lectern, with Obama seated behind him and smiling
Բայդենը ելույթ է ունենում փոխնախագահի հայտարարման պաշտոնական արարողության ժամանակ Սփիինգֆիլդի Հին կապիտոլիումում 2008 թվականի օգոստոսի 23-ին։

Նախագահական մրցավազքից հրաժարվելուց շատ չանցած Օբաման մասնավոր զրույցում Բայդենին ասաց, որ ցանկանում է նրա համար կարևոր պաշտոն առանձնացրել իր վարչակազմում[194]։ Օգոստոսի սկզբին Օբաման և Բայդենը գաղտնի հանդիպում ունեցան՝ քննարկելու այդ հնարավորությունը[194], որի արդյունքում նրանց միջև սերտ անձնական հարաբերություններ հաստատվեցին[193]։ 2008 թվականի օգոստոսի 22-ին Օբաման հայտարարեց, որ Բայդենը լինելու է փոխնախագահ[195]։ Նյու Յորք Թայմսը հաղորդեց, որ նման ընտրություն կատարելու հիմքում ընկած է այնպիսի մարդ գտնելը, որը փորձ կունենար արտաքին քաղաքականության և ազգային անվտանգության ոլորտներում[196]։ Կարծիք կար նաև, որ Բայդենը գրավիչ է միջին խավի ընտրողների և «կապույտ օձիքավորների» համար[197][198]։ Բայդենը պաշտոնապես առաջադրվեց փոխնախագահի պաշտոնի համար 2008 թվականի օգոստոսի 27-ին՝ Դենվերում կայացած Դեմոկրատական ազգային համագումարում կայացած քվեարկության հիման վրա[199]։

Բայդենի փոխնախագահական քարոզարշավը քիչ լուսաբանվեց լրատվամիջոցների կողմից, քանի որ ԶԼՄ-ներն ավելի շատ ուշադրություն դարձնում էին հանրապետական թեկնածու, Ալյասկայի նահանգապետ Սառա Փեյլինին[200][201]։ Հետևելով նախընտրական շտաբի ցուցումներին՝ Բայդենը հակիրճ ելույթներ էր ունենում և փորձում էր խուսափել չմտածված արտահայտություններ անելուց։ Իր ելույթներից մեկում նա մի անգամ ասել էր, որ Օբաման պաշտոնը ստանձնելուց հետո ստուգման է ենթարկվել օտարերկրյա գերտերության կողմից։ Այս հայտարարությունը բացասական արձագանք գտավ մամուլում ու քաղաքական ընդդիմադիրների շրջանում[202][203], իսկ անձնապես Օբամային՝ հիասթափեցրեց։ «Քանի՞ անգամ է Բայդենն ինչ-որ հիմարություն ասելու»,— ասաց նա[192]:411–414, 419։ Նախընտրական շտաբի աշխատակիցները Բայդենի կոպիտ սխալներն անվանում էին «Ջոյի ռումբեր» և Բայդենին չէին տեղեկացնում ռազմավարական քննարկումների մասին, ինչն իր հերթին բարկացնում էր Բայդենին[204]։ Երկու նախընտրական շտաբերի միջև հարաբերությունները մոտ մեկ ամիս լարված էին, այնուհետև Բայդենը զանգահարեց Օբամային և ներողություն խնդրեց, որից հետո ամուր գործընկերություն հաստատվեց[192]:411–414։

Քանի որ 2007–2010 թվականների ֆինանսական ճգնաժամը 2008 թվականի սեպտեմբերի իրացվելիության ճգնաժամով հասավ իր գագաթնակետին և ԱՄՆ ֆինանսական համակարգի առաջարկած ֆինանսական օգնությունը դարձավ նախընտրական քարոզարշավի հիմնական գործոնը, Բայդենը կողմ քվեարկեց 700 միլիարդ դոլարի օգնություն տրամադրող Տնտեսության արտակարգ կայունացման մասին օրենքին, որն ընդունվեց Սենատում[205]։ 2008 թվականի հոկտեմբերի 2-ին Բայդենը Փեյլինի հետ Սենթ Լյուիսում գտնվող Վաշինգտոնի համալսարանում մասնակցեց բանավեճի։ Բանավեճից հետո անցկացված հարցումները ցույց տվեցին, որ թեև Փեյլինը գերազանցել է մի շարք ընտրողների ակնկալիքները, Բայդենը, ընդհանուր առմամբ, հաղթել է բանավեճում[206]։

2008 թվականի նոյեմբերի 4-ին Օբաման և Բայդենն ընտրվեցին ձայների 53%-ով և ստացան 365 ընտրական միավոր, մինչդեռ ՄակՔեյնն ու Փեյլինը՝ 173 միավոր[207][208][209]։

Այն ժամանակ, երբ Բայդենն առաջադրվել էր փոխնախագահի պաշտոնում, առաջադրվել էր նաև Սենատում վերընտրվելու համար[210], ինչը թույլ է տրվում Դելավերի օրենքով[112]։ Նոյեմբերի 4-ին նա վերընտրվեց Սենատում՝ հաղթելով հանրապետական Քրիստին Օ'Դոնելին[211]։ Հաղթելով երկու ընտրապայքարում՝ Բայդենը որոշեց Սենատից չհեռանալ մինչև երդմնակալության օրը՝ 2009 թվականի հունվարի 6-ը[212]։ Բայդենը Սենատում վերջին անգամ քվեարկեց հունվարի 15-ին՝ սատարելով երկրորդ՝ 350 միլիարդ դոլարի հատկացմանը «Խնդրահարույց ակտիվների փրկության ծրագրին»[213] և ավելի ուշ այդ օրը հրաժարական տվեց։

2012 թվականի քարոզարշավ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2010 թվականի հոկտեմբերին Բայդենը հայտարարեց, որ Օբաման իրեն առաջարկել է 2012 թվականի նախագահական ընտրությունների ժամանակ մնալ իր՝ փոխնախագահի թեկնածուն[214], սակայն քանի որ Օբամայի հեղինակությունն ընկնում էր, Սպիտակ տան աշխատակազմի ղեկավար Ուիլյամ Մ. Դեյլին 2011 թվականի վերջին գաղտնի հարցում և ֆոկուս խմբային հետազոտություն իրականացրեց՝ ընտրացուցակում Բայդենին Հիլարի Քլինթոնով փոխարինելու նպատակով[215]։ Սակայն այս մտքից հրաժարվեցին, քանի որ արդյունքները որևէ դրական փոփոխություն ցույց չտվեցին Օբամայի առումով[215], իսկ Սպիտակ տան պաշտոնյաներն ավելի ուշ հայտարարեցին, որ Օբաման երբեք այդ գաղափարն անձամբ չի դիտարկել[216]։

Official portrait of Obama and Biden, smiling
Բայդենը և Օբաման, 2012 թվականի հուլիս

Բայդենի՝ 2012 թվականի մայիսին արված հայտարարությունը, որ իրեն «լիովին ձեռք են տալիս» նույնասեռ ամուսնությունները, գրավեց հանրության ուշադրությունը՝ ի տարբերություն Օբամայի դիրքորոշման, որը համարում էին «էվոլյուցիոն»[217]։ Բայդենը այս հայտարարությունն արել էր՝ առանց վարչակազմի համաձայնության, և Օբաման իր օգնականների հետ բավականին բարկացել էին, քանի որ Օբաման ծրագրել էր փոխել իր դիրքորոշումը մի քանի ամիս անց՝ կուսակցության համագումարին պատրաստվելիս[204][218][219]։ Նույնասեռականների իրավունքների պաշտպանները կառչեցին Բայդենի այդ հայտարարությունից[218], և մի քանի օր անց Օբաման հայտարարեց, որ ինքը ևս սատարում է նույնասեռ ամուսնություններին։ Սա մի հայտարարություն էր, որը մասնակիորեն ստիպված էր անել Բայդենի հայտարարությունից հետո[220]։ Բայդենն առանձին ներողություն խնդրեց Օբամայից այդ հայտարարության համար[221][222], իսկ Օբաման հանրայնորեն ընդունեց, որ ներողությունն ի սրտե էր արվել[218]։

Օբամայի նախընտրական շտաբը Բայդենին գնահատում էր որպես տեղական նշանակության քաղաքական գործչի, ինչի արդյունքում վերջինս տատանվող նահանգներում ելույթների խիտ գրաֆիկ ուներ, երբ 2012 թվականի գարնանը սկսվեց վերընտրման քարոզարշավը[223][224]։ 2012 թվականի օգոստոսին տարբեր ռասսայական ծագում ունեցող լսարանի առջև արված արտահայտությունն այն մասին, որ հանրապետականների՝ Ուոլ Սթրիթի կանոնակարգերը մեղմելու նպատակով արված առաջարկները «ձեզ բոլորիդ կրկին շղթայակապելու են», նորից գրավեց հանրության ուշադրությունը[223][225][226]։ Հոկտեմբերի 11-ին հանրապետականների թեկնածու Փոլ Ռայանի հետ փոխնախագահական բանավեճի ժամանակ Բայդենը պաշտպանում էր Օբամայի վարչակազմի տեսակետը[227][228]։ Նոյեմբերի 6-ին Օբաման և Բայդենը վերընտրվեցին[229] ձայների 51%-ով և ստացան 332 ընտրական միավոր, մինչդեռ Միթ Ռոմնին ու Փոլ Ռայանը՝ 206 միավոր[230]։

Փոխնախագահության տարիներ (2009–2017)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին ժամկետ (2009–2013)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Photo of Biden raising his right hand, reciting the Oath
Բայդենը փոխնախագահի պաշտոնը ստանձնելու երդմնակալության ժամանակ, 2009 թվականի հունվարի 20

Բայդենը հայտարարեց, որ մտադիր է ձերբազատվել Ջորջ Բուշի ժամանակ փոխնախագահի պաշտոնը զբաղեցրած Դիք Չեյնիի որոշ պարտականություններից և որ չի պատրաստվում կրկնօրինակել նախորդ փոխնախագահին[231]։ 2009 թվականի հունվարի 20-ին Բայդենը երդում տվեց որպես ԱՄՆ 47-րդ փոխնախագահ[232]։ Նա առաջին փոխնախագահն էր Դելավերից[233] և առաջին կաթոլիկ փոխնախագահը[234][235]։

Օբաման շուտով սկսեց Բայդենին համեմատել բասկետբոլիստի հետ. «անթիվ-անհամար գործ է անում, որը չի երևում վիճակագրական տվյալների մեջ»[236]։ Մայիսին Բայդենն այցելեց Կոսովո և հաստատեց ԱՄՆ այն դիրքորոշումը, որ «Կոսովոյի անկախությունն անշրջելի է»[237]։ Բայդենը ներքին բանավեճերում պարտվեց պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնին Աֆղանստան 21000 նոր զինվոր ուղարկելու հարցում[238][239], սակայն նրա թերահավատությունը ճիշտ էր[240], և 2009 թվականին Բայդենի տեսակետն ավելի ազդեցիկ դարձավ, քանի որ Օբաման վերանայեց իր ռազմավարությունն Աֆղանստանում[241]։ Գրեթե երկու ամիսը մեկ Բայդենն այցելում էր Իրաք[164]՝ դառնալով ԱՄՆ վարչակազմի անունից Իրաքում ակնկալվող առաջընթացի մասին իրաքյան ղեկավարությանը հաղորդագրություններ փոխանցող պատասխանատու անձը[240]։ Կարճ ասած՝ Իրաքի քաղաքականությանը հետևելը դարձավ Բայդենի պարտականությունը. ասում են՝ Օբաման ասել է. «Ջո՛, դու ես զբաղվում Իրաքով»[242]։ Մինչև 2012 թվականը Բայդենն ութ այց է կատարել Իրաք, սակայն երբ ԱՄՆ զորքը 2011 թվականին հանվեց Իրաքից, նրա վերահսկողությունը թուլացավ[224][243]։

Photo of Obama and Biden shaking hands in the Oval Office
Նախագահ Օբաման շնորհավորում է Բայդենին՝ պարտքի առաստաղի վերաբերյալ համաձայնության մշակման մեջ ունեցած դերակատարման համար, որի հիման վրա 2011 թվականին ընդունվեց «Բյուջեի վերահսկման մասին օրենքը»։

Բայդենը վերահսկում էր Օբամայի՝ տնտեսության խթանման համար մշակված փաթեթից ենթակառուցվածքների վրա արվող ծախսերը, որոնք միտված էին շարունակվող անկումը հակազդելուն[244]։ Բայդենին գոհացնում էր այն, որ այդ շրջանում մսխման կամ կոռուպցիայի որևէ խոշոր դեպք չի արձանագրվել[240], իսկ երբ 2011 թվականի փետրվարին ավարտվում էր իր վրա դրված այդ պարտականությունը, նա հայտարարեց, որ դրամական միջոցների հետ կապված խարդախությունների դեպքերը չեն գերազանցում 1%-ը[245]։

2009 թվականի ապրիլի վերջին H1N1 գրիպի համավարակի (խոզի գրիպ) բռնկման սկզբում բարձրացված հարցին Բայդենի ոչ ստանդարտ պատասխանը Սպիտակ տունն արագ հերքեց[246]։ Այս միջադեպը կրկին հիշեցրեց Բայդենի՝ սխալներ թույլ տալու հակումը[241][247][248]։ 2009 թվականի հուլիսին բախվելով գործազրկության աճին՝ Բայդենն ընդունեց, որ վարչակազմը «ճիշտ չի գնահատել տնտեսության վիճակը», սակայն համոզմունք հայտնեց, որ տնտեսությունը խթանելուն միտված միջոցառումներն ավելի շատ աշխատատեղեր կստեղծեն, երբ ծախսերի տեմպն արագանա[249]։ 2010 թվականի մարտի 23-ին խոսափողով լսվեց այն, որ Բայդենը նախագահին ասում էր՝ «Պացիենտների պաշտպանության և հասանելի բժշկական օգնության և սպասարկման մասին օրենքն» ընդունելը «մեծ բան է»։ Թեև Բայդենն ու Օբաման բնավորությամբ տարբեր էին, նրանք ընկերներ էին, որի պատճառը մասամբ այն էր, որ Օբամայի դուստրը՝ Սաշան, և Բայդենի թոռը՝ Մեյզին, նույն դպրոցն էին հաճախում[204]։

Օբամայի վարչակազմի անդամներն ասում էին, որ Բայդենի դերը Սպիտակ տանը կայանում էր հակադրվելու մեջ և դիմացինին ստիպելու, որ պաշտպանի սեփական դիրքորոշումը[250]։ Սպիտակ տան աշխատակազմի ղեկավար Ռամ Մանուելն ասել է, որ Բայդենն օգնել է հակազդել խմբային մտածողությանը[236]։ Օբաման էլ ասել է․ «Ջոյի լավագույն բանն այն է, որ երբ բոլորով հավաքվում ենք, նա իսկապես ստիպում է մարդկանց մտածել և պաշտպանել իրենց տեսակետները, իրերը դիտարկել տարբեր տեսանկյուններից, ինչն ինձ համար շատ արժեքավոր է»[240]։ Բայդենները բնակվել են Վաշինգտոնի կառավարական իրենց կեցավայրում և պարբերաբար այցելել են Դելավերի իրենց տունը[251]։

2010 թվականի միջանկյալ ընտրությունների ժամանակ Բայդենն ակտիվորեն պաշտպանում էր դեմոկրատներին՝ պահպանելով լավատեսություն, թեև կանխատեսվում էր, որ կուսակցության համար մեծ կորուստներ են լինելու.[214]։ Ընտրություններում հանրապետականների գրանցած լուրջ հաջողություններից և Սպիտակ տան աշխատակազմի ղեկավար Ռամ Էմանուելի հրաժարականից հետո Կոնգրեսի հանրապետականների հետ ունեցած Բայդենի հարաբերությունները դարձան առավել քան կարևոր[252][253]։ Նա հաջողությամբ գլխավորեց վարչակազմի ջանքերը՝ ուղղված Սենատի կողմից Ռազմավարական հարձակողական ռազմամթերքի կրճատման և սահմանափակման վերաբերյալ ՌԴ-ի և ԱՄՆ-ի միջև նոր պայմանագրի կնքմանը[252][253]։ 2010 թվականի դեկտեմբերին Բայդենի՝ Սենատի փոքրամասնության ղեկավար Միտչ ՄակՔոնելի հետ բանակցությունները, ընդհանուր հայտարար գտնելուն ուղղված ջանքերը կարևոր դեր խաղացին վարչակազմի կողմից փոխզիջումային հարկային փաթեթ մշակելու գործում, որը միտված էր Բուշի ներդրած հարկերի կրճատման գործընթացը ժամանակավորապես երկարաձգելուն[253][254]։ Փաթեթը 2010 թվականին ընդունվեց որպես Հարկային արտոնությունների, գործազրկության ապահովագրության վերականգնման և աշխատատեղերի ստեղծման մասին օրենք։

Photo of Obama, Biden, and national security staffers in the Situation Room, somberly listening to updates on the bin Laden raid
Բայդենը, Օբաման և ազգային անվտանգության թիմը հավաքվել են Սպիտակ տան Իրավիճակային կենտրոնում՝ Ուսամա բեն Լադենի ոչնչացման գործընթացին հետևելու նպատակով, 2011 թվականի մայիս։

2011 թվականի մարտին Օբաման Բայդենին հանձնարարեց Կոնգրեսի հետ բանակցություններ վարել՝ մինչև տարվա վերջ ընկած հատվածի համար դաշնային ծախսերը վերհանելու նպատակով, որպեսզի հարկադրված չլինեն դադարեցնել Կառավարության աշխատանքը[255]։ Հաջորդ մի քանի ամիսներին ԱՄՆ պարտքի առաստաղի ճգնաժամը խորացավ, սակայն Բայդենի հարաբերությունները ՄակՔոնելի հետ անկյունաքարային էին փակուղուց դուրս գալու և այդ նպատակով 2011 թվականի օգոստոսի 2-ին Բյուջեի վերահսկման մասին օրենքն ընունելու հարցում։ Հենց այդ օրը հնարավոր դեֆոլտի ցուցանիշն ամենաբարձրն էր[256][257][258]։ Որոշ զեկույցներ ասում են, որ Բայդենը դեմ է եղել 2011 թվականի մայիսին Ուսամա բեն Լադենի ոչնչացմանն ուղղված ԱՄՆ-ի առաքելությունը շարունակելուն[224][259], որպեսզի անհաջողությունը բացասաբար չանդրադառնա Օբամայի վերընտրման հեռանկարի վրա[260][261]։

2012 թվականի դեկտեմբերին Օբաման Բայդենին նշանակեց Զենքի կիրառմամբ բռնության դեմ պայքարող խմբի ղեկավար։ Սենդի Հուքի տարրական դպրոցում տեղի ունեցած հրաձգությունից հետո ստեղծված այս խմբի նպատակն էր վերացնել դպրոցներում հրաձգությունների պատճառները և դիտարկել հրազենի նկատմամբ վերահսկողություն սահմանելու հնարավորությունը[262]։ Ավելի ուշ նույն ամսին՝ ԱՄՆ-ի՝ «ֆինանսական անդունդն» ընկնելուց մի քանի օր առաջ, Բայդենի հարաբերությունները ՄակՔոնելի հետ կրկին կարևոր դեր խաղացին, քանի որ նրանք համաձայնության եկան և 2013 թվականի սկզբին ընդունվեց Ամերիկյան հարկատուների համար արտոնություններ սահմանելու մասին օրենքը[263][264]։ Այս օրենքի հիման վրա Բուշի առաջարկած հարկերի կրճատումներից շատերը մշտական բնույթ կրեցին, իսկ բարձր եկամուտ ունեցողների հարկերը բարձրացան[264]։

Երկրորդ ժամկետ (2013–2017)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բայդենը Մարոկոյում, 2014 թվականի նոյեմբեր

Բայդենի երկրորդ ժամկետի երդմնակալության արարողությունը կայացավ 2013 թվականի հունվարի 20-ին իր պաշտոնական կեցավայրում՝ Համար մեկ դիտարանում. երդմնակալության արարողությունն ընդունեց Սոնյա Սոտոմայորը (հանրային արարողությունը տեղի ունեցավ հունվարի 21-ին)[265]։

Բայդենը փոքր դերակատարում ունեցավ 2013 թվականի հոկտեմբերին ընդունված Շարունակվող հատկացումների մասին օրենքի քննարկումներում։ Տվյալ օրենքով լուծվեց դաշնային կառավարության աշխատանքի դադարեցման հարցը և պարտքի առաստաղի ճգնաժամը։ Պատճառն այն էր, որ Սենատի մեծամասնության առաջնորդ Հարրի Ռիդը և մյուս դեմոկրատ առաջնորդները նրան դուրս թողեցին Կոնգրեսի հետ ուղղակի շփումներից՝ համարելով, որ Բայդենը նախորդ բանակցությունների ժամանակ չափազանց շատ բան է զիջել[266][267][268]։

Բայդենի՝ Կանանց բռնության մասին օրենքը կրկին ուժի մեջ մտավ 2013 թվականին։ Օրենքին հետևեցին որոշ միջոցառումներ, ինչպիսիք էին Կանանց և աղջիկների գծով Սպիտակ տան խորհուրդը, որը ստեղծվել էր նրա պաշտոնավարման առաջին ժամկետի ընթացքում, ինչպես նաև սեռական բռնությունից ուսանողներին պաշտպանելու համար ստեղծված Սպիտակ տան աշխատանքային խումբը, որն սկսեց գործունեություն ծավալել 2014 թվականի հունվարից։ Խումբը ղեկավարում էին Բայդենն ու Վալերի Ջարեթը[269][270]։

Բայդենը կողմ էր արտահայտվում Սիրիայի գրոհայիններին զինելու հարցում[271]։ Երբ 2014 թվականին Իրաքում «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական կազմակերպությունը սկսեց ակտիվ գործունեություն ծավալել, կրկին ուշադրության արժանացավ Բայդեն-Գելբի՝ 2006 թվականի Իրաքի դաշնայնացման պլանը։ Որոշ դիտորդներ համարում էին, որ Բայդենն ի սկզբանե ճիշտ է եղել այս հարցում[272][273]։ Բայդենը հայտարարեց, որ ԱՄՆ-ը «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական կազմակերպության հետևից կգնա նունիսկ մինչև «դժոխքի դռներ»[274]։ Բայդենը սերտ հարաբերություններ ուներ որոշ լատինաամերիկյան առաջնորդների հետ և իր պաշտոնավարման ժամանակ նրան հանձնարարվել էր ուշադրությունը կենտրոնացնել տվյալ տարածաշրջանի վրա։ Փոխնախագահ լինելու տարիներին Բայդենը Լատինական Ամերիկա է այցելել 16 անգամ. որևէ նախագահ կամ փոխնախագահ նախկինում այդքան շատ այց չի ունեցել տվյալ տարածաշրջան[275]։ 2016 թվականի օգոստոսին Բայդենն այցելել է Սերբիա, որտեղ հանդիպել է վարչապետ Ալեքսանդր Վուչիչին և իր ցավակցությունը հայտնել Կոսովոյի պատերազմի ժամանակ ռմբակոծություններից զոհված քաղաքացիական անձանց առնչությամբ[276]։

Photo of Biden and Netanyahu giving speeches, with American and Israeli flags in the background
Բայդենն Իսրայելի վարչապետ Բենյամին Նեթանյահուի հետ Երուսաղեմում, մարտի 9, 2016

Բայդենի պաշտոնավարման տարիներին Սենատում երբեք չի առաջացել այնպիսի իրավիճակ, երբ փոխնախագահի քվեարկությունը վճռորոշ դեր պետք է խաղար և այս առումով Բայդենը ամենաերկար պաշտոնավարած պետական գործիչն է, որ չի օգտվել այդ գործառույթից[277]։

Դերակատարումը 2016 թվականի նախագահական քարոզարշավում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հաճախ էր հնչում այն միտքը, որ Բայդենն իր պաշտոնավարման երկրորդ ժամկետի ընթացքում պատրաստվում է Դեմոկրատական կուսակցությունից առաջադրել իր թեկնածությունը 2016 թվականի նախագահական ընտրություններում[278]։ Երբ 2015 թվականի կեսերից նրա ընտանիքը, բազմաթիվ ընկերներ և հովանավորներ խրախուսում էին, որ նա մրցավազքի մեջ մտնի, իսկ Հիլարի Քլինթոնի վարկանիշն այդ ժամանակ ընկնում էր, Բայդենը լրջորեն դիտարկում էր առաջադրվելու հնարավորությունը։ Ստեղծվեց Բայդենի՝ նախագահական ընտրություններին մասնակցելուն կոչ անող հանրային նախաձեռնությունը[278][279][280]։

2015 թվականի վերջին Բայդենը դեռ համոզված չէր, թե արդյոք կառաջադրի իր թեկնածությունը։ Նա զգում էր, որ որդու մահը մեծապես քամել է իր զգայական էներգիան։ «Ոչ ոք իրավունք չունի... հավակնել այդ պաշտոնին, եթե պատրաստ չէ նվիրվել դրան 110%-ով»,— ասաց նա[281]։ Հոկտեմբերի 21-ին ելույթ ունենալով Վարդերի այգու հարթակից՝ կնոջ ու Օբամայի ներկայությամբ հայտարարեց 2016 թվականի նախագահական ընտրություններին չառաջադրվելու իր որոշման մասին[282][283][284]։

Հետագա գործունեություն (2017–2019)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Photo of Trump speaking to Biden and Obama, with Trump's hand on Obama's shoulder
Բայդենը Բարաք Օբամայի և Դոնալդ Թրամփի հետ՝ վերջինիս երդմնակալության արարողությանը, հունվարի 20, 2017 թ.

Փոխնախագահի պաշտոնը թողնելուց հետո Բայդենը դարձավ Փենսիլվանիայի համալսարանի պատվավոր պրոֆեսոր` ստեղծելով Բայդենի անվան դիվանագիտության և գլոբալ փոխգործակցության կենտրոնը։ Տվյալ պաշտոնը զբաղեցրեց մինչև 2019 թվականը՝ նախքան նախագահական ընտրություններում առաջադրվելը[285][286]։

2017 թվականին Բայդենը գրի առավ իր հուշերը, որը հրատարակվեց «Խոստացի՛ր ինձ, հայրի՛կ» անվամբ։ Շուտով մեկնեց գրքի շրջագայության[287]։ Փոխնախագահի պաշտոնը թողնելուց հետո մինչև 2019 թվականը Բայդենը կնոջ հետ իր ելույթների և գրքի վաճառքի շնորհիվ վաստակել էր ավելի քան 15 մլն դոլար[288]։

Սատարելով նախագահի թեկնածուներին՝ Բայդենը հանրության ուշադրության կենտրոնում մնաց։ Ընդ որում, նա շարունակում էր մեկնաբանել քաղաքական դաշտը, կլիմայի փոփոխությունները և Դոնալդ Թրամփի պաշտոնավարումը[289][290][291]։ Նա նաև շարունակում էր պաշտպանել ԼԳԲՏ իրավունքները. մի թեմա, որի հետ իր փոխնախագահության տարիներին սերտորեն կապվել էր[292][293]։ 2018 թվականին նա ներբող ձոնեց սենատոր Ջոն ՄակՔեյնին՝ գովերգելով վերջինիս նվիրվածությունն ամերիկյան իդեալներին և երկու կուսակցությունների ընկերությանը[294]։ Բայդենը շարունակեց նաև սատարել քաղցկեղի բուժմանն ուղղված ջանքերին[295]։

2020 թվականի նախագահական քարոզարշավ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Ջո Բայդենի նախագահական քարոզարշավ (2020)

Մտադրություն և հայտարարում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2016-2019 թվականերին լրատվամիջոցները հաճախ նշում էին, որ Բայդենը կարող է դառնալ 2020 թվականի նախագահական ընտրություններում Դեմոկրատական կուսակցությունից հավանական թեկնածու[296]։ Երբ նրան հարցնում էին, թե արդյոք պատրաստվում է առաջադրվել, Բայդենը տարաբնույթ ու երկիմաստ պատասխաններ էր տալիս՝ ասելով «երբեք մի ասա երբեք»[297]։ 2018 թվականի հունվարին ձևավորվեց «Time for Biden» (հայերեն՝ Բայդենի ժամանակն է) հասարակական նախաձեռնությունը, որը կոչ էր անում Բայդենին մասնակցել ընտրապայքարին[298]։ 2019 թվականի ապրիլի 25-ին Ջո Բայդենը պաշտոնապես մեկնարկեց իր քաղաքական ընտրարշավը[299]՝ նշելով, որ ինքն այս քայլին դիմում է, որովհետև անհանգստացած է Դոնալդ Թրամփի վարչակազմի գործողություններով և «պարտքի զգացում» ունի[300]։

Photo of Biden raising his fist while while standing behind a lectern
Բայդենն իր նախընտրական հանդիպումներից մեկի ժամանակ, Ֆիլադելֆիա, 2019 թվականի մայիս։

Քարոզարշավ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2020 թվականի նախագահական ընտրապայքարի թեժանալուն պես հասարակական կարծիքի լայնածավալ հարցումները ցույց տվեցին, որ Ջո Բայդենը Դեմոկրատական կուսակցությունից ամենաարդյունավետ թեկնածուներից մեկն է՝ նախագահ Թրամփի հետ առերես դիմակայությունում[301][302][303]։ Դեմոկրատական կուսակցությունն ակտիվորեն փնտրում էր պատշաճ թեկնածուի, որը կկարողանար պարտության մատնել Թրամփին[304], ինչն էլ նպաստեց, որ Ջո Բայդենի հեղինակությունը բարձրանա Դեմոկրատական կուսակցության ընտրազանգվածի շրջանում[305]։ Արդյունքում, Բայդենը դարձավ Թրամփի հրապարակային հայտարարությունների հիմնական թիրախը[306][307]։ 2019 թվականի սեպտեմբերին լրատվամիջոցները տեղեկություն տարածեցին այն մասին, որ Թրամփն Ուկրաինայի նախագահ Վոլոդիմիր Զելենսկիի վրա ճնշում է գործադրել հետաքննելու Ուկրաինայի տարածքում Ջո Բայդենի և նրա որդու՝ Հանթեր Բայդենի հնարավոր ապօրինի գործողությունները[308]։ Չնայած պնդումներին, որևէ հիմնավոր ապացույց չհայտնաբերվեց Բայդենների հնարավոր ապօրինի գործողությունների վերաբերյալ[309][310][311]։ Թրամփի ճնշումները` հետաքննելու Բայդեն ընտանիքի գործունեությունը, շատերի կողմից ընկալվեց որպես նախագահական ընտրությունների ժամանակ Բայդենի հաղթանակին խոչընդոտելու փորձ[312]։ Բայդենի դեմ Թրամփի ենթադրյալ գործողությունները հանգեցրեցին քաղաքական սկանդալի[313], ինչի հետևանքով ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատը նախաձեռնեց նախագահ Թրամփի առաջին իմպիչմենտը՝ վերջինիս մեղադրելով իշխանության չարաշահման և Կոնգրեսի աշխատանքներին խոչընդոտելու մեջ[314]։

2019 թվականի մարտ և ապրիլ ամիսներին 8 կանայք Բայդենին մեղադրեցին նախկինում իրենց հետ անպարկեշտ ֆիզիկական շփման մեջ, այդ թվում գրկախառնության, ձեռք գցելու և համբուրելու[315]։ Բայդենը նախկինում ինքն իրեն անվանել էր «շոշափող քաղաքական գործիչ»։ Նա ընդունեց, որ այդ պահվածքն իր գլխին պատուհաս էր դարձել[316]։ Լրագրող Մարկ Բոուդենը Բայդենի՝ մոտ խոսելու երկարամյա սովորությունը մեկնաբանում է հետևյալ կերպ. «նա քեզ միայն չի ողջունում, այնքան մոտ է գալիս... կարծես քեզ կուլ է տալու»։ Բոուդենի խոսքով՝ Բայդենը խոսելիս միշտ կռանում է դեպի զրուցակիցը[317]։ 2019 թվականի ապրիլին Բայդենը խոստացավ «առավել հարգալից լինել մարդկանց անձնական տարածության նկատմամբ»[318]։

Photo of Biden holding a microphone, with a crowd in the background
Բայդենը Այովայում նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ հանդիպում է իր աջակիցներին, 2020 թվականի փետրվար։

2019 թվականի ընթացքում, ազգային բոլոր հարցումներում, Բայդենը շրջանցում էր Դեմոկրատական կուսակցությունից մյուս թեկնածուներին[319][320]։ Չնայած դրան, նա չորրորդն էր Այովայի կուսակցական հավաքի (ներկուսակցական բանավեճեր) ժամանակ, իսկ ութ օր անց, հինգերորդը՝ Նյու Հեմփշիրի փրայմերիզի ժամանակ[321][322]։ Նա առավել լավ է հանդես եկել Նևադայում Դեմոկրատական կուսակցության կուսակցական հավաքի ժամանակ՝ պատվիրակների կողմից ստանալով անհրաժեշտ 15 %-ը, ինչն անհրաժեշտ էր ներկուսակցական հետագա մրցավազքին մասնակցելու համար։ Այդուհանդերձ, Բեռնի Սանդերսը Բայդենին շրջանցեց 21,6 տոկոսային կետով[323]։ Սևամորթ ընտրողներին ականջահաճո ու համոզիչ կոչեր անելով՝ Բայդենը, ավելի քան 28 միավորով, կարողացավ հաղթել Հարավային Կարոլինայի բանավեճը և փրայմերիզը[324]։ Ընտրապայքարից Փիթ Բութիջիչի և Էմի Քլոբուշարի դուրս գալուց ու իրենց աջակցությունը Բայդենին հայտնելուց հետո՝ Ջոն մեծ հաջողություններ ունեցավ 2020 թվականի մարտի 3-ի «Սուպեր երեքշաբթի» անունը կրող փրայմերիզի ժամանակ։ Բայդենը հաղթեց նաև հաջորդ 26 բանավեճերից 18-ը, ինչի արդյունքում դարձավ Դեմոկրատական կուսակցությունից ընտրապայքարի առաջատար մասնակիցը[325]։ Էլիզաբեթ Ուորենը և Մայքլ Բլումբերգը ևս շուտով դուրս մնացին ընտրապայքարից ու Բայդենը մարտի 10-ին ընդլայնեց իր առաջնորդությունը չորս նահանգներում` Սանդերսի նկատմամբ տարած հաղթանակներով[326]։

2020 թվականի մարտի վերջին Թարա Ռիդը, որն այն ութ կանանցից մեկն էր, ովքեր 2019 թվականին նրան մեղադրել էին անպարկեշտ ֆիզիկական շփման մեջ, Բայդենին մեղադրեց սեռական բռնության մեջ, որը տեղի էր ունեցել 1993 թվականին[327]։ Ռիդի 2019 և 2020 թվականների պնդումների մեջ կային էական անհամապատասխանություններ[327][328]։ Բայդենն ու նրա նախընտրական շտաբը հերքեցին սեռական բռնության մասին պնդումները[329][330]։

Երբ 2020 թվականի ապրիլի 8-ին Բեռնի Սանդերսը դադարեցրեց իր նախընտրական քարոզարշավը, Բայդենը դարձավ Դեմոկրատական կուսակցությունից նախագահի հավանական թեկնածուն[331]։ Ապրիլի 13-ին, ուղիղ եթերով հեռարձակվող առցանց տեսազանգի ժամանակ, Սանդերսն իր աջակցությունը հայտնեց Բայդենին[332]։ Հաջորդ օրը Ջո Բայդենին իր աջակցությունը հայտնեց նաև ԱՄՆ նախկին նախագահ Բարաք Օբաման[333]։ Օգոստոսի 11-ին Բայդենը հայտարարեց, որ Կալիֆոռնիայից սենատոր Քամալա Հարիսը, իր ընտրվելու պարագայում, կզբաղեցնի երկրի փոխնախագահի պաշտոնը՝ դառնալով այդ պաշտոնին հավակնող առաջին աֆրոամերիկացին և հարավասիական ծագմամբ առաջին ամերիկացին[334]։ 2020 թվականի օգոստոսի 18-ին Դեմոկրատական ազգային համագումարը Ջո Բայդենին հռչակեց 2020 թվականի նախագահական ընտրությունների ժամանակ Դեմոկրատական կուսակցության միասնական թեկնածու[335][336]։

Նախագահության անցումային շրջան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Ջո Բայդենին նախագահության անցում

2020 թվականի նոյեմբերին Բայդենն ընտրվեց Միացյալ Նահանգների 46-րդ նախագահ։ Նա հաղթեց Դոնալդ Թրամփին՝ դառնալով 21-րդ դարում ԱՄՆ առաջին նախագահը, որը հաղթեց գործող նախագահին։ Վերջին անգամ 1992 թվականին դեմոկրատ Բիլ Քլինթոնը կարողացել էր հաղթել գործող նախագահ Ջորջ Բուշ Ավագին։ Թրամփը հրաժարվեց ընդունել պարտությունը՝ պնդելով, որ «ընտրությունները, արդյունքների կեղծման միջոցով, իրենից գողացել են»։ Նա ընտրությունների արդյունքները վիճարկում էր դատարանում և ընտրությունների ու դրանց արդյունքների հաշվարկի մասին տարածում դավադրությունների տեսություններ։ Այդ կերպ Թրամփը փորձում էր չեղարկել նախագահական ընտրությունների արդյունքները[337]։ Ջո Բայդենին նախագահության փոխանցման գործընթացը հետաձգվում էր մի քանի շաբաթ շարունակ, քանի որ Սպիտակ տունը դաշնային գործակալություններին հրահանգել էր չհամագործակցել Բայդենի շտաբի հետ[338]։ Նոյեմբերի 23-ին ԱՄՆ ընդհանուր ծառայությունների վարչության ղեկավար Էմիլի Վ. Մերֆին Բայդենին պաշտոնապես ճանաչեց նախագահական ընտրությունների հաղթող և հանձնարարեց սկսել Բայդենի վարչակազմին լիազորությունների փոխանցման գործընթացը[339]։

2021 թվականի հունվարի 6-ին, Կոնգրեսի էլեկտորալ ձայների հաշվարկի ժամանակ, Թրամփը կոչ արեց աջակիցներին հավաքվել Սպիտակ տան առաջ, որպեսզի երթով շարժվեն դեպի Կապիտոլիումի շենք։ «Մենք երբեք չենք հանձնվի։ Մենք երբեք չենք զիջի։ Դա տեղի չի ունենա։ Դուք չեք զիջում, երբ խոսքը վերաբերվում է գողությանը»,- հայտարարում էր Թրամփը[340]։ Դրանից հետո Թրամփի աջակիցները հարձակվեցին Կապիտոլիումի վրա։ Կապիտոլիումի մոտ խռովությունների ժամանակ Բայդենը կոչով դիմեց ամերիկացիներին՝ տեղի ունեցածն անվանելով «աննախադեպ հարձակում, որը նման չէ այն ամենին, ինչ մենք տեսել ենք մեր ժամանակներում»[341][342]։ Կապիտոլիումը խռովարարներից ազատելուց հետո՝ Կոնգրեսը վերսկսեց երկու պալատների համատեղ նիստը և գործող փոխնախագահ Մայք Փենսը, ի պաշտոնե լինելով նաև Սենատի նախագահը, պաշտոնապես հաստատեց նախագահական ընտրությունների արդյունքները՝ Ջո Բայդենին և Քամալա Հարիսին հայտարարելով որպես ընտրությունների հաղթող[343]։

Նախագահ Բայդեն (2021-ից մինչև հիմա)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Photo of Biden raising his right hand, with his left hand placed on a thick Bible
Բայդենի երդմնակալության արարողությունը Կապիտոլիումում, հունվարի 20, 2021 թ.

Երդմնակալության արարողություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Ջո Բայդենի երդմնակալության արարողություն

Բայդենի՝ որպես ԱՄՆ 46-րդ նախագահի երդմնակալության արարողությունը տեղի ունեցավ 2021 թվականի հունվարի 20-ին[344]։ Նա 78 տարեկան էր այդ ժամանակ. ԱՄՆ-ում նախագահի պաշտոնը զբաղեցրած ամենատարեց անձը երբևէ[344]։ Բայդենը երկրորդ կաթոլիկ նախագահն է (Ջոն Քենեդուց հետո)[345] և առաջին նախագահը Դելավերից[346]։ Նա նաև առաջին մարդն է՝ Ջորջ Բուշ ավագի ժամանակներից, որ զբաղեցրել է և՛ փոխնախագահի, և՛ նախագահի պաշտոնը, ինչպես նաև երկրորդ փոխնախագահը (Ռիչարդ Նիքսոնից հետո), որը դարձել է նախագահ[347]։ Բայդենը նաև առաջին նախագահն է «լուռ սերնդից»[348]։

Բայդենի երդմնակալության արարողությունն անցավ «անաղմուկ»՝ ի տարբերություն նախորդ արարողությունների, որի պատճառը COVID-19 համավարակի հետ կապված նախազգուշական միջոցառումներն էին և հունվարի 6-ին Կապիտոլիումի վրա հարձակումից հետո ձեռնարկված անվտանգության խիստ միջոցառումները։ Թրամփը դարձավ առաջին հեռացող նախագահը (1869 թվականից ի վեր), որ ներկա չգտնվեց իրեն հաջորդող նախագահի երդմնակալության արարողությանը[349]։

Առաջին 100 օր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պաշտոնավարման առաջին երկու օրերին Բայդենը 17 հրաման ստորագրեց, որոնց թվում էին Փարիզի՝ կլիմայի համաձայնագրին կրկին միանալը, Մեքսիկայի հետ սահմանին արտակարգ դրության վերացումը, Կառավարությանը հրահանգելը կրկին միանալ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությանը, դաշնային սեփականություն համարվող տարածքներում դիմակի պարտադիր կրումը, ԱՄՆ-ում սովի դեմ պայքարի համար միջոցառումներ ձեռնարկելը[350][351][352][353] և Քիսթոուն XL նավթամուղի կառուցման թույլտվությունը չեղարկելը[354][355][356]։ Պաշտոնավարման առաջին երկու շաբաթվա ընթացքում Բայդենն ավելի շատ հրաման ստորագրեց, քան որևէ այլ նախագահ իր պաշտոնավարման առաջին ամսում՝ սկսած Ֆրանկլին Ռուզվելտի ժամանակներից[357]։

2021 թվականի փետրվարի 4-ին Բայդենի վարչակազմը հայտարարեց, որ Միացյալ Նահանգները դադարեցնում է իր աջակցությունը Սաուդյան Արաբիային՝ Եմենում ռազմական գործողություններ ծավալելու համար[358]։

Group photo of Biden, Harris and cabinet members standing outdoors
Բայդենն իր Կաբինետի հետ, 2021 թվականի հուլիս

Մարտի 11-ին, երբ մեկ տարի էր անցել, ինչ ԱՀԿ-ն COVID-19-ը հայտարարել էր համաշխարհային համավարակ, Բայդենը ստորագրեց Փրկության ամերիկյան պլանի մասին օրենքը (2021)։ Օրենքը ենթադրում էր տնտեսական խթանի և 1,9 տրիլիոն դոլարի օգնության փաթեթ՝ COVID-19 համավարակի հետևանքներից ԱՄՆ-ի տնտեսության և առողջապահական համակարգի վերականգնման համար[359]։ Փաթեթը ներառում էր ուղիղ վճարներ բնակչության մեծ մասին, գործազրկության նպաստների ավելացում, ֆինանսավորում պատվաստանյութերի բաշխման և դպրոցների աշխատանքի վերսկսման համար, ինչպես նաև բժշկական ապահովագրության սուբսիդիաների և երեխաների համար տրվող վարկի հարկային արտոնությունների ընդլայնում։ Բայդենի նախնական առաջարկը ներառում էր բարձրացնել նվազագույն աշխատավարձի ժամավճարը մինչև 15 դոլար, սակայն երբ Սենատի պառլամենտականները սահմանեցին, որ այդ բարձրացումը բյուջեում ներառելը խախտում է Սենատի կանոնակարգը, դեմոկրատները հրաժարվեցին պայքարել դրա համար և հեռացրին այդ կետն օրենքի փաթեթից[360][361][362]։

Մեքսիկայից ԱՄՆ ներգաղթյալների թվի աճի ֆոնին Բայդենը մարտին ներգաղթյալներին ասաց՝ չգա՛ք։ Միևնույն ժամանակ չափահաս ներգաղթյալները «հետ են ուղարկվում»,— ասաց Բայդենը՝ նկատի ունենալով Թրամփի վարչակազմի՝ 42-րդ կետի քաղաքականությունը շարունակելը, որը ենթադրում էր արագ վտարում[363]։ Ավելի վաղ Բայդենը հայտարարել էր, որ իր վարչակազմը չի պատրաստվում վտարել ուղեկցող չունեցող ներգաղթյալ երեխաներին։ Նմանատիպ երեխաների աճող թիվը գերազանցել էր նրանց խնամքով զբաղվող հաստատությունների հնարավորությունները (նախքան նրանց՝ հովանավորների մոտ ուղարկելը), ինչը մարտին դրդել էր Բայդենի վարչակազմին օգնության դիմել Արտակարգ իրավիճակների կառավարման դաշնային գործակալությանը[364]։

Ապրիլի 14-ին Բայդենը հայտարարեց, որ Միացյալ Նահանգները հետաձգում է Աֆղանստանից զորքերի դուրսբերումը մինչև սեպտեմբերի 11՝ ազդակելով Աֆղանստանում մարտական գործողություններին երկրի ուղիղ մասնակցության դադարեցումը գրեթե 20 տարի անց[365]։ 2020 թվականի փետրվարին Թրամփի վարչակազմը համաձայնության էր եկել թալիբների հետ՝ մինչև 2021 թվականի մայիսի 1-ը ԱՄՆ զորքերն ամբողջովին հանել Աֆղանստանից[366]։ Բայդենի որոշումը լայն արձագանք գտավ՝ աջակցումից և թեթևացումից մինչև տագնապ, որ աֆղանական կառավարությունն առանց ամերիկյան օգնության կտապալվի[367]։ Ապրիլի 22–23-ը Բայդենը Կլիմայի միջազգային գագաթնաժողով անցկացրեց, որի ժամանակ հայտարարեց, որ ԱՄՆ-ը մինչև 2030 թվականը 50–52%-ով կնվազեցնի ջերմոցային գազի արտանետումները՝ համեմատած 2005 թվականի հետ։ Մյուս երկրները ևս ավելացրին իրենց պարտականությունները[368][369]։ Ապրիլի 28-ին՝ իր պաշտոնավարման 100-րդ օրվա նախօրեին, Բայդենը Կոնգրեսի համատեղ համագումարին առաջին անգամ հանդես եկավ ելույթով[370]։

Ներքին քաղաքականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հունիսի 17-ին Բայդենը ստորագրեց Ստրկության վերացման օրը որպես պետական տոն սահմանելու օրենքը[371]։ Այս տոնը 1986 թվականից ի վեր առաջին նոր դաշնային տոնն է[372]։ 2021 թվականի հուլիսին երկրում COVID-19-ի դեմ պատվաստումների նվազման և SARS-CoV-2 դելտա շտամի տարածման ֆոնին Բայդենը հայտարարեց, որ «համավարակը սպառնում է նրանց, ովքեր չեն պատվաստվել», այդ իսկ պատճառով «հույժ կարևոր» է, որ ամերիկացիները պատվաստվեն[373]։

Տնտեսական հարցեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2021 թվականի կեսերին գնաճի մակարդակն ԱՄՆ-ում և եվրագոտում գերազանցեց 5.0-ի շեմը։ Մինչ այդ՝ 2016 թվականից մինչև 2021 թվականի մարտն գնաճն հարաբերականորեն կայուն էր։

Բայդենը նախագահի պաշտոնը ստանձնեց, երբ ինը ամիս էր անցել, ինչ տնտեսությունը վերականգնվում էր Covid-19-ի հետևանքներից։ Նրա պաշտոնավարման առաջին տարին բնութագրվում է որպես զգալիորեն բարձր գնաճի պայմաններում իրական ՀՆԱ-ի, զբաղվածության, աշխատավարձերի և ֆոնդային շուկայի եկամտաբերության կայուն աճի տարի։ Իրական ՀՆԱ-ն աճեց 5,9%-ով, որը 37 տարվա մեջ նկատված ամենաարագ ցուցանիշն էր[374][375]։ Աշխատատեղերի քանակի ռեկորդային աճի ֆոնին գործազրկության մակարդակը տարվա ընթացքում շատ արագ նվազեց[376][377][378]։ 2021 թվականի վերջին գնաճը հասավ վերջին 40 տարվա ամենաբարձր ցուցանիշին՝ 7,1%, ինչը մասամբ փոխհատուցվում էր վերջին 20 տարիներին անվանական աշխատավարձի ամենաբարձր աճով[379][380][381][382]։ Պաշտոնավարման երրորդ ամսում Բայդենը հրաման ստորագրեց` բարձրացնել դաշնային պայմանագրով աշխատողների նվազագույն աշխատավարձի ժամավճարը մինչև 15 դոլար, որը ենթադրում էր 37%-ի բարձրացում։ Հրամանն ուժի մեջ մտավ 2022 թվականի հունվարին. դրանից օգտվում էր 390 000 աշխատակից[383][384]։

2022 թվականի սկզբին Բայդենը ջանք գործադրեց իր հանրային կերպարը փոխելու ուղղությամբ։ Դժգոհության պատճառը գնաճն էր և բենզինի թանկացումը. փետրվարին կատարված հարցումները ցույց տվեցին, որ Բայդենի վարկանիշն ընկել է մինչև 40%[385][386][387]։ Նա տարին սկսեց Սենատի ֆիլիբուսթերում փոփոխություն կատարելու հաստատումով, որը թույլ էր տալիս ընդունել Ազատ քվեարկության և Ջոն Լյուիսի ընտրական իրավունքի մասին օրենքները. Սենատը չէր կարողացել չեղարկել այս երկու օրենքները[388]։ Փոփոխությունը չհաջողվեց, քանի որ երկու դեմոկրատ սենատորներ՝ Ջո Մանչինը և Քիրսթեն Սինեման, միացան Սենատի հանրապետականներին և դեմ արտահայտվեցին[389]։

2021 թվականին 5,9% աճ գրանցելուց հետո Բայդենի կառավարման երկրորդ տարում իրական ՀՆԱ-ի աճը կտրուկ ընկավ 2,1%։ Աշխատատեղերի ստեղծման և սպառողական ծախսերի ցուցանիշները բարձր մնացին ամբողջ տարվա ընթացքում, քանի որ գործազրկության մակարդակը հասավ վերջին 53 տարվա նվազագույնին՝ 3,5% (դեկտեմբերի դրությամբ)։ Հունիսին գնաճը հասավ 8,9%-ի, սակայն տարվա երկրորդ կեսին սկսեց նվազել՝ դեկտեմբերին դառնալով 6,5%։ Գրանցվեցին արժեթղթերի վատթարագույն ցուցանիշները 2008 թվականից ի վեր[390][391][392][393]։

2023 թվականի մարտին՝ հինգ օրերի ընթացքում, ԱՄՆ-ում երեք փոքր և միջին բանկ սնանկացավ, ինչի պատճառով համաշխարհային բանկերում արժեթղթերի գները կտրուկ ընկան։ Կարգավորիչներն արագ արձագանքեցին՝ կանխարգելելու նման գործընթացի հնարավորությունը մնացած բանկերում ևս։ Այն բանից հետո, երբ սնանկացավ Սիլիկոնյան հովտի բանկը, Բայդենն առաջինը դեմ հանդես եկավ հարկատուների փողերով ֆինանսական օգնություն տրամադրելուն[394]։ Նա պնդում էր, որ Դոդ-Ֆրանկի կարգավորումների մասնակի չեղարկումն է դարձել բանկի սնանկացման պատճառ[395]։

118-րդ Կոնգրեսի սկզբին Բայդենը և Կոնգրեսի հանրապետականները դիմակայության մեջ մտան, ինչը մեծացրեց ԱՄՆ-ի՝ իր ամբողջ պարտքը դեֆոլտ հայտարարելու ռիսկը[396]։ Բայդենը և Ներկայացուցիչների պալատի անդամ Քևին ՄակՔարթին համաձայնության եկան՝ բարձրացնել պարտքի շեմը. դա 2023 թվականի Ֆինանսական պատասխանատվության մասին օրենքն էր։ Բայդենը ստորագրեց այդ օրենքը հունիսի 3-ին՝ խուսափելով դեֆոլտից[397]։ Գործարքն ընդհանուր առմամբ շահավետ էր Բայդենի համար[398][399]։

Դատական համակարգ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բայդենը և Քեթանջի Բրաուն Ջեքսոնը հետևում են, թե ինչպես է ԱՄՆ Սենատը քվեարկությամբ հաստատում Բրաուն Քեթանջիի թեկնածությունը, 2022 թվականի ապրիլ։

2021 թվականի վերջին դաշնային դատական համակարգում Բայդենի նշանակումներից 40-ը հաստատվեց. Ռոնալդ Ռեյգանից հետո Բայդենն առաջին նախագահն էր, որն իր պաշտոնավարման առաջին տարում այդքան հաստատված թեկնածու ուներ[400]։ Դատական նշանակումներում Բայդենն առաջնահերթություն էր տալիս բազմազանությանը. գերակշռում էին կանայք և տարբեր ռասաների ներկայացուցիչներ[401]։ Նրա նշանակումների մեծ մասը «կապույտ» նահանգներում էին, ինչը քիչ ազդեցիկ էր, քանի որ այդ նահանգների դատարանները ընդհանուր առմամբ լիբերալ կողմնորոշում ունեին[402]։

2022 թվականի հունվարին Գերագույն դատարանի դատավոր լիբերալ Սթիվեն Բրայերը, որին առաջադրել էր Բիլ Քլինթոնը, հայտարարեց պաշտոնաթող լինելու իր մտադրության մասին։ 2020 թվականի քարոզարշավի ժամանակ Բայդենը խոստացել էր Գերագույն դատարանում առաջին անգամ առաջադրել սևամորթ կնոջ, եթե թափուր տեղ լինի[403]։ Բրայերի հեռանալուց հետո նա կատարեց իր այդ խոստումը[404]։ Փետրվարի 25-ին Բայդենը Գերագույն դատարանում առաջադրեց դաշնային դատավոր Քեթանջի Բրաուն Ջեքսոնի թեկնածությունը[405]։ Ապրիլի 7-ին ԱՄՆ Սենատը հաստատեց նրա թեկնածությունը[406] և հունիսի 30-ին տեղի ունեցավ Բրաուն Ջեքսոնի երդմնակալության արարողությունը[407]։

Ենթակառուցվածքներ և կլիմա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բայդենը, Միացյալ Թագավորության վարչապետ Բորիս Ջոնսոնը և ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիու Գուտեռեշը Գլազգոյում տեղի ունեցող ՄԱԿ-ի կլիմայի փոփոխության կոնֆերանսին, նոյեմբերի 1, 2021։

Իր «Բարելավելով վերականգնել» ծրագրի շրջանակներում՝ 2021 թվականի մարտի վերջին Բայդենն առաջարկեց Աշխատատեղերի ստեղծման ամերիկյան պլանը, որը ենթադրում էր 2 տրիլիոն դոլարի փաթեթ՝ միտված այնպիսի խնդիրների լուծմանը, ինչպիսիք էին տրանսպորտը, կենցաղային ծառայությունների ենթակառուցվածքը, լայնաշերտ փոխանցման (անգլ.՝ broadband) ենթակառուցվածքը, բնակֆոնդը, դպրոցները, արտադրությունը, հետազոտությունների բնագավառը և աշխատուժը[408][409]։ Բայդենի և օրենսդիրների՝ մի քանի ամիս տևած բանակցություններից հետո 2021 թվականի օգոստոսին Սենատն ընդունեց 1 տրիլիոն դոլար արժողությամբ ենթակառուցվածքների մասին երկկուսակցական օրենքը, որը կոչվում էր Ենթակառուցվածքներում ներդրումների և աշխատատեղերի մասին օրենք[410][411]։ 2021 թվականի նոյեմբերին Ներկայացուցիչների պալատը հաստատեց օրինագիծը[412], իսկ նոյեմբերի կեսերին արդեն Բայդենը ստորագրեց օրենքը[413]։

«Բարելավելով վերականգնել» ծրագրի մյուս կարևոր մասը «Բարելավելով վերականգնել» օրենքն էր, որը ենթադրում էր 3,5 տրիլիոն դոլար ծախսել սոցիալական խնդիրների վրա, որով կընդլայնվեր սոցիալական պաշտպանության համակարգը և հատկացումներ կարվեին կլիմայի փոփոխությանը վերաբերվող խնդիրների լուծման համար[414][415]։ Հանրապետականները չէին սատարում օրինագիծը, և դեմոկրատները փորձեցին այն անցկացնել իրենց կուսակցության քվեներով և ամեն գնով փորձում էին ստանալ սենատոր Ջո Մանչինի աջակցությունը. նախատեսվող ծախսերի համագումարը նույնիսկ իջեցվեց 2,2 տրիլիոն դոլարի[416]։ Երբ Ջո Մանչինը մերժեց օրինագիծը[417], գումարը կրկին կրճատվեց, և օրինագիծը վերամշակվեց՝ դառնալով Գնաճի կրճատման մասին օրենք, որը միտված էր լուծելու դեֆիցիտի կրճատման, կլիմայի փոփոխության, առողջապահության և հարկային բարեփոխումների հետ կապված հարցերը[418]։

2022 թվականի Գնաճի կրճատման մասին օրինագիծը քննարկման ներկայացրին սենատորներ Չաք Շումերը և Ջո Մանչինը[419][420]։ Օրինագծի նպատակն էր հավաքել 739 միլիարդ դոլար, որից 370 միլիարդն ուղղել էներգետիկ և կլիմայի փոփոխության հետ կապված հարցերի լուծմանը, իսկ 300 միլիարդը՝ դեֆիցիտի կրճատմանը, երեք տարի «Պացիենտների պաշտպանության և հասանելի բժշկական օգնության և սպասարկման մասին օրենքով» նախատեսված սուբսիդիաներին, դեղատոմսով դեղերի վաճառքում բարեփոխումներին՝ դրանց գները նվազեցնելու նպատակով և հարկային բարեփոխումներին[421]։ Ըստ «Rhodium Group»-ի վերլուծության՝ մինչև 2030 թվականն ԱՄՆ-ը կնվազեցնի ջերմոցային գազի արտանետումները՝ 2005 թվականին գրանցված ցուցանիշներից 31–44%-ով էլ ցածր[422]։ 2022 թվականի օգոստոսի 7-ին Սենատը ձայների 51/50 հարաբերակցությամբ ընդունեց համապատասխան օրինագիծը (փոփոխություններով)։ Դեմոկրատները կողմ քվեարկեցին, հանրապետականները՝ դեմ, իսկ փոխնախագահ Քամալա Հարիսի ձայնը որոշիչ էր։ Օգոստոսի 12-ին Ներկայացուցիչների պալատն ընդունեց օրինագիծը[422], իսկ Բայդենը ստորագրեց այն օգոստոսի 16-ին[423][424]։

2021 թվականի ՄԱԿ-ի կլիմայի փոփոխության համաժողովից (COP26) առաջ և հետո Բայդենն առաջ էր տանում այն համաձայնագիրը՝ ըստ որի ԱՄՆ-ը և ԵՄ-ը մինչև 2030 թվականը 1/3-ով կկրճատեն մեթանի արտանետումները[425]։ Բայդենը փորձում էր նաև այս նախաձեռնությանը միացնել այլ երկրների ևս, օրինակ՝ փորձում էր Չինաստանին[426] և Ավստրալիային[427] համոզել ավելի շատ բան անել։ Նա Էներգետիկայի և կլիմայի փոփոխության հարցերով գերտերությունների համաժողով հրավիրեց, որպեսզի ճնշում գործադրի մյուս երկրների վրա, որ վերջիններս ուժեղացնեն իրենց կլիմայի փոփոխության քաղաքականությունը[428][429]։ Բայդենը խոստացավ մինչև 2024 թվականը կրկնապատկել զարգացող երկրներին այս խնդրով տրվող ֆինանսավորումը[430]։ ՄԱԿ-ի կլիմայի փոփոխության կոնֆերանսի ժամանակ ԱՄՆ-ը և Չինաստանը համաձայնության եկան՝ կրճատել ջերմոցային գազի արտանետումները։ Երկու երկրին բաժին է ընկնում ընդհանուր արտանետումների 40%-ը[431]։ 2023 թվականի հուլիսին, երբ ԱՄՆ-ում անոմալ շոգ գրանցվեց, Բայդենը հայտարարեց բնակչությանը պաշտպանելու համար մի շարք միջոցառումներ ձեռնարկելու մասին և ասաց, որ շոգերը կապված են կլիմայի փոփոխության հետ[432][433]։

COVID-19-ի ախտորոշում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2022 թվականի հուլիսի 21-ին Բայդենի մոտ հայտնաբերվեց թեթև ախտանիշներով COVID-19[434]։ Ըստ Սպիտակ տան՝ նրան բուժել են պակսլովիդով[435]։ Բայդենը հինգ օր մեկուսացած է աշխատել Սպիտակ տանը[436] և շարունակել է մեկուսանալ, երբ հուլիսի 30-ին թեստի պատասխանը կրկին դրական է եղել[437]։

Ներքին քաղաքականության հետ կապված այլ հարցեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2022 թվականի ապրիլին Բայդենը ստորագրեց Փոստային ծառայության բարեփոխումների մասին երկկուսակցական օրենքը, որը միտված էր ԱՄՆ փոստային ծառայության ֆինանսական համակարգի և գործունեության արդիականացմանը[438]։

2022 թվականի հուլիսի 28-ին Բայդենի վարչակազմը հայտարարեց, որ կփակի Արիզոնայի հատվածում գտնվող (Յումայի մոտ) ԱՄՆ-Մեքսիկա պետական սահմանի չորս բաց հատվածները, որոնցով ամենաշատն են անօրինական հատում սահմանը։ Իր նախագահական քարոզարշավի ժամանակ Բայդենը խոստացել էր դադարեցնել սահմանին կառուցվող պատի շինարարությունը[439]։ Սահմանի բաց հատվածները փակելու որոշումը կայացվեց այն բանից հետո, երբ Բայդենի թե՛ դաշնակիցները, թե՛ ընդդիմադիրները քննադատեցին նրա վարչակազմի գործողությունները հարավային սահմանին[440]։

Բայդենն ավագ խորհրդականների հետ հետևում է Սենատի կողմից Չիպերի և գիտության մասին օրենքի ընդունմանը, հուլիսի 27, 2022 թ.։

2022 թվականի ամռանը Կոնգրեսը հաստատեց Բայդենի սատարած ևս մի քանի օրինագծեր։ Տեխասի Յուվալդե քաղաքի «Ռոբ» տարրական դպրոցում տեղի ունեցած հրաձգությունից հետո մշակված Անվտանգ համայնքների մասին երկկուսակցական օրենքը նպատակ ուներ լուծել զենքի օգտագործման ոլորտում արված բարեփոխումների հետևանքով առաջացած խնդիրները[441]։ Զենքի վերահսկման նպատակով տվյալ օրենքով նախատեսված է խիստ ստուգել մինչև 21 տարեկան զենքի գնորդներին, բացատրել Հրազենի դաշնային լիցենզիայի պահանջները, ֆինանսավորել կարմիր դրոշի օրենքները և ճգնաժամային միջամտության համար այլ ծրագրերը, հետագայում քրեականացնել զենքի անօրինական վաճառքը և կեղծ գնումները, մասնակի վերացնել նախկինում սիրային հարաբերությունների մեջ գտնվող անձանց՝ զենք կրելու օրենքում առկա բացը[442][443][444]։ Բայդենն օրինագիծը ստորագրեց 2022 թվականի հունիսի 25-ին[445]։

2021 թվականին քննարկման ներկայացվեց Առաջին կարգի սերժանտ Հիթ Ռոբինսոնը հետևում է թունավոր նյութերի հետ կապված հարցերը կարգավորելու համար միջոցառումներ ձեռնարկելու մեր խոստման մասին օրենքը, որը Բայդենը ստորագրեց 2022 թվականի օգոստոսի 10-ին[446]։ Օրենքը նպատակ ունի զգալիորեն բարելավել բժշկական օգնության հասանելիությունը և ֆինանսավորումն այն վետերաններին, որոնք զինվորական ծառայության ժամանակ ենթարկվել են թունավոր նյութերի ազդեցության, ներառյալ՝ աղբավայրերի այրման վայրում[447]։ Օրինագիծն ակտիվորեն լուսաբանվեց մամուլում կատակերգու Ջոն Ստյուարտի շնորհիվ[448]։

2022 թվականի օգոստոսի 9-ին Բայդենը ստորագրեց Չիպերի և գիտության մասին օրենքը[449], որը նախատեսում է միլիարդավոր դոլարների նոր ֆինանսավորում Չինաստանի տնտեսության հետ մրցելու նպատակով երկրի ներսում հետազոտությունները և կիսահաղորդիչների արտադրությունը խթանելու համար[450]։

2022 թվականի հոկտեմբերի 6-ին Բայդենը համաներում շնորհեց բոլոր այն ամերիկացիներին, որոնք դատապարտվել էին մարիխուանայի «փոքր» չափաբաժին պահելու համար[451]։ Երկու ամիս անց նա ստորագրեց Ամուսնությունը հարգելու մասին օրենքը, որով չեղարկվեց Ամուսնությունը պաշտպանելու մասին օրենքը։ Ամուսնությունը հարգելու մասին օրենքը դաշնային կառավարությունից պահանջում է վավերացնել նույնասեռական և տարբեր ռասաների միջև ամուսնությունները[452]։

2022 թվականի ընտրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բայդենը ելույթ է ունենում Մերիլենդի Բուիի պետական համալսարանում ի աջակցություն նահանագապետի թեկնածու Ուես Մուրի, նոյեմբերի 7, 2022 թ.։

2022 թվականի սեպտեմբերի 2-ին Ֆիլադելֆիայում իր ելույթի ժամանակ, որը հեռարձակվում էր ամբողջ երկրով, Բայդենը կոչ արեց «պայքարել հանուն ազգի ոգու»։ Կադրից դուրս նա Թրամփի կողմնակիցներին անվանեց «կիսաֆաշիստներ» և արժանացավ հանրապետականների քննադատությանը[453][454][455]։ Հանրապետականների՝ կանխատեսված չափազանց շատ քվե ստանալը իրականություն չդարձավ, և Կոնգրեսի պայքարում հաղթելն ավելի մոտ էր, քան թվում էր, սակայն հանրապետականները Ներկայացուցիչների պալատում ձայների քիչ առավելությամբ առաջ անցան՝ ստանալով 222 տեղ[456][457][458][459]։ Դեմոկրատական խմբակցությունն էլ պահպանեց Սենատում առավելությունը՝ զբաղեցնելով 51 տեղ, որը մեկ տեղով ավել էր նախորդ Կոնգրեսից[460]։

1986 թվականից ի վեր դա առաջին միջանկյալ ընտրությունն էր, որտեղ գործող նախագահի կուսակցությունն ավելի շատ նահանգապետական պաշտոն ստացավ և 1934 թվականից ի վեր առաջին ընտրությունն էր, որտեղ նախագահի կուսակցությունն օրենսդիր մարմիններում տեղ չկորցրեց[461]։ Դեմոկրատները շնորհակալություն հայտնեցին Բայդենին[462], իսկ նա էլ գրանցված արդյունքները բնորոշեց որպես «ուժեղ օր դեմոկրատիայի համար»[463]։

Գաղտնի փաստաթղթերի հայտնաբերում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2022 թվականի նոյեմբերի 2-ին, երբ Բայդենի փաստաբանները փաստաթղթեր էին արխիվացնում Փենսիլվանիայում գտնվող Բայդենի անվան դիվանագիտության և գլոբալ փոխգործակցության կենտրոնում, գաղտնի փաստաթղթեր գտան «փակ պահարանում», որոնք կապ ունեին նրա փոխնախագահության տարիների հետ[464][465]։ Ըստ Սպիտակ տան՝ հենց նույն օրն այդ փաստաթղթերը փոխանցվել են ԱՄՆ ազգային արխիվ[465]։ Նոյեմբերի 14-ին գլխավոր դատախազ Մերիք Գարլանդը դատախազ Ջոն Ռ. Լաուշ կրտսերին հանձնարարեց հետաքննություն անցկացնել[466][467]։ Դեկտեմբերի 20-ին Բայդենի՝ Ուիլմինգթոնի տան ավտոտնակում հայտնաբերվեց գաղտնի փաստաթղթերի երկրորդ տրցակը[468]։

Երբ մի քանի լրատվականներ նյութեր հրապարակեցին, որ հետաքննություն է ընթանում, 2023 թվականի հունվարի 10-ին հրապարակվեցին նաև հետաքննության արդյունքները[465][469]։ Հունվարի 12-ին Գարլանդը Ռոբերտ Ք. Հուրին որպես լիազոր ներկայացուցիչ նշանակեց՝ հետաքննելու «գաղտնի փաստաթղթերի կամ այլ արձանագրությունների անօրինական դուրսբերումը և պահպանումը»[470]։ Հունվարի 20-ին՝ Հետաքննությունների դաշնային բյուրոյի քննիչների՝ 13 ժամ տևած խուզարկության արդյունքում Բայդենի Ուիլմինգթոնի տանը հայտնաբերվեց ևս վեց գաղտնի փաստաթուղթ[471]։ Փետրվարի 1-ին քննիչները խուզարկեցին նաև Բայդենի՝ Ռեհոբոթ Բիչում գտնվող տունը, գտան նրա փոխնախագահության տարիներին վերաբերվող փաստաթղթեր, որոնց մեջ սակայն գաղտնի ինֆորմացիա չկար[472]։

Արտաքին քաղաքականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Photo of Biden, Stoltenberg, and staffers sitting in the Oval Office
Սպիտակ տան Օվալաձև աշխատասենյակում Ջո Բայդենը հանդիպում է ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Ենս Սթոլթենբերգի հետ, հունիսի 7, 2021 թվական։

2021 թվականի հունիսին Բայդենը, նախագահի կարգավիճակում, կատարեց իր առաջին արտագնա ճանապարհորդությունը։ Ութ օրվա ընթացքում նա այցելեց Բելգիա, Շվեյցարիա և Միացյալ Թագավորություն։ Նա մասնակցեց Մեծ յոթնյակի 47-րդ գագաթնաժողովին, որն ընթանում էր Քորնուոլում, Բրյուսելում ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովին և ԵՄ գագաթնաժողովին, ինչպես նաև տետատետ բանակցություններ վարեց Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ[473]։

2021 թվականի սեպտեմբերին Բայդենը հայտարարեց AUKUS-ի մասին, որը պաշտպանական դաշինք է, որին անդամակցում են Ավստրալիան, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները և Մեծ Բրիտանիան։ Դաշինքն իր նպատակ է հռչակել երկարաժամկետ կտրվածքով Հնդ-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում խաղաղության և կայունության ապահովումը։ Դաշինքի ստեղծման պայմանագրում նշված էր, որ Ավստրալիայի օգտագործման համար կպատրաստվեն միջուկային սուզանավեր[474]։

Զորքերի դուրսբերումը Աֆղանստանից

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ ԱՄՆ զորքերի դուրսբերումը Աֆղանստանից (2020–2021)
Photo of Biden seated alone at a table, looking at a videoconference screen
Բայդենը տեսազանգով զրուցում է փոխնախագահ Քամալա Հարիսի և ԱՄՆ ազգային անվտանգության թիմի հետ։ Նրանք քննարկում են 2021 թվականի օգոստոսի 15-ին Քաբուլի անկումը։

Ամերիկյան զինված ուժերը Աֆղանստանից սկսեցին դուրս գալ 2020 թվականին։ Այդ պայմանավորվածությունը ձեռք էր բերվել նույն տարվա փետրվարին Դոհայում Միացյալ Նահանգների և Թալիբան շարժման միջև։ Կողմերը պայմանավորվել էին, որ ամերիկյան զորքերի դուրսբերումը կավարտվի 2021 թվականի մայիսի 1-ին[475]։ Նույն օրը թալիբները լայնածավալ հարձակման անցան[476][477]։ Հուլիսի սկզբին ԱՄՆ-ն արդեն իսկ դուրս էր բերել իր զորքերի մեծ մասը[366]։ Զորքերի դուրսբերման վերաբերյալ իր ուղերձում Բայդենն ասաց, որ «հավանականությունը, որ թալիբները կգրավեն ամեն ինչ և կտիրանան ողջ երկրին, շատ քիչ է»[366]։

Օգոստոսի 15-ին, թալիբների հարձակման ֆոնին, աֆղանական կառավարությունը տապալվեց ու երկրի նախագահ Աշրաֆ Հանին փախավ Աֆղանստանից[366][478]։ Բայդենը հրամայեց, որ ամերիկացի 6000 զինվորականներն օգնեն տարհանել ամերիկյան քաղաքացիներին ու աֆղան դաշնակիցներին[479]։ Զորքերը դուրսբերելու ձևի համար՝ երկու կուսակցություններն էլ քննադատության ենթարկեցին Բայդենին[480], իսկ ամերիկացիների ու դաշնակից աֆղանների տարհանումն անվանեցին «քաոսային ու փինաչի»[481][482][483]։ Օգոստոսի 16-ին Բայդենը մեկնաբանեց «քաոսային իրավիճակը», պատասխանատվությունը վերցնելով իր վրա, և ընդունեց, որ իրավիճակը «ավելի արագ զարգացավ, քան մենք ակնկալում էինք»[478][484]։ Նա պաշտպանեց զորքերը դուրսբերելու իր որոշումը՝ նշելով, որ ամերիկացիները «չպետք է զոհվեն մի պատերազմում, որի համար աֆղանական զինուժը չի ցանկանում ինքն իրեն պաշտպանել»[484][485]։

Օգոստոսի 26-ին Քաբուլի օդանավակայանում ահաբեկչության հետևանքով զոհվեց 13 ամերիկացի և 169 աֆղան։ Օգոստոսի 27-ին ամերիկյան անօդաչուն ոչնչացրեց «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական խմբավորման երկու թիրախի, որոնք, ըստ ամերիկյան բանակի տվյալների, կազմակերպել և համակարգել էին ահաբեկչական հարձակումը[486]։ Օգոստոսի 29-ին ամերիկյան մեկ այլ անօդաչու ոչնչացրեց 10 քաղաքացիական անձանց, ներառյալ 7 երեխաների։ ԱՄՆ պաշտպանության նախարարությունն ի սկզբանե պնդում էր, որ հարվածը հասցվել է «Իսլամական պետության» մահապարտ ահաբեկչի ուղղությամբ, որը սպառնում էր Քաբուլի օդանավակայանին։ Ավելի ուշ, սեպտեմբերի 17-ին, ամերիկյան կողմն ընդունեց, որ կասկածյալը զինված չի եղել, իսկ խաղաղ բնակիչների սպանությունն անվանեց «ողբերգական սխալ»[487]։

Միացյալ Նահանգները օգոստոսին ավարտեց Աֆղանստանից զորքերի դուրսբերումը։ Բայդենը «արտասովոր հաջողություն» անվանեց ավելի քան 120,000 ամերիկացիների, աֆղաններիի և այլ դաշնակիցների տարհանումը[488]։ Նա նշեց, որ մինչև 200 ամերիկացիներ, որոնք ցանկանում էին հեռանալ, չեն հեռացել, չնայած օգոստոսի 18-ի իր խոստմանը, որ ամերիկյան զորքերն Աֆղանստանում կմնան մինչ այն պահը, երբ բոլոր ամերիկացիները կլքեն այդ երկիրը[489]։

Օգնություն Ուկրաինային

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Photo of a smiling Biden holding a child, with a mask lowered onto his chin
Ջո Բայդենն ուկրաինացի փախստականների հետ Վարշավայում, Լեհաստան, 2022 թվականի մարտ։

2022 թվականի փետրվարի վերջին, երբ Միացյալ Նահանգները մի քանի ամիս շարունակ հայտարարում էր, որ Ռուսաստանը պատրաստվում է ներխուժել Ուկրաինայի տարածք, Ջո Բայդենը սկսեց պատասխան քայլեր ձեռնարկել Մոսկվայի դեմ, այդ թվում աննախադեպ պատժամիջոցներ սահմանեց Ռուսաստանի նկատմամբ և մոտ 8 միլիարդ ԱՄն դոլարի ռազմական օգնություն տրամադրեց Ուկրաինային[490][491][492]։ Ապրիլի 29-ին Բայդենը Կոնգրեսից Ուկրաինայի համար 33 միլիարդ դոլար խնդրեց[493], սակայն օրենսդիրներն ավելի ուշ գումարի չափը հասցրեցին մինչև 40 միլիարդ դոլարի[494]։ Բայդենը Վլադիմիր Պուտինին մեղադրեց էներգետիկ և պարենային ճգնաժամերի մեջ[495]՝ նշելով, որ «Պուտինի պատերազմը բարձրացրել է պարենի համաշխարհային գները, որովհետև Ուկրաինան և Ռուսաստանը աշխարհում ցորենի և եգիպտացորենի խոշորագույն արտահանողներն են»[496]։

2023 թվականի փետրվարի 20-ին, Ուկրաինա Ռուսաստանի ներխուժման տարելիցից 4 օր առաջ, Ջո Բայդենն այցելեց Կիև և հանդիպեց նախագահ Վոլոդիմիր Զելենսկիի և առաջին տիկին Օլենա Զելենսկայի հետ[497]։ Կիևում նա հայտարարեց Ուկրաինային լրացուցիչ ռազմական օգնության մասին ու դատապարտեց պատերազմը[498]։ Այս այցի մասին նախապես չէր հայտարարվել, իսկ ամերիկյան առաջնորդի անվտանգության ապահովման համար ձեռնարկվել էին լրացուցիչ միջոցներ[499]։

Չինաստանի հետ հարաբերություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հավելյալ տեղեկություն՝ Չին-ամերիկյան հարաբերություններ

Չինաստանի ասսերտիվությունը, հատկապես Խաղաղ օվկիանոսում, շարունակում է մարտահրավեր մնալ Ջո Բայդենի համար։ Չինաստանի և Սողոմոնի Կղզիների միջև կնքված պաշտպանական համաձայնագիրը լուրջ ազդանշան էր այն մասին, որ Չինաստանը կարող է ռազմաբազաներ կառուցել Խաղաղ օվկիանոսի հարավային հատվածներում։ Այս գործարքի կնքումից հետո Բայդենն ուղիներ էր փնտրում Ավստրալիայի և Նոր Զելանդիայի հետ հարաբերությունների ամրապնդման համար։ Սրան նպաստեց այն հանգամանքը, որ Էնթոնի Ալբանիզը 2022 թվականի դաշնային ընտրություններում հաղթանակ տարավ ու դարձավ Ավստրալիայի վարչապետ, իսկ Նոր Զելանդիայի վարչապետ Ջասինդա Արդերնի կառավարությունը կոշտ գիծ որդեգրեց տարածաշրջանում Չինաստանի ազդեցության հարցում[500][501][502]։ 2022 թվականի սեպտեմբերին «60 րոպե» հաղորդմանը տված հարցազրույցում, Ջո Բայդենն ասաց, որ ԱՄՆ զինված ուժերը կպաշտպանեն Թայվանին՝ Չինաստանի կողմից «աննախադեպ հարձակման» պարագայում[503]։ Սա հակասում էր Միացյալ Նահանգների կողմից Չինաստանի և Թայվանի ուղղությամբ վարվող «ռազմավարական երկիմաստության» քաղաքականությանը[504][505][506]։ Սեպտեմբերյան այս մեկնաբանությունները հաջորդեցին Բայդենի երեք նախկին մեկնաբանություններին, որտեղ նա դարձյալ պնդել էր, որ ԱՄՆ-ն, չինական ներխուժման պարագայում, կպաշտպանի Թայվանին[507]։ Այս հայտարարությունը լարեց չին-ամերիկյան հարաբերությունները, իսկ Բայդենի վարչակազմը հաջորդած մի շարք հայտարարություններում ու մեկնաբանություններում պնդում էր, որ Թայվանի շուրջ ամերիկյան քաղաքականությունը չի փոխվել[504][507][508]։ 2022 թվականի վերջին Բայդենը ստորագրեց գործադիր մի շարք հրամաններ և դաշնային հանձնարարականներ, որոնք միտված էին թուլացնելու չինական տեխնոլոգիական աճն ու ապահովեին ամերիկյան գերակայությունը համակարգչային, կենսատեխնիկական և մաքուր էներգիայի ոլորտներում[509]։

2023 թվականի փետրվարի 4-ին Բայդենը ԱՄՆ ռազմաօդային ուժերին հանձնարարեց Հարավային Կարոլինայի Միրթլ Բիչ քաղաքի մոտ խոցել չինական կասկածելի օդապարիկը[510][511]։ Բայդենի վարչակազմն այդ օդապարիկը համեմատում էր երկաթուղային երկու վագոնների հետ, որոնք կրում էին լրտեսական սարքավորումներ և մանևրելու համար ունեին պտուտակ[512][513]։ ԱՄՆ Պետքարտուղարությունը նշում էր, որ օդապարիկն ունի ալեհավաքներ ու այլ սարքավորումներ, որոնք կարող են արձակել գեոլոկացիոն հաղորդակցային ազդանշաններ։ Ըստ ամերիկյան կողմի՝ համանման չինական օդապարիկները թռել են ավելի քան 40 երկրների վրայով[514]։ Չինական կառավարությունը ժխտում էր, որ օդապարիկը եղել է դիտարկման կայան՝ փոխարենը պնդելով, որ այն քաղաքացիական օդերևութաբանական դիրիժաբլ է, որը շեղվել էր իր ընթացքից[515]։ Այս պատահարը էականորեն ազդեց չին-ամերիկյան հարաբերությունների վրա[516][517][518]։

Իսրայել

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2021 թվականի մայիսին, Իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտության հերթական բռնկման ժամանակ, Բայդենն իր աջակցությունը հայտնեց Իսրայելին՝ հայտարարելով, որ «իմ կուսակցությունը դեռևս աջակցում է Իսրայելին»[519]։ 2023 թվականի հոկտեմբերին, երբ «Համաս» արմատական խմբավորումը հարձակվեց Իսրայելի վրա, Բայդենը հայտարարություն տարածեց, որտեղ քննադատում էր հարձակումները և նշում, որ ինքը պատրաստ է «հրեական կառավարությանն ու Իսրայելի ժողովրդին առաջարկել բոլոր անհրաժեշտ միջոցները»[520]։ ԱՄՆ պաշտպանության նախարար Լլոյդ Օսթինի հրամանով «USS Gerald R. Ford» ավիակրի գլխավորած հարվածային խումբը շարժվեց դեպի Արևելյան Միջերկրական։ Խումբը ներառում էր նաև ԱՄՆ ռազմածովային ուժերի «USS Normandy» հածանավը և «USS Thomas Hudner», «USS Ramage», «USS Carney» ու «USS Roosevelt» կործանիչները[521]։

Արտաքին քաղաքական այլ հիմնախնդիրներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2022 թվականի փետրվարի սկզբին Բայդենը հանձնարարեց հակաահաբեկչական գործողություններ իրականացնել Սիրիայի հյուսիսում, ինչի հետևանքով սպանվեց «Իսլամական պետություն» ահաբեկչական խմբավորման երկրորդ առաջնորդ Աբու Իբրահիմ ալ-Հաշիմի ալ-Քուրաշին[522]։ Հուլիսի վերջին Բայդենը հայտարարեց, որ անօդաչուի հարվածի հետևանքով սպանվել է նաև Ալ-Կաիդայի երկրորդ առաջնորդ Այման ալ-Զավահիրին։ Վերջինս անմիջականորեն մասնակցել էր նաև Սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչական հարձակումների կազմակերպմանը[523]։ 2022 թվականին Նավթ արտահանող երկրների կազմակերպության կողմից նավթի արդյունահանման ծավալների կրճատումը դիվանագիտական լարվածություն առաջացրեց Միացյալ Նահանգների և Սաուդյան Արաբիայի հարաբերություններում` ընդլայնելով երկու երկրների հարաբերություններում առկա ճեղքվածքն ու սպառնալով երկու երկրների դաշնակցային հարաբերություններին[524][525]։

2023 թվականի օգոստոսին Անկախության տոնի առթիվ Բայդենի նամակը Պերուի նախագահ Դինա Բոլուարտեին, որտեղ նա գովաբանում էր պերուական կառավարությանը «ժողովրդավարական արժեքների առաջմղման, ներառյալ մարդու իրավունքների պաշտպանության մասով», քննադատությունների ալիք բարձրացրեց, ինչը պայմանավորված էր վերջինիս կառավարության կողմից Պերուում հակաիշխանական բողոքի ակցիաների բռնի կերպով ճնշման հետ, ներառյալ Այակուչոյի և Խուլյակայի ջարդերը[526][527]։

Իմպիչմենտի հետաքննություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Ջո Բայդենի դեմ իմպիչմենտի հետաքննություն

2023 թվականի սեպտեմբերի 12-ին Ներկայացուցիչների պալատի խոսնակ, հանրապետական կոնգրեսական Քևին Մաքքարթին Բայդենի դեմ պաշտոնապես նախաձեռնեց իմպիչմենտի հետաքննություն՝ նշելով, որ Ներկայացուցիչների պալատի վերջին հետաքննությունները «ուրվագծում են կոռուպցիայի պատկեր»՝ գործող նախագահի ու նրա ընտանիքի կողմից[528][529][530][531]։ Կոնգրեսական հետաքննությունների արդյունքում, որոնք իրականացվում էին Ներկայացուցիչների պալատի վերահսկողության և հաշվետվողականության հանձնաժողովի կողմից, Բայդենի գործողություններում չհայտնաբերվեցին որևէ ոչ իրավաչափ արարք[532][533][534][535]։

2024 թվականի նախագահական քարոզարշավ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հավելյալ տեղեկություն՝ Ջո Բայդենի նախագահական քարոզարշավ (2024)

Մի քանի ամիս մտորումներից հետո[536][537]՝ 2023 թվականի ապրիլի 25-ին, Բայդենը հայտարարեց, որ երկրորդ անգամ կհավակնի ԱՄՆ-ի նախագահի պաշտոնին և կմասնակցի 2024 թվականի նախագահական ընտրություններին։ Նրա խոսքով՝ այս անգամ ևս Քամալա Հարիսը կլինի փոխնախագահի հավակնորդը[538]։ Այս քարոզարշավը մեկնարկեց ուղիղ չորս տարի անց այն օրից, երբ Բայդենը սկսեց 2020 թվականի իր քարոզարշավը[538]։ Բացի այդ, Բայդենի նախընտրական շտաբը հայտարարություն տարածեց այն մասին, որ Ջուլի Չավես Ռոդրիգեսը կլինի Բայդենի նախընտրական շտաբի ու քարոզարշավի ղեկավարը, իսկ Քվենթին Ֆալքսը՝ նախընտրական շտաբի ու քարոզարշավի ղեկավարի տեղակալը։ Բայդենի քարոզարշավի համակարգման թիմում կլինեն նաև Լիզա Բլանթ Ռոչեսթերը, Ջիմ Քլայբորնը, Քրիս Քունսը, Թեմմի Դաքուորթը, Ջեֆրի Կացենբերգը և Գրեթչեն Ուայթմերը։

Ընտրություններին մասնակցության մտադրության հայտարարման օրը՝ Gallup, Inc.-ի հարցումը ցույց տվեց, որ Բայդենի վարկանիշը կազմում է միայն 37 %[539]։ Հարցվածների մեծ մասը նշել էին, որ Բայդենի վարչակազմի օրոք իրենց գլխավոր մտահոգությունը տնտեսությունն է[539]։ Իր քարոզարշավի ընթացքում Բայդենը մշտապես անդրադառնում է իր վարչակազմի տնտեսական ցուցանիշներին՝ անդրադառնալով այնպիսի թեմաների, ինչպիսիք են շուրջ 13 միլիոն աշխատատեղի ստեղծումը, կորոնավիրուսի համավարակից հետո, ի համեմատություն Մեծ յոթնյակի երկրների, ՀՆԱ-ի արագ վերականգնումը, ինչպես նաև վերջին շուրջ 50 տարվա ընթացքում գործազրկության շարունակվող ամենացածր մակարդակը[540][541]։

Քաղաքական հայացքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Ջո Բայդենի քաղաքական հայացքներ
Photo of Obama, Biden and Gorbachev smiling at each other
Ջո Բայդենը Միխայիլ Գորբաչովին (աջից) ներկայացնում է նախագահ Բարաք Օբամային, 2009 թվականի մարտ։ Երկրորդ պլանում Ռուսաստանում ԱՄՆ դեսպան Մայքլ Մաքֆոլն է։

Բայդենը չափավոր դեմոկրատ է[542], որի հայացքների վրա մեծապես ազդել է Կաթոլիկ եկեղեցու սոցիալական ուսմունքը[543][544][545]։ Իր կարիերայի ընթացքում նրա հայացքները համընկել են Դեմոկրատական կուսակցության կենտրոնամետ թևի հայացքների հետ[546]։ 2022 թվականին լրագրող Սաշա Այսենբերգը գրեց, որ Բայդենի «ամենաարժեքավոր քաղաքական հմտությունը» եղել է «Դեմոկրատական կուսակցության անընդհատ փոփոխվող հիմնական հոսքի համար բնածին ուղենիշը»[547]։

2017 թվականին ընդունված «Հարկային կրճատումների և աշխատատեղերի մասին» օրենքի մեջ Բայդենն առաջարկել է մասամբ վերացնել կորպորատիվ հարկի իջեցումը՝ նշելով, որ դա չի վնասի բիզնեսի՝ աշխատողներ վարձելու կարողությանը[548][549]։ Բայց նա աջակցում էր 21 %-ից (սահմանվել է 2017 թվականին ընդունված օրենքով) կորպորատիվ հարկի բարձրացումը միայն 28 %-ի, այլ ոչ թե 35 %-ի, ինչպես կար մինչև 2017 թվականը[550]։ Նա կողմ է քվեարկել Հյուսիսամերիկյան ազատ առևտրի համաձայնագրին (NAFTA)[551] և Անդրխաղաղօվկիանոսյան համագործակցությանը[552]։ Բայդենը Առողջապահության և պացիենտների պաշտպանության բարեփոխումների ակտիվ աջակիցներից է[553][554]։ Նա առաջ էր մղում մի պլան, որն ակտիվորեն ընդլայնում էր Obamacare-ը, իսկ առաջացած ծախսերը վճարվում էին Թրամփի վարչակազմի կողմից որոշ հարկային արտոնությունների վերացումից ստացված եկամուտներով[553]։ Բայդենի պլանը նպատակ ունի ընդլայնելու առողջապական ապահովագրության ծածկույթը՝ տարածելով այն ամերիկացիների 97 %-ի վրա և ստեղծելով հանրային առողջապահական ապահովագրության տարբերակ[555]։

Սենատում աշխատած տարիներին Բայդենը չէր աջակցում դաշնային մակարդակով միասեռ ամուսնության իրավունքին և կողմ էր քվեարկել «Ամուսնության պաշտպանության մասին» օրենքին[556]։ Այդուհանդերձ նա դեմ էր հանդես եկել սահմանադրական փոփոխությունների առաջարկին, որով նախատեսվում էր դաշնային մակարդակով միասեռ ամուսնությունների արգելք[557]։ 2012 թվականից սկսած Բայդենն աջակցում է միասեռ ամուսնություններին[558][559]։

Որպես սենատոր Բայդենը ամուր և խորը հարաբերություններ ուներ ոստիկանական խմբերի հետ ու եղել է «Ոստիկանների իրավունքների մասին» օրենքի գլխավոր աջակիցը։ Այս օրենքին կողմ էին ոստիկանական արհմիությունները, սակայն դեմ էին հանդես գալիս ոստիկանապետները[560][561]։ 2020 թվականին Բայդենը կողմ էր կանեփի ապաքրեականացմանն այն բանից հետո[562], երբ սենատոր աշխատած տարին դեմ էր հանդես գալիս թմրանյութերի օգտագործման համար պատիժների խստացմանը[563][564]։

Ջո Բայդենը Բալիում G20-ի գագաթնաժողովի ժամանակ հանդիպում է Չինաստանի առաջնորդ Սի Ծինփինի հետ, 2022 թվականի նոյեմբերի 14։

Բայդենը հավատացած է, որ գլոբալ տաքացման ուղղությամբ պետք է քայլեր ձեռնարկվեն։ Որպես սենատոր նա աջակցել է 2007 թվականին ընդունված «Գլոբալ տաքացման պատճառով աղտոտվածության նվազեցման մասին» օրենքին, որը Միացյալ Նահանգներում կլիմայի հարցերով ամենախիստ օրենքն է[565]։ Բայդենը դեմ է Արկտիկական ազգային արգելոցում նավթի հորատմանը[566]։ Նա ձգտում է Միացյալ Նահանգներում մինչև 2035 թվականը հասնել առանց ածխածնային էներգիայի գերակայությանը, իսկ մինչև 2050 թվականն ամբողջությամբ դադարեցնել արտանետումները[567]։ Բայդենի ծրագիրը ներառում էր Փարիզի համաձայնագրին վերաանդամակցությունը, շրջակա միջավայրի պահպանությունն ու կանաչ շինարարությունը (անգլ.՝ Green building)[568]։ Բայդենն աջակցում է էկոլոգիական արդարությանը, ներառյալ կլիմայական արդարությունը ու քայլեր է ձեռնարկում դրանց իրագործման ուղղությամբ[569]։ Խոշոր քայլեր են ցածր եկամուտներ ունեցող ընտանիքներում էներգախնայողության, ջրի խնայողության և կլիմայի փոփոխության դեմ ուղղված քայլերի իրագործումը։ Այն պետք է օգնի մեղմել կլիմայի փոփոխության հետևանքները, նվազեցնել տնային տնտեսությունների ծախսերը և բարելավել առողջապահությունն ու անվտանգությունը[570][571]։

Բայդենն ընդգծում է, որ ԱՄՆ-ն «առավել կոշտ» պետք է արձագանքի Չինաստանին՝ վերջինիս անվանելով «ամենալուրջ մրցակիցը», որը կարող է մարտահրավերներ ստեղծել Միացյալ Նահանգների «բարգավաճման, անվտանգության և ժողովրդավարական արժեքների համար»[572][573]։ Չինաստանի առաջնորդ Սի Ծինփինի հետ հանդիպման ժամանակ Բայդենը խոսել է Սինծիանում մարդու իրավունքների կոպտագույն խախտումների մասին՝ հայտարարելով, որ կարող է պատժամիջոցներ և առևտրային սահմանափակումներ կիրառել չինացի այն պաշտոնյաների և կազմակերպությունների նկատմամբ, որոնք պատասխանատու են այդ բռնաճնշումների համար[574][575]։

Բայդենը նշել է, որ ինքը դեմ է վարչակարգերի փոփոխությանը, բայց կողմ՝ ընդդիմադիր շարժումներին ոչ ռազմական աջակցության տրամադրմանը[576]։ Նա դեմ էր 2011 թվականին Միացյալ Նահանգների կողմից Լիբիա ուղիղ ինտերվենցիային[250][577], դեմ քվեարկեց Պարսից ծոցի պատերազմին ԱՄՆ-ի մասնակցությանը[578], կողմ քվեարկեց նաև Իրաքի պատերազմի օգտին[579] և աջակցում է Իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտության՝ «երկու պետության ստեղծմամբ» լուծման տարբերակին[580]։ Բայդենը խոստացավ նաև դադարեցնել ամերիկյան աջակցությունը Եմեն Սաուդյան Արաբիայի գլխավորած կոալիցիայի ներխուժմանը և վերագնահատել Սաուդյան Արաբիայի հետ ԱՄՆ հարաբերությունները[290]։ Բայդենը աջակցում է նաև Ռուսաստանի ու ԱՄՆ-ի միջև կնքված սպառազինությունների վերահսկման «Նոր սկիզբ» անունը կրող պայմանագրի երկարաձգմանը, որով սահմանափակվում է երկու երկրների կողմից տեղակայված միջուկային զենքի քանակը[581][582]։ 2021 թվականին Ջո Բայդենը պաշտոնապես ճանաչեց նաև Հայոց ցեղասպանությունը՝ դառնալով ԱՄՆ առաջին նախագահը, որն արեց այդ քայլը[583][584][585]։

Իր նախագահության ողջ ընթացքում Բայդենն աջակցել է վերարտադրողականության պաշտպանության կամ աբորտի իրավունքին։ 2019 թվականին նա հայտարարել էր, որ աջակցում է «Ռոուն ընդդեմ Ուեյդի» գործին և Հայդի փոփոխության չեղյալ հայտարարմանը[586][587]։ «Դոբսը ընդդեմ Ջեքսոն կանանց առողջության կազմակերպության» գործից հետո՝ Բայդենը քննադատել է աբորտին հասանելիության արգելման օրենքը, որն ընդունվել էր այն նահանգներում, որտեղ օրենսդիր իշխանությունում գերակշռում են Հանրապետական կուսակցության ներկայացուցիչները[588]։ Նա հայտարարել էր, որ քայլեր կձեռնարկի պաշտպանելու Միացյալ Նահանգներում աբորտի դիմելու իրավունքը[589]։ Բայդենը խոստացավ նաև դաշնային մակարդակում «Ռոուի» պաշտպանությունն ամրագրող օրենք ստորագրել։ Այս օրենքը 2022 թվականին ընդունվեց Ներկայացուցիչների պալատի կողմից, սակայն չկարողացավ անցնել Սենատի արգելապատնեշը[590][591]։

Հանրային կերպար

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Photo of Obama placing a medal on Biden, who looks emotional but solemn
Նախագահ Օբաման Բայդենին շնորհում է Ազատության նախագահական մեդալ, հունվարի 12, 2017։

Բայդենը համարվում էր Սենատի ոչ այնքան հարուստ անդամներից մեկը[592][593], ինչը նա բացատրում էր երիտասարդ տարիքում սենատոր դառնալու հանգամանքով[594]։ Հասկանալով, որ ոչ այնքան հարուստ պետական գործիչները կարող են գայթակղվել և նվիրատվություններ ընդունել քաղաքական հովանավորչության համար, իր պաշտոնավարման առաջին ժամկետի ընթացքում առաջարկեց բարեփոխումներ իրականացնել ընտրական քարոզարշավի ֆինանսավորման հարցում[125]։ 2009 թվականի նոյեմբերի դրությամբ Բայդենի կարողությունը կազմում էր 27,012 դոլար[595]։ 2020 թվականին Բայդենների կարողությունը գնահատվում էր 9 մլն դոլար, որը հիմնականում պայմանավորված էր Բայդենի գրքերի վաճառքից ստացած եկամտով և փոխնախագահությունից հետո իր ելույթների համար ստացած հոնորարներով[596][597]։

Քաղաքական գրող Հովարդ Ֆայնմանը գրել է. «Բայդենը գիտնական չէ, ոչ էլ տեսաբան-մտածող, նա հիանալի փողոցային քաղաքագետ է։ Նա սերում է Սքրենթոնի աշխատավորական ընտանիքից, որոնք զբաղվում են ավտովաճառքով. մարդիկ, որոնք գիտեն՝ ինչպես վաճառել։ Նա ունի այդ իռլանդական ձիրքը»[64]։ Քաղաքական սյունակագիր Դևիդ Ս. Բրոդերը գրել է, որ Բայդենը ժամանակի ընթացքում աճել է. «Նա արձագանքում է հասարակ մարդկանց և միշտ է արձագանքում։ Ինքն իրեն հասկանալու և մյուս քաղաքական գործիչների հետ գործ բռնելու նրա ունակությունները շատ են զարգացել»[64]։ Լրագրող Ջեյմս Թրոբը գրել է. «Բայդենն իսկապես երջանիկ մարդ է, որը նույնքան մեծահոգի է ուրիշների նկատմամբ, ինչքան իր»[164]։ Վերջին տարիներին՝ հատկապես 2015 թվականին որդու՝ Բոյի մահվանից հետո, Բայդենն աչքի է ընկնում կարեկցելու և վշտի մասին խոսելու ունակությամբ[598][599]։ 2020 թվականին CNN-ը գրեց, որ Բայդենի նախագահական քարոզարշավը միտված էր նրան «գլխավոր դարմանող» դարձնելուն[600]։

Լրագրող, հեռուստահաղորդավար Վուլֆ Բլիցերը Բայդենին անվանել է շատախոս[601], լրագրող Մարկ Բոուդենն էլ է ասել, որ Բայդենը հայտնի է նրանով, որ «չափազանց շատ է խոսում. հարյուր տարվա ընկերոջ նման, որն ուզում է շտապ ինչ-որ բան պատմել քեզ»[317]։ Հաճախ է շեղվում նախապես պատրաստած ելույթից[602] և երբեմն ոչ տեղին բաներ է ասում[200][603][604]։ Բայդենը հայտնի է վրիպակներ թույլ տալու իր հակումով[605], և 2018 թվականին ինքն իրեն անվանել է «վրիպակների մեքենա»[606][607]։ Նյու Յորք Թայմսը գրել է, որ Բայդենի «թույլ ֆիլտրերը նրան թույլ են տալիս ինչ ասես ասել»[200]։ Նախագության տարիներին որոշ հանրապետականներ քննադատել են Բայդենի հրապարակային վրիպակները և դա կապել նրա տարիքով պայմանավորված կոգնիտիվ խնդիրների հետ, որը սակայն Բայդենն անընդհատ հերքել է[608][609][610][611]։

Ըստ Նյու Յորք Թայմսի՝ Բայդենը հաճախ է չափազանցնում իր կյանքի որոշ դրվագներ. այս բնավորության գիծը նկատել է նաև Նյու Յորքերը 2014 թվականին[612][613]։ Օրինակ՝ նա պնդում է, որ շատ ավելի ակտիվ է մասնակցել քաղաքացիական իրավունքների համար պայքարին, քան իրականում է եղել, ինչպես նաև ստել է, որ գերազանցիկ է եղել ու երեք բարձրագույն կրթություն է ստացել[612]։ Թայմսը գրել է. «Բայդենի ժողովրդայնությունը կարող է վերածվել ֆոլկլորի. ամսաթվերը չեն համընկնում, դետալները չափազանցված են կամ սխալ, աղավաղված՝ լսարանի համար դրանք ավելի համոզիչ դարձնելու համար»[613]։

Աշխատանքի գնահատանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ «Morning Consult»-ի իրականացրած հարցման՝ Բայդենն իր նախագահության առաջին ութ ամիսների ընթացքում պահպանում էր 50%-ից բարձր վարկանիշ։ 2021 թվականի օգոստոսին նրա վարկանիշն սկսեց ընկնել և դեկտեմբերին հասավ 40%-ի[614]։ Սա կապված էր Աֆղանստանից զորքերի դուրսբերման, COVID-19-ի դելտա շտամի հետևանքով հոսպիտալացվողների թվի աճի, բարձր գնաճի, բենզինի թանկացման և Դեմոկրատական կուսակցության ներսում տիրող խառնաշփոթի հետ[615][616][617][618]։

2021 թվականի փետրվարին Գելապի ինստիտուտը հայտնեց, որ դեմոկրատների 98%-ը սատարում է Բայդենին[619][620]։ 2023 թվականի հուլիսի դրությամբ այդ թիվն իջավ մինչև 82%[619]։ Հանրապետականների շրջանում նրան սատարողների քանակը 2021 թվականի փետրվարին և հուլիսին հասել էր առավելագույնին՝ 12%[619]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 https://www.gala.fr/stars_et_gotha/joe_biden
  2. ↑ 2,0 2,1 https://www.workwithdata.com/person/joe-biden-1942
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 Broder J. M. Father’s Tough Life an Inspiration for Biden // The New York Times / J. Kahn — Manhattan: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2008. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 Biographical Directory of the United States Congress — GPO, 1903.
  5. ↑ 5,0 5,1 https://www.the-sun.com/news/1719964/joe-biden-college-degrees
  6. ↑ https://www.npr.org/sections/politicaljunkie/2009/01/the_first_catholic_vice_presid.html?t=1604805072149
  7. ↑ 7,0 7,1 Internet Movie Database — 1990.
  8. ↑ 8,0 8,1 Duignan B. Encyclopædia Britannica
  9. ↑ 9,0 9,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)
  11. ↑ Pas L. v. Genealogics — 2003.
  12. ↑ 12,0 12,1 https://www.la-croix.com/Monde/joe-biden-actualite-info
  13. ↑ http://www.reuters.com/article/us-pakistan-usa-idUSTRE49R5I120081028
  14. ↑ http://medalists.eihonors.org/index.html
  15. ↑ https://president.ee/et/teenetemargid/teenetemarkide-kavalerid/11693-joseph-r-biden
  16. ↑ https://apnews.com/article/22492a519ffe4a52b19004c3e084d931
  17. ↑ Hace cuatro años Joe Biden recibió la Cruz de Boyacá — 2020. — ISSN 0124-5473
  18. ↑ http://es.presidencia.gov.co/noticia/161117-El-Gobierno-honra-al-Vicepresidente-de-los-Estados-Unidos-Joe-Biden-por-su-apoyo-a-Colombia
  19. ↑ https://news.nd.edu/news/remarks-of-notre-dame-president-rev-john-i-jenkins-csc-upon-conferring-the-2016-laetare-medals/
  20. ↑ Time / N. Gibbs — NYC: Time Inc., 1923. — ISSN 0040-781X; 2169-1665
  21. ↑ (unspecified title) — ABC, 2022.
  22. ↑ https://edition.cnn.com/europe/live-news/russia-ukraine-war-news-12-21-22/h_5daaaace8ac5173e9d501b3b86978113 — CNN, 2022.
  23. ↑ https://time.com/collection/100-most-influential-people-2022/6177676/joe-biden-leaders/
  24. ↑ https://e-seimas.lrs.lt/portal/legalAct/lt/TAD/cd66f0931f5911ee9f8efaacc26fd687?positionInSearchResults=0&searchModelUUID=91c8c4da-558b-4b97-ae00-e94314250571
  25. ↑ US-Präsident Biden mit Deutschlands höchster Auszeichnung geehrt (գերմ.)
  26. ↑ https://www.bundespraesident.de/SharedDocs/Reden/DE/Frank-Walter-Steinmeier/Reden/2024/10/241018-OV-Biden.html?nn=291252
  27. ↑ Shear, Michael D. (2017 թ․ հունվարի 12). «Obama Surprises Joe Biden With Presidential Medal of Freedom» (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
  28. ↑ «ԱՄՆ-ն ավարտեց զորքերի դուրսբերումը Աֆղանստանից». Hetq.am. 2021 թ․ օգոստոսի 31. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
  29. ↑ «Ինչպես թալիբները գրավեցին Քաբուլը. Աֆղանստանի մայրաքաղաքի անկման ժամանակագրությունը». Hetq.am. 2021 թ․ օգոստոսի 16. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
  30. ↑ «ԱՄՆ-ն հայտարարել է Ուկրաինային 1,2 միլիարդ դոլարի ռազմական օգնություն տրամադրելու մասին». Hetq.am. 2023 թ․ մայիսի 10. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
  31. ↑ «Ջո Բայդենը հայտարարել է ԱՄՆ նախագահի պաշտոնին երկրորդ ժամկետով առաջադրվելու մտադրության մասին». Hetq.am. 2023 թ․ ապրիլի 10. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
  32. ↑ 32,0 32,1 Bioguide Search.
  33. ↑ Witcover, 2010, էջ 5
  34. ↑ Chase, Randall (2010 թ․ հունվարի 9). «Vice President Biden's mother, Jean, dies at 92». WITN-TV. Associated Press. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  35. ↑ Smolenyak, Megan (2002 թ․ սեպտեմբերի 3). «Joseph Biden Sr., 86, father of the senator». The Baltimore Sun. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 15-ին.
  36. ↑ Witcover, 2010, էջ 9
  37. ↑ Entous, Adam (2022 թ․ օգոստոսի 15). «The Untold History of the Biden Family». The New Yorker. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  38. ↑ Russell, Katie (2021 թ․ հունվարի 8). «Joe Biden's family tree: how tragedy shaped the US president-elect». The Daily Telegraph. ISSN 0307-1235. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  39. ↑ 39,0 39,1 Biden, Joe (2008). Promises to Keep: On Life and Politics. Random House. էջեր 16–17. ISBN 978-0-8129-7621-2.
  40. ↑ Witcover, 2010, էջեր 7–8
  41. ↑ 41,0 41,1 41,2 41,3 41,4 41,5 Broder, John M. (2008 թ․ հոկտեմբերի 23). «Father's Tough Life an Inspiration for Biden». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 24-ին.
  42. ↑ 42,0 42,1 Rubinkam, Michael (2008 թ․ օգոստոսի 27). «Biden's Scranton childhood left lasting impression». Fox News. Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  43. ↑ Farzan, Antonia Noori (2019 թ․ մայիսի 21). «Joe Biden, who left Scranton at 10, 'deserted' Pennsylvania». The Washington Post. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 7-ին.
  44. ↑ Ebert, Jennifer (2021 թ․ հունվարի 20). «Joe Biden's houses». Homes and Gardens. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  45. ↑ Newman, Meredith (2019 թ․ հունիսի 24). «How Joe Biden went from 'Stutterhead' to senior class president». The News Journal. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  46. ↑ 46,00 46,01 46,02 46,03 46,04 46,05 46,06 46,07 46,08 46,09 46,10 Almanac of American Politics 2008, p. 364.
  47. ↑ Witcover, 2010, էջեր 27, 32
  48. ↑ Frank, Martin (2008 թ․ սեպտեմբերի 28). «Biden was the stuttering kid who wanted the ball». The News Journal. էջ D.1. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 1-ին.
  49. ↑ 49,0 49,1 Witcover, 2010, էջեր 40–41
  50. ↑ 50,0 50,1 Taylor, 1990, էջ 99
  51. ↑ Biden, Promises to Keep, pp. 27, 32–33.
  52. ↑ Montanaro, Domenico. «Fact Check: Biden's Too Tall Football Tale». NBC News. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
  53. ↑ 53,0 53,1 53,2 53,3 Dionne, E. J. Jr. (1987 թ․ սեպտեմբերի 18). «Biden Admits Plagiarism in School But Says It Was Not 'Malevolent'». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 4-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 4-ին.
  54. ↑ 54,0 54,1 54,2 54,3 54,4 «A timeline of U.S. Sen. Joe Biden's life and career». San Francisco Chronicle. Associated Press. 2008 թ․ օգոստոսի 23. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  55. ↑ Taylor, 1990, էջ 98
  56. ↑ Biden, Joseph R. Jr. (2009 թ․ հուլիսի 9). «Letter to National Stuttering Association chairman» (PDF). National Stuttering Association. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ հուլիսի 28-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.
  57. ↑ Hook, Janet (2019 թ․ սեպտեմբերի 16). «Joe Biden's childhood struggle with a stutter: How he overcame it and how it shaped him». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 24-ին.
  58. ↑ Weiss, Abby (2022 թ․ փետրվարի 24). «The One: Joe Biden's 1st wife Neilia Biden shaped his life, career while at Syracuse». The Daily Orange. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 13-ին.
  59. ↑ Biden, Promises to Keep, pp. 32, 36–37.
  60. ↑ 60,0 60,1 60,2 60,3 60,4 60,5 60,6 Leubsdorf, Carl P. (1987 թ․ սեպտեմբերի 6). «Biden Keeps Sights Set On White House». The Dallas Morning News. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին. Reprinted in «Lifelong ambition led Joe Biden to Senate, White House aspirations». The Dallas Morning News. 2008 թ․ օգոստոսի 23. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 19-ին.
  61. ↑ Barrett, Laurence I. (1987 թ․ հունիսի 22). «Campaign Portrait, Joe Biden: Orator for the Next Generation». Time. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 13-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  62. ↑ 62,0 62,1 62,2 62,3 62,4 62,5 Current Biography Yearbook 1987, p. 43.
  63. ↑ Witcover, 2010, էջ 86
  64. ↑ 64,0 64,1 64,2 64,3 Palmer, Nancy Doyle (2009 թ․ փետրվարի 1). «Joe Biden: 'Everyone Calls Me Joe'». Washingtonian. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 31-ին. Վերցված է 2009 թ․ փետրվարի 4-ին.
  65. ↑ Witcover, 2010, էջ 59
  66. ↑ Harriman, Jane (1969 թ․ դեկտեմբերի 31). «Joe Biden: Hope for Democratic Party in '72?». Newspapers.com. էջ 3. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 2-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 1-ին.
  67. ↑ Delaware Republican State Headquarters (1970). «Republican Information Center: 1970 List of Candidates» (PDF). University of Delaware Library Institutional Repository. Newark, DE: University of Delaware. էջ 11. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 13-ին.
  68. ↑ «County Ponders Housing Code». The News Journal. Wilmington, DE. 1969 թ․ հոկտեմբերի 1. էջ 2. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին – via Newspapers.com.
  69. ↑ Lockman, Norm (1969 թ․ դեկտեմբերի 20). «New Housing Code Favored for County». The News Journal. Wilmington, DE. էջ 2. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին – via Newspapers.com.
  70. ↑ «County Council to Take Oath». The News Journal. Wilmington, DE. 1971 թ․ հունվարի 2. էջ 4. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին – via Newspapers.com.
  71. ↑ «Conner Calls Shake of 7 Lucky Omen for Council». The News Journal. Wilmington, DE. 1971 թ․ հունվարի 6. էջ 3. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին – via Newspapers.com.
  72. ↑ Frump, Bob (1972 թ․ նոյեմբերի 8). «GOP Decade Ends with Slawik Win». The News Journal. Wilmington, DE. էջ 3. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին – via Newspapers.com.
  73. ↑ 73,0 73,1 Witcover, 2010, էջեր 52–64
  74. ↑ Witcover, 2010, էջեր 50, 75
  75. ↑ Caldera, Camille (2020 թ․ սեպտեմբերի 16). «Fact check: Biden, like Trump, received multiple draft deferments from Vietnam». USA Today. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 3-ին.
  76. ↑ 76,0 76,1 76,2 Naylor, Brian (2007 թ․ հոկտեմբերի 8). «Biden's Road to Senate Took Tragic Turn». NPR. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  77. ↑ «Biden's Wife, Child Killed in Car Crash». The New York Times. UPI. 1972 թ․ դեկտեմբերի 19. էջ 9. ISSN 0362-4331. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 8-ին.
  78. ↑ 78,0 78,1 78,2 Witcover, 2010, էջեր 93, 98
  79. ↑ Levey, Noam M. (2008 թ․ օգոստոսի 24). «In his home state, Biden is a regular Joe». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  80. ↑ Biden, Promises to Keep, p. 81
  81. ↑ Bumiller, Elisabeth (2007 թ․ դեկտեմբերի 14). «Biden Campaigning With Ease After Hardships». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  82. ↑ «On Becoming Joe Biden». Morning Edition. NPR. 2007 թ․ օգոստոսի 1. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  83. ↑ Ott, Tim (2020 թ․ սեպտեմբերի 28). «Joe Biden: The Heartbreaking Car Accident that Killed His Wife and Daughter». Biography.com. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 28-ին.
  84. ↑ 84,0 84,1 84,2 Hamilton, Carl (2008 թ․ հոկտեմբերի 30). «Daughter of man in '72 Biden crash seeks apology from widowed Senator». Newark Post. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 16-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 13-ին.
  85. ↑ «A Senator's Past: The Biden Car Crash». Inside Edition. 2008 թ․ օգոստոսի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 28-ին.
  86. ↑ 86,0 86,1 Orr, Bob (2009 թ․ մարտի 24). «Driver In Biden Crash Wanted Name Cleared». CBS News. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 13-ին.
  87. ↑ Kruse, Michael (2019 թ․ հունվարի 25). «How Grief Became Joe Biden's 'Superpower'». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 4-ին.
  88. ↑ Seelye, Katharine Q. (2008 թ․ օգոստոսի 24). «Jill Biden Heads Toward Life in the Spotlight». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  89. ↑ Dart, Bob (2008 թ․ հոկտեմբերի 24). «Bidens met, forged life together after tragedy». Orlando Sentinel. Cox News Service. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  90. ↑ Biden, Promises to Keep, p. 117.
  91. ↑ Sarkadi, Zsolt (2020 թ․ նոյեմբերի 8). «Biden és felesége 1977-ben a Balatonnál voltak nászúton». 444.hu (հունգարերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
  92. ↑ Adler, Katya (2020 թ․ նոյեմբերի 8). «US election: What does Joe Biden's win mean for Brexit Britain and Europe?». BBC News. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 10-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 9-ին.
  93. ↑ Biden, Promises to Keep, p. 113.
  94. ↑ Gibson, Ginger (2008 թ․ օգոստոսի 25). «Parishioners not surprised to see Biden at usual Mass». The News Journal. էջ A.12. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 29-ին.
  95. ↑ Yuan, Jada (2021 թ․ հոկտեմբերի 28). «Jill Biden paid a surprise visit to the woman who helped her regain faith in God». The Washington Post. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 8-ին.
  96. ↑ Stravinskas, Peter M.J. (2023 թ․ հունվարի 27). «Some questions about the Bidens' 1977 Catholic wedding». The Catholic World Report. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 8-ին.
  97. ↑ «Ashley Biden and Howard Krein». The New York Times. 2012 թ․ հունիսի 3. էջ ST15. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 1-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  98. ↑ Cooper, Christopher (2008 թ․ օգոստոսի 20). «Biden's Foreign Policy Background Carries Growing Cachet». The Wall Street Journal. էջ A4. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  99. ↑ Helsel, Phil (2015 թ․ մայիսի 31). «Beau Biden, Son of Vice President Joe Biden, Dies After Battle With Brain Cancer». NBC News. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունվարի 22-ին. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
  100. ↑ Kane, Paul (2015 թ․ մայիսի 31). «Family losses frame Vice President Biden's career». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
  101. ↑ Schwartz, Emma (2008 թ․ օգոստոսի 24). «My Son, The Lobbyist: Biden's Son a Well-Paid DC Insider». ABC News. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 4-ին.
  102. ↑ Levenson, Michael (2023 թ․ օգոստոսի 11). «A Timeline of Hunter Biden's Life and Legal Troubles». The New York Times. ISSN 0362-4331. Վերցված է 2023 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
  103. ↑ Evon, Dan (2020 թ․ հոկտեմբերի 16). «Did Biden Teach Constitutional Law for 21 Years?». Snopes. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 8-ին.
  104. ↑ Fauzia, Miriam (2020 թ․ հոկտեմբերի 28). «Fact check: If he loses election, Biden said he wants to teach, but where is uncertain». USA Today. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 1-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 29-ին.
  105. ↑ «Faculty: Joseph R. Biden, Jr». Widener University School of Law. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
  106. ↑ «Senator Biden becomes Vice President-elect». Widener University School of Law. 2008 թ․ նոյեմբերի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունվարի 5-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  107. ↑ Purchla, Matt (2008 թ․ օգոստոսի 26). «For Widener Law students, a teacher aims high». Metro Philadelphia. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
  108. ↑ Carey, Kathleen E. (2008 թ․ օգոստոսի 27). «Widener students proud of Biden». Delaware County Daily and Sunday Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
  109. ↑ 109,0 109,1 «Oath Solemn». Spokane Daily Chroniclе. Associated Press. 1973 թ․ հունվարի 6. էջ 11. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  110. ↑ Rosenwald, Michael S. (2021 թ․ հունվարի 11). «Biden, once one of the nation's youngest senators, will be its oldest president». The Washington Post. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 4-ին.
  111. ↑ Pride, Mike (2007 թ․ դեկտեմբերի 1). «Biden a smart guy who has lived his family values». Concord Monitor. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ դեկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  112. ↑ 112,0 112,1 112,2 112,3 Almanac of American Politics 2008, p. 366.
  113. ↑ Wald, Matthew L. (2003 թ․ դեկտեմբերի 15). «William V. Roth Jr., Veteran of U.S. Senate, Dies at 82». The New York Times. ISSN 0362-4331. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 4-ին.
  114. ↑ «Longest Serving Senators». United States Senate. United States Senate. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  115. ↑ «200 Faces for the Future». Time. 1974 թ․ հուլիսի 15. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 13-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  116. ↑ Kelley, Kitty (1974 թ․ հունիսի 1). «Death and the All-American Boy». Washingtonian. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 10-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 8-ին.
  117. ↑ «Biden and Carter, longtime allies, reconnect in Georgia». Associated Press. 2021 թ․ ապրիլի 29. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 13-ին.
  118. ↑ 118,0 118,1 118,2 118,3 118,4 118,5 Gordon, Michael R. (2008 թ․ օգոստոսի 24). «In Biden, Obama chooses a foreign policy adherent of diplomacy before force». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 27-ին. Վերցված է 2009 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  119. ↑ Current Biography Yearbook 1987, p. 45.
  120. ↑ Salacuse, Jeswald W. (2005). Leading Leaders: How to Manage Smart, Talented, Rich and Powerful People. American Management Association. ISBN 978-0-8144-0855-1. p. 144.
  121. ↑ Gadsden, Brett (2019 թ․ մայիսի 5). «Here's How Deep Biden's Busing Problem Runs». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 5-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 5-ին.
  122. ↑ Gadsen, 2012, էջ 214
  123. ↑ Gadsden, Brett (2019 թ․ մայիսի 5). «Here's How Deep Biden's Busing Problem Runs». Politico. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 13-ին.
  124. ↑ Raffel, Jeffrey A. (1998). Historical Dictionary of School Segregation and Desegregation: The American Experience. Greenwood Publishing Group. էջ 90. ISBN 978-0-313-29502-7. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  125. ↑ 125,0 125,1 Current Biography Yearbook 1987, p. 44.
  126. ↑ Fifield, Anna (2013 թ․ հունվարի 4). «Biden faces key role in second term». Financial Times. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  127. ↑ Scherer, Michael (2013 թ․ հունվարի 16). «America's New Gunfight: Inside the Campaign to Avert Mass Shootings». Time. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին. Cover story.
  128. ↑ Finley, Bruce (2014 թ․ սեպտեմբերի 19). «Biden: Men who don't stop violence against women are "cowards"». The Denver Post. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 29-ին.
  129. ↑ «Domestic Violence». Biden senate website. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
  130. ↑ Herndon, Astead W. (2019 թ․ հունվարի 21). «On King Holiday, Democrats Convey Hope, Remorse and Invective Against Trump». The New York Times. ISSN 0362-4331. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 10-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 21-ին.
  131. ↑ Martin, Jonathan; Burns, Alexander (2019 թ․ հունվարի 6). «Biden in 2020? Allies Say He Sees Himself as Democrats' Best Hope». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 10-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 29-ին.
  132. ↑ Schor, Elana; Kinnard, Meg (2019 թ․ հունվարի 21). «Biden says he regrets 1990s crime bill, calls it a 'big mistake' at MLK Day event». The News Journal. Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 20-ին.
  133. ↑ Epstein, Reid J.; Lerer, Lisa (2019 թ․ սեպտեմբերի 20). «Joe Biden Has Tense Exchange Over L.G.B.T.Q. Record». The New York Times. ISSN 0362-4331. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 16-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 15-ին.
  134. ↑ Del Real, Jose A. (2020 թ․ մարտի 8). «Sanders attacks Biden's record on gay rights and women's issues». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 15-ին.
  135. ↑ Nagourney, Adam; Kaplan, Thomas (2020 թ․ հունիսի 21). «Behind Joe Biden's Evolution on L.G.B.T.Q. Rights». The New York Times. ISSN 0362-4331. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 4-ին.
  136. ↑ de Vogue, Ariane; Diamond, Jeremy (2015 թ․ հունիսի 27). «Supreme Court rules states must allow same-sex marriage». CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 27-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 12-ին.
  137. ↑ Almanac of American Politics 2000, p. 372.
  138. ↑ «How the senators voted on impeachment». CNN. 1999 թ․ փետրվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  139. ↑ Pilkington, Ed (2019 թ․ դեկտեմբերի 2). «How Biden Helped Create the Student Debt Problem He Now Promises to Fix». The Guardian. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 8-ին.
  140. ↑ Verma, Pranshu (2020 թ․ հոկտեմբերի 24). «Biden, an Amtrak Evangelist, Could Be a Lifeline for a Rail Agency in Crisis». The New York Times. ISSN 0362-4331. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 19-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 19-ին.
  141. ↑ Altman, Lawrence K. (1998 թ․ փետրվարի 23). «The Doctor's World; Subtle Clues Are Often The Only Warnings Of Perilous Aneurysms». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 28-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  142. ↑ 142,0 142,1 142,2 Altman, Lawrence K. (2008 թ․ հոկտեմբերի 19). «Many Holes in Disclosure of Nominees' Health». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  143. ↑ «Biden Resting After Surgery For Second Brain Aneurysm». The New York Times. Associated Press. 1988 թ․ մայիսի 4. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 5-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  144. ↑ Woodward, Calvin (2008 թ․ օգոստոսի 23). «V.P. candidate profile: Sen. Joe Biden». The Seattle Times. Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  145. ↑ «Previous Committee Chairman». United States Senate Committee on the Judiciary. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 14-ին.
  146. ↑ 146,0 146,1 Bronner, 1989, էջեր 138–139, 214, 305
  147. ↑ 147,0 147,1 147,2 Greenhouse, Linda (1987 թ․ հոկտեմբերի 8). «Washington Talk: The Bork Hearings; For Biden: Epoch of Belief, Epoch of Incredulity». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  148. ↑ «Senate's Roll-Call On the Bork Vote». The New York Times. Associated Press. October 24, 1987. Արխիվացված օրիգինալից January 3, 2021-ին. Վերցված է January 24, 2021-ին.
  149. ↑ Mayer, Abramson, էջեր 213, 218, 336
  150. ↑ Greenburg, Jan Crawford (2007 թ․ սեպտեմբերի 30). «Clarence Thomas: A Silent Justice Speaks Out: Part VI: Becoming a Judge—and perhaps a Justice». ABC News. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.
  151. ↑ «Nina Totenberg, NPR Biography». NPR. Արխիվացված օրիգինալից April 14, 2008-ին. Վերցված է May 31, 2008-ին.
  152. ↑ «Excerpt from Nina Totenberg's breaking National Public Radio report on Anita Hill's accusation of sexual harassment by Clarence Thomas». NPR. October 6, 1991. Արխիվացված օրիգինալից February 21, 2009-ին. Վերցված է October 5, 2008-ին.
  153. ↑ 153,0 153,1 Phillips, Kate (2008 թ․ օգոստոսի 23). «Biden and Anita Hill, Revisited». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  154. ↑ Stolberg, Sheryl Gay; Martin, Jonathan (April 25, 2019). «Joe Biden Expresses Regret to Anita Hill, but She Says 'I'm Sorry' Is Not Enough». The New York Times. ISSN 0362-4331. Արխիվացված օրիգինալից April 25, 2019-ին. Վերցված է April 25, 2019-ին.
  155. ↑ 155,0 155,1 155,2 155,3 Almanac of American Politics 2008, p. 365.
  156. ↑ 156,0 156,1 156,2 156,3 156,4 156,5 156,6 156,7 156,8 Richter, Paul; Levey, Noam N. (2008 թ․ օգոստոսի 24). «Joe Biden respected—if not always popular—for foreign policy record». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 2-ին. Վերցված է 2009 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  157. ↑ Kessler, Glenn (2008 թ․ սեպտեմբերի 23). «Meetings with Foreign Leaders? Biden's Been There, Done That». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 12-ին. Վերցված է 2009 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  158. ↑ Clymer, Adam (1991 թ․ հունվարի 13). «Congress Acts to Authorize War in Gulf». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  159. ↑ 159,0 159,1 159,2 159,3 Kessler, Glenn (2008 թ․ հոկտեմբերի 7). «Biden Played Less Than Key Role in Bosnia Legislation». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ օգոստոսի 26-ին. Վերցված է 2009 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  160. ↑ 160,0 160,1 Holmes, Elizabeth (2008 թ․ օգոստոսի 25). «Biden, McCain Have a Friendship—and More—in Common». The Wall Street Journal. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2009 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  161. ↑ Crowley, Michael (2009 թ․ սեպտեմբերի 24). «Hawk Down». The New Republic. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին. «Even before Obama announced his run for president, Biden was warning that Afghanistan, not Iraq, was the 'central front' in the war against Al Qaeda, requiring a major U.S. commitment. 'Whatever it takes, we should do it,' Biden said in February 2002.»
  162. ↑ Russert, Tim (2007 թ․ ապրիլի 29). «MTP Transcript for April 29, 2007». Meet the Press. NBC News. էջ 2. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  163. ↑ Weisbrot, Mark (February 18, 2020). «Joe Biden championed the Iraq war. Will that come back to haunt him now?». The Guardian. Արխիվացված օրիգինալից January 9, 2021-ին. Վերցված է August 28, 2021-ին.
  164. ↑ 164,0 164,1 164,2 164,3 164,4 Traub, James (November 24, 2009). «After Cheney». The New York Times Magazine. էջ MM34. Արխիվացված օրիգինալից January 3, 2021-ին. Վերցված է January 24, 2021-ին.
  165. ↑ Shanker, Thom (2007 թ․ օգոստոսի 19). «Divided They Stand, but on Graves». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  166. ↑ Witcover, 2010, էջեր 572–573
  167. ↑ Parker, Ned; Salman, Raheem (2007 թ․ հոկտեմբերի 1). «U.S. vote unites Iraqis in anger». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  168. ↑ Dionne, E. J. Jr. (1987 թ․ հունիսի 10). «Biden Joins Campaign for the Presidency». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 5-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  169. ↑ 169,0 169,1 Toner, Robin (1987 թ․ օգոստոսի 31). «Biden, Once the Field's Hot Democrat, Is Being Overtaken by Cooler Rivals». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  170. ↑ 170,0 170,1 Taylor, 1990, էջ 83
  171. ↑ Taylor, 1990, էջեր 108–109
  172. ↑ Dowd, Maureen (1987 թ․ սեպտեմբերի 12). «Biden's Debate Finale: An Echo From Abroad». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 15-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  173. ↑ Randolph, Eleanor (1987 թ․ սեպտեմբերի 13). «Plagiarism Suggestion Angers Biden's Aides». The Washington Post. էջ A6. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  174. ↑ 174,0 174,1 Risen, James; Shogan, Robert (1987 թ․ սեպտեմբերի 16). «Differing Versions Cited on Source of Passages: Biden Facing New Flap Over Speeches». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  175. ↑ Germond, Jack; Witcover, Jules (1989). Whose Broad Stripes and Bright Stars? The Trivial Pursuit of the Presidency 1988. Warner Books. ISBN 978-0-446-51424-8.
  176. ↑ Smith, David (2020 թ․ սեպտեմբերի 7). «Neil Kinnock on Biden's plagiarism 'scandal' and why he deserves to win: 'Joe's an honest guy'». The Guardian. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 24-ին.
  177. ↑ Dowd, Maureen (1987 թ․ սեպտեմբերի 16). «Biden Is Facing Growing Debate On His Speeches». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  178. ↑ May, Lee (1987 թ․ սեպտեմբերի 18). «Biden Admits Plagiarism in Writing Law School Brief». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ սեպտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 4-ին.
  179. ↑ «Professional Board Clears Biden In Two Allegations of Plagiarism». The New York Times. Associated Press. 1989 թ․ մայիսի 29. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ հուլիսի 7-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 4-ին.
  180. ↑ Dionne, E. J. Jr. (1987 թ․ սեպտեմբերի 22). «Biden Admits Errors and Criticizes Latest Report». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  181. ↑ 1988 Road to the White House with Sen. Biden. C-SPAN. 2008 թ․ օգոստոսի 23. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 4-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 14-ին – via YouTube.
  182. ↑ Flegenheimer, Matt (2019 թ․ հունիսի 3). «Biden's First Run for President Was a Calamity. Some Missteps Still Resonate». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 3-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 3-ին.
  183. ↑ Pomper, Gerald M. (1989). «The Presidential Nominations». The Election of 1988. Chatham House Publishers. էջ 37. ISBN 978-0-934540-77-3. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 28-ին.
  184. ↑ Dionne, E. J. Jr. (1987 թ․ սեպտեմբերի 24). «Biden Withdraws Bid for President in Wake of Furor». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  185. ↑ «Sen. Biden not running for president». CNN. 2003 թ․ օգոստոսի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 9-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 18-ին.
  186. ↑ Balz, Dan (2007 թ․ փետրվարի 1). «Biden Stumbles at the Starting Gate». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  187. ↑ «Transcript: The Democratic Debate». ABC News. 2007 թ․ օգոստոսի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
  188. ↑ Farrell, Joelle (2007 թ․ նոյեմբերի 1). «A noun, a verb and 9/11». Concord Monitor. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 28-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  189. ↑ «Conventions 2008: Sen. Joseph Biden (D)». National Journal. 2008 թ․ օգոստոսի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
  190. ↑ «Iowa Democratic Party Caucus Results». Iowa Democratic Party. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 28-ին.
  191. ↑ Murray, Shailagh (2008 թ․ հունվարի 4). «Biden, Dodd Withdraw From Race». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 29-ին.
  192. ↑ 192,0 192,1 192,2 192,3 192,4 Heilemann, John; Halperin, Mark (2010). Game Change: Obama and the Clintons, McCain and Palin, and the Race of a Lifetime. New York: HarperCollins. ISBN 978-0-06-173363-5.
  193. ↑ 193,0 193,1 193,2 Wolffe, 2009, էջ 218
  194. ↑ 194,0 194,1 Lizza, Ryan (2008 թ․ հոկտեմբերի 20). «Biden's Brief». The New Yorker. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  195. ↑ Vargas, Jose Antonio (2008 թ․ օգոստոսի 23). «Obama's veep message to supporters». The Washington Post. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  196. ↑ Nagourney, Adam; Zeleny, Jeff (2008 թ․ օգոստոսի 23). «Obama Chooses Biden as Running Mate». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 25-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 23-ին.
  197. ↑ Dionne, E. J. Jr. (2008 թ․ օգոստոսի 25). «Tramps Like Us: How Joe Biden will reassure working class voters and change the tenor of this week's convention». The New Republic. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 28-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  198. ↑ Wolffe, 2009, էջ 217
  199. ↑ Brown, Jennifer (2008 թ․ օգոստոսի 27). «Biden accepts VP nomination». The Denver Post. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 7-ին.
  200. ↑ 200,0 200,1 200,2 Leibovich, Mark (2008 թ․ սեպտեմբերի 19). «Meanwhile, the Other No. 2 Keeps On Punching». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  201. ↑ Tapper, Jake (2008 թ․ սեպտեմբերի 14). «Joe Who?». ABC News. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 15-ին.
  202. ↑ Broder, John M. (2008 թ․ հոկտեմբերի 30). «Hitting the Backroads, and Having Less to Say». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
  203. ↑ Tumulty, Karen (2008 թ․ հոկտեմբերի 29). «Hidin' Biden: Reining In a Voluble No. 2». Time. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 1-ին.
  204. ↑ 204,0 204,1 204,2 Leibovich, Mark (2012 թ․ մայիսի 7). «For a Blunt Biden, an Uneasy Supporting Role». The New York Times. էջ 1. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  205. ↑ «Senate Passes Economic Rescue Package». NY1. 2008 թ․ հոկտեմբերի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
  206. ↑ Witcover, 2010, էջեր 655–661
  207. ↑ «Obama: 'This is your victory'». CNN. 2008 թ․ նոյեմբերի 4. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  208. ↑ Franke-Ruta, Garance (2008 թ․ նոյեմբերի 19). «McCain Takes Missouri». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 19-ին.
  209. ↑ «President—Election Center 2008». CNN. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 19-ին.
  210. ↑ Chase, Randall (2008 թ․ օգոստոսի 24). «Biden Wages 2 Campaigns At Once». Fox News. Associated Press. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 29-ին.
  211. ↑ Nuckols, Ben (2008 թ․ նոյեմբերի 4). «Biden wins 7th Senate term but may not serve». USA Today. Associated Press. Վերցված է 2009 թ․ փետրվարի 6-ին.
  212. ↑ Gaudiano, Nicole (2009 թ․ հունվարի 7). «A bittersweet oath for Biden». The News Journal. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ փետրվարի 12-ին. Վերցված է 2009 թ․ փետրվարի 7-ին.
  213. ↑ Turner, Trish (2009 թ․ հունվարի 15). «Senate Releases $350 Billion in Bailout Funds to Obama». Fox News. Associated Press. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 25-ին.
  214. ↑ 214,0 214,1 Stolberg, Sheryl Gay (2010 թ․ հոկտեմբերի 12). «Vice President Tries to Energize Democrats». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ հոկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
  215. ↑ 215,0 215,1 Martin, Jonathan (2013 թ․ հոկտեմբերի 31). «Book Details Obama Aides' Talks About Replacing Biden on 2012 Ticket». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  216. ↑ Allen, Jonathan (2013 թ․ նոյեմբերի 1). «W.H.: Obama never considered dropping Joe Biden». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 4-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
  217. ↑ Parsons, Christi (2012 թ․ մայիսի 6). «Biden 'comfortable' with equal rights for gays who wed». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 26-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 8-ին.
  218. ↑ 218,0 218,1 218,2 «AP source: Biden apologizes to Obama over comments». Fox News. Associated Press. 2012 թ․ մայիսի 10. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 16-ին.
  219. ↑ Thursh, Glenn (2012 թ․ օգոստոսի 23). «6 hidden fault lines in President Obama's campaign». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  220. ↑ Calmes, Jackie; Baker, Peter (2012 թ․ մայիսի 9). «Obama Says Same-Sex Marriage Should Be Legal». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 10-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 10-ին.
  221. ↑ Thrush, Glenn (2012 թ․ օգոստոսի 20). «Politico e-book: Obama campaign roiled by conflict». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  222. ↑ Pace, Julie (2012 թ․ մայիսի 10). «Joe Biden Reportedly Apologized To Obama Over Gay Marriage Comments». HuffPost. Associated Press. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 28-ին. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 11-ին.
  223. ↑ 223,0 223,1 Von Drehle, David (2012 թ․ սեպտեմբերի 10). «Let There Be Joe». Time. էջեր 41–43. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 9-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  224. ↑ 224,0 224,1 224,2 Scherer, Michael (2012 թ․ հունիսի 11). «Mo Joe». Time. էջեր 26–30. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
  225. ↑ Memoli, Michael A. (2012 թ․ օգոստոսի 17). «Biden's unscripted moments keep campaign on its toes». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  226. ↑ Martin, Jonathan (2012 թ․ օգոստոսի 16). «Mission Impossible: Managing Joe Biden». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  227. ↑ O'Brien, Michael (2012 թ․ հոկտեմբերի 11). «Biden plays aggressor in debate as Ryan makes GOP case». NBC News. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  228. ↑ «Sparks fly as Biden, Ryan face off in feisty vice presidential debate». Fox News. 2012 թ․ հոկտեմբերի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  229. ↑ «Obama defeats Romney to win second term, vows he has 'more work to do'». Fox News. 2012 թ․ նոյեմբերի 7. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 27-ին.
  230. ↑ Memoli, Michael A. (2013 թ․ հունվարի 4). «It's official: Obama, Biden win second term». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  231. ↑ «Biden says he'll be different vice president». CNN. 2008 թ․ դեկտեմբերի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  232. ↑ «In culminating moment, Biden is vice president». The Oregonian. Associated Press. 2009 թ․ հունվարի 20. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2016 թ․ հուլիսի 27-ին.
  233. ↑ «Think you know your election trivia?». CNN. 2008 թ․ նոյեմբերի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ նոյեմբերի 6-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 9-ին.
  234. ↑ Rudin, Ken (2009 թ․ հունվարի 9). «The First Catholic Vice President?». NPR. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
  235. ↑ Gaudiano, Nicole (2008 թ․ նոյեմբերի 6). «VP's home awaits if Biden chooses». The News Journal. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ նոյեմբերի 9-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
  236. ↑ 236,0 236,1 Leibovich, Mark (2009 թ․ մարտի 28). «Speaking Freely, Biden Finds Influential Role». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 1-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 31-ին.
  237. ↑ Chun, Kwang-Ho (2011). «Kosovo: A New European Nation-State?» (PDF). Journal of International and Area Studies. 18 (1): 91, 94. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  238. ↑ Dilanian, Ken (2009 թ․ հունիսի 11). «In a supporting role, Clinton takes a low-key approach at State Dept». USA Today. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 16-ին. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 22-ին.
  239. ↑ Smith, Ben (2009 թ․ հունիսի 23). «Hillary Clinton toils in the shadows». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 22-ին.
  240. ↑ 240,0 240,1 240,2 240,3 Cummings, Jeanne (2009 թ․ սեպտեմբերի 16). «Joe Biden, 'the skunk at the family picnic'». The Politico. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  241. ↑ 241,0 241,1 Bailey, Holly; Thomas, Evan (2009 թ․ հոկտեմբերի 10). «An Inconvenient Truth Teller». Newsweek. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 23-ին. Վերցված է 2009 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
  242. ↑ Osnos, Evan (2014 թ․ օգոստոսի 12). «Breaking Up: Maliki and Biden». The New Yorker. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  243. ↑ Crowley, Michael (2014 թ․ նոյեմբերի 9). «The war over President Obama's new war in Iraq». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  244. ↑ Scherer, Michael (2009 թ․ հուլիսի 1). «What Happened to the Stimulus?». Time. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 9-ին. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 8-ին.
  245. ↑ Travers, Karen (2011 թ․ փետրվարի 17). «'Sheriff Joe' Biden Touts Recovery Act Success—and Hands Over His Badge». ABC News. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 19-ին.
  246. ↑ Silva, Mark; Parsons, Christi (2009 թ․ մայիսի 1). «White House adjusts Biden's swine flu advice». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հոկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 28-ին.
  247. ↑ «White House tempers Biden's swine flu advice». The Boston Globe. 2009 թ․ մայիսի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մայիսի 5-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 28-ին.
  248. ↑ Kurtzman, Daniel (2009 թ․ մայիսի 8). «The Week's Best Late-Night Jokes». About.com. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 11-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 28-ին.
  249. ↑ «Biden: 'We misread how bad the economy was'». NBC News. Associated Press. 2009 թ․ հուլիսի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 9-ին.
  250. ↑ 250,0 250,1 Baker, Peter (2019 թ․ ապրիլի 28). «Biden and Obama's 'Odd Couple' Relationship Aged Into Family Ties». The New York Times. ISSN 0362-4331. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 26-ին. «He was also the in-house skeptic on the use of force, arguing against a troop surge to Afghanistan, military intervention in Libya and the raid that killed Osama bin Laden.»
  251. ↑ Parnes, Amie (2011 թ․ հունիսի 28). «The Bidens' 'regular' lives». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 28-ին.
  252. ↑ 252,0 252,1 Lee, Carol E.; Bresnahan, John (2010 թ․ դեկտեմբերի 9). «Joe Biden expands role as White House link to Congress». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
  253. ↑ 253,0 253,1 253,2 Cooper, Helene (2010 թ․ դեկտեմբերի 11). «As the Ground Shifts, Biden Plays a Bigger Role». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
  254. ↑ Hulse, Carl; Calmes, Jackie (2010 թ․ դեկտեմբերի 7). «Biden and G.O.P. Leader Helped Hammer Out Bipartisan Tax Accord». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  255. ↑ Sullivan, Andy; Dixon, Kim; Bull, Alister; Ferraro, Thomas; Cowan, Richard (2011 թ․ մարտի 2). «Congress averts shutdown, sends stopgap to Obama». Reuters.
  256. ↑ Thrush, Glenn; Brown, Carrie Budoff; Raju, Manu; Bresnahan, John (2011 թ․ օգոստոսի 2). «Joe Biden, Mitch McConnell and the making of a debt deal». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 4-ին.
  257. ↑ Feller, Ben; Pace, Julie; Kellman, Laurie; Benac, Nancy (2011 թ․ օգոստոսի 3). «The real drama was in private as debt deal hatched». Fox News. Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 4-ին.
  258. ↑ Bohan, Caren; Sullivan, Andy; Ferraro, Thomas (2011 թ․ օգոստոսի 3). «Special report: How Washington took the U.S. to the brink». Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 4-ին.
  259. ↑ Weigel, David (2014 թ․ հունվարի 10). «Hillary Told the President That Her Opposition to the Surge in Iraq Had Been Political». Slate. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  260. ↑ Thiessen, Marc A. (2012 թ․ հոկտեմբերի 8). «Biden's Bin Laden Hypocrisy». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 29-ին.
  261. ↑ Andersen Brower, Kate (2018 թ․ հունիսի 1). «Hillary Clinton's 'ass-covering' on bin Laden raid 'rattled' Biden». The Hill. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 29-ին.
  262. ↑ Caldwell, Leigh Ann (2012 թ․ դեկտեմբերի 19). «Obama sets up gun violence task force». CBS News. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  263. ↑ Demirjian, Karoun (2013 թ․ հունվարի 1). «It's over: House passes 'fiscal cliff' deal». Las Vegas Sun. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  264. ↑ 264,0 264,1 Fram, Alan (2013 թ․ հունվարի 2). «Congress' OK of fiscal cliff deal gives Obama a win, prevents GOP blame for tax boosts». Star Tribune. Minneapolis. Associated Press. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 5-ին.
  265. ↑ Rampton, Roberta (2013 թ․ հունվարի 20). «Vice President Biden sworn into office for second term». Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 22-ին.
  266. ↑ Bresnahan, John; Manu, Raju; Sherman, Jake; Brown, Carrie Budoff (2013 թ․ հոկտեմբերի 18). «Anatomy of a shutdown». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  267. ↑ Gaudiano, Nicole (2013 թ․ հոկտեմբերի 13). «Biden mostly out of sight as shutdown drags on». USA Today. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  268. ↑ Bowman, Bridget (2013 թ․ հոկտեմբերի 14). «Biden takes a back seat during budget negotiations over shutdown». PBS NewsHour. PBS. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  269. ↑ «Rape and sexual assault: A renewed call to action» (PDF). White House. 2014 թ․ հունվար. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 24-ին – via National Archives.
  270. ↑ «Memorandum: Establishing White House Task Force to Protect Students from Sexual Assault» (Press release). White House. 2014 թ․ հունվարի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 10-ին – via National Archives.
  271. ↑ Friedersdorf, Conor (2014 թ․ սեպտեմբերի 18). «Who to Blame If Arming the Syrian Rebels Goes Wrong». The Atlantic. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  272. ↑ Gerstein, Josh (2014 թ․ հունիսի 13). «Was Joe Biden right?». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  273. ↑ Kitfield, James (2014 թ․ հունվարի 30). «Turns Out, Joe Biden Was Right About Dividing Iraq». National Journal. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  274. ↑ Grier, Peter (2014 թ․ սեպտեմբերի 3). «Joe Biden vows to chase Islamic State to 'gates of hell'. Does he mean it?». The Christian Science Monitor. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  275. ↑ Paz, Christian (2020 թ․ հոկտեմբերի 26). «The Biden Doctrine Begins With Latin America». The Atlantic. ISSN 1072-7825. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 11-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
  276. ↑ Melander, Ingrid (2016 թ․ օգոստոսի 16). «Biden offers condolences for Serbs killed in 1999 NATO air strikes». Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 15-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  277. ↑ Bycoffe, Aaron (2017 թ․ փետրվարի 7). «Pence Has Already Done Something Biden Never Did: Break A Senate Tie». FiveThirtyEight. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին. «Twelve vice presidents, including Biden, never broke a tie; Biden was the longest-serving vice president to never do so.»
  278. ↑ 278,0 278,1 Itkowitz, Colby (2015 թ․ մարտի 23). «There is a 'Draft Joe Biden' Super PAC Now; It's Even Hiring a Fundraiser». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 16-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 2-ին.
  279. ↑ Dowd, Maureen (2015 թ․ օգոստոսի 1). «Joe Biden in 2016: What Would Beau Do?». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 6-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  280. ↑ Zeleny, Jeff; Liptak, Kevin (2015 թ․ օգոստոսի 1). «Joe Biden Keeps Watchful Eye on 2016 Race». CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 2-ին.
  281. ↑ «Joe Biden still undecided on presidential run». BBC News. 2015 թ․ սեպտեմբերի 11. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  282. ↑ Mason, Jeff (2015 թ․ հոկտեմբերի 21). «Biden says he will not seek 2016 Democratic nomination». aol.com. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  283. ↑ Reilly, Mollie (2015 թ․ հոկտեմբերի 21). «Joe Biden Is Not Running For President In 2016». Huff Post. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  284. ↑ McCain Nelson, Colleen; Nicholas, Peter (2015 թ․ հոկտեմբերի 21). «Joe Biden Decides Not to Enter Presidential Race». The Wall Street Journal. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  285. ↑ Hingston, Sandy (2021 թ․ հոկտեմբերի 23). «The Biden Administration Keeps Tapping Penn People for Major Roles: D.C.'s gain is Philly's loss». Philadelphia. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 5-ին.
  286. ↑ Tamari, Jonathan (2019 թ․ հուլիսի 12). «Penn has paid Joe Biden more than $900K since he left the White House. What did he do to earn the money?». Philadelphia. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 22-ին.
  287. ↑ Kane, Paul (2018 թ․ հունիսի 11). «Biden wraps up book tour amid persistent questions about the next chapter». The Washington Post. ISSN 0190-8286. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
  288. ↑ Eder, Steve; Glueck, Katie (2019 թ․ հուլիսի 9). «Joe Biden's Tax Returns Show More Than $15 Million in Income After 2016». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հուլիսի 15-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 16-ին.
  289. ↑ Hutchins, Ryan (2017 թ․ մայիսի 28). «Biden backs Phil Murphy, says N.J. governor's race 'most important' in nation». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  290. ↑ 290,0 290,1 «The Democratic candidates on foreign policy». Foreign Policy. Արխիվացված է օրիգինալից June 16, 2020-ին. Վերցված է August 27, 2021-ին.
  291. ↑ Greenwood, Max (2017 թ․ մայիսի 31). «Biden: Paris deal 'best way to protect' US leadership». The Hill. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 25-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  292. ↑ Dovere, Edward-Isaac (2014 թ․ մարտի 26). «VP's LGBT comments raise eyebrows». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  293. ↑ Peoples, Steve (2017 թ․ հունիսի 21). «Joe Biden to LGBT gala: 'Hold President Trump accountable'». The Seattle Times. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  294. ↑ Friedman, Megan (2018 թ․ օգոստոսի 30). «Joe Biden Just Gave an Incredibly Powerful Speech at John McCain's Memorial». Town & Country. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 10-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  295. ↑ O'Brien, Sara Ashley (2017 թ․ մարտի 12). «Joe Biden: The fight against cancer is bipartisan». CNN Business. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 26-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 13-ին.
  296. ↑ A. Memoli, Michael (2016 թ․ դեկտեմբերի 6). «Joe Biden wouldn't count out a 2020 run for president. But he was asked in an emotional moment». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 27-ին.
  297. ↑ Wright, David (2016 թ․ դեկտեմբերի 7). «Biden stokes 2020 buzz on Colbert: 'Never say never'». CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  298. ↑ Charnetzki, Tori (2018 թ․ հունվարի 10). «New Quad City Super PAC: 'Time for Biden'». WVIK. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 24-ին.
  299. ↑ Scherer, Michael; Wagner, John (2019 թ․ ապրիլի 25). «Former vice president Joe Biden jumps into White House race». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 26-ին. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 25-ին.
  300. ↑ Dovere, Edward-Isaac (2019 թ․ փետրվարի 4). «Biden's Anguished Search for a Path to Victory». The Atlantic. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 9-ին.
  301. ↑ Oates, Ashley Pratte (2019 թ․ հունվարի 24). «Opinion | Joe Biden is the Democrats' best chance to beat Trump in 2020. Period». NBC News. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 14-ին.
  302. ↑ Robillard, Kevin; Terkel, Amanda (2019 թ․ ապրիլի 17). «Every 2020 Democrat Wants To Be The Electable Candidate». HuffPost. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 14-ին.
  303. ↑ Pramuk, Jacob (2019 թ․ նոյեմբերի 5). «Here's how Biden, Sanders, Warren and other top Democrats are faring against Trump in national polls». CNBC. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 14-ին.
  304. ↑ Barabak, Mark Z. (2020 թ․ հունվարի 31). «Desperate to beat Trump, Democrats differ over who is best». Los Angeles Times. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 14-ին.
  305. ↑ Scocca, Tom (2020 թ․ ապրիլի 12). «Biden's Electability Only Works if There Is an Election». Slate. ISSN 1091-2339. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 14-ին.
  306. ↑ Allen, Mike (2018 թ․ հուլիսի 25). «Scoop: Trump fears Biden 2020, losing Pennsylvania». Axios. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 13-ին.
  307. ↑ Edelman, Adam (2018 թ․ մարտի 22). «Trump says Biden would go down "fast" and "crying" in a fight». NBC News. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 14-ին.
  308. ↑ Kramer, Andrew E. (2019 թ․ սեպտեմբերի 20). «Ukraine Pressured on U.S. Political Investigations». The New York Times. ISSN 0362-4331. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  309. ↑ Isachenkov, Vladimir (2019 թ․ սեպտեմբերի 27). «Ukraine's prosecutor says there is no probe into Biden». Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հոկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 1-ին. «Though the timing raised concerns among anti-corruption advocates, there has been no evidence of wrongdoing by either the former vice president or his son.»
  310. ↑ «White House 'tried to cover up details of Trump-Ukraine call'». BBC News. 2019 թ․ սեպտեմբերի 26. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 1-ին. «There is no evidence of any wrongdoing by the Bidens.»
  311. ↑ Brown, Matthew (2021 թ․ հունվարի 15). «Fact check: False conspiracy theories allege connection between Biden victory and Ukraine». USA Today. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 7-ին.
  312. ↑ Mackinnon, Amy (2019 թ․ սեպտեմբերի 20). «Is Trump Trying to Get Ukraine to Take Out Biden for Him?». Foreign Policy. Graham Holdings. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  313. ↑ Cullison, Alan; Ballhaus, Rebecca; Volz, Dustin (2019 թ․ սեպտեմբերի 21). «Trump Repeatedly Pressed Ukraine President to Investigate Biden's Son». The Wall Street Journal. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  314. ↑ Brooks, Matt (2021 թ․ փետրվարի 10). «This is why Donald Trump was impeached the first time – previous charges against former US president explained». The Scotsman. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 14-ին.
  315. ↑ Arnold, Amanda; Lampen, Claire (2020 թ․ ապրիլի 12). «All the Women Who Have Spoken Out Against Joe Biden». The Cut. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 19-ին.
  316. ↑ Brice-Saddler, Michael (2019 թ․ մարտի 29). «Nevada Democrat accuses Joe Biden of touching and kissing her without consent at 2014 event». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
  317. ↑ 317,0 317,1 Bowden, Mark (2010 թ․ օգոստոսի 30). «The Salesman». The Atlantic. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 27-ին.
  318. ↑ Ember, Sydney; Martin, Jonathan (2019 թ․ ապրիլի 3). «Joe Biden, in video, says he will be 'more mindful' of personal space». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 28-ին.
  319. ↑ «NBC/WSJ poll: Former Vice-President Joe Biden frontrunner in race for Democratic nomination». NBC News. 2019 թ․ դեկտեմբերի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 10-ին.
  320. ↑ Silver, Nate (2020 թ․ հունվարի 10). «Biden Is The Front-Runner, But There's No Clear Favorite». FiveThirtyEight. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 14-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 10-ին.
  321. ↑ «2020 Iowa Democratic Caucuses Live Results». The Washington Post. 2020 թ․ փետրվարի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 22-ին.
  322. ↑ «New Hampshire results». NBC News. 2020 թ․ փետրվարի 11. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 12-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 12-ին.
  323. ↑ «Nevada Election Results 2020». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
  324. ↑ Peoples, Steve; Kinnard, Meg; Barrow, Bill (2020 թ․ փետրվարի 29). «Biden wins South Carolina, aims for Super Tuesday momentum». Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 29-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 1-ին.
  325. ↑ Montanaro, Domenico (2020 թ․ մարտի 4). «5 Takeaways From Super Tuesday And Joe Biden's Big Night». NPR. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 13-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 14-ին.
  326. ↑ Bradner, Eric; Krieg, Gregory; Merica, Dan (2020 թ․ մարտի 11). «5 takeaways as Biden takes command of Democratic race on Super Tuesday II». CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 11-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 11-ին.
  327. ↑ 327,0 327,1 Lerer, Lisa; Ember, Sydney (2020 թ․ ապրիլի 12). «Examining Tara Reade's Sexual Assault Allegation Against Joe Biden». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 12-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 14-ին.
  328. ↑ McGann, aura (2020 թ․ մայիսի 7). «The Agonizing Story of Tara Reade». Vox. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 7-ին. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 19-ին.
  329. ↑ Reinhard, Beth; Viebeck, Elise; Viser, Matt; Crites, Alice (2020 թ․ ապրիլի 12). «Sexual assault allegation by former Biden Senate aide emerges in campaign, draws denial». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 28-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 14-ին.
  330. ↑ Phillips, Amber (2020 թ․ հունիսի 1). «What we know about Tara Reade's sexual assault allegation against Joe Biden». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 18-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 27-ին.
  331. ↑ Ember, Sydney (2020 թ․ ապրիլի 8). «Bernie Sanders Drops Out of 2020 Democratic Race for President». The New York Times. ISSN 0362-4331. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 8-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 8-ին.
  332. ↑ Ember, Sydney; Glueck, Katie (April 13, 2020). «Bernie Sanders Endorses Joe Biden for President». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից April 13, 2020-ին. Վերցված է April 13, 2020-ին.
  333. ↑ Merica, Dan; Zeleny, Jeff (2020 թ․ ապրիլի 14). «Obama endorses Biden for president in video message». CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 14-ին.
  334. ↑ «Biden VP pick: Kamala Harris chosen as running mate». BBC News. 2020 թ․ օգոստոսի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  335. ↑ Jamerson, Joshua; Day, Chad (2020 թ․ օգոստոսի 18). «DNC Nominates Joe Biden to Lead Nation Through Pandemic». The Wall Street Journal. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 18-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  336. ↑ Olorunnipa, Toluse; Janes, Chelsea; Sonmez, Felicia; Itkowitz, Colby; Wagner, John (2020 թ․ օգոստոսի 19). «Joe Biden officially becomes the Democratic Party's nominee on convention's second night». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  337. ↑ Santucci, Jeanine (2020 թ․ դեկտեմբերի 9). «Timeline: Trump insists he won the election as Biden prepares to take the White House». USA Today. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 21-ին.
  338. ↑ Rein, Lisa; Viser, Matt; Miller, Greg; Dawsey, Josh (2020 թ․ նոյեմբերի 9). «White House, escalating tensions, orders agencies to rebuff Biden transition team». The Washington Post. ISSN 0190-8286. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 4-ին.
  339. ↑ Holmes, Kristen; Herb, Jeremy (November 23, 2020). «First on CNN: GSA tells Biden that transition can formally begin». CNN. Արխիվացված օրիգինալից November 23, 2020-ին. Վերցված է November 23, 2020-ին.
  340. ↑ «Transcript of Trump's Speech at Rally Before US Capitol Riot». U.S. News & World Report. 2021 թ․ հունվարի 13. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 9-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 9-ին.
  341. ↑ Kimble, Lindsay (2021 թ․ հունվարի 6). «Joe Biden Calls on Donald Trump to 'Step Up' amid Chaos Led by 'Extremists' at Capitol». People. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 26-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 9-ին.
  342. ↑ Weissert, Will; Superville, Darlene (2021 թ․ հունվարի 7). «Biden urges restoring decency after 'assault' on democracy». Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 9-ին.
  343. ↑ King, Ledyard; Groppe, Maureen; Wu, Nicholas; Jansen, Bart; Subramanian, Courtney; Garrison, Joey (2021 թ․ հունվարի 6). «Pence confirms Biden as winner, officially ending electoral count after day of violence at Capitol». USA Today. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 7-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 7-ին.
  344. ↑ 344,0 344,1 Hunnicutt, Trevor; Zengerle, Patricia; Renshaw, Jarrett (2021 թ․ հունվարի 20). «Taking helm of divided nation, U.S. President Biden calls for end to 'uncivil war'». Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 20-ին.
  345. ↑ «Biden to become the second Catholic president in U.S. history, after JFK». NBC News. 2021 թ․ հունվարի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 19-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 20-ին.
  346. ↑ Cormier, Ryan; Talorico, Patricia (2020 թ․ նոյեմբերի 7). «Delaware history is made: The First State gets its first president in Joe Biden». The News Journal. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 20-ին.
  347. ↑ Azari, Julia (2020 թ․ օգոստոսի 20). «Biden Had To Fight For The Presidential Nomination. But Most VPs Have To». FiveThirtyEight. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  348. ↑ «At long last, the silent generation's hour has come». Financial Times. 2020 թ․ մարտի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 26-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  349. ↑ «Masked Crowd, No Trump: Why Biden Inauguration Will Be Like No Other». NDTV. Agence France-Presse. 2021 թ․ հունվարի 18. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 21-ին.
  350. ↑ Alonso-Zaldivar, Ricardo; Knickmeyer, Ellen; Fox, Ben; Spagat, Elliot; Lee, Matt; Boak, Josh (2021 թ․ հունվարի 20). «Biden's first act: Orders on pandemic, climate, immigration». Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 21-ին.
  351. ↑ Erikson, Bo (2021 թ․ հունվարի 20). «Biden signs executive actions on COVID, climate change, immigration and more». CBS News. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 21-ին.
  352. ↑ «Joe Biden is taking executive action at a record pace». The Economist. 2021 թ․ հունվարի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 23-ին.
  353. ↑ Cassella, Megan (2021 թ․ հունվարի 22). «Biden signs executive orders aimed at combating hunger, protecting workers». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 22-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 23-ին.
  354. ↑ Allassan, Fadel; Perano, Ursula (2021 թ․ հունվարի 20). «Biden will issue executive order to rescind Keystone XL pipeline permit». Axios. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 25-ին.
  355. ↑ Massie, Graeme (2021 թ․ հունվարի 23). «Canada's Trudeau 'disappointed' with Biden order to cancel Keystone pipeline». The Independent. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 9-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 25-ին.
  356. ↑ Nickel, Rod; Volcovici, Valerie (2021 թ․ հունվարի 21). «TC Energy cuts jobs as Keystone pipeline nixed, but markets start to move on». Reuters. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  357. ↑ Keith, Tamara (2021 թ․ փետրվարի 3). «With 28 Executive Orders Signed, President Biden Is Off To A Record Start». NPR. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 14-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 4-ին.
  358. ↑ Knickmeyer, Ellen (2021 թ․ փետրվարի 5). «Biden ending US support for Saudi-led offensive in Yemen». Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 5-ին.
  359. ↑ «H.R.1319 – American Rescue Plan Act of 2021». United States Congress. 2021 թ․ մարտի 11. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 13-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 27-ին.
  360. ↑ Luhby, Tami; Lobosco, Katie (2021 թ․ հունվարի 14). «Here's what's in Biden's $1.9 trillion economic rescue package». CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 18-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 16-ին.
  361. ↑ Tankersley, Jim; Crowley, Michael (2021 թ․ հունվարի 14). «Here are the highlights of Biden's $1.9 trillion 'American Rescue Plan.'». The New York Times. ISSN 0362-4331. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 16-ին.
  362. ↑ Kaplan, Thomas (2021 թ․ մարտի 7). «What's in the Stimulus Bill? A Guide to Where the $1.9 Trillion Is Going». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 13-ին.
  363. ↑ «Biden administration faces pressure on immigration amid influx». Al Jazeera. 2021 թ․ մարտի 17. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 19-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 20-ին.
  364. ↑ Miroff, Nick (2021 թ․ մարտի 13). «Biden will deploy FEMA to care for teenagers and children crossing border in record numbers». The Washington Post. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 23-ին.
  365. ↑ Sanger, David E.; Shear, Michael D. (2021 թ․ ապրիլի 14). «Biden, Setting Afghanistan Withdrawal, Says 'It Is Time to End the Forever War'». The New York Times. ISSN 0362-4331. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 23-ին.
  366. ↑ 366,0 366,1 366,2 366,3 E. Sanger, David (2021 թ․ օգոստոսի 15). «For Biden, Images of Defeat He Wanted to Avoid». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 16-ին.
  367. ↑ Wadington, Katie (2021 թ․ ապրիլի 14). «Afghanistan withdrawal draws strong Capitol Hill reactions, making some strange alliances». USA Today. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 22-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 23-ին.
  368. ↑ «New momentum reduces emissions gap, but huge gap remains – analysis». Carbon Action Tracker (Press release). climateactiontracker.org. 2021 թ․ ապրիլի 23. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 26-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 27-ին.
  369. ↑ Newburger, Emma (2021 թ․ ապրիլի 22). «Here's what countries pledged on climate change at Biden's global summit». CNBC. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 29-ին.
  370. ↑ Lemire, Jonathan; Boak, Josh (2021 թ․ ապրիլի 28). «Biden to the nation and world: 'America is rising anew'». Star Tribune. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 29-ին. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 28-ին.
  371. ↑ «Most Federal Employees Will Receive Friday Off for Juneteenth». Government Executive. 2021 թ․ հունիսի 17. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 18-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 17-ին.
  372. ↑ Watson, Kathryn; Quinn, Melissa (2021 թ․ հունիսի 18). «Biden signs bill making Juneteenth a federal holiday». CBS News. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 19-ին.
  373. ↑ Jaffe, Alexandra; Madhani, Aamer (2021 թ․ հուլիսի 22). «Biden says getting COVID-19 vaccine 'gigantically important'». U.S. News & World Report. Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 26-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 23-ին.
  374. ↑ Mutikani, Lucia (2022 թ․ սեպտեմբերի 29). «U.S. economic growth revised up; gap between GDP and GDI narrows sharply». Reuters.
  375. ↑ Tappe, Anneken (2022 թ․ հունվարի 27). «The US economy grew at the fastest rate in 2021 since the Reagan administration». CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 18-ին.
  376. ↑ Mutikani, Lucia (2022 թ․ հունվարի 7). «U.S. labor market eyes maximum employment despite underwhelming December payrolls». Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 18-ին.
  377. ↑ Pickert, Reade (2022 թ․ հունվարի 7). «U.S. Sees Record Job Growth in 2021 After Millions Lost in 2020». Bloomberg News. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 18-ին.
  378. ↑ «All Employees, Total Nonfarm». fred.stlouisfed.org. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 29-ին.
  379. ↑ Rubin, Gabriel T. (2022 թ․ հունվարի 28). «U.S. Wages, Benefits Rose at Two-Decade High as Inflation Picked Up». The Wall Street Journal. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 30-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 18-ին.
  380. ↑ Smialek, Jeanna; Casselman, Ben (2022 թ․ հունվարի 28). «Inflation Continued to Run Hot and Consumer Spending Fell in December». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 28-ին.
  381. ↑ Iacurci, Greg (2022 թ․ հունվարի 31). «Wage growth may be slowing from 'breakneck' pace». CNBC. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 18-ին.
  382. ↑ Graffeo, Emily; Wang, Lu (2021 թ․ նոյեմբերի 3). «S&P 500 Is Up 37% Since Biden's Election One Year Ago, Setting Presidential Record». Bloomberg News. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 6-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 18-ին.
  383. ↑ Nandita Bose; Jarrett Renshaw (2021 թ․ ապրիլի 27). «Biden raising minimum wage for federal contractors to $15/hr». Reuters.
  384. ↑ Kaplan, Juliana (2022 թ․ հունվարի 28). «Nearly 400,000 federal contractors will get paid $15 an hour starting this weekend. Biden's labor secretary says there's 'no question' it'll cut down on labor shortages». Business Insider. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  385. ↑ Liptak, Kevin; Mattingly, Phil (2022 թ․ հունվարի 28). «Biden is aiming to hit the road to reset his presidency. He starts with yet another stop in Pennsylvania». CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 1-ին.
  386. ↑ «President Biden Job Approval». RealClearPolitics. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 10-ին.
  387. ↑ Daniel, Will (2022 թ․ հուլիսի 18). «Inflation drives President Biden's economic approval rating to a record low». Fortune. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  388. ↑ Subramanian, Courtney (2022 թ․ հունվարի 11). «'Let the majority prevail': Biden backs filibuster change to pass voting rights in Atlanta speech». USA Today. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 14-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 13-ին.
  389. ↑ Foran, Clare; Zaslav, Ali; Barrett, Ted (2022 թ․ հունվարի 19). «Senate Democrats suffer defeat on voting rights after vote to change rules fails». CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 9-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 3-ին.
  390. ↑ Bhattarai, Abha (2023 թ․ հունվարի 26). «U.S. economy grew 2.1 percent in 2022, but recession fears linger». The Washington Post.
  391. ↑ Jesse Pound; Samantha Subin (2022 թ․ դեկտեմբերի 30). «Stocks fall to end Wall Street's worst year since 2008, S&P 500 finishes 2022 down nearly 20%». CNBC.
  392. ↑ Iacurci, Greg (2023 թ․ հունվարի 12). «Here's the inflation breakdown for December 2022 — in one chart». CNBC.
  393. ↑ Rugaber, Christopher (2023 թ․ հունվարի 6). «December unemployment falls slightly to 3.5 percent, tied for a 50-year low». Public Broadcasting Service. Associated Press.
  394. ↑ Cathey, Libby (2023 թ․ մարտի 13). «Amid crisis, Biden tells Americans 'banking system is safe'». ABC News. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 13-ին.
  395. ↑ Hunnicutt, Trevor (2023 թ․ մարտի 13). «Biden vows new bank rules after SVB collapse, cites Trump rollback». Reuters. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 13-ին.
  396. ↑ Diamond, Jeremy; Fox, Lauren; Zanona, Melanie; Mattingly, Phil; Saenz, Arlette; Liptak, Kevin (2023 թ․ հունիսի 1). «Inside a debt ceiling standoff 'far more dangerous than people will recognize'». CNN. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 11-ին.
  397. ↑ Megerian, Chris (2023 թ․ հունիսի 3). «Biden signs debt ceiling bill that pulls US back from brink of unprecedented default». Associated Press. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 11-ին.
  398. ↑ Baker, Peter (2023 թ․ հունիսի 1). «The Calm Man in the Capital: Biden Lets Others Spike the Ball but Notches a Win». The New York Times. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 11-ին.
  399. ↑ Tankersley, Jim (2023 թ․ հունիսի 3). «Biden's Debt Deal Strategy: Win in the Fine Print». The New York Times. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 11-ին.
  400. ↑ Raymond, Nate (2021 թ․ դեկտեմբերի 28). «Biden finishes 2021 with most confirmed judicial picks since Reagan». Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 1-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 1-ին.
  401. ↑ Johnson, Carrie (2021 թ․ դեկտեմբերի 28). «Biden had a productive year picking federal judges. The job could get tougher in 2022». NPR. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 1-ին.
  402. ↑ Mejía, Elena (2021 թ․ դեկտեմբերի 7). «How Biden Is Reshaping The Courts». FiveThirtyEight. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 1-ին.
  403. ↑ Totenberg, Nina (2022 թ․ հունվարի 26). «Justice Stephen Breyer, an influential liberal on the Supreme Court, to retire». All Things Considered. NPR. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 1-ին.
  404. ↑ Chung, Andrew; Hurley, Lawrence; Holland, Steve (2022 թ․ հունվարի 28). «Biden vows to nominate Black woman to U.S. Supreme Court by end of February». Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 1-ին.
  405. ↑ «President Biden Nominates Judge Ketanji Brown Jackson to Serve as Associate Justice of the U.S. Supreme Court» (Press release). White House Office. 2022 թ․ փետրվարի 25. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 26-ին.
  406. ↑ Baker, Sam; Gonzalez, Oriana (2022 թ․ ապրիլի 7). «Ketanji Brown Jackson confirmed as first Black female Supreme Court justice». axios.com. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 8-ին.
  407. ↑ Bustillo, Ximena (2022 թ․ հունիսի 30). «Ketanji Brown Jackson sworn in as first Black woman on the Supreme Court». NPR. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 5-ին.
  408. ↑ Holland, Steve; Renshaw, Jarrett (2021 թ․ մարտի 31). «Biden says $2 trillion jobs plan rivals the space race in its ambition». Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
  409. ↑ Siegel, Rachel (2021 թ․ մարտի 31). «What's in Biden's $2 trillion jobs and infrastructure plan?». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 1-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
  410. ↑ Romm, Tony (2021 թ․ օգոստոսի 10). «Senate approves bipartisan, $1 trillion infrastructure bill, bringing major Biden goal one step closer». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
  411. ↑ Pramuk, Jacob (2021 թ․ օգոստոսի 10). «Senate passes $1 trillion bipartisan infrastructure bill, sending key part of Biden's economic agenda to the House». CNBC. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
  412. ↑ Jalonick, Mary Clare (2021 թ․ նոյեմբերի 7). «Roads, transit, internet: What's in the infrastructure bill». Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
  413. ↑ Boak, Josh; Long, Colleen (2021 թ․ նոյեմբերի 16). «Biden signs $1T infrastructure deal with bipartisan crowd». Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  414. ↑ Pramuk, Jacob (2021 թ․ օգոստոսի 11). «Senate approves framework of $3.5 trillion budget plan that would expand Medicare, tax credits and climate initiatives». CNBC. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 13-ին.
  415. ↑ Frazin, Rachel (2021 թ․ հուլիսի 14). «Democratic senator: Reconciliation package to include clean electricity standard». The Hill. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 13-ին.
  416. ↑ Cordes, Nancy; Kim, Ellis; O'Keefe, Ed; Jiang, Weijia; Freiman, Jordan (2021 թ․ հոկտեմբերի 5). «Biden sets $1.9 – $2.2 trillion price range for social safety net bill in call with House progressives». CBS News. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 13-ին.
  417. ↑ Seipel, Arnie; Hernandez, Joe (2021 թ․ դեկտեմբերի 19). «Joe Manchin says he won't support President Biden's Build Back Better plan». NPR. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 13-ին.
  418. ↑ Dennis, Brady (2022 թ․ օգոստոսի 14). «As Congress funds high-tech climate solutions, it also bets on a low-tech one: Nature». The Washington Post. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 29-ին.
  419. ↑ Bose, Nandita; Holland, Steve (2022 թ․ օգոստոսի 17). «Biden signs inflation act, hands pen to Manchin». Reuters. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  420. ↑ Walters, Joanna; Helmore, Edward (2022 թ․ հուլիսի 31). «Joe Manchin hails expansive bill he finally agrees to as 'great for America'». The Guardian. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  421. ↑ Greve, Joan E. (2022 թ․ օգոստոսի 7). «Senate passes $739bn healthcare and climate bill after months of wrangling». The Guardian. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  422. ↑ 422,0 422,1 E Greve, Joan (2022 թ․ օգոստոսի 12). «US House passes Democrats' landmark healthcare and climate bill». The Guardian. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  423. ↑ Pitas, Costas (2022 թ․ օգոստոսի 13). «Biden to sign $430 billion climate and tax bill into law next week». Reuters. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  424. ↑ Shabad, Rebecca; Egan, Lauren (2022 թ․ օգոստոսի 16). «Biden signs major climate, health care and tax bill into law». NBC News. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 16-ին.
  425. ↑ Natter, Ari; A Dlouhy, Jennifer; Krukowska, Ewa (2021 թ․ սեպտեմբերի 14). «U.S. and EU Vow Steep Methane Cuts Ahead of Climate Summit». Bloomberg. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  426. ↑ «China Briefing, 16 September 2021: Xi and Biden discuss climate; Johnson's 'last-ditch' talks with Xi; Advice for China's carbon goals». Carbon Brief. 2021 թ․ սեպտեմբերի 16. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  427. ↑ Murphy, Katharine (2021 թ․ սեպտեմբերի 14). «Climate change will be on agenda when Scott Morrison meets Joe Biden in the US». The Guardian. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  428. ↑ Mason, Jeff (2021 թ․ սեպտեմբերի 16). «Biden will convene Major Economies Forum on Friday to press for climate action». Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  429. ↑ «President Biden to Host Leader-Level Meeting of the Major Economies Forum on Energy and Climate». White House. 2021 թ․ սեպտեմբերի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  430. ↑ Volcovici, Valerie (2021 թ․ սեպտեմբերի 21). «Biden pledges to double U.S. climate change aid; some activists unimpressed». Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 29-ին.
  431. ↑ «COP26: Cautious welcome for unexpected US-China climate agreement». Reuters. 2021 թ․ նոյեմբերի 11. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
  432. ↑ «FACT SHEET: President Biden Announces New Actions to Protect Workers and Communities from Extreme Heat». The White House. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  433. ↑ Sprunt, Barbara (2023 թ․ հուլիսի 27). «Biden rolled out some new measures to respond to extreme heat as temperatures soar». NPR. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 15-ին.
  434. ↑ Wingrove, Josh; Sink, Justin (2022 թ․ հուլիսի 21). «Biden Tests Positive for Covid, Has Mild Symptoms, White House Says». Bloomberg News. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 21-ին.
  435. ↑ Shear, Michael (2022 թ․ հուլիսի 21). «Biden, 79, is experiencing fatigue, a runny nose and a dry cough after testing positive». The New York Times. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 21-ին.
  436. ↑ Liptak, Kevin; Klein, Betsy; Sullivan, Kate (2022 թ․ հուլիսի 27). «Biden 'feeling great' and back to work in person after testing negative for Covid-19». CNN. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 30-ին.
  437. ↑ Liptak, Kevin (2022 թ․ հուլիսի 30). «President Joe Biden tests positive for Covid-19 again». CNN. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 30-ին.
  438. ↑ Fossum, Sam; Vasquez, Maegan (2022 թ․ ապրիլի 6). «Biden signs US Postal Service reform bill into law». CNN. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  439. ↑ Snow, Anita (2022 թ․ հուլիսի 28). «US to fill border wall gaps at open area near Yuma, Arizona». Associated Press. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 4-ին.
  440. ↑ Alvarez, Priscilla; Sullivan, Kate (2022 թ․ հուլիսի 29). «Biden administration to close border wall gaps in Arizona». CNN. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  441. ↑ «Statement of Administration Policy» (PDF). White House. 2022 թ․ հունիսի 23. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  442. ↑ «Bipartisan Safer Communities Act Section-By-Section» (PDF). Politico. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  443. ↑ DeBonis, Mike; Caldwell, Leigh Ann (2022 թ․ հունիսի 21). «Senate votes to advance bipartisan gun deal, breaking 30-year logjam». The Washington Post. ISSN 0190-8286. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 22-ին.
  444. ↑ Foran, Clare; Wilson, Kristin; Grayer, Annie (2022 թ․ հունիսի 25). «Biden will sign first major federal gun safety legislation in decades on Saturday, White House says». CNN. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  445. ↑ Weissert, Will (2022 թ․ հունիսի 25). «Biden signs landmark gun measure, says 'lives will be saved'». Associated Press. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  446. ↑ Shabad, Rebecca; Egan, Lauren (2022 թ․ օգոստոսի 10). «Biden signs bill to expand benefits for veterans exposed to toxic burn pits». CNBC. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  447. ↑ Dean, Jessica; Zaslav, Ali (2022 թ․ օգոստոսի 3). «Senate passes long-sought bill to help veterans affected by burn pits». CNN. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  448. ↑ O'Connell, Oliver (2022 թ․ օգոստոսի 10). «Jon Stewart receives standing ovation at PACT Act signing as Biden tells him: 'We owe you big'». The Independent. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  449. ↑ Shepardson, David; Mason, Jeff (2022 թ․ օգոստոսի 10). «Biden signs bill to boost U.S. chips, compete with China». Reuters. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  450. ↑ Johnson, Lamar (2022 թ․ օգոստոսի 9). «Biden ends slog on semiconductor bill with signature». Politico. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 9-ին.
  451. ↑ Daniels, Eugene; Fertig, Natalie (2022 թ․ հոկտեմբերի 6). «Biden pardons marijuana offenses, calls for review of federal law». Politico. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  452. ↑ Shear, Michael D. (2022 թ․ դեկտեմբերի 13). «Biden Signs Bill to Protect Same-Sex Marriage Rights». The New York Times. ISSN 0362-4331. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  453. ↑ O'Keefe, Ed; Cook, Sara (2022 թ․ սեպտեմբերի 2). «Biden delivers prime-time speech on the "battle for the soul of the nation" in Philadelphia». CBS News. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
  454. ↑ Weisman, Jonathan (2022 թ․ սեպտեմբերի 2). «Four takeaways from President Biden's speech in Philadelphia». Chicago Tribune. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
  455. ↑ Naughtie, Andrew (2022 թ․ սեպտեմբերի 5). «Jan 6 committee members back Biden remarks on Trump 'fascism' after rally guest defends neo-Nazi rioter: Joe Biden's warnings of creeping fascism on the pro-Trump right have fired up ex-president's followers and dissenters alike». The Independent. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
  456. ↑ Hounshell, Blake (2022 թ․ նոյեմբերի 9). «Five Takeaways From a Red Wave That Didn't Reach the Shore». The New York Times. ISSN 0362-4331. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 9-ին.
  457. ↑ Knowles, Hannah; Scherer, Michael (2022 թ․ նոյեմբերի 9). «Democrats show strength, leaving fight for control of Congress unresolved». The Washington Post. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 9-ին.
  458. ↑ McGraw, Meridith (2022 թ․ նոյեմբերի 9). «Trump's biggest midterm bets don't pay out». Politico. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 9-ին.
  459. ↑ Breuninger, Kevin (2022 թ․ նոյեմբերի 16). «Republicans take control of the House, NBC News projects». CNBC. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  460. ↑ «2022 Election: Live Analysis and Results». FiveThirtyEight. 2022 թ․ նոյեմբերի 8. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 9-ին.
  461. ↑ Enten, Harry (2022 թ․ նոյեմբերի 13). «How Joe Biden and the Democratic Party defied midterm history». CNN. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
  462. ↑ Gambino, Lauren (2022 թ․ նոյեմբերի 20). «'You did it!': Biden basks in midterms afterglow after beating expectations». The Guardian. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
  463. ↑ Baker, Peter (2022 թ․ նոյեմբերի 9). «Biden Celebrates Beating the Odds, but He Faces a New Challenge». The New York Times. ISSN 0362-4331. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
  464. ↑ Mattingly, Phil; Perez, Evan; Vazquez, Maegan; Liptak, Kevin; Collins, Kaitlan (2023 թ․ հունվարի 11). «Biden's legal team found another batch of classified documents in search of second location». CNN. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 12-ին.
  465. ↑ 465,0 465,1 465,2 Baker, Peter; Savage, Charlie; Thrush, Glenn; Goldman, Adam (2023 թ․ հունվարի 10). «Biden Lawyers Found Classified Material at His Former Office». The New York Times. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 12-ին.
  466. ↑ Shpigel, Ben (2023 թ․ հունվարի 12). «Timeline of the Biden Documents Case: What We Know So Far». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 14-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 14-ին.
  467. ↑ Chowdhury, Maureen; Hammond, Elise; Meyer, Matt; Sangal, Aditi (2023 թ․ հունվարի 12). «Garland lays out timeline of investigation into Biden classified documents so far». CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հունվարի 13-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 12-ին.
  468. ↑ Savage, Charlie (2023 թ․ հունվարի 12). «Second Set of Classified Documents Were Found at Biden's Wilmington Home, White House Says». The New York Times. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 12-ին.
  469. ↑ Miller, Zeke (2023 թ․ հունվարի 10). «DOJ reviewing potentially classified docs at Biden center». Associated Press. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 25-ին.
  470. ↑ Johnson, Carrie (2023 թ․ հունվարի 12). «A special counsel will probe government documents at Biden's home and private office». NPR. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 12-ին.
  471. ↑ Shear, Michael D.; Rogers, Katie (2023 թ․ հունվարի 22). «Investigators Seize More Classified Documents From Biden's Home». The New York Times. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 22-ին.
  472. ↑ Mangan, Dan (2023 թ․ փետրվարի 1). «FBI found no classified documents in search of Biden home in Rehoboth, lawyer says». CNBC. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 16-ին.
  473. ↑ Haltiwanger, John (2021 թ․ հունիսի 3). «Biden's first trip abroad will be a whirlwind of major meetings with key allies and top rivals». Business Insider. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 19-ին.
  474. ↑ Madhani, Aamer; Lemire, Jonathan (2021 թ․ սեպտեմբերի 16). «Biden announces Indo-Pacific alliance with UK, Australia». Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  475. ↑ Kiely, Eugene; Farley, Robert (2021 թ․ օգոստոսի 17). «Timeline of U.S. Withdrawal from Afghanistan». FactCheck.org. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 4-ին.
  476. ↑ Liptak, Kevin; Zeleny, Jeff; Collins, Kaitlan; Hansler, Jennifer; Vazquez, Maegan (2021 թ․ օգոստոսի 16). «Biden admits Afghanistan's collapse 'did unfold more quickly than we had anticipated'». CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 30-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  477. ↑ Merchant, Nomaan; Miller, Zeke (2021 թ․ օգոստոսի 19). «Misread warnings helped lead to chaotic Afghan evacuation». Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 29-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  478. ↑ 478,0 478,1 «Biden defends 'messy' US pullout from Afghanistan». BBC News. 2021 թ․ օգոստոսի 17. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  479. ↑ Prakash, Nidhi (2021 թ․ օգոստոսի 16). «Joe Biden Blamed Afghan Leaders For Giving Up As The Taliban Took Control». Buzzfeed News. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  480. ↑ Edmondson, Catie (2021 թ․ օգոստոսի 16). «Lawmakers Unite in Bipartisan Fury Over Afghanistan Withdrawal». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 1-ին.
  481. ↑ Seligman, Lara (2021 թ․ սեպտեմբերի 28). «Top generals contradict Biden, say they urged him not to withdraw from Afghanistan». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 1-ին.
  482. ↑ Zanona, Melanie; Fox, Lauren (2021 թ․ օգոստոսի 20). «House Republicans vow to probe Biden's Afghanistan exit if they win in 2022». CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 1-ին.
  483. ↑ Cadelago, Christopher; Korecki, Natasha; Barrón-López, Laura (2021 թ․ օգոստոսի 18). «Biden scrambles to tamp down panic over Afghanistan». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 26-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 1-ին.
  484. ↑ 484,0 484,1 Watson, Kathryn (2021 թ․ օգոստոսի 16). «Biden says "buck stops with me" and defends Afghanistan withdrawal». CBS News. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  485. ↑ Blake, Aaron (2021 թ․ օգոստոսի 16). «Biden says the 'buck stops with me' — while pinning blame on Trump and many Afghans». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  486. ↑ Collins, Michael; Brook, Tom Vanden; Shesgreen, Deirdre (2021 թ․ օգոստոսի 28). «Biden said US would 'hunt' down Kabul airport attackers. A day later, a drone strike killed two ISIS-K targets». USA Today. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 30-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 29-ին.
  487. ↑ Stewart, Phil; Ali, Idrees (2021 թ․ սեպտեմբերի 19). «U.S. says Kabul drone strike killed 10 civilians, including children, in 'tragic mistake'». Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 19-ին.
  488. ↑ Madhani, Aamer; Freking, Kevin (2021 թ․ սեպտեմբերի 1). «Biden defends departure from 'forever war,' praises airlift». Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
  489. ↑ Gore, D'Angelo; Farley, Robert; Robertson, Lori (2021 թ․ սեպտեմբերի 2). «How Many Americans and Allies Are Left in Afghanistan?». Factcheck.org. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
  490. ↑ Shear, Michael D.; Kanno-Youngs, Zolan; Rogers, Katie (2022 թ․ փետրվարի 28). «10 Consequential Days: How Biden Navigated War, Covid and the Supreme Court». The New York Times. ISSN 0362-4331. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 21-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 17-ին.
  491. ↑ Parker, Ashley; Harris, Shane; Birnbaum, Michael; Hudson, John (2022 թ․ փետրվարի 25). «13 days: Inside Biden's last-ditch attempts to stop Putin in Ukraine». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 16-ին.
  492. ↑ Mason, Jeff; Bose, Nandita (2022 թ․ մարտի 16). «Biden calls Putin a 'war criminal,' sending more weapons to Ukraine». Reuters. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 19-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 18-ին.
  493. ↑ Smolar, Piotr (2022 թ․ ապրիլի 29). «War in Ukraine: U.S. dramatically upgrades its aid package to Kyiv». Le Monde. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 10-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 18-ին.
  494. ↑ Fram, Alan (2022 թ․ մայիսի 11). «House approves $40B in Ukraine aid, beefing up Biden request». Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 11-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 18-ին.
  495. ↑ «Biden blames 'Putin's invasion of Ukraine' for rising gas, food prices globally». Hindustan Times. 2022 թ․ ապրիլի 2. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 16-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 18-ին.
  496. ↑ «Ukraine war: Hungry Africans are victims of the conflict, Macky Sall tells Vladimir Putin». BBC News. 2022 թ․ հունիսի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 11-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 18-ին.
  497. ↑ Harding, Luke (2023 թ․ փետրվարի 20). «'This is a part of history': Kyiv citizens delighted by Joe Biden's surprise visit». The Guardian. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 20-ին.
  498. ↑ Child, David. «Putin's war plans 'plain wrong', Biden says in Ukraine». Al Jazeera. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 20-ին.
  499. ↑ «U.S. alerted Russia to Biden's Ukraine visit for "deconfliction purposes," White House says». CBS News. 2023 թ․ փետրվարի 20. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 20-ին.
  500. ↑ Jennings, Ralph (2022 թ․ հուլիսի 13). «US Beefs Up South Pacific Aid, Diplomacy as China Spreads Its Influence». Voice of America. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 18-ին.
  501. ↑ Needham, Kirsty (2022 թ․ մայիսի 24). «In meeting with Biden, Australia's Albanese recalls colourful first trip to U.S.». Reuters. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 18-ին.
  502. ↑ Liu, Zongyuan Zoe (2022 թ․ մայիսի 4). «What the China-Solomon Islands Pact Means for the U.S. and South Pacific». Council on Foreign Relations. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 18-ին.
  503. ↑ John, Ruwitch. «Biden, again, says U.S. would help Taiwan if China attacks». NPR. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 29-ին.
  504. ↑ 504,0 504,1 Kine, Phelim (2022 թ․ սեպտեմբերի 19). «Biden leaves no doubt: 'Strategic ambiguity' toward Taiwan is dead». Politico. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 29-ին.
  505. ↑ «A bristling China says Biden remarks on Taiwan "severely violate" U.S. policy». www.cbsnews.com. 2022 թ․ սեպտեմբերի 19. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 29-ին.
  506. ↑ «Analysis | Biden's most hawkish comments on Taiwan yet». Washington Post. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 28-ին.
  507. ↑ 507,0 507,1 Taylor, Adam. «Analysis | Three theories on Biden's repeated Taiwan gaffes». Washington Post. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 29-ին.
  508. ↑ Lutz, Eric (2022 թ․ սեպտեմբերի 19). «Joe Biden Keeps Being More Hawkish on Taiwan Than His Administration Wants to Be». Vanity Fair. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 29-ին.
  509. ↑ Bade, Gavin (2022 թ․ դեկտեմբերի 26). «'A sea change': Biden reverses decades of Chinese trade policy». Politico. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
  510. ↑ Baldor, Lolita C.; Copp, Tara (2023 թ․ փետրվարի 4). «China balloon: Many questions about suspected spy in the sky». Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 9-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 9-ին.
  511. ↑ Garamone, Jim (2023 թ․ փետրվարի 4). «F-22 Safely Shoots Down Chinese Spy Balloon Off South Carolina Coast». United States Department of Defense. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 11-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 12-ին. «A U.S. Air Force fighter safely shot down a Chinese high-altitude surveillance balloon today, Secretary of Defense Lloyd J. Austin III said in a written statement.»
  512. ↑ Youssef, Nancy A. (2023 թ․ հունիսի 29). «Chinese Balloon Used American Tech to Spy on Americans». The Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 30-ին. «With a propeller, the craft could maneuver and loiter over a site for long periods»
  513. ↑ «US-China tensions: Biden calls Xi a dictator a day after Beijing talks». BBC News. 2023 թ․ հունիսի 21. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 22-ին. «I shot that balloon down with two box cars full of spy equipment in it»
  514. ↑ Hudson, John; Nakashima, Ellen; Lamothe, Dan (2023 թ․ փետրվարի 9). «U.S. declassifies balloon intelligence, calls out China for spying». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 10-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 9-ին.
  515. ↑ Lee, Matthew (2023 թ․ փետրվարի 4). «Chinese balloon soars across US; Blinken scraps Beijing trip». Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 5-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 5-ին.
  516. ↑ Pamuk, Humeyra; Ali, Idrees; Martina, Michael; Ali, Idrees (2023 թ․ փետրվարի 4). «Blinken postpones China trip over 'unacceptable' Chinese spy balloon». Reuters. Վերցված է 2023 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
  517. ↑ Cadell, Cate; Hudson, John; Abutaleb, Yasmeen. «Blinken postpones China trip as suspected spy balloon detected over U.S.». The Washington Post. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 5-ին.
  518. ↑ Hansler, Jennifer; Liptak, Kevin; Herb, Jeremy; Atwood, Kylie; Sciutto, Kylie; Liebermann, Oren (2023 թ․ փետրվարի 3). «Blinken postpones trip to Beijing after Chinese spy balloon spotted over US, officials say». CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 5-ին.
  519. ↑ «Remarks by President Biden and H.E. Moon Jae-in, President of the Republic of Korea at Press Conference». White House. 2021 թ․ մայիսի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 23-ին.
  520. ↑ Biden, Joe (2023 թ․ հոկտեմբերի 7). «Statement from President Joe Biden Condemning Terrorist Attacks in Israel». The White House. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ հոկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
  521. ↑ «The US will send a carrier strike group to the Eastern Mediterranean in support of Israel» (անգլերեն). Associated Press. 2023 թ․ հոկտեմբերի 8. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
  522. ↑ «Statement by President Joe Biden» (Press release). The White House. 2022 թ․ փետրվարի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 3-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 3-ին.
  523. ↑ Baker, Peter; Cooper, Helene; Barnes, Julian; Schmitt, Eric (2022 թ․ օգոստոսի 1). «U.S. Drone Strike Kills Ayman al-Zawahri, Top Qaeda Leader». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ օգոստոսի 1-ին. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  524. ↑ Baker, Peter (2022 թ․ հոկտեմբերի 11). «Biden Vows 'Consequences' for Saudi Arabia After Oil Production Cut». The New York Times.
  525. ↑ «Joe Biden warns of 'consequences' for Saudi Arabia after oil production cuts». Financial Times. 2022 թ․ հոկտեմբերի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
  526. ↑ Vasquez, Laura (2023 թ․ օգոստոսի 1). «Boluarte recibe respaldo de Biden pese a que congresistas denunciaron vulneración de derechos en protestas». La República (իսպաներեն). Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 2-ին.
  527. ↑ Paucar, Luis (2023 թ․ օգոստոսի 2). «Joe Biden ratifica respaldo a Dina Boluarte: "Espero con interés continuar nuestra colaboración"». infobae (եվրոպական իսպաներեն). Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 2-ին.
  528. ↑ Mascaro, Lisa; Farnoush, Amiri (2023 թ․ սեպտեմբերի 12). «Speaker McCarthy directs the House to open an impeachment inquiry into President Biden». Associated Press. Վերցված է 2023 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  529. ↑ Zanona, Melania; Tablot, Haley; Fox, Lauren; Grayer, Annie (2023 թ․ սեպտեմբերի 12). «McCarthy calls for formal impeachment inquiry into Biden amid pressure from conservatives». CNN. Վերցված է 2023 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
  530. ↑ Cortellessa, Eric (2023 թ․ սեպտեմբերի 8). «McCarthy Lacks the Votes For an Impeachment Inquiry. Trump's Allies Have a Plan to Get Them». Time.
  531. ↑ Griffing, Alex (2023 թ․ սեպտեմբերի 12). «'He Doesn't Have Enough Votes': CNN's Manu Raju Explains Why McCarthy Backtracked on Impeachment Vote». Mediaite.
  532. ↑ Broadwater, Luke (2023 թ․ մայիսի 10). «House Republican Report Finds No Evidence of Wrongdoing by President Biden». The New York Times.
  533. ↑ Demirjian, Karoun (2023 թ․ հուլիսի 4). «Republicans Are Divided on Impeaching Biden as Panel Begins New Inquiry». The New York Times.
  534. ↑ Perry Stein; Devlin Barrett; Matt Viser (2023 թ․ օգոստոսի 17). «How a fight over immunity unraveled Hunter Biden's plea deal». The Washington Post.
  535. ↑ Otten, Tori (2023 թ․ սեպտեմբերի 12). «McCarthy Plans Biden Impeachment Inquiry—With No Evidence and Not Enough Votes». The New Republic.
  536. ↑ Martin, Jonathan (2022 թ․ դեկտեմբերի 13). «Why the 2024 Race Is Eerily Quiet». Politico. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 26-ին.
  537. ↑ Cordes, Nancy; O'Keefe, Ed; Gomez, Fin (2023 թ․ հունվարի 19). «Biden likely to announce 2024 reelection bid not long after State of the Union address». CBS. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 26-ին.
  538. ↑ 538,0 538,1 Miller, Zeke (2023 թ․ ապրիլի 25). «Biden announces 2024 reelection bid: 'Let's finish this job'». Associated Press. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 25-ին.
  539. ↑ 539,0 539,1 Jones, Jeffrey M. (2023 թ․ ապրիլի 27). «Biden Begins Reelection Bid at Low Point in His Presidency». Gallup Inc. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 26-ին.
  540. ↑ «Bidenomics: President Biden and Congressional Democrats' Plan to Grow the Economy from the Bottom Up and Middle Out, Not the Top Down, Is Delivering for the American People» (PDF). Whitehouse.gov. 2023 թ․ հունիսի 22. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 28-ին.
  541. ↑ Marquez, Alexandra; Bowman, Bridget; Kamisar, Ben (2023 թ․ հուլիսի 20). «Eyes on 2024: Bidenomics back on the campaign trail». NBC News. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 26-ին.
  542. ↑ Kruzel, John (2019 թ․ մայիսի 6). «Joe Biden claims he was a staunch liberal in the Senate. He wasn't». PolitiFact. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 6-ին.
  543. ↑ Lamport, Mark (2022). The Rowman & Littlefield Handbook of Contemporary Christianity in the United States. Rowman & Littlefield Publishers. էջ 113. ISBN 9781538138816.
  544. ↑ Rocca, Francis X. (2021 թ․ փետրվարի 5). «Can Catholic Social Teaching Unite a Divided America?». The Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. Վերցված է 2023 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
  545. ↑ O'Dowd, Niall (2021 թ․ ապրիլի 30). «Joe Biden's Catholic social teaching central to his presidency». IrishCentral. Վերցված է 2023 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
  546. ↑ Bacon, Perry Jr. (2020 թ․ մայիսի 21). «The Pandemic Has Pushed Biden To The Left. How Far Will He Go?». FiveThirtyEight. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 21-ին.
  547. ↑ Issenberg, Sasha (2022 թ․ մայիսի 6). «How Same-Sex Marriage Shaped Joe Biden». Politico. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 6-ին.
  548. ↑ Zeballos-Roig, Joseph (2020 թ․ սեպտեմբերի 11). «Joe Biden pledges to roll back Trump's corporate tax cuts on 'day one,' saying it won't hurt businesses' ability to hire». Business Insider. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 22-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
  549. ↑ Henney, Megan (2020 թ․ հունիսի 30). «Biden pledges to roll back Trump's tax cuts: 'A lot of you may not like that'». Fox Business. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 12-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
  550. ↑ Michel, Adam N. (2023 թ․ մարտի 9). «The 8 Biggest Tax Increases in Biden's Budget». Cato Institute. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 13-ին.
  551. ↑ «Final Senate Vote on NAFTA». Public Citizen. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունիսի 8-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  552. ↑ Lillis, Mike (2016 թ․ հունվարի 28). «Biden coaxes Dems on Obama trade deal». The Hill. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  553. ↑ 553,0 553,1 Diamond, Dan (2019 թ․ հուլիսի 15). «Biden unveils health care plan: Affordable Care Act 2.0». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  554. ↑ Barrow, Bill (2019 թ․ հուլիսի 15). «Biden aggressively defends the Affordable Care Act». PBS. Associated Press. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  555. ↑ Scott, Dylan (2020 թ․ օգոստոսի 20). «Joe Biden has a chance to finish the work of Obamacare». Vox. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 5-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 27-ին.
  556. ↑ «On Passage of the Bill (H.R.3396)». 104th United States Congress – 2nd Session. Senate.gov. 1996 թ․ սեպտեմբերի 10. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 13-ին.
  557. ↑ «On the Cloture Motion (Motion to Invoke Cloture on the Motion to Proceed to the Consideration of S. J. Res. 1)». 109th United States Congress – 2nd Session. Senate.gov. 2006 թ․ հունիսի 7. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 13-ին.
  558. ↑ Nagourney, Adam; Kaplan, Thomas (2020 թ․ հունիսի 21). «Behind Joe Biden's Evolution on L.G.B.T.Q. Rights». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  559. ↑ «May 6: Joe Biden, Kelly Ayotte, Diane Swonk, Tom Brokaw, Chuck Todd». NBC News. 2012 թ․ մայիսի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 5-ին.
  560. ↑ Kranish, Michael (2020 թ․ հունիսի 9). «Joe Biden let police groups write his crime bill. Now, his agenda has changed». The Washington Post. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 12-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
  561. ↑ McDermott, Nathan; Steck, Em (2020 թ․ հունիսի 10). «Biden repeatedly pushed bill in Senate that critics said would have made investigating police officers for misconduct more difficult». CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 16-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
  562. ↑ Steineker, Whitt (2020 թ․ դեկտեմբերի 28). «President-Elect Joe Biden and the Future of Cannabis Policy in America». Cannabis News Industry Alert: Client Alert. Bradley Arant Boult Cummings. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 17-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  563. ↑ Maitland, Leslie (1982 թ․ հոկտեմբերի 9). «U.S. Plans A New Drive On Narcotics». The New York Times. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  564. ↑ «Democratic Response to Drug Policy Address». C-SPAN.org. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 13-ին.
  565. ↑ «A look at the environmental record of Joe Biden, Barack Obama's running mate». Grist. 2008 թ․ հունվարի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ մայիսի 26-ին. Վերցված է 2008 թ․ մայիսի 4-ին.
  566. ↑ «Presidential Candidates views on ANWR, The Democrats». Arctic National Wildlife Refuge. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 7-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  567. ↑ Carr, Bob (2020 թ․ սեպտեմբերի 2). «Joe Biden's bold climate policies would leave Australia behind». The Guardian. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
  568. ↑ Moore, Elena (2020 թ․ հոկտեմբերի 16). «Trump's And Biden's Plans For The Environment». NPR. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
  569. ↑ «Environmental Justice». The White House. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 14-ին.
  570. ↑ Joselow, Maxine (2023 թ․ մայիսի 11). «Biden announces new fund to help low-income housing get climate upgrades». Washington Post. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 14-ին.
  571. ↑ Higgins, Marisa (2023 թ․ մայիսի 12). «Biden Administration Allocates $830 Million in Energy-Efficient Low-Income Housing». Environmental + Energy leader. Արխիվացված է օրիգինալից 2023-06-22-ին. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 14-ին.
  572. ↑ Biden, Joseph R. Jr. (2020 թ․ հունվարի 23). «Why America Must Lead Again». Foreign Affairs. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 29-ին.
  573. ↑ «Remarks by President Biden on America's Place in the World». The White House. 2021 թ․ փետրվարի 4. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 6-ին.
  574. ↑ Edward, Wong; Crawley, Michael; Swanson, Ana (2020 թ․ սեպտեմբերի 6). «Joe Biden's China Journey». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 12-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
  575. ↑ Martin, Peter; Mohsin, Saleha; Wadhams, Nick; Leonard, Jenny (2021 թ․ փետրվարի 11). «President Biden Raises Human Rights and Trade Concerns in First Call With China's Xi». Time. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 8-ին.
  576. ↑ «Foreign Policy, Joseph R. Biden Jr». The New York Times. 2020 թ․ փետրվարի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  577. ↑ Baker, Peter (2015 թ․ հոկտեմբերի 9). «A Biden Run Would Expose Foreign Policy Differences With Hillary Clinton». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  578. ↑ Wehner, Peter (2008 թ․ սեպտեմբերի 4). «Biden Was Wrong On the Cold War». The Wall Street Journal. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  579. ↑ Farley, Robert (September 10, 2019). «Biden's Record on Iraq War». FactCheck.org. Annenberg Public Policy Center. Արխիվացված օրիգինալից January 7, 2021-ին. Վերցված է January 24, 2021-ին.
  580. ↑ «Where does Joe Biden stand on anti-Semitism, Israel and other issues that matter to Jewish voters in 2020?». Jewish Telegraphic Agency. December 12, 2019. Արխիվացված օրիգինալից January 11, 2021-ին. Վերցված է August 26, 2021-ին.
  581. ↑ Landay, Jonathan; Mohammed, Arshad (2020 թ․ նոյեմբերի 25). «Biden urged to extend U.S.-Russia arms treaty for full 5 years without conditions». Reuters. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  582. ↑ Pifer, Steven (2020 թ․ դեկտեմբերի 1). «Reviving nuclear arms control under Biden». Brookings Institution. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 24-ին.
  583. ↑ Liptak, Kevin (2021 թ․ ապրիլի 24). «Biden officially recognizes the massacre of Armenians in World War I as a genocide». CNN. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 25-ին.
  584. ↑ Borger, Julian; Chulov, Martin (2021 թ․ ապրիլի 24). «Biden becomes first US president to recognise Armenian genocide». The Observer. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 27-ին.
  585. ↑ Blake, Aaron (2021 թ․ ապրիլի 24). «Analysis | Biden goes where his predecessors wouldn't in recognizing Armenian genocide». Washington Post. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 27-ին.
  586. ↑ Lerer, Lisa (2019 թ․ մարտի 29). «When Joe Biden Voted to Let States Overturn Roe v. Wade». The New York Times. ISSN 0362-4331. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 8-ին.
  587. ↑ Siders, Dave (2019 թ․ հունիսի 22). «Biden calls for enshrining Roe v. Wade in federal law». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 19-ին.
  588. ↑ Leonhardt, David (2023 թ․ ապրիլի 6). «The Power and Limits of Abortion Politics». The New York Times. ISSN 0362-4331. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 7-ին. «After the Supreme Court overturned Roe last June and allowed states to ban abortion, more than a dozen quickly imposed tight restrictions. Today, abortion is largely illegal in most of red America, even though polls suggest many voters in these states support at least some access.»
  589. ↑ Panetta, Grace (2023 թ․ փետրվարի 8). «Biden calls out abortion by name and skewers 'extreme' bans in State of the Union address». The 19th. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 10-ին.
  590. ↑ Kinery, Emma (2022 թ․ սեպտեմբերի 23). «Biden promises to codify Roe if two more Democrats are elected to the Senate». CNBC. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 13-ին.
  591. ↑ Hutzler, Alexandra (2022 թ․ հուլիսի 15). «House passes bills to codify Roe, protect interstate travel for abortion». ABC News. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 13-ին.
  592. ↑ Wallsten, Peter (2008 թ․ օգոստոսի 24). «Demographics part of calculation: Biden adds experience, yes, but he could also help with Catholics, blue-collar whites and women». Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 15-ին. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  593. ↑ Broder, John M. (2008 թ․ սեպտեմբերի 13). «Biden Releases Tax Returns, in Part to Pressure Rivals». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  594. ↑ Mooney, Alexander (2008 թ․ սեպտեմբերի 12). «Biden tax returns revealed». CNN. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  595. ↑ Montopoli, Brian (2009 թ․ նոյեմբերի 6). «237 Millionaires in Congress». CBS News. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 18-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  596. ↑ Borden, Taylor (2020 թ․ հունվարի 7). «President-elect Joe Biden just turned 78. Here's how he went from 'Middle-Class Joe' to millionaire». Business Insider. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 19-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  597. ↑ Tindera, Michela (2019 թ․ օգոստոսի 28). «Here's How Much 2020 Presidential Candidate Joe Biden Is Worth». Forbes. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 19-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 24-ին.
  598. ↑ Baldoni, John (2020 թ․ օգոստոսի 20). «How Empathy Defines Joe Biden». Forbes. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 18-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 17-ին.
  599. ↑ Nagle, Molly (2020 թ․ դեկտեմբերի 19). «Nearly 50 years after death of wife and daughter, empathy remains at Joe Biden's core». ABC News. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ մարտի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 17-ին.
  600. ↑ Glueck, Katie; Flegenheimer, Matt (2020 թ․ հունիսի 11). «Joe Biden, Emissary of Grief». The New York Times. ISSN 0362-4331. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 17-ին.
  601. ↑ «Transcripts». The Situation Room. CNN. 2006 թ․ հունվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ հուլիսի 19-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
  602. ↑ Smith, Ben (2008 թ․ դեկտեմբերի 2). «Biden, enemy of the prepared remarks». Politico. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  603. ↑ Tapper, Jake (2007 թ․ հունվարի 31). «A Biden Problem: Foot in Mouth». ABC News. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 27-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
  604. ↑ Halperin, Mark (2008 թ․ օգոստոսի 23). «Halperin on Biden: Pros and Cons». Time. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 21-ին.
  605. ↑ Bhagat, Mallika (2022 թ․ հոկտեմբերի 10). «Watch: Joe Biden's latest gaffe- a rocky start and a counting problem». Hindustan Times. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 23-ին. «'Let me start off with two words: Made in America'»
  606. ↑ O'Neil, Luke (2019 թ․ ապրիլի 25). «'I am a gaffe machine': a history of Joe Biden's biggest blunders». The Guardian. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 26-ին.
  607. ↑ Broder, John M. (2008 թ․ սեպտեմբերի 11). «Hanging On to Biden's Every Word: Biden living up to his gaffe-prone reputation». The New York Times. ISSN 0362-4331. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 13-ին. «But, boy, does he say some curious things. A day on the campaign trail without a cringe-inducing gaffe is a rare blessing. He has not been too blessed lately.... a human verbal wrecking crew.»
  608. ↑ Siegel, Dr. Marc. «Should the nation be concerned about Biden's cognitive abilities?». The Hill.
  609. ↑ Stolberg, Sheryl Gay (2022 թ․ նոյեմբերի 19). «President Biden Is Turning 80. Experts Say Age Is More Than a Number». The New York Times. ISSN 0362-4331. Վերցված է 2023 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  610. ↑ «How Joe Biden's campaign hopes to overcome his age problem». BBC News. 2023 թ․ ապրիլի 25. Վերցված է 2023 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  611. ↑ «Joe Biden: 'Why the hell would I take a cognitive test?'». BBC News. Վերցված է 2023 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  612. ↑ 612,0 612,1 Osnos, Evan (2014 թ․ հուլիսի 20). «The Evolution of Joe Biden». The New Yorker. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
  613. ↑ 613,0 613,1 Shear, Michael D.; Qiu, Linda (2022 թ․ հոկտեմբերի 10). «Biden, Storyteller in Chief, Spins Yarns That Often Unravel». The New York Times. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
  614. ↑ Jones, Jeffrey M. (2021 թ․ դեկտեմբերի 21). «Joe Biden's Job Approval Rating Steady in December». Gallup, Inc. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 23-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 2-ին.
  615. ↑ Frostenson, Sarah (2021 թ․ հոկտեմբերի 12). «Why Has Biden's Approval Rating Gotten So Low So Quickly?». FiveThirtyEight. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 1-ին.
  616. ↑ Graham, David A. (2021 թ․ նոյեմբերի 19). «Six Theories of Joe Biden's Crumbling Popularity». The Atlantic. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 12-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 18-ին.
  617. ↑ Rupar, Aaron (2021 թ․ սեպտեմբերի 20). «Why Biden's approval numbers have sagged, explained by an expert». Vox. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 1-ին.
  618. ↑ Montanaro, Domenico (2021 թ․ սեպտեմբերի 2). «Biden's Approval Rating Hits A New Low After The Afghanistan Withdrawal». NPR. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ փետրվարի 1-ին.
  619. ↑ 619,0 619,1 619,2 «Presidential Job Approval Center». Gallup, Inc. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 31-ին.
  620. ↑ Jones, Jeffrey M. (2021 թ․ փետրվարի 4). «Biden Begins Term With 57% Job Approval». Gallup, Inc. Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 18-ին.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պաշտոնական

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այլ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վաղ կարիերա


Նախագահության տարիներ
Նշանակումներ
Օրենսդրություն
2021
2022
2023
Քաղաքականություններ
Ժամանակացույց
Ընտրություններ
ԱՄՆ Սենատի
Փոխնախագահական
Նախագահական
Ընտանիք
Գրվածքներ
Ելույթներ
Մեդիա
Մրցանակներ
Փոխկապակցված
1927–1950
1951–1975
1976–2000
2001–ներկա
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջո Բայդեն» հոդվածին։
Ֆեյսբուք (անգլ.) · X (անգլ.)
Ֆոտո, վիդեո և աուդիո
Apple Music · Deezer · Flickr · Ինստագրամ (անգլ.) · Ինստագրամ (անգլ.) · Ինստագրամ (անգլ.) · Last.fm · Spotify · ՏիկՏոկ · ՅուԹյուբ (անգլ.)
Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ջո_Բայդեն&oldid=10145183» էջից