Բալի
Կղզե նահանգ | |||||
---|---|---|---|---|---|
Բալի | |||||
Bali | |||||
| |||||
Երկիր | ![]() | ||||
Համայնք | Բալի[1][2] | ||||
Մակերես | 5,780.06 կմ2 կմ² | ||||
ԲԾՄ | 3031 մետր | ||||
Խոսվող լեզուներ | ինդոնեզերեն (պաշտոնական), բալիերեն, անգլերեն | ||||
Բնակչություն | 4 225 384 մարդ (2014) | ||||
Ազգային կազմ | բալիիցիներ (90%), յավայցիներ (7%), բալիագացիներ (1%), մադուրեսցիներ (1%) | ||||
Կրոնական կազմ | հինդու (83.5%), մուսուլման (13.4%), քրիստոնյա (2.5%), բուդիստ (0.5%) | ||||
Ժամային գոտի | WITA? | ||||
Պաշտոնական կայք | baliprov.go.id | ||||
| |||||
Բալի, կղզի Մալայան կղզեխմբում, փոքր Զոնդյան կղզիների խմբում, Ինդոնեզիայի համանուն նահանգի կազմում։ Հարավային ափը ողողում է Հնդկական օվկիանոսը, հյուսիսայինը՝ Խաղաղ օվկիանոսի Բալի ծովը։ Արևմուտքում Ճավա կղզուց առանձնացված է համանուն նեղուցով, արևելքում Լոմբոկ կղզուց առանձնացված է Լոմբոկի նեղուցով։ Նահանգը ներառում է Բալիի կղզին և մի քանի ավելի փոքր հարևան կղզիներ, մասնավորապես Նուսա Պենիդան, Նուսա Լեմբոնգան և Նուսա Քենինգան։ Այն գտնվում է Լեսեր Սանդա կղզիների ամենաարևմտյան մասում, Ճավայի արևմուտքի և Լոմբոկի արևելքի մեջտեղում։ Մայրաքաղաքը Դենպասարն է, գտնվում է կղզու հարավային մասում։ Բնակչությունը՝ 4 225 384 մարդ (2014)։
Ըստ 2010-ի մարդահամարի Բալիի բնակչության 83,5%-ը դավանում է Բալիյան Հինդուիզմ[3], 13,4%-ը՝իսլամ, 2,5%-ը՝ քրիստոնեություն, իսկ 0,5%-ը՝ բուդդիզմ։
Բալին հայտնի զբոսաշրջային ուղղություն է և հայտնի է իր բարձր զարգացած արվեստներով, որը ներառում է ազգային պար, քանդակ, նկարչություն, կաշեգործություն, մետաղամշակում և երաժշտություն։ Բալիում ամեն տարի կազմակերպվում է Ինդոնեզիայի ֆիլմի միջազգային փառատոնը։ Սկսած 20-րդ դարի վերջերից նահանգը վերելք է ապրել զբոսաշրջությամբ։
Անտիկ Բալի
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ք.Ա. 2000 թվականից Բալին բնակեցվել է ավստրոնեզյան մարդկանցով, ովքեր ներգաղթել էին Հարավ–արևմտյան Ասիայի և Օվկիանիայի միջով Հարավ–արևմտյան Ծովային Ասիայում։ Մշակութային և լեզվական բալիիցիները սերտորեն կապված են Ինդոնեզիայի կղզեախմբի, Մալաթիայի, Ֆիլիպինների և Օվկիանիայի մարդկանց հետ։ Անտիկ Բալիում գոյություն ունեին 9 հինդու աղանդներ, այսինքն Պաստուպատա, Բհաիրավա, Սիուա Շիդանտա, Ուաիսնաուա, Բոդա, Բրահմա, Ռեսի, Սորա և Գանապատյա։ Ամեն աղանդ բացում է իր աթենական դատարանը, հատուկ աստվածությունը, որպես նրա մարդկային աստվածություն։ Արձանագրությունները 896-ից և 911-ից չի նշում թագավորը, մինչ 914,երբ նշվում էր Շրի Կեսարիվարման։ Նրանք նաև բացահայտեցին Բալիի անկախությունը հստակ բարբառը, երբ միաժամանակ կիրառվում էր բուդիզմ և սիվաիզմ։
Անկախություն Հոլանդիայից
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1946 թվականին Հոլանդիան Բալիին ընդունեց որպես Արևելյան Ինդոնեզիայի նահանգի 13 վարչական շրջաններից մեկը։ Բալին միացվեց Ինդոնեզիայի հանրապետության միացյալ նահանգներին, երբ Նիդերլանդները ճանաչեց Ինդոնեզիայի անկախությունը 1949 թ դեկտեմբերի 29ին։
Աշխարհագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բալիի կենտրոնական լեռները ներառում են 3,000 մետրը ավելի բարձրացող մի քանի լեռնագագաթներ։ Ամենաբարձրը Ագունգ լեռն է (3,031 մետր), հայտնի է որպես «մայր լեռ», որը գործող հրաբուխ է։ Լեռների շարքը կենտրոնից դեպի արևմտյան կողմ, Ագունգ լեռան հետ արևմուտքի ամենաբարձր լեռնագագաթն է։ Բալիի հրաբխային բնությունն ունի իր նպաստելի բացառիկ պտղաբերությունը և իր լեռան շարքերը ապահովում են բարձր տեղումների քանակը, այն աջակցում է բարձր արդյունավետ գյուղատնտեսությանը։ Լեռների հարավը լայն, կայուն նվազման տարածք է, որտեղ աճում է Բալիի ամենամեծ բրինձի մշակաբույսերը։ Լեռների հյուսիսային կողմի լանջերին ավելի շատ թեք է ծովից և կղզու սուրճ արտադրող հիմնական տարածքը, երկայնքի բրինձով, բանջարեղենով և խոշոր եղջերավոր անասուններով։ Ամենաերկար գետը՝ Այունգ գետը, հոսում է մոտավորապես 75 կմ։
Կղզին շրջակայված է մարջանյա ստորջրյա ժայռերով։ Ծովափերը հարավում հակված են ունենալու սպիտակ ավազ մինչ դրանք հյուսիսում և արևելքում ունեն սև ավազ։ Բալին չունի խոշոր ներքին ջրային ուղիներ, չնայած որ Հո գետը նավարկելի է փոքր մակույկ նավերի կողմից։ Սև ավազով ծովափները Պասուտի և Կլաինդուկուի արանքը լինում է զարգացած տուրիզմի համար, բայց առանձին ծովեզրյա Տահան Լոթի տաճարից, նրանք դեռ չեն օգտագործել բազմանշանակ տուրիզմի համար։
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/MountAgung.jpg/220px-MountAgung.jpg)
Ամենամեծ քաղաքը գավառաբնակ մայրաքաղաք Դենպասարն է, մոտ հարավային մասին։ Նրա բնակչությունը շուրջ 491,500 (2002 թվականի տվյալներով) է։ Բալիի երկրորդ ամենամեծ քաղաքը հին գաղութային մայրաքաղաք Սինքարայան է, որը գտնվում է հյուսիսային մասում և շուրջ 100,000 մարդկանց տուն է։ Ուրիշ կարևոր քաղաքներ ներառում են հաճախակի այցելության ծովափ Կուտան, որը գործնականորեն Դենպասարի քաղաքային տարածքի մասն է, իսկ Ուբուդը կղզու մշակութային կենտրոնն է, որը գտնվում է Դենսպարի հյուսիսում։
Կլիմա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բալիի կլիման հասարակածային մուսսոնային է․ սեզոնային սովորական չորս բաժանման փոխարեն այստեղ առկա են միայն երկուսը՝ չոր (հունիս-հոկտեմբեր) և խոնավ (նոյեմբեր-մարտ), ամենաշատ տեղումները լինում են հունվար-փետրվար ամիսներին։ Բալիի որոշ շրջանների՝ կլիմայի առումով տարբերությունը գրեթե աննկատ է։ Խոնավ սեզոնի ընթացքում տեղումները տեղային են, որպես կանոն, գիշերը և կարճատև (1-2 ժամ)՝ ամպրոպային տեղատարափերի տեսքով։ Լինելով պարզապես 8 աստիճան հասարակածի հարավում՝ Բալին ունի բոլորովին նույն կլիման տարվա ընթացքում։ Օրվա ընթացքում ջերմաստիճանը ցածրում տարբերվում է բարձրից 20-ից 33 աստիճան ցելսիուսով, չնայած որ այն կարող է լինել ավելի զով, քան լեռներում։ Արևմտյան մուսոնը տեղում է մոտավորապես հոկտեմբերից ապրիլ և այն կարող է բերել արտահայտիչ անձրև, հատկապես դեկտեմբերից մինչև մարտ։ Մուսսոնի ժամանակահատվածում, դրսում խոնավությունը համեմատաբար ցածր է և անձրև տեղալու հավանականությունը քիչ է դաշտավայրի տարածքում։
Միջավայր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/1_bali_rice_terrace_2011.jpg/220px-1_bali_rice_terrace_2011.jpg)
Ամենավատ էրոզիաները տեղի են ունեցել Լեբի ծովափում, որտեղ ամեն տարի ցամաքից 7 մետր վերև կորեցվում է։ Տասնամյակ առաջ, այս ծովափը օգտագործվել է սուրբ ուխտագնացությունների համար ավելի քան 10,000 մարդկանցով, բայց նրանք հիմա հեռացել են դեպի Մասկետի ծովափ։ Որովհետև ավելի շահագործվող է տուրիստի արդյունաբերության կողմից, որը ծածկում է մեծ ցամաքային տարածքը, 400 գետերից 200-ը չորացած կղզու վրա և ուսումնասիրության հիման վրա, Բալիի հարավային մասը պետք է պակասի ջրի ցամաքային մասը 2,500 լիտր մաքուր ջրով յուրաքանչյուր վայրկյան 2015-ից։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ GEOnet Names Server — 2018.
- ↑ Ինդոնեզիայի ներքին գործերի նախարարի 2022 թվականի թիվ 050-145 հրամանագիրը
- ↑ Penduduk Menurut Wilayah dan Agama yang Dianut (2010 Census). bps.go.id