Մալաթիա

Մալաթիա
Քաղաք
	Մալաթիա
	թուրք.՝ Malatya
Երկիր	Թուրքիա
Իլչե	Մալաթիա
Քաղաքապետ	Ահմեթ Չաքըր
Մակերես	540 կմ²
ԲԾՄ	954 մ
Պաշտոնական լեզու	թուրքերեն
Բնակչություն	426․381 մարդ (2012)
Ագլոմերացիա	494,918
Ազգային կազմ	թուրքեր, քրդեր, հայեր
Ժամային գոտի	UTC+2
Հեռախոսային կոդ	+90 422
Փոստային ինդեքսներ	44xxx
Ավտոմոբիլային կոդ	44
Պաշտոնական կայք	malatya.bel.tr (թուրքերեն)
	Մալաթիա Վիքիպահեստում

Մալաթիա (թուրք.՝ Malatya; հուն․՝ Μαλάτεια, Մալատեյա;^[1] ասոր՝ ܡܠܝܛܝܢܐ‎ Malīṭīná)՝ քաղաք և շրջան Թուրքիայի Արևելյան Անատոլիա տարածաշրջանում, Մալաթիայի մարզի կենտրոն։ Բնակչությունը՝ 426,381մարդ^[2]։

Միջին բարձրությունը ծովի մակարդակից՝ 954 մետր։

Անվանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մալաթիան Փոքր Հայքի հնագույն քաղաքներից է։ Այն Մելիտա անունով հիշատակվում է խեթական Մելիդ, Միլիդա, Մելիդի անուններով, ասորեստանյան և Մելիտեիա անունով՝ ուրարտական սեպագիր արձանագրություններում։ Հայերեն անվանվել է նաև Մելետինե անունով։ Ներկայիս թուրքական պաշտոնական անունն է՝ Մալաթյա։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հեթական թագավորությունների ժամանակաշրջանում քաղաքի շրջակայքում գտնվել է Մելիդ (Արսլանթեփե) քաղաքը^[3]^[4]։ Մ.թ.ա. VI դարից մինչ 1071 թ. եղել է Փոքր Հայքի կազմում։ Մանազկերտի ճակատամարտից հետո, 1071 թ. քաղաքը զավթել են սելջուկ թուրքերը, որից հետո մտել է Կոնիայի սուլթանատի կազմ։ XVI դարում գրավվել է Օսմանյան կայսրության կողմից։ Մինչ Հայոց ցեղասպանությունը քաղաքի բնակչության հիմնական մասը կազմել են հայերը։

Պատմական Մալաթիան ժամանակակից Մալաթիայից 7–8 կմ հարավ-արևմուտք էր գտնվում։ Այն այժմ շատ քիչ թվով բնակիչներ ունի, ավերված ու ամայի է, և թուրքերի կողմից ստացել է Էսքի Մալաթիա անունը։ Ջրառատ քաղաք է, նրա տարբեր թաղերում բխում են աղբյուրներ, իսկ ավերված պարսպի տակով հոսում է Թուխմա կոչված գետակը։ Նոր և Հին Մալաթիաները բավական տուժել են 1893 թ. տեղի ունեցած աղետաբեր երկրաշարժից։

Հայտնի մարդիկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հրանտ Դինք, թուրքահայ լրագրող
Էրմենի Սուլեյման Փաշա, ազգությամբ հայ Օսմանյան կայսրության գլխավոր վեզիր (1655-1656 թթ.)^[5]^[6]
Չեթին Ալփ, երգիչ
Ահմեթ Քայա, երգիչ
Օքթայ Քայնարջա, դերասան
Մեհմեթ Գյուլեն, ֆուտբոլիստ

Քույր քաղաքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հ. Ասմարյան, Մելիտենե-Մալաթիա, Երևան, 1998։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Μαλάτεια, Τουρκία Archived 2012-08-01 at the Wayback Machine.(հուն.)
↑ TURKISH STATISTICAL INSTITUTE Archived 2014-11-12 at the Wayback Machine.(անգլ.)
↑ Hawkins, John D. Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions. Vol. 1: Inscriptions of the Iron Age. Walter de Gruyter, 2000.
↑ Strabo Geographica, Translated from the Greek text by W. Falconer (London, 1903);Book XII, Chapter I
↑ İsmail Hâmi Danişmend, Osmanlı Devlet Erkânı, Türkiye Yayınevi, İstanbul, 1971, p. 40.
↑ Meydan Larousse Büyük Lugât ve Ansiklopedi, 1965
↑ Malatya belediyesi Archived 2013-03-26 at the Wayback Machine.(թուրքերեն)
↑ Büyük İskender, Timur ve Marko Polo’nun izinde Özbekistan(թուրքերեն)

[1] Μαλάτεια, Τουρκία Archived 2012-08-01 at the Wayback Machine.(հուն.)

[2] TURKISH STATISTICAL INSTITUTE Archived 2014-11-12 at the Wayback Machine.(անգլ.)

[3] Hawkins, John D. Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions. Vol. 1: Inscriptions of the Iron Age. Walter de Gruyter, 2000.

[4] Strabo Geographica, Translated from the Greek text by W. Falconer (London, 1903);Book XII, Chapter I

[5] İsmail Hâmi Danişmend, Osmanlı Devlet Erkânı, Türkiye Yayınevi, İstanbul, 1971, p. 40.

[6] Meydan Larousse Büyük Lugât ve Ansiklopedi, 1965

[7] Malatya belediyesi Archived 2013-03-26 at the Wayback Machine.(թուրքերեն)

[8] Büyük İskender, Timur ve Marko Polo’nun izinde Özbekistan(թուրքերեն)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]