Նելսոն Մանդելա
Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։ Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։ |
Նելսոն Մանդելա (կոսա՝ Nelson Rolihlahla Mandela, [xoˈliɬaɬa manˈdeːla], հուլիսի 18, 1918[1][2][3][…], Մֆեզո, Կապի նահանգ, Հարավաֆրիկյան Միություն[1][4][5][…] - դեկտեմբերի 5, 2013[3][6][7][…], Հոութոն Իսթեյտ, Յոհաննեսբուրգ (քաղաքային շրջան), Գաուտենգ, ՀԱՀ), Հարավաֆրիկյան Հանրապետության առաջին սևամորթ նախագահը, մարդու իրավունքների համար պայքարի ամենահայտնի ակտիվիստներից մեկը, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր (1993)։
2004 թվականից սկսած Երիտասարդության Դելֆիյան դեսպան (անգլ.՝ Delphic Ambassador for Youth) և միջազգային Դելֆիյան խորհրդի հարգարժան անդամ[41][42]։ 2014 թվականի հուլիսին Նելսոն Մանդելայի հայրենիքում, ինչպես նաև Իստ-Լոնդոնում[43][44] տեղի ունեցավ հատուկ Դելֆիյան գագաթնաժողով, որը նվիրված էր Հարավաֆրիկյան Հանրապետությունում ժողովրդավարության ընդունման և Միջազգային Դելֆիյան խորհրդի 20-ամյակին[45][46]։
Հարավաֆրիկյան Հանրապետությունում Նելսոն Մանդելան հայտնի էր նաև Մադիբա[47] անունով (կոսա ժողովրդի տոհմական անուններից մեկն էր)[48]։ Հանրապետության ամենատարեց և երկարակյաց նախագահն էր․ ապրել է 95 տարի (նախագահության սկզբում՝ 76 տարեկան էր, իսկ ավարտին՝ 81)։
Վաղ տարիներ և երիտասարդություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Նելսոն Մանդելան ծնվել է 1918 թվականի հուլիսի 18-ին Ումտատա քաղաքից ոչ հեռու գտնվող Կումվեզո գյուղում[49]։ Նրա ընտանիքը պատկանում է տեմբու տոհմի կրտսեր ճյուղին (կոսա ենթաէթնիկ խումբ, թարգմանաբար նշանակում է «անախորժություն»), ով այդ ժամանակում կառավարում էր ՀԱՀ-ի Արևելյան Կապ նահանգի Տրանսկեյ շրջանը[49]։ Մայրը արմատներով կոսա խմբին է պատկանում[50]։ Մանդելայի ապուպապը (հոր կողմից)՝ Նգուբենգցուկան, Տեմբուի առաջնորդն էր[51]։ Նրա տղաներից մեկը՝ Մանդելան, Նելսոն Մանդելայի պապն էր, որտեղից էլ գալիս էր նրա ազգանունը։
Մանդելայի հայրը՝ Գադլա Հենրի Մփականիսուան, Կումվեզո գյուղի առաջնորդն էր[52]։ Նա նշանակվել էր այդ պաշտոնում 1915 թվականին, այն բանից հետո, երբ նախորդ առաջնորդը, կառավարող ոչ սևամորթ դատավորի կողմից, մեղադրվեց կաշառակերության մեջ և հեռացվեց պաշտոնից, սակայն Մանդելային տեղեկացրին, որ նախորդին հեռացրել են իշխանության անհիմն պահանջներին չենթարկվելու համար։ Այդուհանդերձ գաղութային իշխանությունների հետ հարաբերությունների վատթարացումից հետո Մանդելային ազատեցին իր պաշտոնից, և նա ստիպված եղավ ընտանիքի հետ միասին տեղափոխվել Քունու՝ մնալով Տեմբուի գաղտնի խորհրդի կազմում անդամ[53]։
Մանդելայի հայրն ուներ չորս կին, ովքեր իրեն պարգևել էին տասներեք զավակ (4 տղա, 9 աղջիկ)[53] և Մանդելան Գադլայի երրորդ կնոջ՝ Մոնգապի Նոսեկենիի զավակն էր, և նրան անվանում էին Ռոլիհլահլա[54][55] (խոշերենից թարգմանաբար նշանակում է «ծառի ճյուղ պոկող» կամ խոսակցականում՝ «ծառ մագլցող»)[56]։ Ռոլիհլահլա Մանդելան առաջինն էր ընտանիքում, ով դպրոց գնաց։ Հենց այնտեղ էլ ուսուցչուհին տվեց նրան անգլիական անուն՝ «Նելսոն»։ Մանդելան հիշում էր.
Դպրոցում առաջին օրն ուսուցչուհի Տիկին Մդինգանեն բոլոր աշակերտներին տվեց անգլիական անուններ։ Այդ ժամանակ դա ավանդույթ էր աֆրիկացիների շրջանում, և, անկասկած, կրթության մեջ առկա էր բրիտանական ձեռագիրը։ - [57]
|
Մանդելան ինը տարեկան էր, երբ տուբերկուլիոզից մահացավ հայրը, և նրա խնամակալ դարձավ Ջոնգինտաբան[53]։ Երիտասարդ հասակում Նելսոնը հաճախում էր խնամակալի տանից ոչ հեռու գտնվող մեթոդաբանության հիմնական դպրոց։ Տասնվեց տարեկան հասակում, ըստ Տեմբուի ավանդույթների, նա հաղթահարեց «հարության» արարողակարգը։ Ավելի ուշ նա ուսում ստացավ Կլարկբերի գիշերօթիկ հաստատությունում, որտեղ, երեք տարվա փոխարեն, նա երկու տարում ստացավ միջնակարգ կրթության հավաստագիր (անգլ.՝ Junior Certificate)[58]։ 1937 թվականին Նելսոնը, որպես Գաղտնի ժողովում իր հոր՝ Գադլայի ժառանգորդ, տեղափոխվեց Պորտ Բոֆորտ, որտեղ էլ ընդունվեց այն մեթոդիստական քոլեջներից մեկը, որը նախկինում ավարտել էին Տեմբու գերդաստանի իշխող անդամների մեծամասնությունը[59]։ Տասնինը տարեկանում ազատ ժամանակ մարզվում էր բոքսով և վազքով[54]։
1939 թվականին նա ընդուվեց Ֆորտ Հերի համալսարանի (այն ժամանակների միակ համալսարանը, ուր կարող էին հաճախել սևամորթ, հնդկացիական ու խառը ծագում ունեցող բնակչները) հումանիտար գիտությունների բակալավրիատ։ Համալսարանում Մանդելան ծանոթացավ Օլիվեր Տամբոյի հետ, որն էլ դարձավ նրա հետագա կյանքի ընկերն ու կոլեգան։ Բացի դրանից Նելսոնը բարեկամական հարաբերություններ հաստատեց իր զարմիկ Կայզեր Մատանզիմայի հետ, ով Ջոնգինտաբիի որդին և ժառանգորդն էր։
Սակայն Մատանզիման, իշխանության գալուց հետո, աջակցեց Բանտուստանի քաղաքականությանը, ինչն էլ նրա և Մանդելայի միջև լուրջ տարաձայնություններ առաջացրեց։ Առաջին ուսումնական տարվա ավարտին Մանդելան մասնակցեց Գործադիր խորհրդի ուսանողների կազմակերպած բոյկոտին՝ ընդդեմ համալսարանի ղեկավարության վարած քաղաքականությանը[60]։ Չնայած ղեկավարության ներկայացրած վերջնագրին՝ զբաղեցնել Խորհրդում ուսանողական ներկայացուցչի դիրքը, Նելսոնը հայտնեց իր անհամաձայնությունը ընտրությունների արդյունքի մասին և որոշեց հեռանալ Ֆորտ Հերից[61]։
Համալսարանից հեռանալուց հետո Մանդելան իր խնամակալին հայտնեց իր առաջիկա կայանալիք ամուսնության մասին։ Դժգոհ լինելով իրադարձությունների շրջադարձներից՝ 1941 թվականին Մանդելան, իր զարմիկի հետ միասին, որոշեց փախչել Յոհանեսբուրգ[62], որտեղ նա աշխատանքի էր անցել տեղական ոսկու արդյունահանման հանքերից մեկում[63]։ Սակայն, երբ նրա պետը տեղեկանալով Նելսոնի՝ խնամակալից փախչելու մասին, ազատեց նրան աշխատանքից։ Յոհանեսբուրգի արվարձաններում տեղավորվելուց հետո Մանդելան, այնուամենայնիվ, կապ հաստատեց իր խնամակալի հետ և հայտնեց, որ զղջում է իր արարքի համար։ Հետագայում նրան հաջողվեց ստանալ ոչ միայն խնամակալի համաձայնությունը, այլև ֆինանսական օգնություն՝ ուսումը շարունակելու համար[61]։ Որոշ ժամանակ անց Նելսոն Մանդելան տեղավորվեց մի իրավաբանական ֆիրմա՝ որպես ստաժոր-գործավար՝ ի շնորհիվ իր ընկերոջ և դաստիարակի՝ Ուոլթեր Սիսուլուի, ում հետ հանդիպել էր Յոհանեսբուրգում[63]։
Աշխատանքի ընթացքում Մանդելային, հեռակա կարգով, 1942 թվականին հաջողվեց ստանալ հումանիտար գիտությունների բակալավրի աստիճան ՀԱՀ համալսարանում, ապա 1943 թվականին նա սկսեց ուսումնասիրել օրենքը Վատվատերսրանդի համալսարանում։ Այնտեղ նա ծանոթացավ հետագայում ռասայական խտրականության դեմ պայքարող այնպիսի զինյալների հետ, ինչպիսիք էին Ջո Սլովոն ու Հարրի Շվարցը (հետագայում Մանդելայի կառավարութայն տարիներին, Ջոն դարձավ Բնակարանային շինարարության նախարար, իսկ Հարրին՝ ԱՄՆ-ում ՀԱՀ դեսպան)[64]։
Հարավային Աֆրիկայի նախագահությունը `1994-99
Նորընտիր Ազգային Ժողովի առաջին ակտը պաշտոնապես ընտրեց Մանդելային որպես Հարավային Աֆրիկայի առաջին սևմորթ գործադիր տնօրեն։ Նրա երդմնակալությունը տեղի է ունեցել Պրետորիայում, 1994 թ. Մայիսի 10-ին։ Միջոցառմանը ներկա էին չորս հազար հյուրեր, ներառյալ աշխարհագրական և գաղափարախոսական ծագման լայն շրջանակի համաշխարհային առաջնորդներ[65]։
76 տարեկանում նա տարբեր հիվանդություններ էր կրում, և թեև շարունակում էր էներգիայով աշխատել, սակայն զգացվում էր, որ նա մեկուսացած և միայնակ է[66]։ Նա հաճախակի է հյուրընկալում էր հայտնի մարդկանց, ինչպիսիք էին Մայքլ Ջեքսոնը, Ուոոպի Գոլդբերգը և Spice Girls- ը և ընկերակցում են ծայրահեղ հարուստ գործարարներին, ինչպես Անգլիացի Հարրի Օփենհայմերին, ինչպես նաև թագուհի Եղիսաբեթ Երկրորդը։ Չնայած իր հարուստ շրջապատին, Մանդելան ապրել է շատ պարզ, նվիրաբերելով իր R 552,000 տարեկան եկամտի երրորդ մասը Նելսոն Մանդելայի մանկական հիմնադրամին, որը հիմնադրվել է 1995 թվականին։
1994 թ. Դեկտեմբերին Մանդելան հրապարակեց «Long Walk to Freedom» - ը, ինքնագրաքննությունը, որը հիմնված էր բանտում գրված մի ձեռագրի վրա, որն ամփոփեց ամերիկացի լրագրող Ռիչարդ Ստենգելի հետ հարցազրույցների միջոցով։ 1994-ի վերջին նա մասնակցել է Bloemfontein- ում ՀԱԿ-ի 49-րդ համաժողովին, որին ընտրվել է ավելի ռազմատենչ ազգային գործիչ, այդ թվում `Վիննի Մանդելան, Նելսոնը նախաձեռնում էր ամուսնալուծության վարույթ 1995 թվականի օգոստոսին[65]։ 1995 թ.-ից Նա շփվում է Մոզմբիկյան քաղաքական ակտիվիստ Գրաչա Մաքհելի հետ, ով 27 տարի իրենից տարիքով փոքր էր և նախկին նախագահ Սամորա Մահարլի այրին էր։ Նրանք նախ հանդիպել էին 1990 թ. Հուլիսին, երբ նա դեռ սգում էր, բայց նրանց բարեկամությունը դարձավ գործընկերություն, և Մաքհելը նրան ուղեկցում էր բազմաթիվ արտասահմանյան այցելությունների ժամանակ։ Նա հրաժարվեց Մանդելայի առաջին ամուսնության առաջարկից `ցանկանալով պահպանել որոշակի անկախություն և ժամանակ տրամադրել Մոզամբիկի և Յոհանեսբուրգի բաժանման միջև[67]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Mandela N. Long Walk to Freedom: The Autobiography of Nelson Mandela — 1 — Little, Brown, 1994. — P. 3.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Smith D. R. Nelson Mandela, South Africa's first black president, dies aged 95 — The Guardian, 2013.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Ex-wife challenges Nelson Mandela's will, demands homestead — Los Angeles Times, 2014.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 http://www.bbc.co.uk/blogs/thereporters/andrewharding/2010/06/south_africa_world_cup_mandla.html
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Nelson Mandela Dead: Former South African President Has Died At 95 — Business Insider, 2013.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Encyclopædia Britannica
- ↑ Nelson Mandela buried at Qunu ancestral home // BBC News Online — 2013.
- ↑ Mandela N. Long Walk to Freedom: The Autobiography of Nelson Mandela — 1 — Little, Brown, 1994. — P. 6.
- ↑ http://www.slate.fr/story/81127/winnie-mandela
- ↑ Graca Machel, a first lady twice over: The woman by Nelson Mandela’s side — Washington Post, 2013.
- ↑ Mandela N. Long Walk to Freedom: The Autobiography of Nelson Mandela — 1 — Little, Brown, 1994. — P. 119.
- ↑ Mandela's Son Dies Of AIDS — CBS News, 2005.
- ↑ Nelson Mandela's family begins exhuming remains of children — The Daily Telegraph, 2013.
- ↑ Mandela’s intimate connection with India — The Times of India, 2013.
- ↑ http://www.prazskyhradarchiv.cz/archivKPR/upload/rp.pdf
- ↑ Boletim da República (порт.) — Maputo: Imprensa Nacional de Moçambique.
- ↑ https://gazettes.africa/akn/mz/officialGazette/government-gazette-series-i-supplement/1988-07-22/29/por@1988-07-22
- ↑ https://www.spelman.edu/docs/honorary-degrees/honorary-degree-recipients---1977-present---as-of-november-2022---revised-(012023).pdf?sfvrsn=f4347e51_2
- ↑ http://lanic.utexas.edu/project/granma/1991.html
- ↑ http://www.moe.gov.cn/s78/A22/xwb_left/moe_829/tnull_44386.html (չին.) — 中华人民共和国教育部.
- ↑ Mandela N. Long Walk to Freedom: The Autobiography of Nelson Mandela — 1 — Little, Brown, 1994. — P. 611.
- ↑ http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1993/
- ↑ 24,0 24,1 http://www.ordens.presidencia.pt/?idc=154
- ↑ https://www.cavavub.be/nl/eredoctoraten
- ↑ https://jis.gov.jm/information/awards/order-of-jamaica/
- ↑ Matikkala A. Suomen Valkoisen Ruusun ja Suomen Leijonan ritarikunnat (фин.) — Helsinki: Edita, 2017. — P. 499. — ISBN 978-951-37-7005-1
- ↑ https://www.universiteitleiden.nl/en/about-us/facts-and-figures/laureates
- ↑ REAL DECRETO 270/1999, de 12 de febrero, por el que se concede el Collar de la Orden de Isabel la Católica a su excelencia señor Nelson Rolihlahla Mandela, Presidente de la República de Sudáfrica (իսպ.) // Boletín oficial del Estado — Agencia Estatal Boletín Oficial del Estado, 1999. — Iss. 38. — P. 6541. — ISSN 0212-033X
- ↑ Grand Duke Henri to attend Mandela funeral — Luxemburger Wort, 2013.
- ↑ Australian Honours Search Facility
- ↑ http://www.mandela.gov.za/mandela_speeches/2002/020522_malawi.htm
- ↑ National orders 'an inspiration' — News24, 2002.
- ↑ Nelson Mandela hedersdoktor vid KI (շվեդերեն) // Ny Teknik — 2005. — ISSN 0550-8754; 1402-4845
- ↑ https://www.ulpgc.es/rectorado/doctores-honoris-causa-ulpgc
- ↑ Journal officiel de la République française, Journal officiel de la République française. Document administratif (ֆր.) — 1868. — ISSN 0242-6773
- ↑ https://www.univ-paris8.fr/Docteurs-honoris-causa
- ↑ https://www.royalgreenwich.gov.uk/info/200164/about_the_royal_borough/320/freedom_of_the_borough/2
- ↑ https://www.royalgreenwich.gov.uk/info/200164/about_the_royal_borough/320/freedom_of_the_borough
- ↑ https://www.world.rugby/halloffame/inductees/706549
- ↑ «Delphic Ambassadors and Delphic Honourable Members». // delphic-games.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.(անգլ.)(գերմ.)
- ↑ «Дельфийские послы». // delphic.de. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
- ↑ «BSCSIF and the African Delphic Games». // bscsif.ro. 2014 թ․ օգոստոսի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
{{cite web}}
: More than one of|archivedate=
and|archive-date=
specified (օգնություն); More than one of|archiveurl=
and|archive-url=
specified (օգնություն)(անգլ.) - ↑ «Фоторепортаж, июль 2014». // delphic-media.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 14–ին-ին.
{{cite web}}
: More than one of|archivedate=
and|archive-date=
specified (օգնություն); More than one of|archiveurl=
and|archive-url=
specified (օգնություն) - ↑ «20th celebration of the Delphics "Arts and Culture Championships"» (PDF). // uhuruprinters.co.za. 2014 թ․ հուլիս. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 14–ին-ին.(անգլ.)
- ↑ «Special Delphic Summit - DAY 3». // youtube.com. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 14–ին-ին.(անգլ.)
- ↑ -Ազատության հերոսը
- ↑ Madiba’s Many Names Արխիվացված 2012-01-02 Wayback Machine Nelson Mandela Foundation
- ↑ 49,0 49,1 «South Africa: Celebrating Mandela At 90». AllAfrica.com. 2008 թ․ հուլիսի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 25-ին.
- ↑ «So, where do we come from?». beta.mnet.co.za. 2004 թ․ սեպտեմբերի 19. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 23-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 25-ին.
- ↑ Kopkind, Andrew. (1990 թ․ մարտի 16). «Book Review – Higher than Hope». Entertainment Weekly. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ դեկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 25-ին.
{{cite web}}
: More than one of|archivedate=
and|archive-date=
specified (օգնություն); More than one of|archiveurl=
and|archive-url=
specified (օգնություն) - ↑ Guiloineau, Jean; Rowe, Joseph (2002). Nelson Mandela: the early life of Rolihlahla Mandiba. North Atlantic Books. էջ 13. ISBN 1556434170.
- ↑ 53,0 53,1 53,2 Aikman (2003), pp 70-71
- ↑ 54,0 54,1 Mandela, Nelson (2006). Mandela: The Authorized Portrait. Kansas City, Mo.: Andrews McMeel Pub. էջ 13. ISBN 0-7407-5572-2. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 6-ին. Վերցված է 2008 թ․ մայիսի 26-ին.
{{cite book}}
: More than one of|archivedate=
and|archive-date=
specified (օգնություն); More than one of|archiveurl=
and|archive-url=
specified (օգնություն) - ↑ «Nelson Mandela - Biography». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունիսի 6-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
- ↑ Mandela 1996, p.7
- ↑ Mandela 1996, p. 9.
- ↑ «Mandela celebrates 90th birthday». BBC. 2008 թ․ հուլիսի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 11-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 25-ին.
- ↑ «Healdtown Comprehensive School». Historic Schools Project: South Africa. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 25-ին.
{{cite web}}
: More than one of|archivedate=
and|archive-date=
specified (օգնություն); More than one of|archiveurl=
and|archive-url=
specified (օգնություն) - ↑ Mandela 1996, pp. 18-19.
- ↑ 61,0 61,1 «Nelson Mandela. Childhood and education (1918-1930s)» (անգլերեն). South African History Online. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ դեկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 6-ին.
- ↑ Mandela 1996, pp. 10, 20.
- ↑ 63,0 63,1 «Nelson Mandela Biography – Early Years». Nelson Mandela Foundation. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 4-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 25-ին.
{{cite web}}
: More than one of|archivedate=
and|archive-date=
specified (օգնություն); More than one of|archiveurl=
and|archive-url=
specified (օգնություն) - ↑ Sam Davidson. «Print this post Print this post Nelson Mandela & the Jews». Counter-Currents Publishing. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ նոյեմբերի 25-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 25-ին.
- ↑ 65,0 65,1 Meredith, Martin (2010). Mandela: A Biography. New York: PublicAffairs. էջեր 514. ISBN 978-1-58648-832-1.
- ↑ Sampson, Anthony (2011). Mandela: The Authorised Biography. London: HarperCollins. ISBN 978-0-00-743797-9.
- ↑ Lodge, Tom (2006). Mandela: A Critical Life. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-921935-3.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Նելսոն Մանդելա հիմնադրամ
- Նելսոն Մանդելայի թանգարանի մասին
- Նելսոն Մանդելայի օր
- Մտածել ինչպես Մանդելան
Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նելսոն Մանդելա» հոդվածին։ |
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նելսոն Մանդելա» հոդվածին։ |
|
- Հարավաֆրիկացի կոմունիստներ
- Հարավաֆրիկյան համալսարանի շրջանավարտներ
- Լոնդոնի համալսարանի շրջանավարտներ
- Հուլիսի 18 ծնունդներ
- 1918 ծնունդներ
- Դեկտեմբերի 5 մահեր
- 2013 մահեր
- Բարեկամության շքանշանի ասպետներ (Ռուսաստան)
- Լենինի շքանշանի ասպետներ
- Ազատության նախագահական մեդալով պարգևատրվածներ
- Սախարովի անվան մրցանակակիրներ
- Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ
- Փարիզի պատվավոր քաղաքացիներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- Time-ի վարկածով «Տարվա մարդ» ճանաչվածներ
- Անձինք նամականիշերի վրա
- ՀԱՀ-ի նախագահներ
- Հեղափոխականներ
- Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ