Հերբերտ Կրյոմեր

Հերբերտ Կրյոմեր; գերմ.՝ Herbert Krömer
Ծնվել է	օգոստոսի 25, 1928 (94 տարեկան); Վայմար, Թյուրինգիա, Գերմանական ռայխ
Քաղաքացիություն	Գերմանիա և ԱՄՆ
Դավանանք	աթեիզմ
Մասնագիտություն	ֆիզիկոս և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Կալիֆորնիայի համալսարան Սանտա Բարբարայում և Բոուլդերի Կոլորադոյի համալսարան
Գործունեության ոլորտ	էլեկտրատեխնիկա
Անդամակցություն	Էրֆուրտի կիրառական գիտությունների ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ճարտարագիտական ազգային ակադեմիա և Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն
Ալմա մատեր	Գյոթինգենի համալսարան և Ենայի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	գերմաներեն
Գիտական ղեկավար	Fritz Sauter? և Ռիխարդ Բեկեր
Ազդվել է	Ֆրիդրիխ Հունդ
Պարգևներ	ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ J. J. Ebers Award? IEEE պատվո մեդալ Ալեքսանդր ֆոն Հումբոլդտի կրթաթոշակ Ամերիկայի ֆիզիկայի ակադեմիայի անդամ Հումբոլդտի մրցանակ և IEEE անդամ
	Herbert Kroemer Վիքիպահեստում

Հերբերտ Կրյոմեր (գերմ.՝ Herbert Krömer; ծնվել է օգոստոսի 25 1928, Վեյմար, Գերմանիա), գերմանացի ֆիզիկոս, 2000 թվականի Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի կեսը կիսել է Ժորես Ալֆերովի հետ «բարձր արագության և օտտո-էլեկտրոնիկայում օգտագործվող կիսահաղորդչային հետերոկառուցվածքների զարգացման համար», որն օգտագործվում է բարձր հաճախականության և օպտո-էլեկտրոնիկայում։ Մրցանակի երկրորդ կեսը շնորհվել է Ջեք Քիլբիին «Ինտեգրալ սխեմաների հայտնաբերմանը մասնակցության համար»։

ԱՄՆ ճարտարագիտական ազգային ակադեմիայի օտարերկրյա անդամ է 1997 ^[9]^[10], իսկ ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի օտարերկրյա անդամ 2003 թվականից ^[11]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համալսարանի նախապատրաստական դասընթացները ավարտելով, Հերբերտ Կրյոմերը սկսել է ֆիզիկա ուսումնասիրել Ենայի համալսարանում, որտեղ, նա մասնակցել է Ֆրիդրիխ Հունդի դասախոսություններին։ 1948-1949 թվականների Բեռլինի պաշարման ժամանակ Կրյոմերը պրակտիկայի է եղել Բեռլինում և օգտվել է հնարավորությունից՝ փախչելու արևմուտք։ Դրանից հետո ուսումը շարունակել է Գյոթինգենի համալսարանում։ 1952 թվականին նա պաշտպանել է իր թեզը տեսական ֆիզիկայում տրանզիստորներում տաք էլեկտրոններիների ազդեցության վերաբերյալ։ Դրանից հետո Կրյոմերն աշխատել է որպես «կիրառական տեսաբան», ինչպես ինքն է իրեն անվանել, գերմանական դաշնային փոստի հեռարձակման տեխնիկական կենտրոնում։ 1954 թվականին տեղափոխվել է ԱՄՆ և աշխատել այնտեղ Փրինսթոնի և Պալո Ալտոյի տարբեր հետազոտական հաստատություններում։ 1968-1976 թվականներին Կրյոմերը դասավանդել է Կոլորադոյի համալսարանում որպես պրոֆեսոր, այնուհետև տեղափոխվել է Սանտա Բարբարայի Կալիֆոռնիայի համալսրան։

Ձեռքբերումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հերբերտ Կրյոմերը երբեք չի աշխատել ֆիզիկայի «նորաձև» ոլորտներում։ Նա նախընտրում է ոլորտներ, որոնց նշանակությունը պարզ է դարձել միայն երկար տարիներ անց։ Օրինակ, նա 1950-ականներին հրապարակել է հոդվածներ երկբևեռ տրանզիստորի հիմունքների վերաբերյալ՝ հիմնված հետերկառուցվածքների վրա, որոնք կարող էին գործել գիգահերց հաճախականության տիրույթում։ 1963 թվականին նա մշակել է լազերների սկզբունքները՝ հիմնված կրկնակի հետերոկառուցվածքների վրա՝ հիմնված կիսահաղորդիչային լազերների վրա։ Այս երկու գործերն էլ տարիներով առաջ էին իրենց ժամանակից և գործածության մեջ են մտել միայն 1980-ականներին՝ էպիտաքսիայի մշակմանը զուգահեռ։

Սանտա Բարբարայում գտնվելու ընթացքում նա իր հետաքրքրությունները տեղափոխել է փորձարարական ոլորտ։ 1970-ականներին Կրյոմերը ներգրավված է եղել մոլեկուլային էպիտաքսիայի մշակման մեջ, որտեղ նա ուսումնասիրել է նյութերի նոր համակցություններ, ինչպիսիք են GaP և GaAs սիլիկոնային ենթաշերտի վրա։ 1985 թվականից հետո Կրյոմերը սկսել է հետաքրքրվել InAs, GaSb և AlSb համակցություններով։

2000 թվականին Ժորես Ալֆերովի և Ջեք Քիլբիի հետ արժանացել է ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջ․ Ջ․ Էբերսի մրցանակ, IEEE-ից, 1973
Հենրիխ Վելկերի ոսկե մեդալ GaAs-ի միջազգային սիմպոզիումից, 1982
Էլեկտրոնային սարքերի միության վաստակավոր դասախոս, IEEE, 1983
Ջեք Մորտոնի մրցանակ, IEEE, 1986
Հումբոլդտի մրցանակ, 1994
Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ, 2000

Հասարակական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2016 թվականին ստորագրել է նամակ՝ կոչ անելով Գրինփիսին, Միավորված ազգերի կազմակերպությանը, աշխարհի կառավարություններին դադարեցնել գենետիկորեն ձևափոխված օրգանիզմների դեմ պայքարը^[12]^[13]^[14]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Encyclopædia Britannica
↑ Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
↑ Munzinger Personen (գերմ.)
↑ http://www8.nationalacademies.org/onpinews/newsitem.aspx?RecordID=04292003
↑ Notable Names Database — 2002.
↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
↑ The Nobel Prize in Physics 2000 — Nobel Foundation.
↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
↑ National Academy of Engineering Archived 2018-09-15 at the Wayback Machine., 7 մարտի, 1997 (անգլ.)
↑ Հերբերտ Քրjոմեր Archived 2018-09-15 at the Wayback Machine. (անգլ.)
↑ Twenty-One Women in 2003 Class // Science, 09 May 2003: Vol. 300, Թողարկում 5621, pp. 883-884 (անգլ.)
↑ «107 Nobel laureates sign letter blasting Greenpeace over GMOs»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-06-29-ին։ Վերցված է 2016-06-30
↑ «Laureates Letter Supporting Precision Agriculture (GMOs)»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-07-07-ին։ Վերցված է 2016-06-30
↑ «Список нобелевских лауреатов подписавших письмо»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-09-02-ին։ Վերցված է 2016-06-30

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«The Nobel Prize in Physics 2000»։ NobelPrize.org (en-US)։ Վերցված է 2022-11-10
«Profile of Distinction: Herbert Kroemer»։ web.archive.org։ 2014-02-02։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-02-02-ին։ Վերցված է 2022-11-10
«Transferred electron effective mass modulator - Patent # 5067828 - PatentGenius»։ web.archive.org։ 2016-03-03։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-03-ին։ Վերցված է 2022-11-10
«Method for growing tilted superlattices - Patent # 5013683 - PatentGenius»։ web.archive.org։ 2016-03-03։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-03-ին։ Վերցված է 2022-11-10
Brar B., Sullivan G.J., Asbeck P.M. (2001-11)։ «Herb's bipolar transistors»։ էջեր 2473–2476։ doi:10.1109/16.960370։ Վերցված է 2022-11-10
Bullis W.M., Runyan W.R. (1967-02)։ «Influence of mobility and lifetime variations on drift-field effects in silicon-junction devices»։ էջեր 75–81։ doi:10.1109/T-ED.1967.15902։ Վերցված է 2022-11-10

[_ef27e7bbb61ffcdb-1] Encyclopædia Britannica

[_4de6990a2b431bd7-2] Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag

[_50fbd9afb06bedbd-3] Munzinger Personen (գերմ.)

[_b63e292c1d19a273-4] ttp://www8.nationalacademies.org/onpinews/newsitem.aspx?RecordID=04292003

[_f9ea55984aca8d1d-5] Notable Names Database — 2002.

[_96e7fdc8f19589c2-6] Mathematics Genealogy Project — 1997.

[_f17ff68ca64fa529-7] The Nobel Prize in Physics 2000 — Nobel Foundation.

[_91240182028fc537-8] Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.

[9] National Academy of Engineering Archived 2018-09-15 at the Wayback Machine., 7 մարտի, 1997 (անգլ.)

[10] Հերբերտ Քրjոմեր Archived 2018-09-15 at the Wayback Machine. (անգլ.)

[11] Twenty-One Women in 2003 Class // Science, 09 May 2003: Vol. 300, Թողարկում 5621, pp. 883-884 (անգլ.)

[12] «107 Nobel laureates sign letter blasting Greenpeace over GMOs»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-06-29-ին։ Վերցված է 2016-06-30

[13] «Laureates Letter Supporting Precision Agriculture (GMOs)»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-07-07-ին։ Վերցված է 2016-06-30

[14] «Список нобелевских лауреатов подписавших письмо»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-09-02-ին։ Վերցված է 2016-06-30

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]