Հերբերտ Կրյոմեր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հերբերտ Կրյոմեր
գերմ.՝ Herbert Krömer
Ծնվել էօգոստոսի 25, 1928(1928-08-25)[1][2][3] (95 տարեկան)
Վայմար, Թյուրինգիա, Գերմանական ռայխ
Քաղաքացիություն Գերմանիա և  ԱՄՆ
Դավանանքաթեիզմ[4]
Մասնագիտությունֆիզիկոս և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Կալիֆորնիայի համալսարան Սանտա Բարբարայում և Բոուլդերի Կոլորադոյի համալսարան
Գործունեության ոլորտէլեկտրատեխնիկա
ԱնդամակցությունԷրֆուրտի կիրառական գիտությունների ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա[5], Ճարտարագիտական ազգային ակադեմիա և Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն[6]
Ալմա մատերԳյոթինգենի համալսարան և Ենայի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներինգերմաներեն
Գիտական ղեկավարՖրից Սաուտեր և Ռիխարդ Բեկեր[7]
Ազդվել էՖրիդրիխ Հունդ
Պարգևներ
 Herbert Kroemer Վիքիպահեստում

Հերբերտ Կրյոմեր (գերմ.՝ Herbert Krömer; ծնվել է օգոստոսի 25 1928, Վեյմար, Գերմանիա), գերմանացի ֆիզիկոս, 2000 թվականի Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի կեսը կիսել է Ժորես Ալֆերովի հետ «բարձր արագության և օտտո-էլեկտրոնիկայում օգտագործվող կիսահաղորդչային հետերոկառուցվածքների զարգացման համար», որն օգտագործվում է բարձր հաճախականության և օպտո-էլեկտրոնիկայում։ Մրցանակի երկրորդ կեսը շնորհվել է Ջեք Քիլբիին «Ինտեգրալ սխեմաների հայտնաբերմանը մասնակցության համար»։

ԱՄՆ ճարտարագիտական ազգային ակադեմիայի օտարերկրյա անդամ է 1997 [12][13], իսկ ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի օտարերկրյա անդամ 2003 թվականից [14]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համալսարանի նախապատրաստական ​​դասընթացները ավարտելով, Հերբերտ Կրյոմերը սկսել է ֆիզիկա ուսումնասիրել Ենայի համալսարանում, որտեղ, նա մասնակցել է Ֆրիդրիխ Հունդի դասախոսություններին։ 1948-1949 թվականների Բեռլինի պաշարման ժամանակ Կրյոմերը պրակտիկայի է եղել Բեռլինում և օգտվել է հնարավորությունից՝ փախչելու արևմուտք։ Դրանից հետո ուսումը շարունակել է Գյոթինգենի համալսարանում։ 1952 թվականին նա պաշտպանել է իր թեզը տեսական ֆիզիկայում տրանզիստորներում տաք էլեկտրոններիների ազդեցության վերաբերյալ։ Դրանից հետո Կրյոմերն աշխատել է որպես «կիրառական տեսաբան», ինչպես ինքն է իրեն անվանել, գերմանական դաշնային փոստի հեռարձակման տեխնիկական կենտրոնում։ 1954 թվականին տեղափոխվել է ԱՄՆ և աշխատել այնտեղ Փրինսթոնի և Պալո Ալտոյի տարբեր հետազոտական ​​հաստատություններում։ 1968-1976 թվականներին Կրյոմերը դասավանդել է Կոլորադոյի համալսարանում որպես պրոֆեսոր, այնուհետև տեղափոխվել է Սանտա Բարբարայի Կալիֆոռնիայի համալսրան։

Ձեռքբերումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հերբերտ Կրյոմերը երբեք չի աշխատել ֆիզիկայի «նորաձև» ոլորտներում։ Նա նախընտրում է ոլորտներ, որոնց նշանակությունը պարզ է դարձել միայն երկար տարիներ անց։ Օրինակ, նա 1950-ականներին հրապարակել է հոդվածներ երկբևեռ տրանզիստորի հիմունքների վերաբերյալ՝ հիմնված հետերկառուցվածքների վրա, որոնք կարող էին գործել գիգահերց հաճախականության տիրույթում։ 1963 թվականին նա մշակել է լազերների սկզբունքները՝ հիմնված կրկնակի հետերոկառուցվածքների վրա՝ հիմնված կիսահաղորդիչային լազերների վրա։ Այս երկու գործերն էլ տարիներով առաջ էին իրենց ժամանակից և գործածության մեջ են մտել միայն 1980-ականներին՝ էպիտաքսիայի մշակմանը զուգահեռ։

Սանտա Բարբարայում գտնվելու ընթացքում նա իր հետաքրքրությունները տեղափոխել է փորձարարական ոլորտ։ 1970-ականներին Կրյոմերը ներգրավված է եղել մոլեկուլային էպիտաքսիայի մշակման մեջ, որտեղ նա ուսումնասիրել է նյութերի նոր համակցություններ, ինչպիսիք են GaP և GaAs սիլիկոնային ենթաշերտի վրա։ 1985 թվականից հետո Կրյոմերը սկսել է հետաքրքրվել InAs, GaSb և AlSb համակցություններով։

2000 թվականին Ժորես Ալֆերովի և Ջեք Քիլբիի հետ արժանացել է ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հասարակական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2016 թվականին ստորագրել է նամակ՝ կոչ անելով Գրինփիսին, Միավորված ազգերի կազմակերպությանը, աշխարհի կառավարություններին դադարեցնել գենետիկորեն ձևափոխված օրգանիզմների դեմ պայքարը[15][16][17]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Encyclopædia Britannica
  2. Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  3. Munzinger Personen (գերմ.)
  4. https://www.wondersofphysics.com/2019/11/famous-atheists-in-physics.html
  5. http://www8.nationalacademies.org/onpinews/newsitem.aspx?RecordID=04292003
  6. Notable Names Database — 2002.
  7. Mathematics Genealogy Project — 1997.
  8. The Nobel Prize in Physics 2000Nobel Foundation.
  9. Table showing prize amountsNobel Foundation, 2019.
  10. https://www.ieee.org/content/dam/ieee-org/ieee/web/org/about/awards/recipients/moh-rl.pdf
  11. https://www.ieee.org/content/dam/ieee-org/ieee/web/org/about/awards/recipients/grove-rl.pdf
  12. National Academy of Engineering Archived 2018-09-15 at the Wayback Machine., 7 մարտի, 1997 (անգլ.)
  13. Հերբերտ Քրjոմեր Archived 2018-09-15 at the Wayback Machine. (անգլ.)
  14. Twenty-One Women in 2003 Class // Science, 09 May 2003: Vol. 300, Թողարկում 5621, pp. 883-884 (անգլ.)
  15. «107 Nobel laureates sign letter blasting Greenpeace over GMOs»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-06-29-ին։ Վերցված է 2016-06-30 
  16. «Laureates Letter Supporting Precision Agriculture (GMOs)»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-07-07-ին։ Վերցված է 2016-06-30 
  17. «Список нобелевских лауреатов подписавших письмо»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-09-02-ին։ Վերցված է 2016-06-30 

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]