Մարի Գել-Ման

Մարի Գել-Ման; անգլ.՝ Murray Gell-Mann
Ծնվել է	սեպտեմբերի 15, 1929[…]; Ստորին Մանհեթեն, Նյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Մահացել է	մայիսի 24, 2019[…] (89 տարեկան); Սանտա Ֆե, ԱՄՆ
Գերեզման	Red Butte Cemetery
Բնակության վայր(եր)	ԱՄՆ
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Մասնագիտություն	ոչ գեղարվեստական գրող, ֆիզիկոս-տեսաբան, հետազոտող և ֆիզիկոս
Հաստատություն(ներ)	Չիկագոյի համալսարան և Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտ	տարրական մասնիկների ֆիզիկա և ֆիզիկա
Պաշտոն(ներ)	խորհրդի անդամ
Անդամակցություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Հնդկաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն, Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա և JASON
Ալմա մատեր	Եյլի քոլեջ, Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ, Եյլի համալսարան, Columbia Grammar & Preparatory School? և Jonathan Edwards College?
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն
Գիտական ղեկավար	Վիկտոր Վայսկոպֆ
Եղել է գիտական ղեկավար	Սիդնի Կոուլման, Քենետ Վիլսոն, James Hartle?, Jon Mathews?, Todd Brun?, Cosmas Zachos?, Philip Moss Platzman?, Samuel Morris Berman?, Carl Iddings?, Henry Hoyt Hilton?, Donald F. DuBois?, Kenneth Young?, Rod Crewther?, Christopher T. Hill?, William C. Davidon? և Norman Dombey?
Հայտնի աշակերտներ	Քենետ Վիլսոն և Սիդնի Կոուլման
Պարգևներ	Գուգենհայմի կրթաթոշակ ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ Տարվա հումանիստ Գիտական ձեռքբերման համար Ուիլյամ Պրոկտերի մրցանակ Հելմհոլցի մեդալ Ջոն Քարթիի մրցանակ Ֆրանկլինի մեդալ Ռիխտմայերի հիշատակի մրցանակ Ամերիկայի ֆիզիկայի ակադեմիայի անդամ Մաթեմատիկական ֆիզիկայի Դենի Հայնեմանի մրցանակ Ալբերտ Այնշտայնի մեդալ Պակիստանի գիտությունների ակադեմիայի անդամ Սկեպտիկական հարցախույզի կոմիտեի անդամ Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամ Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամ Էռնեստ Օռլանդո Լոուրենսի մրցանակ Q110610920? Քեմբրիջի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Կոլումբիայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Օքսֆորդի համալսարանի պատվավոր դոկտոր honorary doctor of the University of Chicago? և honorary doctor of the Yale University?
Ամուսին(ներ)	J. Margaret Dow? և Marcia Southwick?
Կայք	tuvalu.santafe.edu/~mgm
	Ստորագրություն;
	Murray Gell-Mann Վիքիպահեստում

Մարի Գել-Ման (անգլ.՝ Murray Gell-Mann [ˈmʌri ˈɡɛl ˈmæn,], սեպտեմբերի 15, 1929(1929-09-15)^[1]^[2]^[3]^[…], Ստորին Մանհեթեն, Նյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ - մայիսի 24, 2019(2019-05-24)^[4]^[5]^[2]^[…], Սանտա Ֆե, ԱՄՆ^[6]), ամերիկացի ֆիզիկոս-տեսաբան, ԱՄՆ-ի գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամ։ Ավարտել է Յեյլի համալսարանը (1948)։ Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտի պրոֆեսոր (1956)։ Դաշտի քվանտային տեսության, տարրական մասնիկների և միջուկային ֆիզիկայի բնագավառում աշխատանքները էական նշանակություն են ունեցել ժամանակակից տեսական ֆիզիկայի զարգացման համար։ Գել-Մանը բացատրել է (ճապոնացի ֆիզիկոս Նիշիջիմայի հետ միաժամանակ) տարօրինակ մասնիկների հատկությունները։ Առաջարկել է տարրական մասնիկների ունիտար սիմետրիան, որը նույն նշանակությունն ունեցավ տարրական մասնիկների ֆիգիկայում, ինչ Մենդելեևի պարբերական օրենքը՝ քիմիայում։ Գել-Մանը առաջիններից մեկն էր, որ արտահայտեց տարրական մասնիկների քվարկային կառուցվածքի գաղափարը։ Արժանացել է ֆիզիկայի նոբելյան մրցանակի (1969)։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Гелл-Ман Марри // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Սոլոմոն Գուգենհայմի թանգարան — 1937.
↑ ^3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 https://twitter.com/seanmcarroll/status/1131941028829679617
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Murray Gell-Mann, Who Peered at Particles and Saw the Universe, Dies at 89 — 2019.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 https://www.nytimes.com/2019/05/24/obituaries/murray-gell-mann-died-.html
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 Czech National Authority Database
↑ ^8,0 ^8,1 Notable Names Database — 2002.
↑ Finkbeiner A. K. Unwelcome advice? // Science / J. M. Berg, H. Thorp — AAAS, 2019. — Vol. 364, Iss. 6447. — P. 1222—1225. — ISSN 0036-8075; 1095-9203 — doi:10.1126/SCIENCE.364.6447.1222 — PMID:31249041
↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^11,00 ^11,01 ^11,02 ^11,03 ^11,04 ^11,05 ^11,06 ^11,07 ^11,08 ^11,09 ^11,10 Mathematics Genealogy Project — 1997.
↑ https://thesis.library.caltech.edu/981/
↑ Guggenheim Fellows database
↑ The Nobel Prize in Physics 1969 — Nobel Foundation.
↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
↑ Dannie Heineman Prize for Mathematical Physics — APS.
↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 135.

Սա ֆիզիկոսի մասին անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 705)։

[_a0984179dfffc2b4-1] 1,0 ^1,1 Гелл-Ман Марри // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_8fc3c33f13bafd3f-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Սոլոմոն Գուգենհայմի թանգարան — 1937.

[_9ee94d6d4ffff955-3] 3,0 ^3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag

[_3217bbb2c8f26f93-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 https://twitter.com/seanmcarroll/status/1131941028829679617

[_5209437f9727e41c-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Murray Gell-Mann, Who Peered at Particles and Saw the Universe, Dies at 89 — 2019.

[_217716b513963063-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 https://www.nytimes.com/2019/05/24/obituaries/murray-gell-mann-died-.html

[_76918c101306fa23-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Czech National Authority Database

[_272129b89fd5ef11-8] 8,0 ^8,1 Notable Names Database — 2002.

[_e4d516601e388231-9] Finkbeiner A. K. Unwelcome advice? // Science / J. M. Berg, H. Thorp — AAAS, 2019. — Vol. 364, Iss. 6447. — P. 1222—1225. — ISSN 0036-8075; 1095-9203 — doi:10.1126/SCIENCE.364.6447.1222 — PMID:31249041

[_2d67a41b110f3fb5-10] Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_1204803954176179-11] 11,00 ^11,01 ^11,02 ^11,03 ^11,04 ^11,05 ^11,06 ^11,07 ^11,08 ^11,09 ^11,10 Mathematics Genealogy Project — 1997.

[_c1e29d784c11a667-12] ttps://thesis.library.caltech.edu/981/

[_27c5df4ba162a35e-13] Guggenheim Fellows database

[_c6acc0bf3c21940b-14] The Nobel Prize in Physics 1969 — Nobel Foundation.

[_91240182028fc537-15] Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.

[_93470a5c8d09d5e0-16] Dannie Heineman Prize for Mathematical Physics — APS.

[_309290c0453c8e17-17] List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 135.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]