Ջեք Շտեյնբերգեր
Ջեք Շտեյնբերգեր անգլ.՝ Jack Steinberger | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | մայիսի 25, 1921[1][2][3] Բադ Կիսինգեն, Բավարիա |
| Մահացել է | դեկտեմբերի 12, 2020[4] (99 տարեկան) Ժնև, Շվեյցարիա |
| Քաղաքացիություն |  Գերմանիա,  ԱՄՆ և  Շվեյցարիա |
| Դավանանք | աթեիզմ |
| Մասնագիտություն | ֆիզիկոս և համալսարանի դասախոս |
| Հաստատություն(ներ) | Կոլումբիայի համալսարան և CERN |
| Գործունեության ոլորտ | ֆիզիկա |
| Անդամակցություն | Լինչեի ազգային ակադեմիա, Հայդելբերգի գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Եվրոպական ակադեմիա[5] և ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա |
| Ալմա մատեր | Չիկագոյի համալսարան, Իլինոյսի տեխնոլոգիայի ինստիտուտ և New Trier High School? |
| Տիրապետում է լեզուներին | գերմաներեն և անգլերեն |
| Եղել է գիտական ղեկավար | Մելվին Շվարց |
| Պարգևներ | Գուգենհայմի կրթաթոշակ ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ[6][7] Ազգային գիտական մեդալ Մատեուչի մեդալ և Բարսելոնայի ինքնավար համալսարանի պատվավոր դոկտոր |
| Երեխա(ներ) | Ned Steinberger? և Julia K. Steinberger? |
| Jack Steinberger Վիքիպահեստում | |
Ջեք Շտեյնբերգեր (անգլ.՝ Jack Steinberger, 1921, մայիսի 25, Բավարիա, Գերմանիա), ամերիկացի ֆիզիկոս-փորձարար, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր[8] (1988)։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ջեք Շտեյնբերգերը ծնվել է Գերմանիայում 1921 թվականին։ 13 տարեկանում գաղթել է ԱՄՆ։ 1942 թվականին ավարտել է Չիկագոյի համալսարանի քիմիայի բաժինը, այնուհետև միացել է Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական համալսարանի ազդանշանային կորպուսին։ 1946 թվականին վերադարձել է Չիկագոյի համալսարան՝ ուսանելով Էդվար Թելերին և Էնրիկո Ֆերմիին[9]։
1967 թվականից Հոյդելբուրգի, 1969 թվականից՝ Ամերիկյան ակադեմիաների անդամ է։
1988 թվականին Լեոն Լեդերմանի և Մելվին Շվարցի հետ արժանացել է Նոբելյան մրցանակի ֆիզիկայի գծով` տիեզերքում գոյություն ունեցող ամենախորհրդավոր տարրական մասնիկների` երկու տիպերի հայտնագործության և ուսումնասիրման համար։
Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Շտեյնբերգերի հետազոտությունները նվիրված են մյուոնային ու պիոնային և տարրական մասնիկների ֆիզիկային։ 1950-1952 թվականներին Վ. Պանովսկու հետ առաջինն է չափել պիոնների սպինը և զույգությունը, հուսալիորեն հաստատել է չեզոք պիոնի գոյությունը։
1962 թվականին Լեոն Լեդրմանի և Մելվին Շվարցի հետ փորձով հաստատել է էլեկտրոնային նեյտրինոյի և մյուոնային նեյտրինոյի գոյությունը։
Լեդերմանի, Շվարցի և Շտեյնբերգերի հայտնագործությունը նշանակալից ավանդ է տարրական մասնիկների և բարձր էներգիաների ֆիզիկայի բնագավառում և էապես հարստացնում է տարրական կոչվող մասնիկների վերաբերյալ պատկերացումների շրջանակը։ Նրանք բացահայտել են նեյտրինոների ամենախորհրդավոր և առեղծվածային մասնիկների՝ նեյտրոնոների տիեզերական տարածվածությունը, հատկությունները, մասնավորապես բացահայտել են բոզոնների հատկությունները որպես թույլ փոխազդեցությունների կրողներ[10][11]։
Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Նոբելյան մրցանակ (1988)
- Մարդասիրության միջազգային ակադեմիայի դափնեկիր
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Encyclopædia Britannica
- ↑ Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ Historische Lexikon der Schweiz, Dictionnaire historique de la Suisse, Dizionario storico della Svizzera (գերմ.) — Bern: 1998.
- ↑ https://www.mainpost.de/regional/bad-kissingen/erinnerungen-an-einen-besonderen-kissinger-art-10542391
- ↑ https://www.ae-info.org/ae/User/Steinberger_Jack
- ↑ The Nobel Prize in Physics 1988 — Nobel Foundation.
- ↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
- ↑ Նոբելյան մրցանակակիրներ ֆիզիկայից, 1988
- ↑ Ջեք Շտեյնբերգեր, կենսագրական
- ↑ Ջեք Շտեյնբերգեր և մյուոն-նեուտրինո
- ↑ Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ 1901-2000, Պավել Ծատուրյան, Երևան, 2007
| ||||||||||||||||
- Մայիսի 25 ծնունդներ
- 1921 ծնունդներ
- Դեկտեմբերի 12 մահեր
- 2020 մահեր
- Ժնև քաղաքում մահացածներ
- Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Եվրոպական ակադեմիայի անդամներ
- ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամներ
- Չիկագոյի համալսարանի շրջանավարտներ
- Գուգենհայմի կրթաթոշակառուներ
- Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Անձինք այբբենական կարգով
- Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ
- Ամերիկացի ֆիզիկոսներ
- Ամերիկացի Նոբելյան մրցանակակիրներ
- Ֆիզիկոսներ այբբենական կարգով
- Փորձարարական ֆիզիկոսներ
- Կոլումբիայի համալսարանի դասախոսներ
- Գերմանացի աթեիստներ
- Ամերիկացի աթեիստներ
- Կոլումբիայի համալսարանի շրջանավարտներ
- Գերմանիայի հրեաներ
- Հրեա նոբելյան մրցանակակիրներ
- Շվեյցարացի ֆիզիկոսներ
- Գերմանացի նոբելյան մրցանակակիրներ