Ժերար Մուրու

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ժերար Մուրու
ֆր.՝ Gérard Mourou
Դիմանկար
Ծնվել էհունիսի 22, 1944(1944-06-22)[1] (78 տարեկան)
ԾննդավայրԱլբերվիլ
ՔաղաքացիությունFlag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg Ֆրանսիա և Flag of the United States.svg ԱՄՆ
ԿրթությունՊիեր և Մարի Կյուրիի համալսարան (1970)[2], Պիեր և Մարի Կյուրիի համալսարան (1973) և Գրենոբլի համալսարան
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր
Մասնագիտությունֆիզիկոս, համալսարանի դասախոս և հետազոտող
ԱշխատավայրՄիչիգանի համալսարան, Պոլիտեխնիկական դպրոց, ENSTA Paris? և Ռոչեստերի համալսարան
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԱմերիկյան ֆիզիկական ընկերություն, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Ճարտարագիտական ազգային ակադեմիա և Ավստրիայի գիտությունների ակադեմիա
Commons-logo.svg Gérard Mourou Վիքիպահեստում

Ժերար Մուրու (ֆր.՝ Gérard Mourou, հունիսի 22, 1944(1944-06-22)[1], Ալբերվիլ), ամերիկացի և ֆրանսիացի ֆիզիկոս։ 2008 թվականից Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի արտասահմանյան անդամ։ 1985 թվականին Դոննա Սթրիքլենդի հետ միասին նա առաջարկել է գերլարիչ լազերային իմպուլսներ ստանալու նոր մեթոդ` ակտիվացած իմպուլսների ուժգնացումով[7]։ 2018 թվականի Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր[8]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժերար Մուրուն ծնվել է 1944 թվականին Ալբեվիր քաղաքում։ 1967 թվականին ավարտել է Գրենոբլի համալսարանը՝ ֆիզիկայի ֆակուլտետը։ Այնուհետև աշխատել է Փարիզի պոլիտեխնիկական դպրոցում։ 1970 թվականին ընդունվել է Փարիզի համալսարանի ասպիրանտուրան։ Միևնույն ժամանակ, աշխատել է Կանադայում ՝ Լավայի համալսարանում։ 1973 թվականին Պիեռ և Մարի Կյուրիների համալսարանից ստանալով ֆիզիկայի դոկտորի կոչում, ստեղծել է գերարագ գիտությունների հետազոտական խումբ՝ ENSTA օպտիկական կիրառական ծրագրերի լաբորատորիայում[9]։ Այնուհետև մեկ տարի աշխատել է Սան Դիեգոյի Կալիֆոռնիայի համալսարանում։

1977 թվականին Ժերար Մուրուն մեկնել է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների Ռոչեստերի համալսարան՝ ստանալով Օպտիկայի ինստիտուտի ավագ գիտաշխատողի աշխատանքը։ Այդ ժամանակ նա և իր ուսանողուհի Դոննա Սթրիքլենդը, համալսարանի Լազերային էներգիայի լաբորատորիայում, ստեղծել են իրենց Նոբելյան աշխատանքը՝ «բարձր ինտենսիվության գերլարման օպտիկական իմպուլսների առաջացման մեթոդ»[10][11]։ 1988 թվականին Մոուրուն ստացել է Միչիգանի համալսարանի պրոֆեսորի կոչում, որտեղ հիմնել է և երկար ժամանակ ղեկավարել գերարագ օպտիկայի կենտրոնը[12]։ 2000-ական թվականներին Ֆրանսիական կինոընկերությունը Մոուրուին նկարահանել է Extreme Light Infrastructure (ELI) գովազդային հոլովակում[13][14]։ 2004 թվականին Ջերարդ Մոուրուն վերադարձել է Ֆրանսիա և դարձել Առաջադեմ տեխնոլոգիաների ազգային դպրոցի Կիրառական օպտիկայի լաբորատորիայի տնօրեն։

2010 թվականին Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության առաջատար գիտնականների ղեկավարությամբ իրականացվող գիտական ​​հետազոտությունների պետական ​​աջակցության համար, դրամաշնորհային ծրագրի շրջանակներում Ջերարդ Մոուրուն հրավիրվել է աշխատելու Նիժնի Նովգորոդի պետական ​​համալսարանում[15]։

Գիտական ​​նվաճումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժերար Մուրուի գիտական ​​գործունեության հիմնական ոլորտներն են լազերային ֆիզիկան և ոչ գծային օպտիկան, հիմնական աշխատանքը կապված է գերլարման իմպուլսներ առաջացնող լազերային համակարգերի զարգացման հետ։ 1985 թվականին նա մշակել է գերլարիչ լազերային իմպուլսների արտադրության նոր տեխնիկա՝ (CPA - Chirped Pulse Amplification): Այս պահին այս տեխնիկան հիմնականն է վայրկյանական իմպուլսների ստացման համար։ Այս տեխնիկայի օգտագործումը հնարավորություն է տվել նաև զգալիորեն մեծացնել առաջացած լազերային իմպուլսների ինտենսիվությունը։ 1994 թվականին Ժերար Մուրուն փորձարարորեն նկատել էր օդի իոնացման արդյունքում մթնոլորտում լազերային ճառագայթման ինքնուղղորդման ազդեցությունը` հիմք ընդունելով փնջի դիֆրակցիոն շեղման փոխադարձ փոխհատուցումը և դրա ինքնակենտրոնացման ազդեցությունը։ Նա նաև լազերային համակարգ ստեղծելու համաեվրոպական Extreme Light Infrastructure նախագծի համակարգողն է[16]։

2002 թվականից ԱՄՆ ճարտարագիտական ​​ազգային ակադեմիայի, Ամերիկայի օպտիկական հասարակության, Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերության, Էլեկտրական և էլեկտրոնիկայի ճարտարագիտական ինստիտուտի անդամ[17]։

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 1995 թվականին Միչիգանի համալսարանի Էլեկտրատեխնիկայի, համակարգչային գիտության և կիրառական ֆիզիկայի պատվավոր պրոֆեսորի կոչում[18]
  • Սթիվ Էտվուդ մրցանակ
  • 1995 թվականին Ամերիկյան օպտիկական հասարակության Վուդի մրցանակ
  • 1997 թվականին Էլեկտրական և էլեկտրոնիկայի ինժեներների ինստիտուտի Սառնոֆի մրցանակ[19]
  • 2004 թվականին IEEE Քվանտային էլեկտրոնիկայի մրցանակ[20]
  • 2005 թվականին Ուիլիս Է. Լամբի մրցանակ՝ լազերային գիտության և քվանտային օպտիկայի համար[21]
  • 2009 թվականին Ամերիկյան օպտիկական հասարակության Չարլզ Հարդ Թաունսի մրցանակ[22]
  • 2016 թվականին Ֆրեդերիկ Այվսի մեդալ[23]
  • 2016 թվականին Բերֆոլդ Լեյբինգերի մրցանակ
  • 2018 թվականին Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերության կողմից Արթուր Շավլովի մրցանակ լազերային գիտության ոլորտում[24]
  • 2018 թվականին Ֆիզիկայի ոլորտում Նոբելյան մրցանակ՝ Արթուր Էշկինի, Դոննա Սթրիքլենդի հետ միասին[25]
  • 2020 թվականին Վիլնյուսի համալսարանի պատվավոր դոկտորի կոչում[26]
  • 2020 թվականի փետրվարի 25-ին Բուլղարիայի Գիտությունների ակադեմիայի պատվավոր դոկտորի կոչում[27]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Munzinger Personen (գերմ.)
  2. ↑ Agence bibliographique de l'enseignement supérieur (France) Système universitaire de documentation (ֆր.) — Montpellier: ABES, 2001.
  3. ↑ Décret du 13 juillet 2012 portant promotion et nomination (ֆր.) // Légifrance
  4. ↑ Gérard Mourou — University of Michigan.
  5. ↑ The Nobel Prize in Physics 2018 — Nobel Foundation.
  6. ↑ Arthur L. Schawlow Prize in Laser Science — APS.
  7. ↑ «Physics Nobel prize won by Arthur Ashkin, Gérard Mourou and Donna Strickland»։ The Guardian։ հոկտեմբերի 2, 2018։ Վերցված է հոկտեմբերի 4, 2018 
  8. ↑ «The Nobel Prize on Twitter»։ Twitter (ռուսերեն)։ Վերցված է 2018-10-02 
  9. ↑ [1] Archived 2005-02-22 at the Wayback Machine.(անգլ.)
  10. ↑ Murphy Jessica (հոկտեմբերի 2, 2018)։ «Donna Strickland: The 'laser jock' Nobel prize winner»։ BBC News։ Վերցված է հոկտեմբերի 2, 2018 
  11. ↑ Valich Lindsey (հոկտեմբերի 2, 2018)։ «Rochester breakthrough in laser science earns Nobel Prize»։ Newscenter (University of Rochester)։ Վերցված է հոկտեմբերի 4, 2018 
  12. ↑ Center for Ultra Fast Optical Science (CUOS)
  13. ↑ Quand le Nobel Gérard Mourou se mettait en scène dans un clip musical potache
  14. ↑ «Have you seen ELI3»։ Վերցված է 2 October 2018 
  15. ↑ [2]
  16. ↑ Extreme Light Infrastructure. Management Archived 2013-10-31 at the Wayback Machine.(անգլ.)
  17. ↑ National Academy of Engeneering. Dr. Gerard A. Mourou Archived 2010-05-28 at the Wayback Machine.(անգլ.)
  18. ↑ «R. W. Wood Prize»։ The Optical Society 
  19. ↑ «SPIE Harold E. Edgerton Award in High-Speed Optics»։ spie.org։ International Society for Optics and Photonics։ Վերցված է 2 October 2018 
  20. ↑ «Quantum Electronics Award Winners»։ IEEE Photonics Society։ Վերցված է 2 October 2018։ «For pioneering contributions to ultrafast optics including optical sampling and intense fs pulses» 
  21. ↑ «Gérard Mourou – the 2005 Willis E. Lamb Award for Laser Science and Quantum Optics»։ www.lambaward.org։ Վերցված է 2 October 2018 
  22. ↑ «Gérard Mourou»։ The Optical Society։ Վերցված է 2018-10-12 
  23. ↑ «Gérard Mourou receives the Frederic Ives Medal of the Optical Society of America»։ École Polytechnique։ March 30, 2016։ Վերցված է December 4, 2018 
  24. ↑ «Arthur L. Schawlow Prize in Laser Science»։ APS Physics | APS Home։ Վերցված է 9 October 2018 
  25. ↑ «Arthur Ashkin, Gérard Mourou and Donna Strickland win the Nobel Prize for Physics»։ Physics World։ 2 October 2018։ Վերցված է 2 October 2018 
  26. ↑ «Nobel laureate Gérard Mourou is awarded the VU honorary doctorate (in Lithuanian)»։ Vilnius university։ February 3, 2020։ Վերցված է February 5, 2020 
  27. ↑ Професор Жерар Муру беше удостоен със званието „Доктор хонорис кауза“ на БАН.


Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]


Վիիքպահեստ
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ժերար_Մուրու&oldid=8255406» էջից