Արթուր Էշկին

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Արթուր Էշկին
անգլ.՝ Arthur Ashkin
Դիմանկար
Ծնվել էսեպտեմբերի 2, 1922(1922-09-02)[1]
ԾննդավայրԲրուքլին, Նյու Յորք
Մահացել էսեպտեմբերի 21, 2020(2020-09-21)[2][3] (98 տարեկան)
Մահվան վայրRumson, Մոնմաութ շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ[3]
Քաղաքացիություն ԱՄՆ[4]
ԿրթությունԿոռնելի համալսարան (1952), Կոլումբիայի համալսարան և Ջեյմս Մեդիսոնի ավագ դպրոց
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր
Մասնագիտությունֆիզիկոս և հետազոտող
ԱշխատավայրԲելլի լաբորատորիա և Lucent
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԷլեկտրական և Էլեկտրոնիկական ճարտարագետների ինստիտուտ, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն և Ճարտարագիտական ազգային ակադեմիա
 Arthur Ashkin Վիքիպահեստում

Արթուր Էշկին (անգլ.՝ Arthur Ashkin, սեպտեմբերի 2, 1922(1922-09-02)[1], Բրուքլին, Նյու Յորք - սեպտեմբերի 21, 2020(2020-09-21)[2][3], Rumson, Մոնմաութ շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ[3]), ամերիկացի ֆիզիկոս, գյուտարար, 2018 թվականի ստացել է Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ[11], այդ մրցանակի ամենատարեց դափնեկիրն է, մրցանակը ստանալու պահին եղել է 96 տարեկան։

Օպտիկական թակարդների ստեղծման բնագավառում ռահվիրա գիտնկականներից մեկն է, ինչը հնարավորություն տվեց ղեկավարելու ատոմները, մոլեկուլները և կենսաբանական հյուսվածքները, նշանավոր աշխատանքներ ունի նաև ֆոտոռեֆակցիայի, երկրորդ օպտիկական հարմոնիայի գեներացիայի և ոչ գծային օպտիկայի հետ կապված։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է հրեական ներգաղթյալների ընտանիքում, հայրը Իսիդոր Էշկինը Օդեսսա քաղաքից էր և ԱՄՆ է գաղթել եղբոր հետ 1909 թվականին[12], մայրը՝ Աննա Էշկին Գալիցիայից էր։ Արթու Էշկինի եղբայրը՝ Ջուլիուս Էշկինը (1920-1982) նույնպես ֆիզիկոս էր։

Ավարտել է Բրուքլինի Ջեյմս Մեդիսոնի անվան դպրոցը 1940 թվականին, շարունակել ուսումը Կոլումբիայի համալսարանում, երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին զորակոչվել է բանակ, որտեղ միաժամանակ մասնակցել է ռազմական ռադարային համակարգերի մագնետրոնների ստեղծման աշխատանքներին։ Ըստ Էշկինի, այդ ժամանակ նրա հետ նույն թիմում աշխատել են հետագայում նոբելյան մրցանակ ստացած ևս 3 գիտնականներ[13][14]։ Ծառայության ավարտից հետո 1947 թվականին շարունակել է ուսումը Կոռնելի համալսարանում, որտեղ 1952 ստացել է փիլիսոփայական դոկտորի կոչում ֆիզիկայի ոլորտում։

1978 թվականին հայտնագործել է օպտիկական պինցետը։ Ընդհանուր թվով 47 արտոնագրված գյուտի հեղինակ է։ 1996 թվականին ընտրվել է ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամ[15]։

Սթիվեն Չուն զարգացնելով օպտիկական թակարդներում ատոմի սառեցման Էշկինի մեթոդը 1997 թվականին ստացել է Նոբելյան մրցանակ[13]

1992 թվականին մոտ 40 տարվա գիտական գործունեությունից հետո անցել է թոշակի, սակայն շարունակել է աշխատել Բելլի լաբորատորիաում[16][17]։

Մինչև 2019 թվականը Ջոն Գուդենաֆի կողմից քիմիայի ոլորտում նոբելյան մրցանակ ստանալը եղել է այդ մրցանակի ամենատարեց դափնեկիրը, Էշկինը ստացել է մրցանակը 96 տարեկանում, իսկ Գուդենաֆը 97 տարեկանում։

Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամուսնացած է Էլին Էշկինի հետ (ծնվ. 1932), ում հետ ծանոթացել է Կոռնելյան համալսարանում սովորելու տարիներին, ով մասնագիտությամբ քիմիայի ուսուցչուհի է[18][19]։ Ունեն երեք երեխա և հինգ թոռնիկ։ Տղան՝ Մայքլ Էշկինը (ծնվ. 1955 թ.), արվեստի բնագավառում ունի պրոֆեսորի կոչում։

Մենագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Arthur Ashkin. Optical Trapping and Manipulation of Neutral Particles Using Lasers. World Scientific Publishing Company, 2006. — 940 pp.

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Քվանտային էլեկտրոնիկայի IEEE մրցանակ (1987)
  • Թաունցի մրցանակ (1988)[20]
  • Ռանկի մրցանակ (1993)
  • Ֆրեդերիկ Այվսի մրցանակ (1998)
  • Հարվիի մրցանակ (2004)[21].
  • Նոբելյան մրցանակ (2018) (1/2 премии)

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Munzinger Personen (գերմ.)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 In Memoriam: Arthur Ashkin, 1922-2020
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Arthur Ashkin, 98, Dies; Nobel Laureate Invented a ‘Tractor Beam’ // The New York Times / J. Kahn — Manhattan, NYC: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 1851. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  4. ↑ 4,0 4,1 Prize Winners
  5. ↑ https://www.optica.org/get_involved/awards_and_honors/awards/award_descriptions/ivesquinn/
  6. ↑ https://www.optica.org/get_involved/awards_and_honors/awards/award_descriptions/charlestownes/
  7. ↑ https://www.invent.org/inductees/arthur-ashkin
  8. ↑ The Nobel Prize in Physics 2018 — Nobel Foundation, 2018.
  9. ↑ El Nobel de Física premia las innovaciones en el campo del láser (իսպ.) — 2018.
  10. ↑ https://www.aps.org/programs/honors/prizes/keithley.cfm
  11. ↑ «The Nobel Prize on Twitter». Twitter (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
  12. ↑ Документы по натурализации Исидора Эшкина
  13. ↑ 13,0 13,1 LaserFest. «Arthur Ashkin (biography)». Co-partners: American Physical Society, Optical Society, SPIE, and the IEEE Photonics Society. Արխիվացված է օրիգինալից (Web article) 2019 թ․ հունվարի 5-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 13-ին. «LaserFest — the 50th anniversary of the first laser»
  14. ↑ Bell Labs - Murray Hill (1997-11). «He Wrote the Book on Atom Trapping». Lucent Technologies 2002. Արխիվացված է օրիգինալից 2005 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 13-ին. «Retired Bell Labs scientist Arthur Ashkin discusses his years as a physicist and how he discovered that light could trap atoms -- the discovery that led Steven Chu and two others to the Nobel Prize»
  15. ↑ Члены Национальной Академии наук.(անգլ.)
  16. ↑ «Arthur Ashkin (biography)». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 5-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 8-ին.
  17. ↑ Ashkin Talks About the Optical Trap
  18. ↑ At 96 this Jersey guy can’t 'get all excited' about his Nobel Prize win
  19. ↑ It Runs in the Family…Former Holmdel School Chemistry Teacher’s Husband, Dr. Arthur Ashkin, Wins Nobel Prize
  20. ↑ Сайт премии
  21. ↑ Лауреаты премии Харви. Արխիվացված 2008-10-30 Wayback Machine(անգլ.)
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արթուր Էշկին» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Արթուր_Էշկին&oldid=9381237» էջից