Ֆերենց Կրաուշ
 |
Ուշադրություն։ Հոդվածը պարունակում է չթարգմանված բաժիններ կամ հատվածներ։ Ոչ հայերեն հատված(ներ)ը անհրաժեշտ է թարգմանել կամ հեռացնել, հակառակ դեպքում հոդվածը կամ տվյալ բաժինը ենթակա է ջնջման։ |
| Ֆերենց Կրաուշ | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ծնվել է | մայիսի 17, 1962[1] (61 տարեկան) |
| Ծննդավայր | Mór, Հունգարիա |
| Քաղաքացիություն |  Ավստրիա և .svg){kind=small} Հունգարիա |
| Կրթություն | Վիեննայի տեխնիկական համալսարան (1991), Բուդապեշտի համալսարան (1985)[2] և Բուդապեշտի տեխնոլոգիայի և տնտեսագիտության համալսարան (1985) |
| Գիտական աստիճան | փիլիսոփայության դոկտոր[1] (1991) և հաբիլիտացիա (1993) |
| Մասնագիտություն | ֆիզիկոս, համալսարանի դասախոս, ֆիզիկոս-տեսաբան, միջուկային ֆիզիկոս, laser physicist և ինժեներ-էլեկտրիկ |
| Աշխատավայր | Լյուդվիգ Մաքսիմիլիանի Մյունխենի համալսարան, Վիեննայի տեխնիկական համալսարան, Centre for Advanced Laser Applications?[3], Max Planck Institute of Quantum Optics?[4], Max Planck Institute of Quantum Optics?[5] և Centre for Advanced Laser Applications?[6] |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
| Անդամություն | Ավստրիայի գիտությունների ակադեմիա, Եվրոպական ակադեմիա[12], Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա և Լեոպոլդինա |
 Ferenc Krausz Վիքիպահեստում | |
Ֆերենց Կրաուշ (ծնված՝ մայիսի 17, 1962[13]), հունգարացի ֆիզիկոս, ով աշխատում է ատտովայրկյան գիտության ոլորտում։ Նա Մաքս Պլանկի քվանտային օպտիկայի ինստիտուտի տնօրեն է և Գերմանիայի Մյունխենի Լյուդվիգ Մաքսիմիլյան համալսարանի փորձարարական ֆիզիկայի պրոֆեսոր։ Նրա հետազոտական թիմը ստեղծել և չափել է առաջին ատտովայրկյան լույսի իմպուլսը և օգտագործել այն ատոմների ներսում էլեկտրոնների շարժումը գրանցելու համար՝ դնելով ատոֆիզիկայի սկիզբը[13]։ 2023 թվականին, Պիեռ Ագոստինիի և Անն Լը Հյուիլյե հետ համատեղ նա արժանացավ Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի։
Ակադեմիական կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1981 թվականից մինչև 1985 թվականը Կրաուշը տեսական ֆիզիկա է սովորել Էյոթվոշ Լորանդի համալսարանում և էլեկտրատեխնիկա՝ Բուդապեշտի տեխնիկական համալսարանում, Հունգարիա[14]։ 1991 թվականին Ավստրիայի Վիեննայի տեխնիկական համալսարանում, Ավստրիա, նա պաշտպանել է դոկտորական թեզը[14][15]։ 1996–1998 թվականներին նա աշխատել է որպես դոցենտ[14], իսկ 1999 - 2004 թվականներին նույն ինստիտուտի էլեկտրատեխնիկայի պրոֆեսոր[14]։
2003 թվականին նա նշանակվել է Գարչինգի Մաքս Պլանկի քվանտային օպտիկայի ինստիտուտի տնօրեն[16], իսկ 2004 թվականին դարձել է Մյունխենի Լյուդվիգ Մաքսիմիլիան համալսարանի փորձարարական ֆիզիկայի ամբիոնի վարիչ[14]։
Պարգևներ և մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- 2006 – Royal Photographic Society Progress medal and Honorary Fellowship[17]
- 2009 – elected a Fellow of Optica[15][18]
- 2013 – Otto Hahn Prize[16]
- 2015 – selected Clarivate Citation laureate in Physics with Paul Corkum "for contributions to the development of attosecond physics."[19]
- 2016 – Member of the German Academy of Sciences Leopoldina.[20]
- 2019 – Vladilen Letokhov Medal.[21]
- 2022 – Wolf Prize in Physics with Anne L'Huillier and Corkum for "for pioneering contributions to ultrafast laser science and attosecond physics".[14]
- 2022 – BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Award in Basic Sciences with L'Huillier and Corkum.[22]
- 2023 – Nobel Prize in Physics with L'Huillier and Pierre Agostini for "for experimental methods that generate attosecond pulses of light for the study of electron dynamics in matter."[13]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #129180114 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ ORCID Public Data File 2021 — 2021. — doi:10.23640/07243.16750535.V1
- ↑ ORCID Public Data File 2021 — 2021. — doi:10.23640/07243.16750535.V1
- ↑ ORCID Public Data File 2021 — 2021. — doi:10.23640/07243.16750535.V1
- ↑ ORCID Public Data File 2021 — 2021. — doi:10.23640/07243.16750535.V1
- ↑ Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1
- ↑ https://www.nobelprize.org/prizes/physics/2023/press-release/
- ↑ Ferenc Krausz — 2022.
- ↑ https://clarivate.com/citation-laureates
- ↑ 10,0 10,1 mta.hu (հունգ.)
- ↑ https://www.meinbezirk.at/moedling/c-regionauten-community/neuer-ehrenbuerger-der-marktgemeinde_a6449620
- ↑ https://www.ae-info.org/ae/User/Krausz_Ferenc
- ↑ 13,0 13,1 13,2 «The Nobel Prize in Physics 2023». NobelPrize.org (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
- ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 מיכל (2022 թ․ փետրվարի 8). «Ferenc Krausz». Wolf Foundation (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
- ↑ 15,0 15,1 «Three Optica Fellows awarded 2023 Nobel Prize in Physics for experimental methods enabling attosecond physics | Optica». www.optica.org. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
- ↑ 16,0 16,1 «Otto Hahn Prize for Ferenc Krausz». www.mpq.mpg.de (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
- ↑ «Progress Medal». Royal Photographic Society (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
- ↑ «2009 Fellows Optica». www.optica.org. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
- ↑ «Thomson Reuters Forecasts Nobel Prize Winners». www.prnewswire.com (Press release) (անգլերեն). Reuters. Վերցված է 2023 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
- ↑ «Ferenc 2023 -Nobel Prize in Physics Krausz». German Academy of Sciences Leopoldina. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 26-ին.
- ↑ «The first 2019 Vladilen Letokhov Medal goes to Ferenc Krausz». European Physical Society. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 17-ին.
- ↑ «The Frontiers of Knowledge Award goes to Anne L'Huillier, Paul Corkum and Ferenc Krausz for enabling subatomic particles to be observed in motion over the shortest time scale captured by science». Premios Fronteras (անգլերեն). 2023 թ․ փետրվարի 22. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 21-ին.