Ռիչարդ Թեյլոր

Ռիչարդ Թեյլոր; Richard Edward Taylor
Ծնվել է	նոյեմբերի 2, 1929[…]; Մեդիսին Հաթ, Ալբերտա, Կանադա
Մահացել է	փետրվարի 22, 2018 (88 տարեկան); Սթենֆորդ, Կալիֆորնիա, Սանտա Կլարա շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն	Կանադա
Մասնագիտություն	ֆիզիկոս և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Սթենֆորդի համալսարան, Lawrence Berkeley National Laboratory? և Բարձրագույն նորմալ դպրոց
Գործունեության ոլորտ	ֆիզիկա
Անդամակցություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Կանադայի թագավորական ընկերություն, Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա և Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն
Ալմա մատեր	Սթենֆորդի համալսարան և Ալբերտայի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն
Պարգևներ	Գուգենհայմի կրթաթոշակ Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ Wolfgang Paul Lecture? Ամերիկայի ֆիզիկայի ակադեմիայի անդամ Պանոֆսկի մրցանակ Կանադայի թագավորական ընկերության անդամ և honorary doctorate at the Blaise-Pascal university?
	Richard E. Taylor Վիքիպահեստում

Ռիչարդ Էդվարդ Թեյլոր (անգլ.՝ Richard Edward Taylor, նոյեմբերի 2, 1929(1929-11-02)^[1]^[2]^[3]^[…], Մեդիսին Հաթ, Ալբերտա, Կանադա - փետրվարի 22, 2018(2018-02-22)^[3]^[4]^[5], Սթենֆորդ, Կալիֆորնիա, Սանտա Կլարա շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ), ամերիկացի ֆիզիկոս, աշխատել է Սթենֆորդի համալսարանում։ 1990 թվականի Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր, մրցանակը ստացել է Ջերոմ Ֆրիդմանի և Հենրի Քենդալի հետ համատեղ, «էլեկտրոնների պրոտոնների և կապված նեյտրոնների վրա խորը ոչառաձգական ցրման հեղափոխական հետազոտությունների համար, որոնք էական կարևորություն ունեն մասնիկների ֆիզիկայում քվարկային մոդելի մշակման համար»։

Վաղ կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թեյլորը ստացել է իր բակալավրի (1950) և մագիստրոսի (1952) աստիճանները Կանադայի Ալբերտայի համալսարանում։ Նոր ամուսնացած լինելով դիմել է Սթենֆորդի համալսարանին դոկտորական հետազոտությունները կատարելու համար, որտեղ նա սկսել է աշխատել Բարձր էներգիայի ֆիզիկայի լաբորատորիայում^[12]։ Նրա դոկտորական թեզը հիմնված է եղել փորձի վրա, որը նախատեսում էր պիոնների հետազոտություններ օգտագործելով բևեռացված գամմա ճառագայթները^[13]։

Հետազոտություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երեք տարի աշխատելով École Normale Supérieure Փարիզում և մեկ տարի Քալիֆոռնիայի Լոուրենս Բերքլիի լաբորատորիայում, Թեյլորը վերադարձավ Սթենֆորդ^[14]։ Այդ ժամանակ սկսվում էր Սթենֆորդի գծային արագացուցիչի կենտրոնի շինարարությունը (այժմ SLAC National Accelerator Laboratory)^[15]: Համատեղ Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտի և Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի գիտնականների հետ Թեյլորը զբաղվում էր հատուկ սարքավորումների նախագծմամբ և կառուցմամբ, և ներգրավված է եղել բազմաթիվ փորձերի իրականացման մեջ^[15]։

1971 թվականին Թեյլորին շնորհվեց Գուգենհայմի կրթաթոշակ, որի շնորհիվ նա կարողացավ անցկացնել մեկ տարի ՑԵՌՆ-ում^[16]։

1960-ականներին և 1970-ականների սկզբում Սթենֆորդի գծային արագացուցիչի կենտրոնում կատարվող փորձերի ընթացքում նաև կատարվում էին պրոտոններից, դեյտերոններից և ավելի ծանր ատոմների միջուկներից բարձր էներգիայի էլեկտրոնների ճառագայթների ցրման փորձեր^[17]^[18]։ Ցածր էներգիաների դեպքում արդեն իսկ ապացուցված էր, որ էլեկտրոնները ցրվում էին միայն ցածր անկյունների տակ, ինչը ապացուցում էր այն գաղափարը, որ միջուկները չունեն ներքին կառուցվածք^[18]։ Այնուամենայնիվ, SLAC-MIT փորձերը ցույց տվեցին, որ բարձր էներգիայով էլեկտրոնները կարող են ցրվել նաև բարձր անկյունների տակ, որոշ էներգիայի կորուստով^[18]։ Այս խորը ոչառաձգական ցրման արդյունքները հանդիսացան առաջին փորձնական ապացույցները այն բանի, որ պրոտոնները և նեյտրոնները կազմված են մասնիկներից, որոնք ավելի ուշ անվանվեցին U և d քվարկեր, և կանխատեսվել էին ավելի վաղ տեսական վարկածներով^[15]։ Այս փորձերը նաև ներկայացրեցին գլյուոնների գոյության առաջին ապացույցները։ Թեյլորը, Ֆրիդմանը և Քենդալը այս աշխատանքի համար ստացան Նոբելյան մրցանակ 1990 թվականին^[19]։

Մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թեյլորը մահացավ իր Սթենֆորդի համալսարանի մոտ գտնվող տանը 2018 թվականի փետրվարի 22-ին, 88 տարեկան հասակում^[15]^[20]։

Պարգևատրումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալեքսանդր ֆոն Հումբոլդտի ավագ գիտնականի մրցանակ, 1982.^[21]
Պանոֆսկու մրցանակ, 1989.^[22]
Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ, 1990.^[15]
Շաառու, Գուգենհայմի հիմնադրամ, 1971 – 1972.^[15]
Շաառու, Ամերիկյան Ֆիզիկական միություն^[14]
Շաառու, Առաջավոր գիտության ամերիկյան միություն^[23]
Շաառու, Կանադայի թագավորական ընկերություն^[15]
Անդամ, Ամերիկայի գիտությունների և արվեստի ակադեմիա.^[23]
Անդամ, Կանադայի ֆիզիկոսների միություն^[23]
Արտասահմանյան թղթակից անդամ, Գիտությունների ազգային ակադեմիա^[23]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Encyclopædia Britannica
↑ ^2,0 ^2,1 L'Encyclopédie canadienne, The Canadian Encyclopedia
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Սոլոմոն Գուգենհայմի թանգարան — 1937.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Munzinger Personen (գերմ.)
↑ Notable Names Database — 2002.
↑ Guggenheim Fellows-ի տվյալների բազա
↑ The Nobel Prize in Physics 1990 — Nobel Foundation.
↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
↑ W.K.H. Panofsky Prize in Experimental Particle Physics — APS.
↑ http://www.univ-bpclermont.fr/article2576.html
↑ Taylors Nobel banquet speech
↑ Taylor, Richard Edward (1962). Positive pion production by polarized bremsstrahlung (PhD thesis). Stanford University. OCLC 38657023.
↑ ^14,0 ^14,1 Biography and Bibliographic Resources, from the Office of Scientific and Technical Information, United States Department of Energy
↑ ^15,0 ^15,1 ^15,2 ^15,3 ^15,4 ^15,5 ^15,6 «Richard E. Taylor, Nobel Prize Winning Physicist Who Helped Discover Quarks, Dies at 88». The Washington Post. 2018 թ․ փետրվարի 25. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 25-ին.
↑ Nobel autobiography
↑ Prescott, C.Y.; Atwood, W.B.; Cottrell, R.L.A.; DeStaebler, H.; Garwin, Edward L.; Gonidec, A.; Miller, R.H.; Rochester, L.S.; Sato, T.; Sherden, D.J.; Sinclair, C.K.; Stein, S.; Taylor, R.E.; Clendenin, J.E.; Hughes, V.W.; Sasao, N.; Schüler, K.P.; Borghini, M.G.; Lübelsmeyer, K.; Jentschke, W. (1978). «Parity non-conservation in inelastic electron scattering». Physics Letters B. 77 (3): 347–352. Bibcode:1978PhLB...77..347P. doi:10.1016/0370-2693(78)90722-0. ISSN 0370-2693.
↑ ^18,0 ^18,1 ^18,2 Bloom, E. D.; Coward, D. H.; DeStaebler, H.; Drees, J.; Miller, G.; Mo, L. W.; Taylor, R. E.; Breidenbach, M.; Friedman, J. I.; Hartmann, G. C.; Kendall, H. W. (1969). «High-Energy Inelastice−pScattering at 6° and 10°». Physical Review Letters. 23 (16): 930–934. Bibcode:1969PhRvL..23..930B. doi:10.1103/PhysRevLett.23.930. ISSN 0031-9007.
↑ Nobel prize press release
↑ https://www.nytimes.com/2018/03/01/obituaries/richard-e-taylor-nobel-winner-who-plumbed-matter-dies-at-88.html?mtrref=www.google.se&gwh=390FD1633D613D25365CA4B08F051C35&gwt=pay
↑ «Taylor's entry in the SLAC index of faculty». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մայիսի 17-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 25-ին.
↑ «All Prize & Award Recipients». APS.org. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 25-ին.
↑ ^23,0 ^23,1 ^23,2 ^23,3 «Richard E. Taylor». science.ca. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 25-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տեղեկություններ Նոբելյան կոմիտեի կայքում (անգլ.)
Ռ. Է. Թեյլոր. «Խորը ոչառաձգական ցրում. Վաղ տարիներ». Նոբելյան դասախոսություն // «Ֆիզիկական գիտությունների հաջողություններ», հատոր 161, թողարկում 12, դեկտեմբեր 1991

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռիչարդ Թեյլոր» հոդվածին։

[_657ec62e4181aebf-1] 1,0 ^1,1 Encyclopædia Britannica

[_7d09c2bac491ace5-2] 2,0 ^2,1 L'Encyclopédie canadienne, The Canadian Encyclopedia

[_8fc3c33f13bafd3f-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Սոլոմոն Գուգենհայմի թանգարան — 1937.

[_c74513732a725de5-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_036c4c1f88db4d5d-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Munzinger Personen (գերմ.)

[_c9bd9815f8b45610-6] Notable Names Database — 2002.

[_3deecdf550c937ef-7] Guggenheim Fellows-ի տվյալների բազա

[_ad854c752f657443-8] The Nobel Prize in Physics 1990 — Nobel Foundation.

[_91240182028fc537-9] Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.

[_735e4a2751d5888e-10] W.K.H. Panofsky Prize in Experimental Particle Physics — APS.

[_7a706c12659e7b0b-11] ttp://www.univ-bpclermont.fr/article2576.html

[nobel-12] Taylors Nobel banquet speech

[taylorhd-13] Taylor, Richard Edward (1962). Positive pion production by polarized bremsstrahlung (PhD thesis). Stanford University. OCLC 38657023.

[osti-14] 14,0 ^14,1 Biography and Bibliographic Resources, from the Office of Scientific and Technical Information, United States Department of Energy

[WPO-15] 15,0 ^15,1 ^15,2 ^15,3 ^15,4 ^15,5 ^15,6 «Richard E. Taylor, Nobel Prize Winning Physicist Who Helped Discover Quarks, Dies at 88». The Washington Post. 2018 թ․ փետրվարի 25. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 25-ին.

[nobel-bio-16] Nobel autobiography

[PrescottAtwood1978-17] Prescott, C.Y.; Atwood, W.B.; Cottrell, R.L.A.; DeStaebler, H.; Garwin, Edward L.; Gonidec, A.; Miller, R.H.; Rochester, L.S.; Sato, T.; Sherden, D.J.; Sinclair, C.K.; Stein, S.; Taylor, R.E.; Clendenin, J.E.; Hughes, V.W.; Sasao, N.; Schüler, K.P.; Borghini, M.G.; Lübelsmeyer, K.; Jentschke, W. (1978). «Parity non-conservation in inelastic electron scattering». Physics Letters B. 77 (3): 347–352. Bibcode:1978PhLB...77..347P. doi:10.1016/0370-2693(78)90722-0. ISSN 0370-2693.

[BloomCoward1969-18] 18,0 ^18,1 ^18,2 Bloom, E. D.; Coward, D. H.; DeStaebler, H.; Drees, J.; Miller, G.; Mo, L. W.; Taylor, R. E.; Breidenbach, M.; Friedman, J. I.; Hartmann, G. C.; Kendall, H. W. (1969). «High-Energy Inelastice−pScattering at 6° and 10°». Physical Review Letters. 23 (16): 930–934. Bibcode:1969PhRvL..23..930B. doi:10.1103/PhysRevLett.23.930. ISSN 0031-9007.

[nobel-press-19] Nobel prize press release

[20] ttps://www.nytimes.com/2018/03/01/obituaries/richard-e-taylor-nobel-winner-who-plumbed-matter-dies-at-88.html?mtrref=www.google.se&gwh=390FD1633D613D25365CA4B08F051C35&gwt=pay

[facpage-21] «Taylor's entry in the SLAC index of faculty». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մայիսի 17-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 25-ին.

[22] «All Prize & Award Recipients». APS.org. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 25-ին.

[sca-23] 23,0 ^23,1 ^23,2 ^23,3 «Richard E. Taylor». science.ca. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 25-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]