Դունքան Հալդեյն
.svg){kind=small}
Դունքան Հալդեյն (անգլ.՝ Duncan Haldane, սեպտեմբերի 14, 1951[1], Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն), բրիտանացի ֆիզիկոս, աշխատում է Փրինսթոնի համալսարանում, և հանդիսանում է այցելող պատվավոր հետազոտող Տեսական ֆիզիկայի Պերիմետր ինստիտուտում[13]։ Ստացել է Նոբելյան մրցանակ ֆիզիկայի ասպարեզում 2016 թվականին համատեղ Ջոն Մայքլ Քոսթերլիցի և Դեյվիդ Ջեյմս Թաուլեսի հետ տոպոլոգիական փուլային անցումների և նյութի տոպոլոգիական փուլերի ասպարեզում տեսական հայտնագործությունների համար[14][15][16]։
Կրթություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հալդեյնը ավարտել է Լոնդոնի Սուրբ Փոլի դպրոցը և Քրիստոսի քոլեջը, որտեղ նա ստացել է բակալավրի կոչում, որից հետո նաև դոկտորական կոչում 1978 թվականին[17], այս կոչումը նա ստացել է Ֆիլիպ Անդերսոնի ղեկավարության տակ կատարած հետազոտության համար։
Հետազոտություններ և աշխատանք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հալդեյնը աշխատել է որպես ֆիզիկոս ֆրանսիական Լաուն-Լանգեվին ինստիտուտում 1977-ից 1981 թվականները։ 1981 թվականի օգոստոսին նա տեղափոխվել է Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարան ստանձնելով այնտեղ ֆիզիկայի պրոֆեսորի օգնականի պաշտոն[18][19], այստեղ նա աշխատել է մինչև 1987 թվականը։ Հալդեյնը այստեղ դարձել է օգնական-պրոֆեսոր 1981 թվականից, իսկ հետագայում 1986 թվականից դարձել է պրոֆեսոր։ 1986 թվականի հուլիսիսց Հալդեյնը սկսել է աշխատել Սան Դիեգոյի Կալիֆոռնիայի համալսարանի ֆիզիկայի բաժնում որպես պրոֆեսոր, որտեղ էլ աշխատել է մինչև 1992 թվականի փետրվար ամիսը։ 1990 թվականին Հալդեյնը դարձել է նաև ֆիզիկայի պրոֆեսոր Փրինսթոնի համալսարանում, որտեղ և աշխատում է մինև այժմ։
Հալդեյնը հայտնի է իր լայնածավալ ներդրումներով խտացված նյութի ֆիզիկայի ասպարեզում, ներառյալ Լաթինջերի հեղուկների տեսությունը, միաչափ Սփին մոդելների տեսությունը, the theory of Հոլի տրոհված քվանտային էֆեկտի տեսությունը, և այլն։
Պարգևներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հալդեյնը 1996 թվականին ընտրվել է Թագավորական միության անդամ[20], և Ամերիկյան ֆիզիկական միության, Ամերիկյան արվեստի և գիտությունների ակադեմիայի անդամ 1992 թվականին[21], ինչպես նաև Ամերիկյան ֆիզիկական միության (1986)[22], և Ֆիզիկայի ինստիտուտի անդամ (1996), Ամերիկայի առաջավոր գիտությունների միության անդամ (2001)[23]
Նրան շնորհվել են Ամերիկյան ֆիզիկական միության Օլիվեր Ե. Բաքլիի մրցանակ (1993); Ալֆրեդ Պ. Սլոանի հիմնադրամի հետազոտող անդամի կոչում(1984-88); Ֆիզիկայի ինստիտուտի Դիրաքի մրցանակ 2012 թվականին[24]։
Ջոն Մայքլ Քոսթերլիցի և Դեյվիդ Ջեյմս Թաուլեսի հետ Հալդեյնը կիսել է 2016 թվականի ֆիզիկայի ասպարեզում Նոբելյան մրցանակը տոպոլոգիական փուլային անցումների և նյութի տոպոլոգիական փուլերի ասպարեզում տեսական հայտնագործությունների համար։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 Gregersen E. Encyclopædia Britannica
- ↑ Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1
- ↑ Leidse Hoogleraren (նիդերլ.)
- ↑ https://phy.princeton.edu/people/duncan-haldane
- ↑ CONOR.Sl
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ https://www.aps.org/programs/honors/prizes/buckley.cfm
- ↑ The Nobel Prize in Physics 2016 — Nobel Foundation.
- ↑ The Nobel Prize amounts — Nobel Foundation.
- ↑ Le Nobel de physique attribué à trois Britanniques pour leurs recherches sur la matière (ֆր.) // Le Monde / J. Fenoglio — Paris: Société éditrice du Monde, 2016. — ISSN 0395-2037; 1284-1250; 2262-4694
- ↑ https://www.ictp.it/prize/dirac-medal
- ↑ https://mcetv.ouest-france.fr/mon-mag-campus/sante-et-vie-etudiante/sante-mentale-devenir-pere-de-famille-est-excellent-pour-le-moral-11072024/
- ↑ «Perimeter Welcomes New Distinguished Visiting Research Chairs». www.perimeterinstitute.ca. Perimeter Institute. 2013 թ․ մայիսի 22. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
- ↑ The international who's who 1991–92
- ↑ The Nobel Prize in Physics 2016
- ↑ Gibney, Elizabeth; Castelvecchi, Davide (2016). «Physics of 2D exotic matter wins Nobel: British-born theorists recognized for work on topological phases». Nature. London: Springer Nature. 538 (7623): 18–18. Bibcode:2016Natur.538...18G. doi:10.1038/nature.2016.20722.
- ↑ Haldane, Frederick Duncan Michael (1978). An extension of the Anderson model as a model for mixed valence rare earth materials (PhD thesis). University of Cambridge. OCLC 500460873. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 24-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 19-ին.
- ↑ «Princeton University Professor Wins Nobel Prize In Physics». Princeton Patch. 2016 թ․ հոկտեմբերի 4.
- ↑ «3 Who Studied Unusual States of Matter Win Nobel Prize in Physics». New York Times. 2016 թ․ հոկտեմբերի 4.
- ↑ Anon (1979). «Professor David Thouless FRS». London: royalsociety.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
- ↑ «www.amacad.org» (PDF).
- ↑ «www.aps.org».
- ↑ «www.aaas.org/fellow/haldane-frederick». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 19-ին.
- ↑ «F. Duncan M. Haldane». Princeton University. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 2-ին.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դունքան Հալդեյն» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
- Սեպտեմբերի 14 ծնունդներ
- 1951 ծնունդներ
- Ապրող անձինք
- Լոնդոն քաղաքում ծնվածներ
- Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամներ
- Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Ամերիկայի ֆիզիկայի ակադեմիայի անդամներ
- ԱՄՆ-ի գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամներ
- Քեմբրիջի համալսարանի շրջանավարտներ
- Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Անձինք այբբենական կարգով
- Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ
- Բրիտանացի ֆիզիկոսներ
- Բրիտանացի նոբելյան մրցանակակիրներ
- Ֆիզիկոսներ այբբենական կարգով
- Ամերիկացի ֆիզիկոսներ
- ԱՄՆ-ի գիտությունների ազգային ակադեմիայի արտասահմանյան անդամներ
- Փրինսթոնի համալսարանի շրջանավարտներ
- Ամերիկացի նոբելյան մրցանակակիրներ
- Բրիտանական ակադեմիայի անդամներ
- Բրիտանացի գիտնականներ