Պիտեր Զեեման
Պիտեր Զեեման (հոլ.՝ Pieter Zeeman, մայիսի 25, 1865[1][2][3][…], Zonnemaire[4] - հոկտեմբերի 9, 1943[5][1][2][…], Ամստերդամ, Նիդերլանդներ[6][5][4]), նիդերլանդացի ֆիզիկոս։ 1890 թվականին ավարտել է Լեյդենի համալսարանը, ուր և սկսել է դասախոսական աշխատանքը։ 1900 թվականից Ամստերդամի համալսարանի պրոֆեսոր։ 1896 թվականին հայտնագործել է մագնիսական դաշտի ազդեցությամբ սպեկտրային գծերի տրոհման երևույթը։ 1902 թվականին Հենդրիկ Լորենցի հետ միասին արժանացել է Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի Զեեմանի էֆեկտը բացահայտելու համար[16][17][18][19][20][21]։
Մանկություն և պատանեկություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պիտեր Զեեմանը ծնվել է Նիդեռլանդների Շխաուվեն-Դաուվելանդ կղզու Զոննեմաիրե քաղաքում՝ Կատարինուսա Ֆորանդինուս Զեեմանի և Վիլգեմինա Վորստի ընտանիքում։
Ֆիզիկայով հետաքրքրվել է վաղ տարիքից։ 1883 թվականին Բևեռափայլը տեսանելի է եղել Նիդերլանդներում։ Զեմմանը նկարել և նկարագրել է երևույթը և ներկայացրել է Նեյչր ամսագրին, որտեղ այն տպագրվել է։ Խմբագիրը բարձր է գնահատել «Պրոֆեսոր Զեեմանի ուշադիր դիտումները Զոննեմաիրեի իր դիտակետից»։
Ավագ դպրոց ավարտելուց հետո 1883 թվականին մեկնել է Դելֆտ` դասական լեզուների լրացուցիչ կրթության համար, հետո հիմել է համալսարան ընդունելության համար։ Բնակվել է Ջ․ Ու, Լելիի տանը, որը Զոյդերզեի նախագծի պատասխանատուն էր։ Դելդտում եղած տարիներին հանդիպել է Հեյկե Կամերլինգ Օնեսի հետ, որ հետագայում դարձել է իր թեզի ղեկավարը։
Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իր ներդրումներ համար Զեեմանը ստացել է հետևյալ մրցանակները՝
- Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ (1902)
- Մատտեչի մեդալ (1912)
- Ընտրվել է Լոնդոնի թագավորական ընկերության արտասահմանյան անդամ)[16][22]
- ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի կողմից ստացել է Հենրի Ֆրեյպերի մեդալ (1921)[23]
- Ռումֆորդի մեդալ (1922)
- Ֆրանկլինի մեդալ (1925)
Լուսնի վրա Զեեման խառնարանը կոճվել է իր պատվին։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Pieter Zeeman — 2009.
- ↑ 3,0 3,1 Encyclopædia Britannica
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Зееман Питер // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Album Academicum — 2007.
- ↑ http://www.dodenakkers.nl/beroemd/wetenschap/158-zeeman.html
- ↑ Photographers’ Identities Catalog
- ↑ 9,0 9,1 dataset Library TU Delft — 2017.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 Czech National Authority Database
- ↑ http://www.pas.va/content/accademia/en/academicians/deceased/zeeman.html
- ↑ 12,00 12,01 12,02 12,03 12,04 12,05 12,06 12,07 12,08 12,09 12,10 Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ The Nobel Prize in Physics 1902 — Nobel Foundation.
- ↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
- ↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 395.
- ↑ 16,0 16,1 Rayleigh (1944)։ «Pieter Zeeman. 1865-1943»։ Obituary Notices of Fellows of the Royal Society 4 (13): 591։ doi:10.1098/rsbm.1944.0010
- ↑ Zeeman P. (1897)։ «The Effect of Magnetisation on the Nature of Light Emitted by a Substance»։ Nature 55 (1424): 347։ Bibcode:1897Natur..55..347Z։ doi:10.1038/055347a0
- ↑ «The Influence of a Magnetic Field on Radiation Frequency»։ Proceedings of the Royal Society of London (1854-1905) 60: 513։ 1896։ doi:10.1098/rspl.1896.0079
- ↑ «The Influence of a Magnetic Field on Radiation Frequency»։ Proceedings of the Royal Society of London (1854-1905) 60: 514։ 1896։ doi:10.1098/rspl.1896.0080
- ↑ Zeeman P (1914)։ «Fresnel's coefficient for light of different colours. (First part)»։ Royal Netherlands Academy of Art and Sciences, Proceedings 17 (I): 445–451
- ↑ Zeeman P (1915)։ «Fresnel's coefficient for light of different colours. (Second part)»։ Royal Netherlands Academy of Art and Sciences, Proceedings 18 (I): 398–408
- ↑ «Fellows of the Royal Society»։ London: Royal Society։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-03-16-ին
- ↑ «Henry Draper Medal»։ National Academy of Sciences։ Վերցված է փետրվարի 19, 2011
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Bertrand, Gabriel (20 December 1943b), «Allocution» (french), Comptes rendus hebdomadaires des séances de l'Académie des sciences (Paris) 217: 625–640, http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k31698/f629.image, available at Gallica. The "Address" of Gabriel Bertrand of December 20, 1943 at the French Academy: he gives biographical sketches of the lives of recently deceased members, including Pieter Zeeman, David Hilbert and Georges Giraud.
- Albert van Helden Pieter Zeeman 1865 – 1943 In: K. van Berkel, A. van Helden and L. Palm ed., A History of Science in The Netherlands. Survey, Themes and Reference (Leiden: Brill, 1999) 606 - 608.
- biography Archived 2004-08-30 at the Wayback Machine. at the Nobel e-museum and Nobel Lecture.
- Museum Boerhaave Negen Nederlandse Nobelprijswinnaars Archived 2006-10-02 at the Wayback Machine.
- P.F.A. Klinkenberg, Zeeman, Pieter (1865-1943), in Biografisch Woordenboek van Nederland.
- Biography of Pieter Zeeman (1865 – 1943) at the National library of the Netherlands.
- Anne J. Kox, Wetenschappelijke feiten en postmoderne fictie in de wetenschapsgeschiedenis Archived 2007-05-22 at the Wayback Machine., Inaugural lecture (1999).
- Pim de Bie, prof.dr. P. Zeeman Zonnemaire 25 mei 1865 - Amsterdam 9 oktober 1943 Archived 2010-05-05 at the Wayback Machine. Gravesite of Pieter Zeeman
- Pieter Zeeman Archived 2011-07-19 at the Wayback Machine., Bijzondere collecties Leiden.
- photo & short info Archived 2006-03-16 at the Wayback Machine.
|
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 680)։ ![]() |
- Մայիսի 25 ծնունդներ
- 1865 ծնունդներ
- Հոկտեմբերի 9 մահեր
- 1943 մահեր
- Ամստերդամ քաղաքում մահացածներ
- Լեյդենի համալսարանի շրջանավարտներ
- Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ
- Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ
- Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամներ
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Անձինք այբբենական կարգով
- Հոլանդացի նոբելյան մրցանակակիրներ
- Հոլանդացի ֆիզիկոսներ
- Հոլանդացի պրոֆեսորներ
- Ֆիզիկոսներ այբբենական կարգով
- 20-րդ դարի ֆիզիկոսներ
- Փորձարարական ֆիզիկոսներ
- Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամներ
- Նիդերլանդների արվեստի և գիտությունների թագավորական ակադեմիայի անդամներ