Պիտեր Զեեման

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Պիտեր Զեեման
հոլ.՝ Pieter Zeeman
Pieter Zeeman.jpg
Ծնվել էմայիսի 25, 1865(1865-05-25)[1][2][3][…]
Zonnemaire[4]
Մահացել էհոկտեմբերի 9, 1943(1943-10-09)[5][1][2][…] (78 տարեկան)
Ամստերդամ, Նիդերլանդներ[6][5][4]
ԳերեզմանAlgemene Begraafplaats Kleverlaan[7]
ՔաղաքացիությունFlag of the Netherlands.svg Նիդերլանդների Թագավորություն[8]
Մասնագիտությունֆիզիկոս, համալսարանի դասախոս և լուսանկարիչ
Հաստատություն(ներ)Դելֆտի տեխնիկական համալսարան[9], Դելֆտի տեխնիկական համալսարան[9], Ամստերդամի համալսարան[6], Ամստերդամի համալսարան[6], Ամստերդամի համալսարան[6] և Լեյդենի համալսարան
Գործունեության ոլորտֆիզիկա[10], Զեեմանի էֆեկտ[10], Մագնիսականություն[10] և Մագնիսական դաշտ[10]
Պաշտոն(ներ)Rector of the university of Amsterdam?
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն, Բավարիական գիտությունների ակադեմիա, Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա, Նիդերլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա, Պապական գիտությունների ակադեմիա[11], Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա և Թուրինի գիտությունների ակադեմիա[4]
Ալմա մատերԼեյդենի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներինհոլանդերեն[1][10] և անգլերեն[10]
Գիտական ղեկավարՀեյկե Կամերլինգ Օնես
Եղել է գիտական ղեկավարCornelis Jan Bakker?[12], Pier Bosch?[12], Take Luite de Bruin?[12], Frederik Coeterier?[12], Hillebrand Willem Johan Dik?[12], Maria Clasina Droste?[12], Jacobus Marinus Faber?[12], Jan Geest?[12], Albert Jacobus Jozef Gerver?[12], Herman R. Woltjer?[12] և Willem de Groot?[12]
Ինչով է հայտնիԶեեմանի էֆեկտ
Պարգևներ
Ամուսին(ներ)Johanna Elisabeth Lebret?
Commons-logo.svg Pieter Zeeman Վիքիպահեստում

Պիտեր Զեեման (հոլ.՝ Pieter Zeeman, մայիսի 25, 1865(1865-05-25)[1][2][3][…], Zonnemaire[4] - հոկտեմբերի 9, 1943(1943-10-09)[5][1][2][…], Ամստերդամ, Նիդերլանդներ[6][5][4]), նիդերլանդացի ֆիզիկոս։ 1890 թվականին ավարտել է Լեյդենի համալսարանը, ուր և սկսել է դասախոսական աշխատանքը։ 1900 թվականից Ամստերդամի համալսարանի պրոֆեսոր։ 1896 թվականին հայտնագործել է մագնիսական դաշտի ազդեցությամբ սպեկտրային գծերի տրոհման երևույթը։ 1902 թվականին Հենդրիկ Լորենցի հետ միասին արժանացել է Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի Զեեմանի էֆեկտը բացահայտելու համար[16][17][18][19][20][21]։

Մանկություն և պատանեկություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պիտեր Զեեմանը ծնվել է Նիդեռլանդների Շխաուվեն-Դաուվելանդ կղզու Զոննեմաիրե քաղաքում՝ Կատարինուսա Ֆորանդինուս Զեեմանի և Վիլգեմինա Վորստի ընտանիքում։

Ֆիզիկայով հետաքրքրվել է վաղ տարիքից։ 1883 թվականին Բևեռափայլը տեսանելի է եղել Նիդերլանդներում։ Զեմմանը նկարել և նկարագրել է երևույթը և ներկայացրել է Նեյչր ամսագրին, որտեղ այն տպագրվել է։ Խմբագիրը բարձր է գնահատել «Պրոֆեսոր Զեեմանի ուշադիր դիտումները Զոննեմաիրեի իր դիտակետից»։

Ավագ դպրոց ավարտելուց հետո 1883 թվականին մեկնել է Դելֆտ` դասական լեզուների լրացուցիչ կրթության համար, հետո հիմել է համալսարան ընդունելության համար։ Բնակվել է Ջ․ Ու, Լելիի տանը, որը Զոյդերզեի նախագծի պատասխանատուն էր։ Դելդտում եղած տարիներին հանդիպել է Հեյկե Կամերլինգ Օնեսի հետ, որ հետագայում դարձել է իր թեզի ղեկավարը։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իր ներդրումներ համար Զեեմանը ստացել է հետևյալ մրցանակները՝

Լուսնի վրա Զեեման խառնարանը կոճվել է իր պատվին։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Pieter Zeeman — 2009.
  3. 3,0 3,1 Encyclopædia Britannica
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Зееман Питер // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Album Academicum — 2007.
  7. http://www.dodenakkers.nl/beroemd/wetenschap/158-zeeman.html
  8. Photographers’ Identities Catalog
  9. 9,0 9,1 dataset Library TU Delft — 2017.
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 Czech National Authority Database
  11. http://www.pas.va/content/accademia/en/academicians/deceased/zeeman.html
  12. 12,00 12,01 12,02 12,03 12,04 12,05 12,06 12,07 12,08 12,09 12,10 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  13. The Nobel Prize in Physics 1902Nobel Foundation.
  14. https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
  15. List of Royal Society Fellows 1660-2007Royal Society. — P. 395.
  16. 16,0 16,1 Rayleigh (1944)։ «Pieter Zeeman. 1865-1943»։ Obituary Notices of Fellows of the Royal Society 4 (13): 591։ doi:10.1098/rsbm.1944.0010 
  17. Zeeman P. (1897)։ «The Effect of Magnetisation on the Nature of Light Emitted by a Substance»։ Nature 55 (1424): 347։ Bibcode:1897Natur..55..347Z։ doi:10.1038/055347a0 
  18. «The Influence of a Magnetic Field on Radiation Frequency»։ Proceedings of the Royal Society of London (1854-1905) 60: 513։ 1896։ doi:10.1098/rspl.1896.0079 
  19. «The Influence of a Magnetic Field on Radiation Frequency»։ Proceedings of the Royal Society of London (1854-1905) 60: 514։ 1896։ doi:10.1098/rspl.1896.0080 
  20. Zeeman P (1914)։ «Fresnel's coefficient for light of different colours. (First part)»։ Royal Netherlands Academy of Art and Sciences, Proceedings 17 (I): 445–451 
  21. Zeeman P (1915)։ «Fresnel's coefficient for light of different colours. (Second part)»։ Royal Netherlands Academy of Art and Sciences, Proceedings 18 (I): 398–408 
  22. «Fellows of the Royal Society»։ London: Royal Society։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-03-16-ին 
  23. «Henry Draper Medal»։ National Academy of Sciences։ Վերցված է փետրվարի 19, 2011 

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 680 CC BY-SA icon 80x15.png