Պիտեր Զեեման

Պիտեր Զեեման; հոլ.՝ Pieter Zeeman
Ծնվել է	մայիսի 25, 1865[…]; Zonnemaire
Մահացել է	հոկտեմբերի 9, 1943[…] (78 տարեկան); Ամստերդամ, Նիդերլանդներ
Գերեզման	Algemene Begraafplaats Kleverlaan
Քաղաքացիություն	Նիդերլանդների Թագավորություն
Մասնագիտություն	ֆիզիկոս, համալսարանի դասախոս և լուսանկարիչ
Հաստատություն(ներ)	Դելֆտի տեխնիկական համալսարան, Դելֆտի տեխնիկական համալսարան, Ամստերդամի համալսարան, Ամստերդամի համալսարան, Ամստերդամի համալսարան և Լեյդենի համալսարան
Գործունեության ոլորտ	ֆիզիկա, Զեեմանի էֆեկտ, Մագնիսականություն և Մագնիսական դաշտ
Պաշտոն(ներ)	Rector of the university of Amsterdam?
Անդամակցություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, Բավարիական գիտությունների ակադեմիա, Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա, Նիդերլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա, Պապական գիտությունների ակադեմիա, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա և Թուրինի գիտությունների ակադեմիա
Ալմա մատեր	Լեյդենի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	հոլանդերեն և անգլերեն
Գիտական ղեկավար	Հեյկե Կամերլինգ Օնես
Եղել է գիտական ղեկավար	Cornelis Jan Bakker?, Pier Bosch?, Take Luite de Bruin?, Frederik Coeterier?, Hillebrand Willem Johan Dik?, Maria Clasina Droste?, Jacobus Marinus Faber?, Jan Geest?, Albert Jacobus Jozef Gerver?, Herman R. Woltjer? և Willem de Groot?
Ինչով է հայտնի	Զեեմանի էֆեկտ
Պարգևներ	ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ Հենրի Դրեյպերի մեդալ Ռումֆորդի մեդալ Մատեուչի մեդալ Ֆրանկլինի մեդալ և Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամ
Ամուսին(ներ)	Johanna Elisabeth Lebret?
	Pieter Zeeman Վիքիպահեստում

Պիտեր Զեեման (հոլ.՝ Pieter Zeeman, մայիսի 25, 1865(1865-05-25)^[1]^[2]^[3]^[…], Zonnemaire^[4] - հոկտեմբերի 9, 1943(1943-10-09)^[5]^[1]^[2]^[…], Ամստերդամ, Նիդերլանդներ^[6]^[5]^[4]), նիդերլանդացի ֆիզիկոս։ 1890 թվականին ավարտել է Լեյդենի համալսարանը, ուր և սկսել է դասախոսական աշխատանքը։ 1900 թվականից Ամստերդամի համալսարանի պրոֆեսոր։ 1896 թվականին հայտնագործել է մագնիսական դաշտի ազդեցությամբ սպեկտրային գծերի տրոհման երևույթը։ 1902 թվականին Հենդրիկ Լորենցի հետ միասին արժանացել է Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի Զեեմանի էֆեկտը բացահայտելու համար^[16]^[17]^[18]^[19]^[20]^[21]։

Մանկություն և պատանեկություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պիտեր Զեեմանը ծնվել է Նիդեռլանդների Շխաուվեն-Դաուվելանդ կղզու Զոննեմաիրե քաղաքում՝ Կատարինուսա Ֆորանդինուս Զեեմանի և Վիլգեմինա Վորստի ընտանիքում։

Ֆիզիկայով հետաքրքրվել է վաղ տարիքից։ 1883 թվականին Բևեռափայլը տեսանելի է եղել Նիդերլանդներում։ Զեմմանը նկարել և նկարագրել է երևույթը և ներկայացրել է Նեյչր ամսագրին, որտեղ այն տպագրվել է։ Խմբագիրը բարձր է գնահատել «Պրոֆեսոր Զեեմանի ուշադիր դիտումները Զոննեմաիրեի իր դիտակետից»։

Ավագ դպրոց ավարտելուց հետո 1883 թվականին մեկնել է Դելֆտ` դասական լեզուների լրացուցիչ կրթության համար, հետո հիմել է համալսարան ընդունելության համար։ Բնակվել է Ջ․ Ու, Լելիի տանը, որը Զոյդերզեի նախագծի պատասխանատուն էր։ Դելդտում եղած տարիներին հանդիպել է Հեյկե Կամերլինգ Օնեսի հետ, որ հետագայում դարձել է իր թեզի ղեկավարը։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իր ներդրումներ համար Զեեմանը ստացել է հետևյալ մրցանակները՝

Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ (1902)
Մատտեչի մեդալ (1912)
Ընտրվել է Լոնդոնի թագավորական ընկերության արտասահմանյան անդամ)^[16]^[22]
ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի կողմից ստացել է Հենրի Ֆրեյպերի մեդալ (1921)^[23]
Ռումֆորդի մեդալ (1922)
Ֆրանկլինի մեդալ (1925)

Լուսնի վրա Զեեման խառնարանը կոճվել է իր պատվին։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Pieter Zeeman — 2009.
↑ ^3,0 ^3,1 Encyclopædia Britannica
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Зееман Питер // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 Album Academicum — 2007.
↑ http://www.dodenakkers.nl/beroemd/wetenschap/158-zeeman.html
↑ Photographers’ Identities Catalog
↑ ^9,0 ^9,1 dataset Library TU Delft — 2017.
↑ ^10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 ^10,4 ^10,5 Czech National Authority Database
↑ http://www.pas.va/content/accademia/en/academicians/deceased/zeeman.html
↑ ^12,00 ^12,01 ^12,02 ^12,03 ^12,04 ^12,05 ^12,06 ^12,07 ^12,08 ^12,09 ^12,10 Mathematics Genealogy Project — 1997.
↑ The Nobel Prize in Physics 1902 — Nobel Foundation.
↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 395.
↑ ^16,0 ^16,1 Rayleigh (1944)։ «Pieter Zeeman. 1865-1943»։ Obituary Notices of Fellows of the Royal Society 4 (13): 591։ doi:10.1098/rsbm.1944.0010
↑ Zeeman P. (1897)։ «The Effect of Magnetisation on the Nature of Light Emitted by a Substance»։ Nature 55 (1424): 347։ Bibcode:1897Natur..55..347Z։ doi:10.1038/055347a0
↑ «The Influence of a Magnetic Field on Radiation Frequency»։ Proceedings of the Royal Society of London (1854-1905) 60: 513։ 1896։ doi:10.1098/rspl.1896.0079
↑ «The Influence of a Magnetic Field on Radiation Frequency»։ Proceedings of the Royal Society of London (1854-1905) 60: 514։ 1896։ doi:10.1098/rspl.1896.0080
↑ Zeeman P (1914)։ «Fresnel's coefficient for light of different colours. (First part)»։ Royal Netherlands Academy of Art and Sciences, Proceedings 17 (I): 445–451
↑ Zeeman P (1915)։ «Fresnel's coefficient for light of different colours. (Second part)»։ Royal Netherlands Academy of Art and Sciences, Proceedings 18 (I): 398–408
↑ «Fellows of the Royal Society»։ London: Royal Society։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-03-16-ին
↑ «Henry Draper Medal»։ National Academy of Sciences։ Վերցված է փետրվարի 19, 2011

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Bertrand, Gabriel (20 December 1943b), «Allocution» (french), Comptes rendus hebdomadaires des séances de l'Académie des sciences (Paris) 217: 625–640, http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k31698/f629.image , available at Gallica. The "Address" of Gabriel Bertrand of December 20, 1943 at the French Academy: he gives biographical sketches of the lives of recently deceased members, including Pieter Zeeman, David Hilbert and Georges Giraud.
Albert van Helden Pieter Zeeman 1865 – 1943 In: K. van Berkel, A. van Helden and L. Palm ed., A History of Science in The Netherlands. Survey, Themes and Reference (Leiden: Brill, 1999) 606 - 608.
biography Archived 2004-08-30 at the Wayback Machine. at the Nobel e-museum and Nobel Lecture.
Museum Boerhaave Negen Nederlandse Nobelprijswinnaars Archived 2006-10-02 at the Wayback Machine.
P.F.A. Klinkenberg, Zeeman, Pieter (1865-1943), in Biografisch Woordenboek van Nederland.
Biography of Pieter Zeeman (1865 – 1943) at the National library of the Netherlands.
Anne J. Kox, Wetenschappelijke feiten en postmoderne fictie in de wetenschapsgeschiedenis Archived 2007-05-22 at the Wayback Machine., Inaugural lecture (1999).
Pim de Bie, prof.dr. P. Zeeman Zonnemaire 25 mei 1865 - Amsterdam 9 oktober 1943 Archived 2010-05-05 at the Wayback Machine. Gravesite of Pieter Zeeman
Pieter Zeeman Archived 2011-07-19 at the Wayback Machine., Bijzondere collecties Leiden.
photo & short info Archived 2006-03-16 at the Wayback Machine.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 680)։

[_3a153d690f7891fa-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_a1c64d96a49b49a0-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Pieter Zeeman — 2009.

[_03deb9c039651dde-3] 3,0 ^3,1 Encyclopædia Britannica

[_f134060f67f403b7-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)

[_8c9ed2c0ff19ec76-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 Зееман Питер // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_e16b34c2e0c26f11-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 ^6,5 Album Academicum — 2007.

[_fbb419987aaa7259-7] ttp://www.dodenakkers.nl/beroemd/wetenschap/158-zeeman.html

[_cfbfa4ef9dcdf0af-8] Photographers’ Identities Catalog

[_7a875c5205b868b2-9] 9,0 ^9,1 dataset Library TU Delft — 2017.

[_411744d955586f77-10] 10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 ^10,4 ^10,5 Czech National Authority Database

[_2e537261612fa669-11] ttp://www.pas.va/content/accademia/en/academicians/deceased/zeeman.html

[_1c2fe73495143a28-12] 12,00 ^12,01 ^12,02 ^12,03 ^12,04 ^12,05 ^12,06 ^12,07 ^12,08 ^12,09 ^12,10 Mathematics Genealogy Project — 1997.

[_e0e84c96d5a76a51-13] The Nobel Prize in Physics 1902 — Nobel Foundation.

[_4fd85354d393be0f-14] ttps://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/

[_7ea221458c240487-15] List of Royal Society Fellows 1660-2007 — Royal Society. — P. 395.

[frs2-16] 16,0 ^16,1 Rayleigh (1944)։ «Pieter Zeeman. 1865-1943»։ Obituary Notices of Fellows of the Royal Society 4 (13): 591։ doi:10.1098/rsbm.1944.0010

[17] Zeeman P. (1897)։ «The Effect of Magnetisation on the Nature of Light Emitted by a Substance»։ Nature 55 (1424): 347։ Bibcode:1897Natur..55..347Z։ doi:10.1038/055347a0

[18] «The Influence of a Magnetic Field on Radiation Frequency»։ Proceedings of the Royal Society of London (1854-1905) 60: 513։ 1896։ doi:10.1098/rspl.1896.0079

[19] «The Influence of a Magnetic Field on Radiation Frequency»։ Proceedings of the Royal Society of London (1854-1905) 60: 514։ 1896։ doi:10.1098/rspl.1896.0080

[20] Zeeman P (1914)։ «Fresnel's coefficient for light of different colours. (First part)»։ Royal Netherlands Academy of Art and Sciences, Proceedings 17 (I): 445–451

[21] Zeeman P (1915)։ «Fresnel's coefficient for light of different colours. (Second part)»։ Royal Netherlands Academy of Art and Sciences, Proceedings 18 (I): 398–408

[frs-22] «Fellows of the Royal Society»։ London: Royal Society։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-03-16-ին

[Draper-23] «Henry Draper Medal»։ National Academy of Sciences։ Վերցված է փետրվարի 19, 2011

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]