Պետեր Գրունբերգ

Պետեր Գրունբերգ; Peter Andreas Grünberg
Ծնվել է	մայիսի 18, 1939[…]; Պլզեն, Պլզենի շրջան, Չեխիա
Մահացել է	ապրիլի 7, 2018[…] (78 տարեկան); Jülich, Դյուրեն, Քյոլնի վարչական շրջան, Հյուսիսային Հռենոս-Վեստֆալիա, Գերմանիա
Քաղաքացիություն	Գերմանիա
Դավանանք	կաթոլիկություն
Մասնագիտություն	ֆիզիկոս, համալսարանի դասախոս, ուսուցիչ և հետազոտող
Հաստատություն(ներ)	Կյոլնի համալսարան, Կարլտոնի համալսարան, Research Centre Jülich? և Gwangju Institute of Science and Technology?
Գործունեության ոլորտ	ֆիզիկա և Նոբելյան մրցանակ
Պաշտոն(ներ)	պրոֆեսոր
Անդամակցություն	Վեստֆալիայի գիտությունների ակադեմիա և Sudetendeutsche Akademie der Wissenschaften und Künste?
Ալմա մատեր	Դարմշտադտի տեխնիկական համալսարան, Ֆրանկֆուրտի Գյոթեի անվան համալսարան և Կյոլնի համալսարան
Կոչում	պրոֆեսոր
Գիտական աստիճան	փիլիսոփայության դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներին	գերմաներեն
Գիտական ղեկավար	Stefan Hüfner?
Պարգևներ	Շտեռն-Գեռլախի մեդալ Ֆիզիկայի Վոլֆի մրցանակ Ընկերության մրցանակ German Future Prize? Գերմանական հետազոտությունների փառքի սրահ Ritter-von-Gerstner Medal? պատվավոր քաղաքացիություն պատվո անդամ «Եվրոպացի գյուտարար» The seal of the city of Pilsen? Ճապոնիայի մրցանակ honorary doctor of the RWTH Aachen University? Սաարլանդի համալսարանի պատվավոր դոկտոր James C. McGroddy Prize for New Materials? IUPAP Magnetism Award and Néel Medal? Clarivate Citation Laureate և Եվրոֆիզիկա մրցանակ
Հայր	Theodor Grünberg?
	Peter Grünberg Վիքիպահեստում

Պետեր Գրունբերգ (գերմ.՝ Peter Andreas Grünberg, մայիսի 18, 1939(1939-05-18)^[1]^[2]^[3]^[…], Պլզեն, Պլզենի շրջան, Չեխիա^[3]^[4]^[5] - ապրիլի 7, 2018(2018-04-07)^[6]^[7]^[3]^[…], Jülich, Դյուրեն, Քյոլնի վարչական շրջան, Հյուսիսային Հռենոս-Վեստֆալիա, Գերմանիա^[7]^[5])^[20], գերմանացի ֆիզիկոս, աշխատել է Քյոլնի համալսարանում։ Նրա ամենահայտնի հայտնագործությունն է հսկայական մագնետոդիմադրության էֆեկտը (ՀՄԴԷ), որի համար նրան շնորհվել է Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ 2007 թվականին (համատեղ Ալբեր Ֆերտի հետ)^[21]։

Կենսագրություն

Գրունբերգի ընտանիքը վերաբնակեցվելով Գերմանիա բնակություն է հաստատել Լաուտերբախ քաղաքում։ 1959 թվականին Գրունբերգը հանձնել է ընդունելության քննությունները և ընդունվել Աբիտուր համալսարան։ Սկսած 1962 թվականից նա սովորել է Ֆրանկֆուրտի համալսարանում և Դարկշտադի տեխնիկական համալսարանում։ 1966-ից 1969 թվականները Գրունբերգը անցել է ասպիրանտուրա պրոֆեսոր Շտեֆան Գյուֆների մոտ «Որոշ հազվագյուտ նռնաքարերի սպեկտրոսկոպիկ հետազոտությունները» թեմայով և պաշտպանել է դիսերտացիան 1969 թվականին, ստանալով դոկտորական կոչում։

Այնուհետև երեք տարի նա անց է կացրել Օտտավայի Կառլտոնի համալսարանում։ 1972 թվականից նա սկսել է աշխատել որպես գիտաշխատող Յուլիխի հետազոտական կենտրոնում։ 2004 թվականին անցել է թոշակի, սակայն դրանից հետո էլ շարունակել է աշխատել Յուլիխի հետազոտական կենտրոնի պինդ մարմնինների էլեկտրոնային առանձնահատլությունների բաժնում որպես հրավիրված գիտնական։

Աշխատանք

Գրունբերգը առաջիններից մեկն էր, որ զբաղվում էր բարակ թաղանթների մագնիսական հատկությունների հետազոտությամբ։ Այս հետազոտությունների ասպարեզը ուսումնասիրում է նյութերի սպինային հատկանիշները և կոչվում է սպինոտրոնիկա։ Հետազոտությունների արդյունքները թույլ տվեցին ստեղծել չափերով ավելի փոքր սարքեր։

1986 թվականին Գրունբերգը հայտնաբերեց երկաթի և քրոմի շերտերի միջև հակա ֆերո-մագնիսական կապը։ 1987 թվականի վերջում Գրունբերգը, համարյա միաժամանակ Ալբեր Ֆերտի հետ հայտնաբերեց հսկայական մագնետոդիմադրության էֆեկտը, որի շնորհիվ 1990-ականների վերջում հնարավոր եղավ կտրուկ ավելացնել կոշտ մագնիսական սկավառակե կուտակիչների տարողությունը։ 2007 թվականի դրությամբ կարդացող/գրող գլխիկների մեծ մասի աշխատանքի սկզբունքը հիմնվում է այս էֆեկտի վրա։ Համարվում է, որ այս հայտնագործությունը սպինոտրոնիկայի ծնունդն է^[22]^[23]։ Պատենտների կիրառման համար ստացած արտոնագրերի գումարները փոխանցվում է Յուլիխի համալսարանի հաշվին, և կազմում է տասնյակ միլիոնավոր դոլարներ։

Մրցանակներ

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Encyclopædia Britannica
↑ ^2,0 ^2,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 regional database of the Pilsen City Library (չեխերեն)
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Noted German physicist Peter Grünberg dies — Deutsche Welle, 2018.
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 ^7,3 ^7,4 ^7,5 Curriculum Vitae Peter A. Grünberg
↑ Gobierno de Canarias 100 EMINENTES CIENTÍFICOS CRISTIANOS QUE CAMBIARON EL MUNDO
↑ CONOR.Sl
↑ The Nobel Prize in Physics 2007 — Nobel Foundation.
↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
↑ https://wolffund.org.il/peter-gruenberg/
↑ ^13,0 ^13,1 http://www.pro-physik.de/details/physiknews/10975383/Zum_Tod_von_Peter_Gruenberg.html
↑ https://www.plzen.eu/obcan/o-meste/informace-o-meste/oceneni-mesta/chap_343/oceneni-mesta.aspx
↑ https://www.uni-saarland.de/universitaet/portraet/freunde/ehren/promotionen/nat-tech.html
↑ https://www.aps.org/programs/honors/prizes/mcgroddy.cfm
↑ https://iupap.org/who-we-are/internal-organization/commissions/c9-magnetism/c9-awards/
↑ https://clarivate.com/citation-laureates
↑ https://www.eps.org/members/group_content_view.asp?group=85187&id=554142
↑ German physics Nobel laureate Peter Gruenberg dead at 78 AFP.com
↑ Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ 2007 թվական(անգլ.)
↑ Handbook of spin transport and magnetism. Tsymbal, E. Y. (Evgeny Y.), Zutic, Igor. Boca Raton, Florida: CRC Press. 2012. ISBN 9781439803776. OCLC 756724063.{{cite book}}: CS1 սպաս․ այլ (link)
↑ Chappert, Claude; Fert, Albert; Dau, Frédéric Nguyen Van (2007). «The emergence of spin electronics in data storage». Nature Materials (անգլերեն). 6 (11): 813–823. Bibcode:2007NatMa...6..813C. doi:10.1038/nmat2024. ISSN 1476-4660. PMID 17972936.

Արտաքին հղումներ

Կենսագրություն Յուլիխի հետազոտական կենտրոնի կայքում (գերմ.)
Գրունբերգի հոդվածը Ֆիզիկական գիտությունների հաջողություններ ամսագրում, նկարագրվում է ՀՄԴԷ (անգլ.)
Պ. Ա. Գրունբերգ։ «Սպինային ալիքներից հսկայական մագնետոդիմադրություն և այլն»։ Նոբելյան դասախոսություն, Ֆիզիկական գիտությունների հաջողություններ, հատոր 178, թողարկում 12, դեկտեմբեր 2008

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պետեր Գրունբերգ» հոդվածին։

[_592d8b71a9cf0619-1] 1,0 ^1,1 Encyclopædia Britannica

[_82f8c2921614812d-2] 2,0 ^2,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_fd83614b62b5c8f6-3] 3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ

[_ae8558d7ccaa6097-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.

[_d5205a88e6bb0317-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 regional database of the Pilsen City Library (չեխերեն)

[_657d289681deecf4-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Noted German physicist Peter Grünberg dies — Deutsche Welle, 2018.

[_e0ead676e0ff9b5a-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 ^7,3 ^7,4 ^7,5 Curriculum Vitae Peter A. Grünberg

[_751a4fe39dc87b50-8] Gobierno de Canarias 100 EMINENTES CIENTÍFICOS CRISTIANOS QUE CAMBIARON EL MUNDO

[_51572f4e165f78e4-9] CONOR.Sl

[_a22d685b8a308cdb-10] The Nobel Prize in Physics 2007 — Nobel Foundation.

[_91240182028fc537-11] Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.

[_af03cfbd2eeb1ff5-12] ttps://wolffund.org.il/peter-gruenberg/

[_d28d1a63ed8cb8af-13] 13,0 ^13,1 http://www.pro-physik.de/details/physiknews/10975383/Zum_Tod_von_Peter_Gruenberg.html

[_6c879169c45a8203-14] ttps://www.plzen.eu/obcan/o-meste/informace-o-meste/oceneni-mesta/chap_343/oceneni-mesta.aspx

[_41b81e1dbd97d923-15] ttps://www.uni-saarland.de/universitaet/portraet/freunde/ehren/promotionen/nat-tech.html

[_27ba40cdb0474b93-16] ttps://www.aps.org/programs/honors/prizes/mcgroddy.cfm

[_26eca59515a2e9ef-17] ttps://iupap.org/who-we-are/internal-organization/commissions/c9-magnetism/c9-awards/

[_e3f6dae6229ab433-18] ttps://clarivate.com/citation-laureates

[_d396ef0160468ac9-19] ttps://www.eps.org/members/group_content_view.asp?group=85187&id=554142

[20] German physics Nobel laureate Peter Gruenberg dead at 78 AFP.com

[21] Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ 2007 թվական(անգլ.)

[22] Handbook of spin transport and magnetism. Tsymbal, E. Y. (Evgeny Y.), Zutic, Igor. Boca Raton, Florida: CRC Press. 2012. ISBN 9781439803776. OCLC 756724063.{{cite book}}: CS1 սպաս․ այլ (link)

[:0-23] Chappert, Claude; Fert, Albert; Dau, Frédéric Nguyen Van (2007). «The emergence of spin electronics in data storage». Nature Materials (անգլերեն). 6 (11): 813–823. Bibcode:2007NatMa...6..813C. doi:10.1038/nmat2024. ISSN 1476-4660. PMID 17972936.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]