Պլզեն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Jump to navigation Jump to search
Բնակավայր
Պլզեն
չեխ․՝ Plzeň
չեխ․՝ Statutární město Plzeň[1]
Դրոշ Զինանշան
Flag of Plzen.svg Plzen CoA.gif

Plzen city view.jpg
Կոորդինատներ: 49°44′29″ հս․ լ. 13°22′57″ ավ. ե. / 49.74139° հս․. լ. 13.38250° ավ. ե. / 49.74139; 13.38250
Երկիր Չեխիա Չեխիա
Ներքին բաժանում Bolevec[2], Q11241487?[2], Bukovec[2], Černice[2], Q11176327?[2], Dolní Vlkýš[2], Q11823676?[2], Q11823853?[2], Hradiště[2], Jižní Předměstí[2], Koterov[2], Křimice[2], Pilsen 10[2], Q12033678?[2], Q12033770?[2], Q12034982?[2], Q12041179?[2], Pilsen 7[2], Q12048628?[2], Q12051556?[2], Q12054598?[2], Q11085896?[2], Q11870758?[2], Vnitřní Město[2] և Q11994151?[2]
Հիմնադրված է հունվարի 1, 1991[1] և 1295[3] թ.
Առաջին հիշատակում 1295
Մակերես 137,671042 կմ²
ԲԾՄ 308 մետր
Բնակչություն 170 936 մարդ (հունվարի 1, 2018)[4]
Ժամային գոտի UTC+1 և UTC+2
Հեռախոսային կոդ 37
Փոստային ինդեքսներ 301
Ավտոմոբիլային կոդ P
Պաշտոնական կայք plzen.eu
##Պլզեն (Չեխիա)
Red pog.png

Պլզեն (չեխ․՝ Pilsen), մեծությամբ չորրորդ քաղաքը Չեխիայում: Պլզենի երկրամասի վարչական կենտրոնն է: Քաղաքում են տեղակայված Հյուսիսային Պլզեն և Հարավային Պլզեն շրջանների վարչական մարմինները: Պլզենը գտնվում է չորս գետերի (Մժե, Ռադբուզա, Ուգլավա և Ուսլավա) միախառնման տեղում, որոնք ձևավորում են Բերոունկա գետը:

Պլզենը արդյունաբերական, առևտրական, մշակութային ու վարչական կարևորագույն կենտրոն է Արևմտյան Բոհեմիայում: Գարեջրի արտադրության կենտրոն է:

1993 թվականի մայիսի 31-ից քաղաքը Պլզենի հռոմեա-կաթոլիկական եպիսկոպոսության կենտրոն է:

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքը հիմնադրվել է չորս գետերի միախառնման վայրին կից մոտ 1295 թվականին չեխ Վացլավ II արքայի կողմից: Քանի որ Պրահային մոտ էր գտնվում, քաղաքը սկսում է արագ զարգանալ[5]: Քաղաքը չի հիմնվել ինչ-որ բնակավայրի տեղում, այլ արքայական հրովարտակով հարթության վրա ի սկզբանե նախագծվել է որպես քաղաք: Մշակված նախագծի համաձայն` այն բաժանվել է առանձին թաղամասերի կենտրոնական հսկայական հրապարակով, որ խոշորագույններից է Եվրոպայում: Քաղաքի փողոցները հատվում էին միմյանց բացառապես ուղիղ անկյան տակ: Հրապարակը սկզբնական շրջանում միայն առևտրական կենտրոն չէր. նրա հարևանությամբ գտնվում էին գերեզմանոցը, մի քանի լճեր` ջրի անհրաժեշտ պաշարով, Սուրբ Վարֆոլոմեյի տաճարը: Հատուկ ուշադրության են արժանի Պլզենի պատմական գետնափոր ուղիները, որոնց երկարությունը 24 կմ է:

1419 թվականից հուսիտների շարժման գլխավոր կենտրոն է եղել:

Գրյունվալդի ճակատամարտից հետո լեհ Յագայլո արքան մասնակից չեխական բոլոր զորամասերին ուղտ է նվիրել, որի պատկերը մինչ օրս առկա է Պլզենի զինանշանին[6]:

Տեսարժան վայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սուրբ Վարֆոլոմեյի տաճարը
  • Սուրբ Վարֆոլոմեյի գոթական տաճար (1292): Այն Չեխիայի ամենաբարձր տաճարն է. աշտարակի բարձրությունը հասնում է 102 մ-ի: 301 աստիճաններով կարելի է բարձրանալ աշտարակում գտնվող դիտահրապարակ:
  • Սուրբ Մարիամի համբարձման եկեղեցի, որ նախկինում ֆրանցիսկյան եկեղեցի է եղել:
  • Վերածննդի ոճով քաղաքապետարան (XVI դար)
  • Դոմինիկյան մենաստան` Սուրբ Աննայի եկեղեցով, որ բարոկկո ոճով է կառուցված: 1805-1807 թվականներին այստեղ գործել է դպրոց, ներկայումս շենքում տեղակայված է պետական գրադարան:
  • Տիլի թատրոն
  • Մեծ սինագոգ և հին սինագոգ
  • Պլզենի պատմական գետնուղիներ
  • Արևմտաչեխական թանգարան
  • Մանկական երկաթուղի
  • Plzeňský Prazdroj գարեջրի գործարան
  • Կենդանաբանական այգի և «Դինոպարկ»: Այգուն կից գործում է կրթական-ժամանցային այգին, որտեղ կարելի է տեսնել նախապատմական կենդանիների ստատիկ, շարժական, խոսուն մոդելներ բնական չափերով:

Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կլիման չափավոր օվկիանոսային է, սառը: Տեղումները քիչ են և տարվա կտրվածքով բաշխվում են հավասարապես: Գրեթե ամեն երկրորդ օր տեղումներ են լինում: Արևային օրերի մակարդակը կազմում է 1.700 ժամ: Ձմեռները ցուրտ են, բայց հարակից շրջաններից ավելի մեղմ. դրանք տևում են մոտ 51 օր: Ռեկորդային ցածր ցուցանիշը գրանցվել է -20 °C (-4 °F);

Տաք օրերի քանակը` 30 °C (86 °F) ջերմաստիճանով, մշտապես աճում է, բայց ատլանտյան ճակատի օդային ցուրտ զանգվածների պատճառով շոգ օրերին փոխարինելու են գալիս ցուրտ և անձրևոտ օրերը: Գիշերները նույնիսկ ամռանը լինում են ցուրտ և խոնավ: Ձմեռային ցրտերը սկսվում են նոյեմբերի երկրորդ կեսից և ձգվում մինչև մարտի վերջ: Տարերային հնարավոր աղետներն են երաշտը` էքստրեմալ բարձր ջերմաստիճանով` 33 °C և երկարատև անձրևները, որոնք հեղեղումների պատճառ են դառնում:

Պլզենի կլիմայական տվյալները
Ամիս հունվ փետ մարտ ապր մայ հուն հուլ օգոս սեպ հոկ նոյ դեկ Տարի
Ռեկորդային բարձր °C (°F) 16
(61) 		17
(63) 		22
(72) 		26
(79) 		30
(86) 		32
(90) 		37
(99) 		35
(95) 		32
(90) 		26
(79) 		16
(61) 		16
(61) 		40
(104)
Միջին բարձր °C (°F) 0.6
(33.1) 		2.1
(35.8) 		7.5
(45.5) 		13.1
(55.6) 		18.3
(64.9) 		21.5
(70.7) 		23.2
(73.8) 		22.6
(72.7) 		18.6
(65.5) 		12.8
(55) 		5.8
(42.4) 		2.3
(36.1) 		12.4
(54.3)
Միջին օրական °C (°F) −2.2
(28) 		−1.3
(29.7) 		3.2
(37.8) 		7.9
(46.2) 		12.7
(54.9) 		16.0
(60.8) 		17.7
(63.9) 		17.1
(62.8) 		13.4
(56.1) 		8.5
(47.3) 		3.0
(37.4) 		−0.2
(31.6) 		8.0
(46.4)
Միջին ցածր °C (°F) −4.9
(23.2) 		−4.6
(23.7) 		−1.1
(30) 		2.7
(36.9) 		7.1
(44.8) 		10.6
(51.1) 		12.2
(54) 		11.6
(52.9) 		8.3
(46.9) 		4.2
(39.6) 		0.3
(32.5) 		−2.6
(27.3) 		3.7
(38.7)
Ռեկորդային ցածր °C (°F) −24
(−11) 		−25
(−13) 		−25
(−13) 		−7
(19) 		−2
(28) 		0
(32) 		5
(41) 		2
(36) 		−2
(28) 		−6
(21) 		−12
(10) 		−28
(−18) 		−28
(−18)
Միջ. տեղումների օրեր (≥ {{{միավոր տեղումների օրեր}}}) 20 15 17 15 14 14 14 12 12 12 17 19 181
Աղբյուր #1: www.weatherbase.com
Աղբյուր #2: http://portal.chmi.cz

Վարչական բաժանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պլզենի քաղաքային խորհրդի շենքը

Պլզենը բաժանվում է վարչական տասը շրջանների.

  1. Պլզեն 1
  2. Պլզեն 2 - Սլովանի
  3. Պլզեն 3
  4. Պլզեն 4
  5. Պլզեն 5 - Կրշիմիցե
  6. Պլզեն 6 - Լիտիցե
  7. Պլզեն 7 - Ռադչիցե
  8. Պլզեն 8 - Չերնիցե
  9. Պլզեն 9 - Մալեսիցե
  10. Պլզեն 10 - Լգոտա

Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տիկնիկային կերպարներ Սպեյբլի և Գուրվինեկի արձանները

1995 թվականից հետո քաղաքում զգալիորեն աճել է արտասահմանյան ներդրումների քանակը: Պլզենը ապահովում է Պլզենի շրջանի ՀՆԱ-ի երկու երրորդը. այն նախկինի պես Չեխիայի ամենահարուստ քաղաքներից է: Škoda ընկերությունը, որ քաղաքում հիմնադրվել է 1859 թվականին, զգալի նշանակություն է ունեցել Ավստրո-Հունգարիայի և Չեխոսլովակիայի տնտեսության զարգացման մեջ: Ընկերության արտադրանքը ուղղվել է արևելյան բլոկի երկրներ, սակայն կայուն շուկայի բացակայության պատճառով նվազել է Թավշյա հեղափոխությունից հետո[7]:

Պլզենում է գտնվում Չեխիայում ամենամեծ գինեգործական ընկերությունը:

Արտասահմանյան հայտնի շատ ընկերություններ, այդ թվում` Panasonic, Daikin, իրենց մասնաճյուղերն ունեն Պլզենում:

Կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պլզենը Չեխիայի արևմտյան մասի ակադեմիական կարևոր կենտրոն է: Արևմտաչեխական համալսարանը մեծ համբավ ունի իրավունքի, իժեներության, կիրառական արվեստի իր ֆակուլտետներով: Պլզենում գործում են Մետրոպոլի համալսարանի և Կարլի համալսարանի բժշկական մասնաճյուղերը:

Քույր քաղաքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Access to Registers of Economic Subjects
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 2,21 2,22 2,23 2,24 Czech location identification system — Czech Office of Surveying and Cadastre.
  3. ↑ Չեխերեն Վիքիպեդիա — 2002.
  4. ↑ Český statistický úřad Počet obyvatel v obcích - k 1.1.2018 — ČSÚ, 2018.
  5. ↑ Official site of Pilsen
  6. ↑ Jadwiga Siedlecka-Siwuda, «Droga wojsk Witolda pod Grunwald», Czasopis " Nr 09/10 (WRZESIEŃ/ ВЕРАСЕНЬ 2010) (լեհ.).
  7. ↑ «Экономические данные с сайта "Пльзенький край"»։ Արխիվացված օրիգինալից-ից 2013-04-28-ին։ Վերցված է 2013-04-20 

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիիքպահեստ
Դիտել այս կաղապարը
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պլզեն&oldid=5292919» էջից