Անդրեա Գեզ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Անդրեա Գեզ
Ծնվել էհունիսի 16, 1965(1965-06-16) (58 տարեկան)
Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
Մասնագիտությունաստղագետ, համալսարանի դասախոս, մաթեմատիկոս և գիտնական
Հաստատություն(ներ)Լոս Անջելեսի կալիֆոռնյան համալսարան[1]
Գործունեության ոլորտաստղագիտություն[2], մաթեմատիկա[2] և գիտություն[2]
ԱնդամակցությունԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա[3] և Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա[4]
Ալմա մատերԿալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտ (1992), Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ (1987) և University of Chicago Laboratory Schools?
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[2]
Գիտական ղեկավարGerald Neugebauer?[5]
Եղել է գիտական ղեկավարSylvana Yelda?[5] և Jennifer Lynn Patience?[5]
Պարգևներ
Կայքastro.ucla.edu/~ghez/
 Andrea Ghez Վիքիպահեստում

Անդրեա Միա Գեզ (անգլ.՝ Andrea Mia Ghez, հունիսի 16, 1965(1965-06-16), Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ), ամերիկացի գիտնական-աստղագետ, 2020 թվականին արժանացել է Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի՝ «մեր գալակտիկայի կենտրոնում գերզանգվածային կոմպակտ օբյեկտի հայտնաբերման համար»։ Նոբելյան մրցանակ ստացել է Ռեյնհարդ Գենցելի, ինչպես նաև Ռոջեր Պենրոուզի հետ համատեղ, որին մրցանակը շնորհվել է «այն հայտնագործության համար, որ սև խոռոչի առաջացումը հետևում է հարաբերականության ընդհանուր թեորիայից»[13]։ Լոս Անջելեսի կալիֆոռնյան համալսարանի պրոֆեսոր և ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամ է[14]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անդրեա Գեզը ծնվել է 1965 թվականի հունիսի 16-ին Նյու Յորքում՝ իռլանդական ծագմամբ կաթոլիկուհի Սյուզեն Գեզի (ծնունդով՝ Գեյթոն, ծնված 1937 թվականին) և հրեական ծագմամբ բնիկ հռոմեացի Ջիլբերթ Գեզի (1938-2015) ընտանիքում[15][16][17]։ Ջիլբերթ Գեզը և նրա ծնողները՝ Էլզի Մարքսը և Հենրի Գեզ դե Կաստելնուովոն, ռասայական կանոնի ընդունումից հետո փախել են Իտալիայից և զինվորական տարիներ անցկացրել Նյու Յորքում[18]։

Մանկությունն անցել է Չիկագոյում, որտեղ նրա հայրը Ռուզվելտի համալսարանի բիզնեսի դպրոցի տնտեսագիտության պրոֆեսոր էր, իսկ մայրը՝ Չիկագոյի համալսարանի վերածննդի հասարակության գեղարվեստական թանգարանի տնօրենը և նրա ցուցադրությունների համակարգողը[19][20]։ Սկզբից սովորել է մաթեմատիկա, բայց հետո մասնագիտացումը փոխել է ֆիզիկայի[21]։ 1987 թվականին Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտում ստացել է բակալավրի աստիճան։ 1992 թվականին Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտում ստացել է փիլիսոփայության դոկտորի աստիճան[22]։

Այժմ Լոս Անջելեսի կալիֆոռնյան համալսարանում ֆիզիկայի և աստղագիտության ամբիոնի պրոֆեսոր է։

Գիտական գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1998 թվականից սկսած՝ աստղաֆիզիկոսների երկու խմբեր՝ Ռեյնհարդ Գենցելի և Անդրեա Գեզի ղեկավարությամբ, անկախ իրարից, հետազոտություններ են անցկացրել՝ կիրառելով Երկրի մթնոլորտով կատարվող աղավաղումները վերացնող տեխնոլոգիաներ, և ապացույցներ են ստացել, որ մեր գալակտիկան իր կենտրոնում ունի գերխոշոր սև խոռոչ[23], որն արևից 4 միլիոն անգամ ավելի մեծ է։ Անդրեա Գեզը դիտարկումներ է կատարել Հավայան կղզիներում գտնվող Կեկի աստղադիտարանում, Ռեյնհարդ Գենցելը՝ Եվրոպական հարավային աստղադիտարանում (ESO) և Չիլիում գտնվող Լա Սիլյայի աստղադիտարանում։ Այդ հետազոտությունների համար նրան շնորհվել է Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ։

Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամուսինը՝ Թոմ Լատուրետը, աշխարհագրագետ և «RAND» կորպորացիայի գիտական աշխատակից է։ Ունեն երկու որդի՝ Էվանը (ծնված 2001 թվականին), և Մայլզը (ծնված 2005 թվականին)[24]։ Անդրեա Գեզը հետաքրքրված է լողով[25]։

Մրցանակներ և պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Էննի Քենոնի մրցանակ (1994)[26],
  • Փակարդայի կրթաթոշակ (1996)[27],
  • Նյուտոն Լեյսի Փիրսի մրցանակ (1998)[26],
  • Մարիա Գյոփերթ-Մայերի մրցանակ (1999)[28],
  • Ընդգրկված է «Discover» ամսագրի «20 երիտասարդ գիտնականներ ուսումնասիրելու համար» ցանկում (2000)[29]
  • Սաքլերովյան մրցանակ (2004)[30],
  • Ահարոնսոնի մրցանակ (2007)
  • ՄաքԱրթուրի կրթաթոշակ (2008)[31],
  • Քրաֆորդի մրցանակ (2012)[32].
  • Նոբելյան մրցանակ (2020)

Ընտրյալ հրապարակումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Ghez Andrea M., Neugebauer Gerry, Matthews K.։ «The Multiplicity of T Tauri Stars in the Taurus-Auriga & Ophiuchus-Scorpius Star Forming Regions: A 2.2 micron Imaging Survey»։ Astronomical Journal 106։ էջեր 2005—2023։ Bibcode:G 1993AJ....106.2005 G։ doi:10.1086/116782 
  • Ghez Andrea M., White Russel J., Simon M. (1997)։ «High Spatial Resolution Imaging of Pre-Main Sequence Binary Stars: Resolving the Relationship Between Disks and Close Companions»։ Astrophysical Journal 490։ էջեր 353—367։ Bibcode:1997ApJ...490..353G։ doi:10.1086/304856 
  • Ghez Andrea M., Klein B. L., Morris M., Becklin E. E. (1998)։ «High Proper Motions in the Vicinity of Sgr A*: Evidence for a Massive Central Black Hole»։ Astrophysical Journal 509։ էջեր 678—686։ Bibcode:1998ApJ...509..678G։ doi:10.1086/306528 
  • Ghez A. M., Morris M., Becklin E. E., Tanner A., Kremenek T.։ «The Accelerations of Stars Orbiting the Milky Way's Central Black Hole»։ Nature 407 (6802)։ էջեր 349—351։ Bibcode:2000Natur.407..349G։ doi:10.1038/35030032 
  • Ghez A. M., Duchêne G., Matthews K., Hornstein S. D., Tanner A., Larkin J., Morris M., Becklin E. E., S. Salim (2003-01-01)։ «The First Measurement of Spectral Lines in a Short-Period Star Bound to the Galaxy's Central Black Hole: A Paradox of Youth»։ Astrophysical Journal Letters (անգլերեն) 586 (2)։ էջեր L127։ Bibcode:2003ApJ...586L.127G։ doi:10.1086/374804 
  • Ghez A. M., Salim S., Weinberg N. N., Lu J. R., Do T., Dunn J. K., Matthews K., Morris M. R., Yelda S. (2008-01-01)։ «Measuring Distance and Properties of the Milky Way's Central Supermassive Black Hole with Stellar Orbits»։ Astrophysical Journal (անգլերեն) 689 (2)։ էջ 1044։ Bibcode:G 2008ApJ...689.1044 G։ doi:10.1086/592738 

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ https://astro.ucla.edu/~ghez/
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Czech National Authority Database
  3. ↑ http://www.nasonline.org/member-directory/members/3007953.html
  4. ↑ https://www.amacad.org/person/andrea-mia-ghez
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  6. ↑ Andrea Ghez — John D. and Catherine T. MacArthur Foundation, 2008.
  7. ↑ Annie Jump Cannon Award in Astronomy — AAS.
  8. ↑ The monster at the heart of our galaxy — Royal Society, 2016.
  9. ↑ The Nobel Prize in Physics 2020 // nobelprize.org — Royal Swedish Academy of Sciences, 2020.
  10. ↑ 2020 Nobel Prize in Physics awarded for research with ESO telescopes on Milky Way's supermassive black hole — 2020.
  11. ↑ Mottagare av Sällskapets medaljer och priser — Royal Physiographic Society in Lund.
  12. ↑ https://www.packard.org/what-we-fund/science/packard-fellowships-for-science-and-engineering/fellowship-directory/ghez-andrea-m/
  13. ↑ «The Nobel Prize in Physics 2020»։ NobelPrize.org (անգլերեն)։ Վերցված է 2020-10-06 
  14. ↑ «Andrea Ghez Elected to National Academy of Sciences» (անգլերեն)։ NASA։ Արխիվացված է օրիգինալից 2004-11-01-ին։ Վերցված է 2004-03-20 
  15. ↑ Gilbert Ghez Obituary
  16. ↑ Rivista «Hazman Veharaion — Il Tempo e l’Idea» (2019)
  17. ↑ Susanne Ghez: Oral History
  18. ↑ Gilbert Ghez Obituary
  19. ↑ CCS Bard: Susanne Ghez
  20. ↑ Gray Center for Arts and Inquiry
  21. ↑ Linda Copman։ «Zeroing in on Black Holes» (անգլերեն)։ "W. M. Keck Observatory"։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-07-26-ին։ Վերցված է 2009-09-23 
  22. ↑ «Changing Faces of Astronomy» (անգլերեն)։ "Science"։ Արխիվացված է օրիգինալից 2008-03-16-ին։ Վերցված է 2008-03-20 
  23. ↑ Eckart, A.; Genzel, R. Observations of stellar proper motions near the Galactic Centre(անգլ.) // Nature : journal. — 1996. — Т. 383. — № 6599. — С. 415. — doi:10.1038/383415a0
  24. ↑ Stuart Wolpert (2008-09-23)։ «UCLA astronomer Andrea Ghez named MacArthur Fellow» (անգլերեն)։ UCLA։ Վերցված է 2011-04-16 
  25. ↑ Poster Project Biographies
  26. ↑ 26,0 26,1 «Annie J. Cannon Award in Astronomy» (անգլերեն)։ American Astronomical Society։ Արխիվացված է օրիգինալից 2008-02-28-ին։ Վերցված է 2008-03-20 
  27. ↑ «Packard Fellows – Sorted by Award Year: 1996» (անգլերեն)։ University of Virginia։ Արխիվացված է օրիգինալից 2007-11-03-ին։ Վերցված է 2008-03-20 
  28. ↑ Maria Goeppert Mayer Award, American Physical Society(անգլ.)
  29. ↑ «20 Young Scientists to Watch» (անգլերեն)։ "Discover Magazine"։ Վերցված է 2008-03-06 
  30. ↑ «Honors and Awards received by IGPP/UCLA Faculty and Research Staff» (անգլերեն)։ UCLA։ Արխիվացված է օրիգինալից 2008-02-04-ին։ Վերցված է 2008-03-20 
  31. ↑ «UCLA astronomer Andrea Ghez named a 2008 MacArthur Fellow» (անգլերեն)։ UCLA։ Արխիվացված է օրիգինալից 2008-09-24-ին։ Վերցված է 2008-09-23 
  32. ↑ «The Crafoord Prize in Mathematics 2012 and The Crafoord Prize in Astronomy 2012» (անգլերեն)։ Crafoord Prize։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-12-27-ին։ Վերցված է 2012-01-19 


Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Չափորոշչային վերահսկողություն
GND: 1219099384 · ISNI: 0000 0000 3144 7682 · LCCN: n95070019 · NKC: xx0262664 · VIAF: 50936844 · WorldCat VIAF: 50936844
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Անդրեա_Գեզ&oldid=8707417» էջից