Jump to content

Յուջին Վիգներ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Յուջին Վիգներ
հունգ.՝ Jenő Pál Wigner
անգլ.՝ Eugene Wigner
Ծնվել էնոյեմբերի 17, 1902(1902-11-17)[1][2][3][…]
Բուդապեշտ, Հունգարիայի թագավորություն, Ավստրո-Հունգարիա
Մահացել էհունվարի 1, 1995(1995-01-01)[4][2][3][…] (92 տարեկան)
Փրինսթոն, Մերսեր շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ[5]
բնական մահով
ԳերեզմանՓրինսթոնի գերեզմանատուն[6]
Քաղաքացիություն Հունգարիա և  ԱՄՆ
Ազգությունհրեա
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, ֆիզիկոս, համալսարանի դասախոս, ֆիզիկոս-տեսաբան և միջուկային ֆիզիկոս
Հաստատություն(ներ)Փրինսթոնի համալսարան[2], Բեռլինի տեխնիկական համալսարան[2], Վիսկոնսինի համալսարան Մեդիսոնում[2], Գյոթինգենի համալսարան[2], Լեյդենի համալսարան[7], Փրինսթոնի համալսարան[2], Մանհեթթենյան նախագիծ[2], Փրինսթոնի համալսարան[2][8] և Օք Ռիջի ազգային լաբորատորիա[9]
Գործունեության ոլորտֆիզիկա
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն, Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն[10], Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա[10], Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն[10], Նիդերլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա և ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա
Ալմա մատերՖաշորիի գիմնազիա (1919)[2] և Բեռլինի տեխնիկական համալսարան (1925)[2]
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[1][11] և հունգարերեն
Գիտական ղեկավարMichael Polanyi?
Եղել է գիտական ղեկավարՋոն Բարդին[12], Վիկտոր Վայսկոպֆ[13], Marcos Moshinsky?, Abner Shimony?[14], Fred Tappert?[14], William Tout Sharp?[14], Ralph Zvi Roskies?[14], Theodore Duddell Newton?[14], Francis Joseph Narcowich?[14], Rajmund Lewis Somorjai?[14], Leonard Eisenbud?[14], George Abraham Snow?[14], Conyers Herring?[14], Joseph O. Hirschfelder?[14], Edwin Thompson Jaynes?[14] և Frederick Seitz?[14]
Պարգևներ
Ամուսին(ներ)Amelia Frank?, Mary Annette Wheeler? և Eileen Clare-Patton Hamilton?
Երեխա(ներ)David Wheeler Wigner?
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Eugene Wigner Վիքիպահեստում

Յուջին Փոլ Վիգներ Էուգեն Պոլ Վիգներ (հունգ.՝ Jenő Pál Wigner, անգլ.՝ Eugene Paul "E. P." Wigner, նոյեմբերի 17, 1902(1902-11-17)[1][2][3][…], Բուդապեշտ, Հունգարիայի թագավորություն, Ավստրո-Հունգարիա - հունվարի 1, 1995(1995-01-01)[4][2][3][…], Փրինսթոն, Մերսեր շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ[5]), ամերիկյան ֆիզիկոս-տեսաբան, ծագումով՝ հունգարացի։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավարտել է Բեռլինի բարձրագույն տեխնիկական ուսումնարանը (19251930 թ. տեղափոխվել է ԱՄՆ, 1938 թվականից՝ Փրինսթոնի համալսարանի պրոֆեսոր։ Աշխատանքները վերաբերում են քվանտային մեխանիկային ու էլեկտրադինամիկային, միջուկային ֆիզիկային և տարրական մասնիկների ֆիզիկային։ Առաջիններից մեկն է կիրառել խմբերի տեսության մեթոդները և սիմետրիայի հիմնարար սկզբունքները քվանտային մեխանիկայում, տարրական մասնիկների տեսության մեջ և միջուկային ֆիզիկայում։ 1936 թ. ամերիկացի ֆիզիկոս Դ․ Բրեյթի հետ առաջարկել է միջուկային ռեակցիաների դիսպերսիոն բանաձևը։ 1942-45 թթ. մասնակցել է Չիկագոյում առաջին միջուկային ռեակտորի նախագծմանը։ «Ատոմը խաղաղության համար» մրցանակ (1960)։ Նոբելյան մրցանակ (1963

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յուջին Վիգներ» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 11, էջ 423