Յուջին Վիգներ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Յուջին Վիգներ
հունգ.՝ Jenő Pál Wigner
անգլ.՝ Eugene Wigner
Ծնվել էնոյեմբերի 17, 1902(1902-11-17)[1][2][3][…]
Բուդապեշտ, Հունգարիայի թագավորություն, Ավստրո-Հունգարիա
Մահացել էհունվարի 1, 1995(1995-01-01)[4][2][3][…] (92 տարեկան)
Փրինսթոն, Մերսեր շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ[5]
բնական մահով
ԳերեզմանՓրինսթոնի գերեզմանատուն[6]
Քաղաքացիություն Հունգարիա և  ԱՄՆ[7][8]
Ազգությունհրեա
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, ֆիզիկոս, համալսարանի դասախոս, ֆիզիկոս-տեսաբան և միջուկային ֆիզիկոս
Հաստատություն(ներ)Փրինսթոնի համալսարան[2], Բեռլինի տեխնիկական համալսարան[2], Վիսկոնսինի համալսարան Մեդիսոնում[2], Գյոթինգենի համալսարան[2], Լեյդենի համալսարան[9], Փրինսթոնի համալսարան[2], Մանհեթթենյան նախագիծ[2], Փրինսթոնի համալսարան[2][10] և Օք Ռիջի ազգային լաբորատորիա[11]
Գործունեության ոլորտֆիզիկա
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն, Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն[12], Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա[12], Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն[12], Նիդերլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա և ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա
Ալմա մատերՖաշորիի գիմնազիա (1919)[2] և Բեռլինի տեխնիկական համալսարան (1925)[2]
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[1][13] և հունգարերեն
Գիտական ղեկավարMichael Polanyi?
Եղել է գիտական ղեկավարՋոն Բարդին[14], Վիկտոր Վայսկոպֆ[15], Marcos Moshinsky?, Abner Shimony?[16], Fred Tappert?[16], William Tout Sharp?[16], Ralph Zvi Roskies?[16], Theodore Duddell Newton?[16], Francis Joseph Narcowich?[16], Rajmund Lewis Somorjai?[16], Leonard Eisenbud?[16], George Abraham Snow?[16], Conyers Herring?[16], Joseph O. Hirschfelder?[16], Edwin Thompson Jaynes?[16] և Frederick Seitz?[16]
Պարգևներ
Ամուսին(ներ)Amelia Frank?, Mary Annette Wheeler? և Eileen Clare-Patton Hamilton?
Երեխա(ներ)David Wheeler Wigner?
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Eugene Wigner Վիքիպահեստում

Յուջին Պոլ Վիգներ Էուգեն Պոլ Վիգներ (հունգ.՝ Jenő Pál Wigner, անգլ.՝ Eugene Paul "E. P." Wigner, նոյեմբերի 17, 1902(1902-11-17)[1][2][3][…], Բուդապեշտ, Հունգարիայի թագավորություն, Ավստրո-Հունգարիա - հունվարի 1, 1995(1995-01-01)[4][2][3][…], Փրինսթոն, Մերսեր շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ[5]), ամերիկյան ֆիզիկոս-տեսաբան, ծագումով՝ հունգարացի։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավարտել է Բեռլինի բարձրագույն տեխնիկական ուսումնարանը (1925)։ 1930 թ. տեղափոխվել է ԱՄՆ, 1938 թվականից՝ Փրինսթոնի համալսարանի պրոֆեսոր։ Աշխատանքները վերաբերում են քվանտային մեխանիկային ու էլեկտրադինամիկային, միջուկային ֆիզիկային և տարրական մասնիկների ֆիզիկային։ Առաջիններից մեկն է կիրառել խմբերի տեսության մեթոդները և սիմետրիայի հիմնարար սկզբունքները քվանտային մեխանիկայում, տարրական մասնիկների տեսության մեջ և միջուկային ֆիզիկայում։ 1936 թ. ամերիկացի ֆիզիկոս Դ․ Բրեյթի հետ առաջարկել է միջուկային ռեակցիաների դիսպերսիոն բանաձևը։ 1942-45 թթ. մասնակցել է Չիկագոյում առաջին միջուկային ռեակտորի նախագծմանը։ «Ատոմը խաղաղության համար» մրցանակ (1960)։ Նոբելյան մրցանակ (1963)։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 2,21 2,22 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Nationalencyklopedin (շվեդերեն) — 1999.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 http://www.britannica.com/EBchecked/topic/643423/Eugene-Paul-Wigner
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Eugene Wigner (1903-1995)
  6. ↑ http://www.cemeteryregister.com/search.asp?id=NJ_PRINCETON
  7. ↑ Eugene Wigner, 92, Quantum Theorist Who Helped Usher In Atomic Age, Dies // The New York Times / J. Kahn — Manhattan, NYC: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 1995. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  8. ↑ Budapest Journal; Hungarian Fingerprints All Over the 20th Century // The New York Times / J. Kahn — Manhattan, NYC: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 1998. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  9. ↑ Leidse Hoogleraren (նիդերլ.)
  10. ↑ https://www.jstor.org/stable/1736495 — P. 528.
  11. ↑ https://www.jstor.org/stable/1736495 — P. 527.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Notable Names Database — 2002.
  13. ↑ CONOR.Sl
  14. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  15. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  16. ↑ 16,00 16,01 16,02 16,03 16,04 16,05 16,06 16,07 16,08 16,09 16,10 16,11 16,12 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  17. ↑ The Nobel Prize in Physics 1963 — Nobel Foundation.
  18. ↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
Ֆիզիկոսներ Սա ֆիզիկոսի մասին անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յուջին Վիգներ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 11, էջ 423)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Յուջին_Վիգներ&oldid=9450601» էջից