Կովսական

Այս հոդվածը Կովսական քաղաքի մասին է։ Այլ գործածությունների համար այցելեք Կովսական (այլ կիրառումներ)։

Քաղաք
Կովսական
Կուսական
Երկիր	Արցախ
Հիմնադրված է	XVIII դար թ.
Առաջին հիշատակում	14 դար
Այլ անվանումներ	մինչև 1957 — Պիրչեվան մինչև 1991 — Զանգելան
Տվյալ կարգավիճակում	1967-ից թվականից
Բնակչություն	8․330 մարդ (2010)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Տեղաբնականուն	կովսականցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Ավտոմոբիլային կոդ	64
Կովսական Վիքիպահեստում

Արցախի Հանրապետության քարտեզը, որտեղ մուգ շագանակագույնով պատկերված են Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքները, իսկ մարմնագույնով՝ Արցախի վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքները 2021 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ

Կովսական, քաղաքային համայնք Արցախի Հանրապետության Քաշաթաղի շրջանում։ Տեղաբաշխված է հանրապետության հարավարևմտյան հատվածում։ Բերձոր շրջկենտրոնից գտնվում է 100 կմ հեռավորության վրա, իսկ մայրաքաղաք Ստեփանակերտից՝ 147 կմ հեռավորության վրա։ Գտնվում է Ողջի գետի աջ ափին։ Կովսականով անցնում է այժմ չգործող Միջնավան-Կապան երկաթուղին։

Զանգելան անվանումով ընդգրկված է եղել Արևելյան Հայաստանի Ելիզավետպոլի նահանգի Զանգեզուրի գավառում։

2020 թվականի Արցախյան երկրորդ պատերազմի հետևանքով բնակավայրը հայաթափվել և անցել է Ադրբեջանի հսկողության տակ։

Աշխարհագրություն

Համայնքը հարթավայրային է, ունի 21273,3 հա տարածք, որից 5889,7 հա գյուղատնտեսական նշանակություն, 14494,3 հա անտառային հողեր։ Կովսական համայնքի մեջ ընդգրկված են նաև Դիցմայրի և Քարատակ գյուղերը։ Դիզմայրի գյուղի բնակչության թվաքանակը կազմում է 94 մարդ, կա 28 տնտեսություն, իսկ Քարատակ գյուղի բնակչության թվաքանակը՝ 33 մարդ, կա 8 տնտեսություն։

Համայնքի տարածքում խմելու ջրի համար առկա են թվով 10 գործող անհատական ջրհորները, 8-ը Կովսական քաղաքում, 2-ը Դիցմայրի գյուղում։ Բնակավայրի տարածքով անցնում են «Կովսական-1», «Կովսական-Աջափնյա-1», «Կովսական-Աջափնյա-2» և «Դիցմայրի» ոռոգման ջրատարները։

Պատմություն

1993 թ. նոյեմբերի 1-ին Կովսականը ազատագրվել է Արցախի Հանրապետության ինքնապաշտպանության ուժերի կողմից։

2020 թվականի հոկտեմբերի 20-ին Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը հայտարարել է «Զանգիլանն (Կովսական) ազատագրելու մասին»։ Հոկտեմբերի 20-ին Ադրբեջանի Հանրապետության նախագահ Իլհամ Ալիևը հրապարակեց «ազատագրված» բնակավայրերի անունները. Զանգիլանի շրջանի Հավալը, Զերնելի, Մամեդբեյլի, Հաքարի, Շարիֆան, Մուղանլը գյուղները և Զանգիլան քաղաքը։

Բնակչություն

Կովսական համայնքի բնակչության թվաքանակը կազմում էր 544 մարդ, ունեցել է 149 տնտեսություն։

Բնակավայրի ազգաբնակչության փոփոխությունը.

Տարի	2008	2009	2010
Բնակիչ	361	358	407

Տնտեսություն

Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում էր գյուղատնտեսությամբ՝ անասնապահությամբ և հողագործությամբ։

Հասարարակական կառույցներ

2015 թվականի դրությամբ համայնքն ուներ քաղաքապետարան, կար բուժաշխատող, գործում էր միջնակարգ դպրոց, որտեղ սովորում են 87 աշակերտներ, «Բերձորի արվեստի դպրոց» ՊՈԱԿ-ի մասնաճյուղը։

Աղբյուրներ

• Հակոբ Ղահրամանյան, ՏԵՂԵԿԱՏՈւ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի, Երևան, Ճարտարագետ, 2015 թ.