Աղանուս (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան)
- Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Աղանուս (այլ կիրառումներ)
Գյուղ | ||
---|---|---|
Աղանուս | ||
Երկիր | Արցախ | |
Շրջան | Քաշաթաղ | |
Համայնք | Աղանուս (համայնք, Քաշաթաղի շրջան) | Աղանուս | |
Մակերես | 3176.7 կմ² | |
Բնակչություն | 40 մարդ | |
Ազգային կազմ | հայեր | |
Ժամային գոտի | UTC+4 | |
|
Աղանուս, գյուղ Արցախի Հանրապետության Քաշաթաղի շրջանում։ Տեղաբաշխված է հանրապետության հարավ-արևմտյան հատվածում։ Բերձոր շրջկենտրոնից գտնվում է 13 կմ հեռավորության վրա, իսկ մայրաքաղաք Ստեփանակերտից՝ 57 կմ հեռավորության վրա[2]։
Մտնում է Աղանուս համայնքի մեջ[2]։
Աշխարհագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գյուղը տեղակայված է ԱՀ արևմտյան հատվածում՝ Քաշաթաղի շրջանում՝ նախկինում՝ Արցախի Բերդաձոր գավառում։ Բնակավայրը գտնվում է Հակարի գետի միջին հոսանքի ձախափնյա վտակի ձորալանջին[3]։
Համայնքը բարձր լեռնային է, ունի 3176.7 հա տարածք, որից 140.0 հա գյուղատնտեսական նշանակություն, 2873.2 հա անտառային հողեր։ Համայնքի սահմանային գոտով հոսում է Հագարի գետը։
Բնակավայրի տարածքում խմելու ջրի համար առկա են մշտական գործող բնական աղբյուրներ։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]19-րդ դարում քրդական ցեղերի ճնշման տակ տարածաշրջանի բնակավայրերը հիմնականում հայաթափվել էին։ 19-րդ դարի երկրորդ կեսին Աղանուսում հաստատվել էին թրքախոս քոչվոր քրդերի մի քանի ընտանիքներ, որոնք էլ գյուղի մոտ գտնվող հանքային թթու ջրի անունից բնակավայրը անվանակոչել են Թուրշսու։
Մի քանի տասնամյակի ընթացքում Աղանուսում և նրա շրջակայքում գտնվող պատմամշակութային հուշարձանները թուրքերի և քրդերի կողմից համատարած ավերվել են[3]։
Տարածաշրջանի գյուղերում գործածական են եղել քարանձավային բնակավայրերը, որոնցից մեկը իրենից պատմամշակութային արժեք է ներկայացնում և գործածվել է Ք.ա. 1-ին հազարամյակից։
Ադրբեջանում խորհրդային կարգերի հաստատվելուց հետո Մոսկվայի կենտրոնական բոլշևիկյան իշխանության որոշմամբ այս տարածքները բռնակցվեցին ԱԽՍՀ-ին։
Աղանուսը 1923 թվականին գտնվում էր ԱԽՍՀ Կարմիր Քուրդիստանի օկրուգի, իսկ 1930 թվականին՝ Զանգելանի շրջանի կազմի մեջ[3]։
1992 թվականի մայիսին Արցախի Հանրապետության պաշտպանության բանակի հարվածների տակ գյուղը ազատագրվել է[3]։
Պատերազմի ավարտից անմիջապես հետո՝ 1994 թվականին, այստեղ հաստատվեցին Ադրբեջանից բռնագաղթված հայ ընտանիքներ։ Մի քանի տարի անց այստեղ վերաբնակվեցին նաև ՀՀ բնակավայրերից քաղաքացիներ։ Բնակավայրը վերանվանվեց Աղանուս[3]։
2020 թվականի Արցախյան երկրորդ պատերազմի արդյունքում գյուղը հայաթափվել և անցել է Ադրբեջանի հսկողության տակ[4]։
Պատմամշակութային հուշարձաններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հուշարձանների ոչնչացում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Համաձայն «Արցախի մշակութային ժառանգության մշտադիտարկում» ծրագրի 2023 թվականի դեկտեմբերի 31-ի հրապարակման՝ ադրբեջանցիներն ավերել են Աղանուս գյուղի Թթու ջուր կոչվող տարածքում տեղադրված խաչքար-հուշարձանը, որը նվիրված էր Օմարի լեռնանցքում զոհված Արցախյան ազատամարտի ժամանակ Տիգրան Աբրահամյանի և նրա ընկերների հիշատակին[5]։
Բնակչություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2015 թվականին Աղանուս համայնքի բնակչության թվաքանակը կազմում է 40 մարդ, կա 9 տնտեսություն։
Բնակավայրի ազգաբնակչության փոփոխությունը[6].
Տարի | 2008 | 2009 | 2010 |
---|---|---|---|
Բնակիչ | 50 | 45 | 37 |
Տնտեսություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ՝ անասնապահությամբ և հողագործությամբ։
Հասարարակական կառույցներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2015 թվականի դրությամբ համայնքում գործում էր գյուղապետարան, միջնակարգ դպրոց, որտեղ սովորում էին 19 աշակերտներ[2]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Արցախի տարածքները համարվում են օկուպացված Ադրբեջանի կողմից. ԱՀ ԱԺ հայտարարությունը, (արխիվացված 05․04․2021թ․)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Հակոբ Ղահրամանյան, Տեղեկատու Արցախի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի, Երևան, Ճարտարագետ, 2015 թ.։
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Բալայան, Վահրամ (2020). ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԿԱՎԱՅՐԵՐԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ՈՒՐՎԱԳԾԵՐ. Երևան: Զանգակ. էջ 606.
- ↑ «Արցախը հրապարակել է Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը». Ազատություն Ռադիոկայան. 2020 թ․ դեկտեմբերի 10.
- ↑ «Ադրբեջանն ավերել է Քաշաթաղի շրջանի Աղանուս գյուղի աղբյուր-հուշարձանը» հրապարակում https://monumentwatch.org/ կայքում, (արխիվացված 22․01․2024թ․)
- ↑ «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն. Բնակչություն ըստ համայնքների». Վերցված է 2021 Մայիսի 1-ին.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ (1988—1994) հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո ։ |