Դավիթ Բեկ (գյուղ)

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Դավիթ Բեկ (այլ կիրառումներ)

Գյուղ
Դավիթ Բեկ
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Սյունիքի մարզՍյունիքի մարզ
Համայնք	Կապան (համայնք) | Կապան համայնք
Մակերես	23.08 կմ²
ԲԾՄ	1150 մ
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Բնակչություն	746 մարդ (2018)
Ազգային կազմ	Հայեր,
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Տեղաբնականուն	դավիթբեկցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Հեռախոսային կոդ	+374 (285)
Դավիթ Բեկ (գյուղ) (Հայաստան) Դավիթ Բեկ (գյուղ) (Սյունիքի մարզ)
Դավիթ Բեկ Վիքիպահեստում

Դավիթ Բեկ, գյուղ Հայաստանի Սյունիքի մարզի Կապան համայնքում՝ հայ-ադրբեջանական շփման գծի հարևանությամբ։

Անուն

Գյուղի պաշտոնական անունը Դավիթ Բեկ է։ Ռուսական կայսրության ժամանակաշրջանում հայտնի է եղել Զեյվա անունով։ Դավիթ Բեկ է վերանվանվել 1949 թվականին։

Աշխարհագրություն

Գտնվում է Բարգուշատի լեռների հյուսիսային ստորոտում՝ Քաշունի գետի հովտում, ծովի մակարդակից 1150 մ բարձրության վրա Սյունիքի մարզի մարզկենտրոն Կապան քաղաքից հեռու է 28 կմ դեպի հյուսիս-արևելք։

Պատմություն

Ըստ որոշ հեղինակների գյուղը հիմնադրվել է 18-րդ դարում Դավիթ Բեկի ցուցումով՝ Արցախից տեղափոխված մի քանի ընտանիքների կողմից։ Հետագայում՝ 19-րդ դարում, Դավիթ Բեկ գյուղում են վերաբնակվել շրջակա Տախ, Սիսավան (Ենգիջա), Ակն, Խաթուն, Փակահան, Բաղ գյուղերի բնակիչները։ 1915 թվականին գյուղում բնակություն են հաստատել նաև Վասպուրականից բռնագաղթած ընտանիքներ։ Ինչպես գյուղացիներն են պատմում, Արցախից եկել են 7 տոհմեր՝ Դերանց, Պուղուսաց, Եղիազարաց, Մելքումաց, Ակուց, Մսկամաց և Տերեցվաց, որոնք իրենց հերթին ունեն ճյուղավորումներ։

1919-1921 թվականներին գյուղը հիմնականում շրջապատված էր թուրքերով, որոնց հետ ընդհարումներ են եղել։ 1919 թվականի աշնան վերջին Գարեգին Նժդեհը իջևանել է այնտեղ և գյուղի վաշտապետ նշանակել Մոսուց Բուղդանին, որը մինչև Նժդեհի գալը տեղում գլխավորում էր պայքարը։ Առաջին ընդհարումը եղել է Աին բնակավայրում։ Այնուհետև Նժդեհը գյուղացիների հետ թուրքերին քշել են գյուղի շրջակայքից մինչև Խոջանան։

1879 թվականին Դավիթ Բեկում է ծնվել ազգային-ազատագրական և քաղաքական գործիչ, առաջին հանրապետության հիմնադիրներից Արամ Մանուկյանը։ Նա 1750-ական թվականներին Մարտակերտի շրջանի Հիլից գյուղից այստեղ տեղափոխված ընտանիքի սերունդներից է։ Սակայն նրանց ընտանիքը գյուղից տեղափոխվել է Շուշի, երբ Արամը դեռ փոքր էր։ Ինչպես գյուղացիներն են ասում պատճառն այն էր, որ հոր մահից հետո մայրն երկրորդ անգամ է ամուսնացել։ Այդպես Հովհաննիսյանը ազգանունը փոխարինվել է Մանուկյանով։ Արամ Մանուկյանի անունն է կրում գյուղի միջնակարգ դպրեցը, իսկ Հայաստանի առաջին հանրապետության 100-րդ տարեդարձի օրը գյուղում կանգնեցվեց նրա կիսանդրին։

Արցախյան ազատամարտի ժամանակ գյուղը եղել է պատերազմական թատերաբեմ։ 1992 թվականի հունվարից ռմբակոծվել է ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից, ինչի հետևանքով վնասվել են բնակավայրի որոշ տներ։ Պատերազմի ժամանակ մարտական գործողությունների հետևանքով զոհվել է 9 գյուղացի։

Պատմամշակութային հուշարձաններ

Հիմնական հոդված՝ Դավիթ Բեկի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Սյունիքի մարզ)

Դավիթ Բեկի արևելյան կողմում կա 10-րդ դարի կիսավեր մահարձան, նույն կողմում, 3 կմ հեռավորության վրա, «Տախ» եկեղեցին է համանուն ավերակ գյուղում, որի բնակիչները Դավիթ Բեկ են տեղափոխվել 19-րդ դարում։

Գյուղի մոտակայքով անցնող Քաշունի գետի վրա 1902 թվականին գյուղի բարերար Գևորգ Եղիազարյանը կառուցեց կամուրջ։

Գյուղում կա սրբատեղի՝ Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցին։ Այն կառուցվել է 1866 թվականից, որի տարածքում նախկինում եղել է փայտե եկեղեցի։ Սուրբ Ստեփանոսը սովետական տարիներին փակ էր և օգտագործվում էր որպես պահեստ։ Հետագայում այն վերականգնվել և բարեկարգվել է գյուղացիների ջանքերով։

Գյուղն ունի ևս մեկ սրբատեղի՝ սուրբ Գայանե եկեղեցին, որը կառուցել է գյուղացի բարերար, մոսկվայաբնակ Միրիկ Մնացականյանը։ Բարերարը եկեղեցու հարևանությամբ կառուցել է նաև հանդիսությունների սրահ։

Գյուղում է է գտնվում Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին Խորհրդային Միության բանակի կազմում մասնակցած և զոհվածների հուշարձան։ Դավիթ Բեկից պատերազմին մասնակցած գյուղացիներից 106-ը զոհվել են։

2011 թվականին Գագիգ Գևորգյանի հովանավորությամբ կանգնեցվեց հուշաքար նվիրված Արցախյան ազատամարտի ժամանակ զոհվեց 9 գյուղացիների հիշատակին։

2018 թվականին՝ Հայաստանի առաջին հանրապետության 100-րդ տարեդարձի օրը, գյուղում ՀՅԴ «Արամ Մանուկյան կոմիտեի» նախաձեռնությամբ և ԱԺ նախկին պատգամավոր Գագիկ Գևորգյանի հովանավորությամբ կանգնեցվեց Հայաստանի Առաջին հանրապետության հիմնադիրներից մեկի՝ Արամ Մանուկյանի կիսանդրին։

• 
  Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի
• 
  Սուրբ Գայանե եկեղեցի
• 
  Արցախյան ազատամարտում զոհված դավիթբեկցիներին նվիրված հուշաքար

Բնակչություն

Համաձայն 2011 թվականին Հայաստանում անցկացված մարդահամարի արդյունքների՝ Դավիթ Բեկի մշտական բնակչությունը կազմել է 796, առկա բնակչությունը՝ 712 մարդ։ Գյուղը մշտապես բնակեցված է եղել հայերով։ Ստորև ներկայացված է Դավիթ Բեկ գյուղի բնակչության թվային փոփոխությունն ըստ տարիների.

Տարի	1897	1926	1939	1959	1970	1979	1989	2001	2011	2018
Բնակիչ	714	761	859	815	931	800	931	809	796	746

Տնտեսություն

Բնակչությունը զբաղվում է հացահատիկի, բանջարաբոստանային կուլտուրաների մշակությամբ, պտղաբուծությամբ և անասնապահությամբ, սովետական տարիներին նաև ծխախոտի մշակմամբ։ 1981 թվականին գյուղում բացվել է կոշիկի «Մասիս» արտադրական միավորման Ղափանի մասնաճյուղ (գործել է ԽՍՀՄ տարիներին)։ Ոռոգման նպատակով կառուցվել է ջրամբար։

Արտաքին հղումներ

• Էջը Սյունիքի մարզպետարանի կայքում Արխիվացված 2014-01-29 Wayback Machine