Սոլ Փերլմութեր

Սոլ Փերլմութեր; անգլ.՝ Saul Perlmutter
Ծնվել է	սեպտեմբերի 22, 1959 (65 տարեկան); Շամփեյն, Շամպեյն շրջան, Իլինոյս, ԱՄՆ
Բնակության վայր(եր)	Բերկլի
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Մասնագիտություն	ֆիզիկոս, աստղագետ, պրոֆեսոր, աստղաֆիզիկոս և հետազոտող
Հաստատություն(ներ)	Կալիֆոռնիայի համալսարան, Բերքլի
Գործունեության ոլորտ	աստղաֆիզիկա
Անդամակցություն	ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ամերիկյան աստղագիտական միություն, Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա և Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն
Ալմա մատեր	Հարվարդի համալսարան, Կալիֆոռնիայի համալսարան, Բերքլի (1986), Germantown Friends School? և Greene Street Friends School?
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն
Գիտական ղեկավար	Richard A. Muller?
Պարգևներ	Ալբերտ Այնշտայնի մեդալ Գրուբերի տիեզերագիտության մրցանակ Հիմնարար ֆիզիկայի մրցանակ Դիքսոնի գիտության մրցանակ Ամերիկայի ֆիզիկայի ակադեմիայի անդամ Աստղագիտության ոլորտում Շաու մրցանակ Ամերիկյան գիտության զարգացմանն օժանդակող միության անդամ Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամ Ֆելտրինելի մրցանակ Բարսելոնայի համալսարանի պատվավոր դոկտոր Clarivate Citation Laureate Ջոն Սքոթի մեդալ և honorary doctorate from the University of Paris-VII?
	Saul Perlmutter Վիքիպահեստում

Սոլ Փերլմութեր (անգլ.՝ Saul Perlmutter, սեպտեմբերի 22, 1959(1959-09-22)^[1], Շամփեյն, Շամպեյն շրջան, Իլինոյս, ԱՄՆ), ամերիկացի աստղաֆիզիկոս, 2011 թվականի ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր (Բրայան Շմիդտի և Ադամ Ռիսի հետ միասին) «հեռավոր գերնոր աստղերի դիտարկման միջոցով տիեզերքի արագացված ընդլայնումը» հայտնաբերելու համար^[13]։ Փիլիսոփայության դոկտոր (1986), Բերքլիի համալսարանի պրոֆեսոր և Լոուրենսի անվան Բերքլիի ազգային լաբորատորիայի անդամ, ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի (2002)^[14] և Ամերիկյան փիլիսոփայական ընկերության (2014) անդամ^[15]։

Կենսագրություն

Ծնվել է հրեական ընտանիքում, քիմիկոս-ինժեների և մոլեկուլային կենսաբանի, հետագայում՝ Փենսիլվանիայի համալսարանի պրոֆեսոր Դանիել Փերլմութերի և սոցիալական աշխատող, Թեմփլի համալսարանի պրոֆեսոր Ֆելիս Դևիդսոն Փերլմութերի երեք երեխաներից մեկն էր^[16]^[17]^[18]^[19]։ Նրա մորական պապը՝ իդիշիստ Սամուել Դևիդսոնը (1903-1989), 1919 թվականին Բեսարաբիայի Ֆլորեշտի քաղաքից (ներկայումս՝ Մոլդովա) ներգաղթել է Կանադա (իսկ ավելի ուշ կնոջ՝ Չայկա Նյումանի հետ՝ Նյու Յորք)^[20]։ Փերլմութերը մեծացել է Ֆիլադելֆիայի Մաունթ Էյրի թաղամասում, որտեղ հաճախել է «Greene Street Friends» և «Germantown Friends» դպրոցներ, և նաև ուսումնասիրել է իդիշ ու հրեական մշակույթը աշխարհիկ հրեական ժողովրդական դպրոցում (ֆոլկշուլ)^[21]^[22]։

1981 թվականին գերազանցությամբ ավարտել է Հարվարդի համալսարանը։ 1986 թվականին Փերլմութերը Բերքլիի համալսարանում ստացել է փիլիսոփայության դոկտորի գիտական աստիճան։ Նրա ատենախոսությունը, որը ղեկավարում էր Ռիչարդ Մյուլերը, նվիրված էր Նեմեսիսի դերի համար թեկնածու-օբյեկտների հայտնաբերման խնդրին^[23]։ Փերլմութերը ներկայումս ղեկավարում է Լոուրենսի անվան Բերքլիի ազգային լաբորատորիայում գտնվող «Գերնոր տիեզերագնացության նախագիծը» (անգլ.՝ Supernova Cosmology Project): Նրա խումբը Բրայան Շմիդտի խմբի հետ միասին ապացուցել է Տիեզերքի արագացված ընդարձակման գոյությունը^[24]։ Հայտնագործությունը «Science» ամսագրի կողմից ճանաչվել է «Տարվա բեկում»։ Փերլմութերը նաև SNAP ծրագրի ղեկավարն է։

Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիայի (2007), Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերության (2000), Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիայի (2003) իսկական անդամ։

Գիտնականի անունով է կոչվում Perlmutter սուպերհամակարգիչը^[25]։

Պարգևներ և մրցանակներ

2002 — Էռնեստ Օռլանդո Լոուրենսի մրցանակ ԱՄՆ էներգետիկայի նախարարություն
2003 — Կալիֆորնիայի տարվա գիտնական
2005 — Ջոն Սքոթի մեդալ
2005 — Պադուայի մրցանակ
2006 — Շաոյի մրցանակ աստղագիտության բնագավառում
2006 — Ֆելտրինելի մրցանակ
2007 — Գրուբերի տիեզերագիտության մրցանակ
2009 — Դիքսոնի մրցանակ
2011 — Ալբերտ Այնշտայնի մեդալ` Ադամ Ռիսի հետ միասին
2011 — Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ (Բրայան Շմիդտի և Ադամ Ռիսի հետ միասին)
2015 — Հիմնարար ֆիզիկայի մրցանակ

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1
↑ https://www.amacad.org/person/saul-perlmutter
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Notable Names Database — 2002.
↑ http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/2011/
↑ https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/
↑ https://gruber.yale.edu/cosmology-laureates
↑ Announcement and Citation — 2006.
↑ https://science.osti.gov/lawrence/Award-Laureates
↑ https://clarivate.com/citation-laureates
↑ https://thejohnscottaward.github.io/jsc/1951-2010.html
↑ https://fr.u-paris.fr/actualites/retour-sur-la-ceremonie-honoris-causa-2017
↑ «The 2011 Nobel Prize in Physics - Press Release» (անգլերեն). Nobel Media. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 30-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
↑ «Saul Perlmutter․ US National Academy of Sciences website». Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 12-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
↑ «APS Member History». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 1-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 29-ին.
↑ «Professor Emeritus Daniel D. Perlmutter». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
↑ «Social Work Honors Its Own at Reunion». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
↑ «Professor emerita Felice Davidson Permutter, CSW, PhD». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 10-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 23-ին.
↑ «Saul Perlmutter, PhD». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
↑ «Samuel Davidson, 1903—1989, Led Yiddish Culture Revival». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
↑ «Forward 50 — Saul Perlmutter». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 23-ին.
↑ «Jewish Children's Folkshul». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 25-ին.
↑ Goldhaber, Gerson^[en] The Acceleration of the Expansion of the Universe: A Brief Early History of the Supernova Cosmology Project (SCP)(անգլ.) // Proceedings of the 8th UCLA Dark Matter Symposium : journal. —Marina del Rey^[en] — doi:10.1063/1.3232196 — Bibcode: 2009AIPC.1166...53G — 0907.3526
↑ Cosmology Արխիվացված 2011-10-07 Wayback Machine ABC Catalyst segment on Cosmology, with Brian Schmidt, Ray Norris, & Lawrence Kraus
↑ «Supercomputer Embarks on Effort to Help Map the Universe, Dark Energy and All». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 8-ին.

Գրականություն

Saul Perlmutter Nobel Lecture: Measuring the acceleration of the cosmic expansion using supernovae(անգլ.) // Rev. Mod. Phys.. — 2012. — Т. 84. — С. 1127—1149. — doi:10.1103/RevModPhys.1127

Արտաքին հղումներ

«Saul Perlmutter» (անգլերեն). physics @ berkeley. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 16-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սոլ Փերլմութեր» հոդվածին։

[_0b4d6390aa38dc84-1] 1,0 ^1,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_e0e6769d839e11a5-2] Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1

[_1affdf4185826f8f-3] ttps://www.amacad.org/person/saul-perlmutter

[_00862153e28cff50-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Notable Names Database — 2002.

[_d135d647e353e5f5-5] ttp://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/2011/

[_4fd85354d393be0f-6] ttps://www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/

[_e94e2b0c03e27b13-7] ttps://gruber.yale.edu/cosmology-laureates

[_a714f3834767478f-8] Announcement and Citation — 2006.

[_69c9da4b801ba93b-9] ttps://science.osti.gov/lawrence/Award-Laureates

[_e3f6dae6229ab433-10] ttps://clarivate.com/citation-laureates

[_f8d72aaebb29d059-11] ttps://thejohnscottaward.github.io/jsc/1951-2010.html

[_6295506ff627e973-12] ttps://fr.u-paris.fr/actualites/retour-sur-la-ceremonie-honoris-causa-2017

[13] «The 2011 Nobel Prize in Physics - Press Release» (անգլերեն). Nobel Media. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 30-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.

[14] «Saul Perlmutter․ US National Academy of Sciences website». Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 12-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)

[15] «APS Member History». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 1-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 29-ին.

[16] «Professor Emeritus Daniel D. Perlmutter». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.

[17] «Social Work Honors Its Own at Reunion». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.

[18] «Professor emerita Felice Davidson Permutter, CSW, PhD». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 10-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 23-ին.

[19] «Saul Perlmutter, PhD». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.

[20] «Samuel Davidson, 1903—1989, Led Yiddish Culture Revival». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.

[21] «Forward 50 — Saul Perlmutter». Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 23-ին.

[22] «Jewish Children's Folkshul». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 25-ին.

[Goldhaber09-23] Goldhaber, Gerson^[en] The Acceleration of the Expansion of the Universe: A Brief Early History of the Supernova Cosmology Project (SCP)(անգլ.) // Proceedings of the 8th UCLA Dark Matter Symposium : journal. —Marina del Rey^[en] — doi:10.1063/1.3232196 — Bibcode: 2009AIPC.1166...53G — 0907.3526

[24] Cosmology Արխիվացված 2011-10-07 Wayback Machine ABC Catalyst segment on Cosmology, with Brian Schmidt, Ray Norris, & Lawrence Kraus

[25] «Supercomputer Embarks on Effort to Help Map the Universe, Dark Energy and All». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 8-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]