Պետեր Գրունբերգ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Պետեր Գրունբերգ
Peter Andreas Grünberg
Ծնվել էմայիսի 18, 1939(1939-05-18)[1][2][3][…]
Պլզեն, Պլզենի շրջան, Չեխիա[3][4][5]
Մահացել էապրիլի 7, 2018(2018-04-07)[6][7][3][…] (78 տարեկան)
Jülich, Դյուրեն, Քյոլնի վարչական շրջան, Հյուսիսային Հռենոս-Վեստֆալիա, Գերմանիա[7][5]
Քաղաքացիություն Գերմանիա[8]
Դավանանքկաթոլիկություն[9]
Մասնագիտությունֆիզիկոս, համալսարանի դասախոս և ուսուցիչ
Հաստատություն(ներ)Կյոլնի համալսարան, Կարլտոնի համալսարան, Research Centre Jülich? և Gwangju Institute of Science and Technology?
Գործունեության ոլորտֆիզիկա[3] և Նոբելյան մրցանակ[3]
Պաշտոն(ներ)պրոֆեսոր
ԱնդամակցությունՎեստֆալիայի գիտությունների ակադեմիա և Sudetendeutsche Akademie der Wissenschaften und Künste?
Ալմա մատերԴարմշտադտի տեխնիկական համալսարան, Ֆրանկֆուրտի Գյոթեի անվան համալսարան և Կյոլնի համալսարան
Կոչումպրոֆեսոր
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներինգերմաներեն[3][10]
Գիտական ղեկավարStefan Hüfner?
Պարգևներ
ՀայրTheodor Grünberg?
 Peter Grünberg Վիքիպահեստում

Պետեր Գրունբերգ (գերմ.՝ Peter Andreas Grünberg, մայիսի 18, 1939(1939-05-18)[1][2][3][…], Պլզեն, Պլզենի շրջան, Չեխիա[3][4][5] - ապրիլի 7, 2018(2018-04-07)[6][7][3][…], Jülich, Դյուրեն, Քյոլնի վարչական շրջան, Հյուսիսային Հռենոս-Վեստֆալիա, Գերմանիա[7][5])[18], գերմանացի ֆիզիկոս, աշխատել է Քյոլնի համալսարանում։ Նրա ամենահայտնի հայտնագործությունն է հսկայական մագնետոդիմադրության էֆեկտը (ՀՄԴԷ), որի համար նրան շնորհվել է Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ 2007 թվականին (համատեղ Ալբեր Ֆերտի հետ)[19]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրունբերգի ընտանիքը վերաբնակեցվելով Գերմանիա բնակություն է հաստատել Լաուտերբախ քաղաքում։ 1959 թվականին Գրունբերգը հանձնել է ընդունելության քննությունները և ընդունվել Աբիտուր համալսարան։ Սկսած 1962 թվականից նա սովորել է Ֆրանկֆուրտի համալսարանում և Դարկշտադի տեխնիկական համալսարանում։ 1966-ից 1969 թվականները Գրունբերգը անցել է ասպիրանտուրա պրոֆեսոր Շտեֆան Գյուֆների մոտ «Որոշ հազվագյուտ նռնաքարերի սպեկտրոսկոպիկ հետազոտությունները» թեմայով և պաշտպանել է դիսերտացիան 1969 թվականին, ստանալով դոկտորական կոչում։

Այնուհետև երեք տարի նա անց է կացրել Օտտավայի Կառլտոնի համալսարանում։ 1972 թվականից նա սկսել է աշխատել որպես գիտաշխատող Յուլիխի հետազոտական կենտրոնում։ 2004 թվականին անցել է թոշակի, սակայն դրանից հետո էլ շարունակել է աշխատել Յուլիխի հետազոտական կենտրոնի պինդ մարմնինների էլեկտրոնային առանձնահատլությունների բաժնում որպես հրավիրված գիտնական։

Աշխատանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրունբերգը առաջիններից մեկն էր, որ զբաղվում էր բարակ թաղանթների մագնիսական հատկությունների հետազոտությամբ։ Այս հետազոտությունների ասպարեզը ուսումնասիրում է նյութերի սպինային հատկանիշները և կոչվում է սպինոտրոնիկա։ Հետազոտությունների արդյունքները թույլ տվեցին ստեղծել չափերով ավելի փոքր սարքեր։

1986 թվականին Գրունբերգը հայտնաբերեց երկաթի և քրոմի շերտերի միջև հակա ֆերո-մագնիսական կապը։ 1987 թվականի վերջում Գրունբերգը, համարյա միաժամանակ Ալբեր Ֆերտի հետ հայտնաբերեց հսկայական մագնետոդիմադրության էֆեկտը, որի շնորհիվ 1990-ականների վերջում հնարավոր եղավ կտրուկ ավելացնել կոշտ մագնիսական սկավառակե կուտակիչների տարողությունը։ 2007 թվականի դրությամբ կարդացող/գրող գլխիկների մեծ մասի աշխատանքի սկզբունքը հիմնվում է այս էֆեկտի վրա։ Համարվում է, որ այս հայտնագործությունը սպինոտրոնիկայի ծնունդն է[20][21]։ Պատենտների կիրառման համար ստացած արտոնագրերի գումարները փոխանցվում է Յուլիխի համալսարանի հաշվին, և կազմում է տասնյակ միլիոնավոր դոլարներ։

Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Encyclopædia Britannica
  2. ↑ 2,0 2,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 regional database of the Pilsen City Library (չեխերեն)
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Noted German physicist Peter Grünberg dies — Deutsche Welle, 2018.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Curriculum Vitae Peter A. Grünberg
  8. ↑ Physics of the iPod awarded Nobel Prize // The New York Times / J. Kahn — Manhattan, NYC: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2007. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  9. ↑ Gobierno de Canarias 100 EMINENTES CIENTÍFICOS CRISTIANOS QUE CAMBIARON EL MUNDO
  10. ↑ CONOR.Sl
  11. ↑ The Nobel Prize in Physics 2007 — Nobel Foundation.
  12. ↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
  13. ↑ 13,0 13,1 http://www.pro-physik.de/details/physiknews/10975383/Zum_Tod_von_Peter_Gruenberg.html
  14. ↑ https://www.plzen.eu/obcan/o-meste/informace-o-meste/oceneni-mesta/chap_343/oceneni-mesta.aspx
  15. ↑ https://www.uni-saarland.de/universitaet/portraet/freunde/ehren/promotionen/nat-tech.html
  16. ↑ https://www.aps.org/programs/honors/prizes/mcgroddy.cfm
  17. ↑ https://clarivate.com/citation-laureates
  18. ↑ German physics Nobel laureate Peter Gruenberg dead at 78 AFP.com
  19. ↑ Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրներ 2007 թվական(անգլ.)
  20. ↑ Handbook of spin transport and magnetism. Tsymbal, E. Y. (Evgeny Y.), Zutic, Igor. Boca Raton, Florida: CRC Press. 2012. ISBN 9781439803776. OCLC 756724063.{{cite book}}: CS1 սպաս․ այլ (link)
  21. ↑ Chappert, Claude; Fert, Albert; Dau, Frédéric Nguyen Van (2007). «The emergence of spin electronics in data storage». Nature Materials (անգլերեն). 6 (11): 813–823. Bibcode:2007NatMa...6..813C. doi:10.1038/nmat2024. ISSN 1476-4660. PMID 17972936.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պետեր Գրունբերգ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պետեր_Գրունբերգ&oldid=7843987» էջից