«Միքայել Նալբանդյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

Միքայել Նալբանդյան
Ծնվել է	նոյեմբերի 2 (14), 1829
Ծննդավայր	Նոր Նախիջևան, Դոնի զորքի մարզ, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել է	մարտի 31 (ապրիլի 12), 1866 (36 տարեկան)
Վախճանի վայր	Կամիշին, Սարատովի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Գերեզման	Միքայել Նալբանդյանի գերեզման
Մասնագիտություն	գրող, հրապարակախոս և գրականագետ
Ազգություն	հայ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն
Կրթություն	Մոսկվայի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետ (1858)
Ուշագրավ աշխատանքներ	Մեր հայրենիք
Աշխատավայր	Լազարյան ճեմարան
	Միքայել Նալբանդյան Վիքիքաղվածքում
	Միքայել Նալբանդյան Վիքիդարանում
	Mikael Nalbandian Վիքիպահեստում

Դիտել պատմությունը

← Նախորդ տարբ Հաջորդ տարբ →

Content deleted Content added

ՎիզուալԵլատեքստ

Գծային

15:10, 24 Նոյեմբերի 2015-ի տարբերակ

Միքայել Նալբանդյան (նոյեմբերի 2 (14), 1829^[1], Նոր Նախիջևան, Դոնի զորքի մարզ, Ռուսական կայսրություն^[1] - մարտի 31 (ապրիլի 12), 1866^[1], Կամիշին, Սարատովի նահանգ, Ռուսական կայսրություն^[1]), հայ գրող և բանաստեղծ է։ Նալբանդյանը «Մեր Հայրենիք» ազգային հիմնի հեղինակն է։

Կենսագրություն

Մոր ընգերնաՄիքայել Նալբանդյանը ,Միքո ձեձե, ծնվել է Քեսիբաշի գեղցի 8գ դասարանից գոմիկ ՍեվանՆոր Նախիջևանում (այժմ՝ Ռոստով քաղաքի Պրոլետարական շրջան), արհեստավորի ընտանիքում։ Սովորել է հայրենի քաղաքում՝ Գաբրիել Պատկանյանի դպրոցում։ Մի որոշ ժամանակ Միքայելը սովորել է իր ուսուցչի որդու՝ ապագա հայ ականավոր բանաստեղծ Ռափայել Պատկանյանի հետ միասին։ 1848 թվականի հուլիսին Նալբանդյանը որպես քարտուղար աշխատանքի է անցնում Նոր Նախիջևանի և Բեսարաբիայի թեմի առաջնորդարանում։ Նա մոտիկից է ծանոթանում ժողովրդի կյանքին, ատելությամբ համակվում տիրողների նկատմամբ։ 1853 թվականի ամռանը, թողնելով թեմի քարտուղարի պաշտոնը, Նալբանդյանը մեկնում է Մոսկվա։ Նալբանդյանը հայոց լեզու է դասավանդել Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանում՝ միաժամանակ սովորելով Մոսկվայի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում՝ որպես ազատ ունկնդիր։ Նալբանդյանը աչքի էր ընկնում իր առաջադիմական հայացքներով, որի պատճառով իշխանությունները հետապնդում էին նրան։ Կարճ ժամանակ չանցած նրան ազատում են ուսուցչի պաշտոնից, որից հետո նա հաճախում է Մոսկվայի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետ՝ որպես ազատ ունկնդիր։ Նալբանդյանի հետ միաժամանակ բժշկական ֆակուլտետում սովորել են ռուս մեծ ֆիզիոլոգ Սեչենովը,և ռուս նշանավոր գիտնական, կլինիկական բժշկագիտության մեջ ֆիզիոլոգիական ուղղության հիմնադիր Բոտկինը։ Հետագայում Նալբանդյանը երկու անգամ ուղևորություն է կատարում արտասահման։ Լոնդոնում եղած ժամանակ կապեր է հաստատում Գերցենի, Օգարյովի, Սեռնո Սոլովևիչի հետ։ 1854-1858թթ. սովորում է Մոսկվայի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում։ 1860 թ. ուղևորվում է Հնդկաստան, այցելելով եվրոպական մի քանի երկրներ 1862 թ. վերադառնում է արտասահմանից Նոր Նախիջևան և այնուհետև հուլիսի 14-ին ձերբակալվում է ցարական ոստիկանության գործակալների կողմից։ Նալբանդյանը վախճանվել է թոքախտից աքսորավայրում՝ Սարատով նահանգի Կամիշին քաղաքում, 1866 թ. մարտի 31-ին։

Գործեր և ժառանգություն

Միքայել Նալբանդյանին նվիրված
ՀՀ փոստային նամականիշ

Միքայել Նալբանդյանը հեղափոխականի մի տիպար է իր ազգային գործունեության և բանաստեղծության մեջ։ Իր անդրանիկ ուղղությունը և գրական պատրաստությունը ձեռք է բերել Պատկանյանի շնորհիվ։ Երբեք կանոնավոր դպրոց չի հաճախել. սեփական կրթությունը իր անձնական ջանքերի և աշխատության պտուղն է։ Նախիջևանում Խալիպյան աղայի դեմ պաշտպանեց ժողովուրդի իրավունքը։ Խնդիրը չլուծեց՝ փախավ Մոսկվա և նշանակվեց հայոց լեզվի ուսուցիչ։

Մոսկվայում սերտ բարեկամությամբ կապվեց Ստեփանոս Նազարյանցի հետ, որի՝ 1858 թվականին հրատարակած «Հյուսիսափայլ»-ի ամենամեծ աջակիցը եղավ։ 1859 թվականին առողջական պատճառներով մեկնեց Եվրոպայի կարևոր կենտրոնները։ 1860 թվականին գնաց Կալկաթա, իր ծննդավայրը և ուրիշ կարուտյալ քաղաքների համար մեծահարուստ հնդկահայերից կտակված գումարները փոխադրելու։ Երբ 1862 թվականին վերադարձավ, ևս մեկ անգամ մեկնեց եվրոպական գլխավոր կենտրոնները, բայց ենթարկվեց ոստիկանական քննության. նրա մոտ գտան ռուս հեղափոխականների նամակներ։ Նալբանդյանը իբրև կասկածելի գործիչ բանտարկվեց երեք տարով։ Բանտից ազատվելուց արդեն շատ վատ էր նրա առողջական վիճակը՝ անբուժելի թոքախտ էր։ Մահացավ 1866 թ., մարտի 31-ին։

Նալբանդյանի գործը ամփոփվում է մի քանի բանաստեղծություններով, հրատարակված «Հյուսիսափայլ»-ի սյունյակներում, «կոմս Էմմանուել» և այլ ծածկանուններով, Աղցմիք անունով գրաբար քերթվածներում, ընկերային հարցերի շուրջ հոդվածներում, ինչպես 1862-ին լույս տեսած «Երկրագործությունը որպես ուղիղ ճանապարհ», «Շերամաբուծություն» և վիպական փորձերի՝ ինչպես «Մինին խոսք՝ միւսին հարս», «Մեռելահարցուկ» վիպակներում։ Թարգմանել է Էոժէն Սիվի «Թափառական հրեան»։ Ունի աշխարհաբար մի թարգմանություն՝ Ղազար Փարպեցու «նամակ առ Վահան Մամիկոնյան», որը կատարել է բանտում։

Նալբանդյանի անունը գլխավորապես կապված է շուրջ տասնյակ հեղափոխական երգերի հետ, որոնց մեջ ցույց է տալիս ազատության սերն ու գաղափարը՝ բուռն ու կրքոտ շեշտով։ Այսպես, «Ազատություն», «Մանկության օրեր», «Մեր Հայրենիք» և այլն։ Իր բանաստեղծություններում ձգտում է հեղափոխությամբ արթնացնել ժողովրդին։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 8 (հայ.) — հատոր 8. — էջ 150—152.

Գրականություն Մ. Նալբանդյանի և նրա ստեղծագործությունների մասին

Սուրեն Ավետիսյան, Երևան, 1979
Արամ Ինճիկյան, Միքայել Նալբանդյան, Երևան, 1954, 175 էջ։
Արամ Ինճիկյան, Միքայել Նալբանդյանի կյանքի և գործունեության տարեգրությունը, Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1954, 400 էջ։
Արամ Ինճիկյան, Միքայել Նալբանդյանի կյանքի և գործունեության տարեգրությունը, 2-րդ հրատարակություն Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1979, 400 էջ։
Անուշավան Մակարյան, Մ. Նալբանդյանը և արևմտահայ դեմոկրատիան, Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1946, 170 էջ։
Անուշավան Մակարյան, Միքայել Նալբանդյանը իբրև բանաստեղծ, Երևան, Երևանի հեռակա մանկավարժական ինստիտուտի հրատարակություն, 1957, 43 էջ։
Անուշավան Մակարյան, Մ. Նալբանդյանի պոեզիան, 1957, 50 էջ։
Անուշավան Մակարյան, Մ. Նալբանդյանը գրող, Երևան, Երևանի հեռակա մանկավարժական ինստիտուտի հրատարակություն, 1968, 104 էջ։
Նշան Մուրադյան, Միքայել Նալբանդյան, Երևան, ՀԽՍՀ ԳԱ, 1954, 148 էջ։
Նշան Մուրադյան, Նալբանդյան, կյանքը և գործը, Երևան, «Գիտելիք», 1980, 40 էջ։
Խորեն Սարգսյան, Նալբանդյանի գրական ստեղծագործությունը, Երևան, 1959, 214 էջ։
Արսեն Տերտերյան, Միքայել Նալբանդյան։ Ազգության հրապարակախոսը, Ալեքսանդրապոլ, տպարան Ղասապյանցի, 1910 (շապիկի վրա՝ 1911), 193 էջ։

Արտաքին հղումներ

Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Միքայել Նալբանդյան» հոդվածին։

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Միքայել Նալբանդյան» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Միքայել Նալբանդյան» հոդվածին։

[_74bedf02f0b7196f-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 ^1,12 ^1,13 ^1,14 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 8 (հայ.) — հատոր 8. — էջ 150—152.

[1]

@@ Տող 6. / Տող 6. @@
 == Կենսագրություն ==
-Միքայել Նալբանդյանը ,Միքո, ծնվել է  [[Նոր Նախիջևան]]ում (այժմ՝ [[Ռոստով]] քաղաքի Պրոլետարական շրջան), արհեստավորի ընտանիքում։ Սովորել է հայրենի քաղաքում՝ [[Գաբրիել Պատկանյան]]ի դպրոցում։ Մի որոշ ժամանակ Միքայելը սովորել է իր ուսուցչի որդու՝ ապագա հայ ականավոր բանաստեղծ [[Ռափայել Պատկանյան]]ի հետ միասին։ [[1848]] թվականի [[հուլիս]]ին Նալբանդյանը որպես քարտուղար աշխատանքի է անցնում [[Նոր Նախիջևան]]ի և [[Բեսարաբիա]]յի թեմի առաջնորդարանում։ Նա մոտիկից է ծանոթանում ժողովրդի կյանքին, ատելությամբ համակվում տիրողների նկատմամբ։ [[1853]] թվականի [[Ամառ|ամռան]]ը, թողնելով թեմի քարտուղարի պաշտոնը, Նալբանդյանը մեկնում է [[Մոսկվա]]։ Նալբանդյանը հայոց լեզու է դասավանդել [[Մոսկվա]]յի [[Լազարյան ճեմարան]]ում՝ միաժամանակ սովորելով [[Մոսկվա]]յի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում՝ որպես ազատ ունկնդիր։ Նալբանդյանը աչքի էր ընկնում իր առաջադիմական հայացքներով, որի պատճառով իշխանությունները հետապնդում էին նրան։ Կարճ ժամանակ չանցած նրան ազատում են ուսուցչի պաշտոնից, որից հետո նա հաճախում է [[Մոսկվա]]յի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետ՝ որպես ազատ ունկնդիր։ Նալբանդյանի հետ միաժամանակ բժշկական ֆակուլտետում սովորել են [[ռուս]] մեծ ֆիզիոլոգ [[Սեչենով]]ը,և ռուս նշանավոր գիտնական, կլինիկական բժշկագիտության մեջ ֆիզիոլոգիական ուղղության հիմնադիր [[Բոտկին]]ը։ Հետագայում Նալբանդյանը երկու անգամ ուղևորություն է կատարում արտասահման։ [[Լոնդոն]]ում եղած ժամանակ կապեր է հաստատում [[Գերցեն]]ի, [[Օգարյով]]ի, [[Սեռնո Սոլովևիչ]]ի հետ։ [[1854]]-[[1858]]թթ. սովորում է Մոսկվայի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում։ [[1860]] թ. ուղևորվում է Հնդկաստան, այցելելով եվրոպական մի քանի երկրներ [[1862]] թ. վերադառնում է արտասահմանից [[Նոր Նախիջևան]] և այնուհետև [[հուլիսի 14]]-ին ձերբակալվում է ցարական ոստիկանության գործակալների կողմից։ Նալբանդյանը վախճանվել է [[թոքախտ]]ից աքսորավայրում՝ [[Սարատով]] նահանգի [[Կամիշին]] քաղաքում, [[1866]] թ. [[մարտի 31]]-ին։
+Մոր ընգերնաՄիքայել Նալբանդյանը ,Միքո ձեձե, ծնվել է  Քեսիբաշի գեղցի 8գ դասարանից գոմիկ Սեվան[[Նոր Նախիջևան]]ում (այժմ՝ [[Ռոստով]] քաղաքի Պրոլետարական շրջան), արհեստավորի ընտանիքում։ Սովորել է հայրենի քաղաքում՝ [[Գաբրիել Պատկանյան]]ի դպրոցում։ Մի որոշ ժամանակ Միքայելը սովորել է իր ուսուցչի որդու՝ ապագա հայ ականավոր բանաստեղծ [[Ռափայել Պատկանյան]]ի հետ միասին։ [[1848]] թվականի [[հուլիս]]ին Նալբանդյանը որպես քարտուղար աշխատանքի է անցնում [[Նոր Նախիջևան]]ի և [[Բեսարաբիա]]յի թեմի առաջնորդարանում։ Նա մոտիկից է ծանոթանում ժողովրդի կյանքին, ատելությամբ համակվում տիրողների նկատմամբ։ [[1853]] թվականի [[Ամառ|ամռան]]ը, թողնելով թեմի քարտուղարի պաշտոնը, Նալբանդյանը մեկնում է [[Մոսկվա]]։ Նալբանդյանը հայոց լեզու է դասավանդել [[Մոսկվա]]յի [[Լազարյան ճեմարան]]ում՝ միաժամանակ սովորելով [[Մոսկվա]]յի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում՝ որպես ազատ ունկնդիր։ Նալբանդյանը աչքի էր ընկնում իր առաջադիմական հայացքներով, որի պատճառով իշխանությունները հետապնդում էին նրան։ Կարճ ժամանակ չանցած նրան ազատում են ուսուցչի պաշտոնից, որից հետո նա հաճախում է [[Մոսկվա]]յի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետ՝ որպես ազատ ունկնդիր։ Նալբանդյանի հետ միաժամանակ բժշկական ֆակուլտետում սովորել են [[ռուս]] մեծ ֆիզիոլոգ [[Սեչենով]]ը,և ռուս նշանավոր գիտնական, կլինիկական բժշկագիտության մեջ ֆիզիոլոգիական ուղղության հիմնադիր [[Բոտկին]]ը։ Հետագայում Նալբանդյանը երկու անգամ ուղևորություն է կատարում արտասահման։ [[Լոնդոն]]ում եղած ժամանակ կապեր է հաստատում [[Գերցեն]]ի, [[Օգարյով]]ի, [[Սեռնո Սոլովևիչ]]ի հետ։ [[1854]]-[[1858]]թթ. սովորում է Մոսկվայի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետում։ [[1860]] թ. ուղևորվում է Հնդկաստան, այցելելով եվրոպական մի քանի երկրներ [[1862]] թ. վերադառնում է արտասահմանից [[Նոր Նախիջևան]] և այնուհետև [[հուլիսի 14]]-ին ձերբակալվում է ցարական ոստիկանության գործակալների կողմից։ Նալբանդյանը վախճանվել է [[թոքախտ]]ից աքսորավայրում՝ [[Սարատով]] նահանգի [[Կամիշին]] քաղաքում, [[1866]] թ. [[մարտի 31]]-ին։
 == Գործեր և ժառանգություն ==