Նոր Նախիջևան

Քաղաք
Նոր Նախիջևան
Нахичевань-на-Дону
Զինանշան
Սուրբ Խաչ եկեղեցին Նոր Նախիջևանում
Երկիր	Ռուսաստան
Հիմնադրված է	1779 թ.
Ժամային գոտի	UTC+3
Նոր Նախիջևան Վիքիպահեստում

Նոր Նախիջևան կամ Դոնի Նախիջևան (ռուսերեն՝ Нахичевань-на-Дону կամ Нор-Нахичеван), հայաբնակ շրջան է Դոնի Ռոստով քաղաքում, Ռուսաստան։ 1778 թ, Եկատերինա Բ հրավիրել է հայ վաճառականներ Ղրիմից Ռուսաստան և նրանք հաստատել են գաղութ Դոնում, որը կոչել են Նոր Նախիջևան հայկական շրջանի՝ Նախիջևանի անունը գործածելով։ 1928 թ, Նոր Նախիջևանը միացվել է Դոնի-Ռոստովին։

Պատմություն

Նախապես կոչվել է Նախիջևան։ 1838 թվականին Երևանի նահանգի (այժմ Ադրբեջանում) Նախիջևանից տարբերելու համար վերանվանվել է Նոր Նախիջևան։ XIX դարի սկզբին Նոր Նախիջևանը արհեստա-արդյունաբերական և արևտրական կենտրոն էր։ Քաղաքամերձ գյուղերում զարգանում էին անասնապահությունը և հողագործությունը։ Զարգացավ քաղաքաշինությունը։ Քաղաքում կառուցվեցին 6 հայկական եկեղեցի, արվարձանում Սուրբ Նշան վանքը։ Նոր հաստատված բնակչությանը արտոնություններ էին տրամադրվում։ 1783 քաղաքում տպարան է բացվում։ Գործում է հոգևոր ճեմարան, իգական և արական գիմնազիաներ, արհեստագործական և արևտրական ուսումնարաններ։ Ընդհանուր առմամբ 1819 թվականին Նոր Նախիջևանում գործում էին 9 բարեգործական և լուսավորական հիմնարկություններ։ 1900 թվականին կառուցվում է թատրոնի նոր շենքը։

Նշանավոր անձինք Նոր Նախիջևանից

• Միքայել Նալբանդյան (1829–1866), հայ գրող
• Ռաֆայել Պատկանյան (1830–1892), հայ գրող
• Մարտիրոս Սարյան (1880–1972), հայ նկարիչ
• Սեյրան Խաթլամաջյան (1937–1994), հայ նկարիչ
• Սիմոն Վրացյան (1882–1969), Հայաստանի առաջին հանրապետության վարչապետ
• Գրիգոր Շլդյան (1900–1985), հայ նկարիչ
• Սարգիս Սարյան (1917–1962), հայ գրականագետ
• Մարկ Գրիգորյան (1900–1978), հայ ճարտարապետ
• Ալեքսեյ Ջիվելեգով (1875–1952), պատմաբան, արվեստաբան, գրականագետ

Արտաքին հղումներ

• Դոնի-Ռոստովի և Նոր Նախիջևանի պատմությունը Archived 2008-08-21 at the Wayback Machine. (անգլ.)
• Դոնի հայերի համառոտ պատմությունը Archived 2013-05-08 at the Wayback Machine. (ռուս.)
• Հայերը Դոնում (ռուս.)