Jump to content

Սյունիքի մարզի բերդերի և ամրոցների ցանկ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Ստորև ներկայացվում է Սյունիքի մարզի բերդերի և ամրոցների ցանկը[1][2][3][4][5][6][7][8]

# Պատկեր Անուն Կառուցման տարեթիվ Բնակավայր և հեռավորությունը նրանից Լրացուցիչ տվյալներ
1 ամրոց Կատարավանք 10-18 դդ. Կապան քաղաքից 5 կմ ամ, Ողջի գետի աջ ափին, նախ­կին Ջրախոր գյուղի մոտ, «Տանձու լենջ» վայրում Կիսավեր։
2 ամրոց Կկոց քար 10 դ. Կապան քաղաքից 5-6 կմ հս-ամ, Աչաղու «Համլետավան» բնակատեղիում, Բաղաբերդ ամրոցից աե Ավերված։
3 Հալիձորի բերդ ամրոց Հալիձոր (Հալիձորի բերդ) 10-18 դդ. Կապան քաղաքից հս-ամ, Խուս­տուփ լեռան լանջին, Ողջի գետի բարձրադիր աջ ափին, ՀԷԿ-ի մոտ Կառուցվել է որպես կուսա­­­նոց անապատ. բերդի դիմաց եղել են Բեխ գյուղի Մելիք-Փարսադանյան­ների պղնձահանքն ու պղնձաձուլարանը։
4 ամրոց Ձագեձոր 10-20 դդ. Գորիս քաղաքից աե, Վարարակն գե­տի ձախ ափին, Հին Գորիս «Կյորես» գյուղատեղիի արևելյան եզրին, Սբ. Հռիփսիմե եկեղեցուց հս-աե, քարաժայռի վրա Պահպանվել է միջնաբերդը։
5 ամրոց բրոնզի դար Սիսիան քաղաքի հս-աե եզրին, Որոտան գետի ձախա­կողմյան բարձր քա­րա­փին, Սիսիան - Աղի­տու ճանա­պարհի ամենա­­բարձր հատվածում, Սյու­նի բերդից մոտ 20 մ աե մասնակի Ավերված։
6 ամրոց Ծակ քար միջնա­դար Սիսիան քաղաքի արևմտյան մա­սում, Սբ. Հովհաննես ե­կե­ղեցու հարևա­նությամբ Ավերված։
7 ամրոց Սյունի (Սյունի բերդ) վաղ միջ­­նա­դար Սիսիան քաղաքի հս-աե եզրին, Որոտան գետի ձախա­կողմյան բարձր քա­րա­փին, Սիսիան - Աղի­տու ճանա­պարհի ամե­նա­­բարձր հատվածում Ավերված։
8 ամրոց Քարաբերդ ամրոց Քարաբերդ մ.թ.ա. 2-1 հզ Սիսիան քաղաքի հս-ամ եզրին Ավերված։
9 Մեղրու բերդ ամրոց Մեղրի (Մեղրու բերդ) 10 դ. վերջ - 11 դ. սկիզբ Մեղրի քաղաքի Մեծ թաղի հս կողմում Հիմնովին վե­­րա­­­կառուց­­­վել է 18 դ.:
10 ամրոց Նապատ մ.թ.ա. 2 հզ Քաջարան քաղաքից 4 կմ ամ
11 ամրոց Շլորուտ միջնադար Քաջարան քաղաքի Վերին Հանդ թաղա­մա­սից 1-1.5 կմ հս, Շլորուտ գյուղատեղիի մոտ, «Շիրմաք» հանդամասի մերձակայքում Սյունյաց թագա­­վորութ­յան նշա­նավոր ամրոց­ներից էր, ավերել են սելջուկները 1152 թ.:
12 ամրոց մ.թ.ա. 2 - 1 հզ - միջնադար Ակներ գյուղից 0.5 կմ հս-ամ, «Գելաքերծ», «Ղոշա­քար» վայրում» Ավերված։
13 ամրոց Կալանըդար միջնադար Աղբուլլազ գյուղից 3 կմ հվ-աե, լեռան գագաթին Պահպանվել են պարիսպների և բուրգերի մնացորդները։
14 ամրոց Աղիտու մ.թ.ա. 3 հզ վերջ - մ.թ.ա. 1 հզ Աղիտու գյուղի հվ մասում
15 ամրոց Բաղաբերդ (Դավիթ Բեկի բերդ) ամրոց Բաղաբերդ (Դավիթ Բեկի բերդ) 4-18 դդ. Անդոկավան գյուղ, Կապան քաղաքից ամ, Քաջա­րան տանող մայրուղուց ձախ, Ողջի գետի և նրա ձախ վտակ Գիրաթաղ գետակի միջև, բար­ձունքի վրա Սյունիքի նշանավոր ամրոցներից էր, կիսավեր։
16 ամրոց Բաղակու քար 4-18 դդ. Անդոկավան գյուղ, Բաղաբերդից 700-800 մ աե, Ողջի գետի աջ ափին Սյունիքի նշանավոր ամրոցներից էր, ավերված։
17 ամրոց Զևու (Զևու բերդ) 10 դ. Անդոկավան գյուղից հս-աե, Ողջի և Գեղի գետերի միախառն­ման վայրում, Քաջա­րանի պղնձա­մոլիբ­դենային կոմբի­նա­տից ոչ հեռու
18 ամրոց Արևիս գյուղից 10-12 կմ հվ պահպանվել է միջնաբերդը
19 ամրոց մ.թ.ա. 7-4 դդ. Բալաք գյուղից 1.5 կմ աե, Որոտանի աջ ափին
20 ամրոց Որձաբերդ - 1 մ.թ.ա. 1 հզ կեսեր Բռնակոթ գյուղից 500 մ հս նշվարվում եմ հիմքերը
21 ամրոց Որձաբերդ - 2 (Ծաղկավան) մ.թ.ա. 1 հզ 2-րդ կես - միջնա­դար Բռնակոթ գյուղից 1.5 կմ հս-աե
22 ամրոց Գեղի 10 դ. Գեղի գյուղ, Գեղվա ձորում
23 ամրոց մ.թ.ա. 2-1 հզ Գետաթաղ գյուղի մեջ, բլրի վրա
24 ամրոց մ.թ.ա. 1 հզ Խնածախ գյուղից 2.5 կմ հս-աե, «Բինա» անասնապա­հական ամառանոցի տարածքում
25 ամրոց Աղջկա բերդ միջնադար Խնձորեսկ գյուղից 5.5 կմ հվ-աե
26 Մխիթար Սպարապետի ամրոց ամրոց Մխիթար Սպարապետի (Խնձորեսկի բերդ) 1727 թ. Խնձորեսկ գյուղից հս-աե, ձորի զառիթափ լանջերին, Խնձորեսկ գյուղատեղիի ձորի սկզբնամասում Դժվարամատ­չե­լի քարայրերի համալիր է։
27 ամրոց մ.թ.ա. 2 հզ վերջ - միջնա­դար Խոտ գյուղից 1 կմ հվ-աե, «Բակատեղեր» վայրում, ՀԷԿ-ի հարևանությամբ Ավերված։
28 ամրոց Ծավաբերդ Ծավ գյուղից 3 կմ հվ, Ծավ գետի բարձրադիր աջ ափին վայրում, ՀԷԿ-ի հարևանությամբ
29 ամրոց Աղջկա բերդ 10-13 դդ. Ծավ գյուղից 2 կմ հվ-ամ, սարի գագաթին Ավերված։
30 ամրոց 12 դ. Կարդ գյուղի մոտ
31 ամրոց 17-18 դդ. Կարճևան գյուղի հս-ամ եզրին Դիտակետ - ամ­­րոց է, պատերը պահպան­­­­­վել են մինչև 1 մ բարձ­րությամբ։
32 ամրոց Քարաբլուր մ.թ.ա. 1-ին հզ Հարժիս գյուղից 6 կմ հս, Երևան - Գորիս մայրուղուց Հարժիս թեքվող ճանապարհի սկզբնամասում, բլրագագաթին
33 ամրոց Վասակաբերդ 5-րդ դ Հացավան գյուղի հս կողմում, սարի գագաթին Ավերված է, սա­րի արևելա­հայաց լանջի փորվածքներից հնում արտա­հանել են ար­ծա­թի պա­շար­ներ։
34 ամրոց Շաղատ – 1 վաղ - միջին բրոնզի դարեր, մ.թ.ա. 6-4 դդ. Շաղատ գյուղի ամ եզրին Այլ անվանում` Խռնդուզ։
35 ամրոց Շաղատ – 2 վաղ բրոնզի դար - միջնադար Շաղատ գյուղի աե եզրին, Որոտանի աջ ափին Այլ անվանում` Նարինկալա։
36 ամրոց Շաղատ – 3 մ.թ.ա. 6-4 դդ. Շաղատ գյուղի հս եզրին, սարավանդի վրա Մասնակի ավերված։
37 ամրոց Շաղատ – 4 մ.թ.ա. 6-4 դդ. Շաղատ գյուղից մոտ 1.5 կմ հս
38 ամրոց մ.թ.ա. 2 հզ սկիզբ - ուշ անտիկ - վաղ միջնա­դար Շաքի գյուղից 500 մ հվ, բլրի վրա
39 ամրոց Սագու բերդ միջնա­դար Շենաթաղ գյուղից 1 կմ հվ
40 ամրոց Շենաթաղ գյուղից 4 կմ հս
41 ամրոց Կոնասար Շիկահող գյուղից 2 կմ հվ
42 ամրոց Բերդին քար միջնադար Շվանիձոր գյուղից 7- 8 կմ հս-աե, Վերին շեն գյուղատեղիի դիմաց, լեռնագագաթին
43 Որոտնաբերդ Vorotnaberd Fortress ամրոց Որոտնաբերդ 5 դ. Որոտնավան գյուղից հվ-ամ, Որոտան գետի աջ ափին Սյունիքի նշա­նավոր ամրոց­ներից էր, ավեր­ված է, տա­րած­քի հվ-ամ մա­սում պահ­պան­վել են կոթող­ների բեկորներ։
44 ամրոց մ.թ.ա. 2-1 հզ Սպանդարյան գյուղից 500 մ հվ, Վերին Բորտի գյուղատեղիի հս եզրին, բարձունքի վրա Ավերված։
45 ամրոց Քաջաց բերդ «Քոչաբերդ» միջնադար Սպանդարյան գյուղից հվ, Երևան-Սիսիան խճուղուց աջ Կիսավեր։
46 ամրոց Ցուրաբերդ 10-17 դդ. Սվարանց գյուղից հվ, Երևան-Սիսիան խճուղուց աջ Կիսավեր։
47 ամրոց միջնադար Սրաշեն գյուղից 2 կմ հս-ամ, Սղնաշեն (Սղնախատեղ) գյուղատեղիում Ավերված։
48 ամրոց Կաքավաբերդ մ.թ.ա. 1 հզ - մ.թ. 17-18 դդ. Վահրավար գյուղից 600 մ հվ-աե, Գուդեմնիս գյուղի սահմանի մոտ, Վահրավար և Գուդեմնիս գետերի միջև, ջրբաժանի վրա Ավերված։
49 ամրոց մ.թ.ա. 1 հզ - միջնա­դար Վարդանիձոր գյուղից մոտ 10 կմ հս-աե, Տերտերասարի վրա, ոսկու հանքերի տարածքում Ավերվում է հանքի ակտիվ շահագործման հետևանքով։
50 ամրոց մ.թ.ա. 2 հզ վերջ - 1 հզ սկիզբ Տանձավեր գյուղից 2 կմ հս-աե, Մաճ գյուղատեղիի ամ եզրին, բլրի վրա
51 ամրոց Քարակալ մ.թ.ա. 2-1 հզ, Տեղ գյուղից 2 կմ հս-աե, Մաճ գյուղատեղիի ամ եզրին, բլրի վրա Ավերված։
52 ամրոց Սանգառ մ.թ.ա. 3 հզ վերջ - 1 հզ 1-ին կես, միջնադար Ույծ գյուղից 1 կմ հս-աե, Գիժ գետի աջ ափին, 6-ից ավելի բլուրների վրա Զբաղեցնում է մոտ 70 հա տարածք։
53 ամրոց միջնադար Ույծ գյուղի հս եզրին, բլրի գագաթին Ավերված։
54 ամրոց Սանճաղարիմ մ.թ.ա. 2-1 հզ, Քարուտ գյուղից 2 կմ հս-աե, Մաճ գյուղատեղիի ամ եզրին, բլրի վրա ամրոց՝ Սանջա­րավազ։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]