Անտառաշատ (Սյունիքի մարզ)
| Գյուղ | |||
|---|---|---|---|
| Անտառաշատ | |||
 Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցին | |||
| Կոորդինատներ: 39°18′1″ հս․ լ. 46°19′45″ ավ. ե. / 39.30028° հս․. լ. 46.32917° ավ. ե. | |||
| Երկիր |
 Հայաստան | ||
| Մարզ | Սյունիքի մարզ | ||
| Գյուղապետ | Արսեն Դավթյան | ||
| Առաջին հիշատակում | 13-րդ դար | ||
| Այլ անվանումներ | Տորթնի, Տորթն | ||
| Մակերես | 16.48 կմ² | ||
| ԲԾՄ | 1280 մ | ||
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն | ||
| Բնակչություն | 179 մարդ (209) | ||
| Ազգային կազմ | Հայեր | ||
| Կրոնական կազմ |
 Հայ Առաքելական եկեղեցի | ||
| Տեղաբնականուն | անտառաշատցի | ||
| Ժամային գոտի | UTC+4 | ||
| |||
Անտառաշատ, գյուղ Հայաստանի Հանրապետության Սյունիքի մարզում, Բարգուշատի լեռնաշղթայի հարավարևմտյան լանջին, լեռնաշղթայի կենտրոնական մասում գտնվող Աճանան (բարձրությունը՝ 2393 մետր) լեռնագագաթի հարևանությամբ, ծովի մակերևույթից 1300 մետր բարձրության վրա։ Գտնվում է Սյունիքի մարզկենտրոն Կապանից 27 կմ հյուսիս-արևմուտք։
Անտառաշատ է վերանվանվել 1949 թ.-ին։
Բովանդակություն
Անվանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ենթադրվում է, որ Անտառաշատի հին՝ Տորթնի տեղանունը կապ ունի Տորք կամ Տիր աստվածների հետ։ Կարծիք կա նաև, որ Տորթնի ձևն առաջացել է «Տեր, օրհնիր», «Տեր, աղոթիր», «Տուն օրհնե» բառակապակցություններից կամ տորտ (գինու կարասի տակի նստվածք, դիրտ) բառից։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անտառաշատը հին բնակավայր է, հիմնադրման հստակ տարեթիվ հայտնի չէ։ Մինչև 1949 թ. գյուղը կոչվում էր Տորթնի։ Տորթնի կամ Տորթն անունով Անտառաշատը հիշատակված է XIII դարից Ստեփանոս Օրբելյանի «Սյունիքի պատմություն» աշխատության մեջ, համաձայն որի գյուղն ընդգրկված էր Բաղք գավառի կազմում և Տաթևի Վանքին վճարում էր 26 միավոր հարկ՝ ամենաշատը Բաղքի գավառի գյուղերի վճարած հարկերի մեջ։ Գյուղն Անտառաշատ է վերանվանվել ՀՍՍՀ Գերագույն սովետի 1949 թ. հունիսի 29-ի հրամանագրով։
Անտառաշատը խորհրդային տարիներին ընդգրկվել էր Նորաշենիկի գյուղխորհրդի տարածքում, գյուղում կար կոլտնտեսություն, այնուհետև Անտառաշատն ընդգրկված էր Նորաշենիկի կաթնա-անասնապահական խորհտնտեսության կազմում։ 1991 թվականի մայիսի 17-ին Անտառաշատի բնակիչների ընդհանուր ժողովը որոշեց տարանջատվել Նորաշենիկի գյուղխորհրդից և ստեղծել տեղական իշխանության սեփական մարմիններ։ 1991 թ. հունիսի 25-ին ձևավորվեց Անտառաշատի գյուղական խորհուրդը։ 1991-1993 թթ. Անտառաշատում իրականացվեց հողի սեփականաշնորհում, որից օգտվեց 48 տնտեսություն (1.3 հա մեկ հողաբաժնի չափով)։ Ինչպես ամբողջ Հայաստանում, այնպես էլ Անտառաշատում 1996 թ. նոյեմբերի 10-ին առաջին անգամ ձևավորվեցին տեղական ինքնակառավարման մարմիններ, Անտառաշատը ստացավ գյուղական համայնքի կարգավիճակ։ 2008 թ. նոյեմբերի 13-ից Անտառաշատի գյուղական համայնքի ղեկավարն է Արսեն Դավթյանը։
Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անտառաշատի ազգաբնակչության փոփոխությունը.[1]
| Տարի | 1831 | 1914 | 1919 | 1931 | 1959 | 1970 | 1979 | 2001 | 2004 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 16 | 327 | 730 | 264 | 208 | 167 | 106 | 131 | 93 |
Կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ըստ «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարանի» (Թ.Խ.Հակոբյան և ուրիշներ, Երևան 1986 թ.) 1932-1980 թթ. Անտառաշատում գործել է դպրոց (տարրական, յոթնամյա)։ Կա դպրոցի տիպային շենք։ Այսօր դպրոցը չի գործում։ Դպրոցական տարիքի երեխաները սովորում են հարևան Օխտար գյուղի միջնակարգ դպրոցում։
Պատմամշակութային կառույցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անտառաշատում կար երկու եկեղեցի, այսօր կանգուն է մեկը՝ X դարում կառուցված Սբ. Հռիփսիմե եկեղեցին։
Մասնակցությունը պատերազմներին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գյուղի բնակիչները բոլոր ժամանակներում մասնակցել են Հայաստանի պաշտպանությանը, Հայ-Թուրքական Պատերազմին, 1941-1945 թթ. Հայրենական Մեծ Պատերազմին, 1992-1994 թթ. ազատամարտին։ Տորթնի գյուղից Հայրենական մեծ պատերազմին մասնակցել է 30 հոգի։ 1973 թ. Անտառաշատում հանդիսավորությամբ բացվեց 1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում զոհված անտառաշատցիների հիշատակը հավերժացնող հուշարձան։ Ըստ գյուղում կանգնեցված հուշարձանի վրա փորագրված տվյալների՝ Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմում զոհվել է 20 անտառաշատցի։ 1992-1994 թթ. Ազատամարտին մասնակցել են ինչպես Անտառաշատում ծնված այնպես էլ ծագումով անտառաշատցի մի շարք հայորդիներ, որոնցից երեքը հերոսաբար զոհվել են։ Անտառաշատի Ինչաբելի սարահարթով 1918 թվականի ամռանն անցել է Զորավար Անդրանիկը, այստեղ նաև կռվել է Գարեգին Նժդեհը։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| ||||||||||||||||||||||||||||
- ↑ «Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 15»։ Վերցված է 2014 Հուլիսի 15
