Տոլորս

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Գյուղ
Tolors reservoir.jpg
ԵրկիրՀայաստան Հայաստան
ՄարզՍյունիքի
ԳյուղապետՄարատ Առաքելյան
Մակերես20,85 կմ²
ԲԾՄ1660 մետր
Պաշտոնական լեզուհայերեն
Բնակչություն332[1] մարդ (2011)
Կրոնական կազմՀայ Առաքելական եկեղեցի
Տեղաբնականունտոլորսեցի
Ժամային գոտիUTC+4
##Տոլորս (Հայաստան)
Red pog.png

Տոլորս, գյուղ Հայաստանի Հանրապետության Սյունիքի մարզի Սիսիանի տարածաշրջանում, Սիսիան քաղաքից մոտ 4 կմ հարավ, Տոլորսի ջրամբարի արևելյան ափին, ծովի մակարդակից 1760-1800 մ բարձրության վրա։։ Հեռավորությունը Կապան մարզկենտրոնից ճանապարհով կազմում է մոտ 111 կմ։

Դուլուս անվան տակ ընդգրկված է եղել Ցարական Ռուսաստանի Ելիզավետպոլի նահանգի Զանգեզուրի գավառում։ Խորհրդային տարիներին մասն է կազմել Հայկական ԽՍՀ Զանգեզուրի գավառի, իսկ 1930 թվականից` Սիսիանի շրջանի։ 1995 թվականից մտնում է ՀՀ Սյունիքի մարզի մեջ։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հիշատակվել է Ստեփանոս Օրբելյանի կողմից, որը գյուղն անվանել է Տոլորք։ Գյուղի մասին կան նաև վկայություններ՝ արված պատմաբան և աշխարհագրագետ Ղևոնդ Ալիշանի կողմից, որը նշում էր, որ մոտավորպաես 1890 թվականին Տոլորսն ուներ 140 տուն բնակիչ։

Հին Տոլորս գյուղը Որոտանի ՀԷԿ-երի կասկադի հիդրոհանգույցների շինարարության պատճառով մնացել է Տոլորսի ջրամբարի տակ, իսկ այժմյան Տոլորսը գտնվում է հենց ջրամբարի ափին։

Հին Տոլորս գյուղում հնագետների կողմից հայտնաբերվել են ուշ բրոնզի և վաղ երկաթի դարաշրջանի դամբարաններ՝ լի ամեն տեսակ ոսկյա զարդերո և բրոնզե արձանիկներով։ Գյուղի մոտակա բլուրների է վրա գտնվում միջին դարերին վերագրվող գերեզմանատուն՝ երկթեք և օրորոցաձև տապանաքարերով։ Գյուղն ուներ Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի (կառուցված` 1861 թ.), որը սակայն մասամբ հայտնվել է ջրամբարի ջրերի տակ[2]։

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ ՀՀ 2011 թ. մարդահամարի արդյունքների` Տոլորսի մշտական բնակչությունը կազմել է 332, առկա բնակչությունը` 268 մարդ[1]։ Մինչև 1918 թ. գյուղում ապրել են նաև ադրբեջանցիներ, որոնք սակայն կազմել են փոքրամասնություն[3]։ Տոլորսի բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում` ստորև[3][4].

Տարի 1831 1873 1897 1926 1939 1959 1970 1979 1989 2001 2011
Բնակիչ 88 495 905 740 730 377 344 288 376 406[5] 332[1]

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 1,2 2011 թ ՀՀ մարդահամարի արդյունքները
  2. «Տոլորսի Սուրբ Հռիփսիմե Եկեղեցի»։ Պատմական Հետք (hy-AM)։ Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 29 
  3. 3,0 3,1 Զավեն Կորկոտյան, «Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)»
  4. Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 5, էջ 116
  5. 2001 թ ՀՀ մարդահամարի արդյունքները

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 12, էջ 43 CC BY-SA icon 80x15.png