Հովվի մատուռ
| Հովվի մատուռ | |
|---|---|
 Եկեղեցու արտաքին տեսքը | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | մատուռ և մշակութային արժեք |
| Երկիր |  Իրան |
| Տեղագրություն | Արևելյան Ադրբեջան |
| Դավանանք | Հայ Առաքելական Եկեղեցի |
| Թեմ | Ատրպատականի հայոց թեմ (Կիլիկիո Կաթողիկոսություն) |
| Ներկա վիճակ | գործող |
| Մասն է | Իրանի հայկական վանական համալիրներ |
| Ժառանգության կարգավիճակ | Իրանի ազգային ժառանգություն[1][2] |
| Անվանված | հովիվ |
| Ճարտարապետական տիպ | բազիլիկա |
| Ճարտարապետական ոճ | սեֆյան ճարտարապետություն |
| Կառուցման ավարտ | 1518 |
| Շինանյութ | քար և շինարարական շաղախ |
 | |
 | |
 Chupan Chapel Վիքիպահեստում | |
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Հովվի եկեղեցի (այլ կիրառումներ)
Հովվի մատուռ, հայ առաքելական եկեղեցի Իրանի Արևելյան Ադրբեջան նահանգի Ջուղա (Ջոլֆա) քաղաքից 8 կմ հյուսի-արևմուտք: Պատկանում է Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսության Ատրպատականի հայոց թեմին: Հովվի մատուռը գտնվում է Արաքս գետի ափին, որից այն կողմ գտնվում է Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետությունը: Եկեղեցուց 11 կմ արևելք գտնվում է Դարաշամբի Սուրբ Ստեփանոս Նախավկա վանքը, ոչ հեռու՝ Դարաշամբի Սուրբ Աստվածածին վանքը: Այստեղից 150 կմ հեռավորության վրա՝ Մակու քաղաքի շրջակայքում, գտնվում են Սուրբ Թադևոսի վանքը և Ծոր Ծոր եկեղեցին: Միասին դրանք ընդգրկված են ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության իրանական ցանկում:
Անվանում
Մատուռի անվանումն ավանդական բացատրության հետ մեկտեղ մեկնաբանվում է այն փաստով, որ շրջակա եկեղեցապատկան հողատարածքները գլխավորապես արոտավայրեր էին: Այդտեղ շրջակա գյուղերի հովիվներն իրենց հոտերն էին արածեցնում: Ըստ ավանդության, մատուռը կառուցվել է երկու եղբայրների կողմից: Նրանց երկու մատուռներից մեկը գտնվում է Իրանում, մյուսը՝ Նախիջևանում: Արաքս գետի մյուս ափին գտնվող մատուռի նմանակը կործանվել է վերջերս[3]:
Պատմություն
Ջուղայի հայերը Հովվի մատուռը կառուցել են Արաքս գետի քարքարոտ աջ ափին՝ 1518 թվականին: Ռուս-պարսկական պատերազմից և Թուրքմենչայի պայմանագրի կնքումից հետո Արաքսը դարձել է Իրանի հյուսիսային սահմանը՝ եկեղեցին ներառելով Իրանի տարածքում: Վերակառուցվել է 1836 թվականին:
2003 թվականի մարտի 8-ին ներառվել է ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության իրանական ցանկում՝ որպես «հայկական վանական համալիր»: 2015 թվականին նորոգվել է տանիքը և գմբեթը: Ապրիլին տեղի է ունեցել եկեղեցու օծումը, ի հիշատակ հայ նահատակների[4]:
Ճարտարապետություն
Արտաքնապես եկեղեցին քառակուսաձև է, ներքուստ՝ խաչաձև հիմքով՝ 7.7x5.7 մետր չափերով: Ներսում միաժամանակ կարող է տեղավորվել 10 մարդուց ոչ ավելի: Հիմնական մուտքը կառույցի արևմտյան մասում է, իսկ նրա խորանը գտնվում է արևելյան կողմում: Զուրկ է նկարներից: Եկեղեցին ունի փոքրիկ շրջանաձև գմբեթ՝ չորս պատուհաններով: Եկեղեցու արևմտյան կողմում ավերված շենքի մնացորդներ են, որոնք, հավանաբար, կազմում են եկեղեցու մի մասը: Եկեղեցու շուրջը եղել է քար խաչ, որի մի մասը տեղափոխվել է Թավրիզ[5]:
Ծանոթագրություններ
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||
