Սուրբ Ամենափրկիչ վանք (Նոր Ջուղա)
-
Անվան այլ կիրառումների համար տես՝ Սուրբ Ամենափրկիչ վանք (այլ կիրառումներ)
| Սուրբ Ամենափրկիչ վանք պարս․՝ کلیسای وانک |
|
|---|---|
 |
|
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | վանք և մայր տաճար |
| Երկիր |  Իրան |
| Տեղագրություն | Իրան Սպահան, Նոր Ջուղա թաղամաս |
| Դավանանք | Հայ Առաքելական Եկեղեցի |
| Թեմ | Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս և Q4205160? |
| Հոգևոր կարգավիճակ | գործող |
| Ներկա վիճակ | գերազանց |
| Ժառանգության կարգավիճակ | Իրանի ազգային ժառանգություն և Իրանի ազգային ժառանգություն[1] |
| Ճարտարապետական նկարագրություն | |
| Ճարտարապետական ոճ | Էկլեկտիկ |
| Կառուցման սկիզբ | 1655 |
| Կառուցման ավարտ | 1664 |
 |
|
| Կոորդինատներ: 32°38′5.6796001000088″ հս․ լ. 51°39′20.998800100004″ ավ. ե. / 32.634911000027777561° հս․. լ. 51.65583300002777634° ավ. ե. | |
Սուրբ Ամենափրկիչ վանք, Հայ առաքելական վանք Իրանի Իսլամական Հանրապետության Սպահան քաղաքում։ Իրանի գլխավոր հայկական եկեղեցին է։
Բովանդակություն
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ս. Ամենափրկիչ վանքը Նոր Ջուղայի ամենահին և ամենահայտնի կառույցներից է։ Կառուցուել է 1655 թ. Շահ-Աբբաս Բ-ի ժամանակ։ Վանքի նոր շենքը կառուցվել է ինը տարում՝ Փիլիպոս կաթողիկոս Աղբակեցու և ժողովրդի օժանդակությամբ։ Ներսի պատերին պատկերված են դրվագներ Ս. Գրիգոր Լուսավորչի կյանքից, Ադամի և Եվայի պատմությունը, պատկերներ Հիսուս Քրիստոսի խաչելությունից։ Պատկերազարդումները կատարվել են անվանի նկարիչներ Հովհաննես Մրքուզի, Հայր Ստեփանոսի և վարպետ Մինասի կողմից։ Եկեղեցու խորանի տակ թաղված են Խաչատուր Կեսարացին, ով հիմնադրեց Իրանում առաջին տպարանը, և Դավիթ Առաջնորդը, որի ժամանակ վերակառուցվել է վանքի մայր տաճարը։ Վանքի պատերի հախճասալերը տեղադրւել են 1710-1716 թթ.։ Վանքի արևմտեան դռնից քիչ հեռու, 1702 թ-ին կառուցած զանգակատունն է իր չորս զանգերով։ Եկեղեցու մուտքի դռան մոտ, խորանարդաձև բարձր շինութեան վրայ, չորս կողմից տեղադրուած է ժամացոյց։ Այն նուիրվել է եկեղեցուն 1930 թ.։ 1971 թ., Սպահանի թեմի առաջնորդարանի ջանքերով, կառուցվել է Նոր Ջուղայի թանգարանը։ Իսկ գրադարանը, որը ծառայել է նաև իբրև թանգարան, հիմնվել է 1905 թ.։
1930 թ. Նոր ջուղայեցիների թանկարժեք իրերը, որոնք իրենց հետ բերել էին Եվրոպայից, ցուցադրվեցին թանգարանում։ Քանի որ ցուցահանդեսը մեծ հետաքրքրության արժանացավ զբոսաշրջիկների կողմից, ազգային առաջնորդարանը որոշեց Վանքի բակում կառուցել միջազգային չափանիշներին համապատասխանող թանգարանի երկհարկանի շենք։ Այնտեղ են պահպանվում և ցուցադրվում ձեռագիր գրքեր, կտավներ, կրոնական արարողությունների հանդերձանքներ, ազգային տարազներ, կաթողիկոսների կոնդակներ, թագավորների հրովարտակներ, 18-րդ դարում գրված հայերեն ձեռագիր Ղուրան, նաև աննանի եվրոպացի նկարիչների գործեր ու Հայաստանի թագավորների պատկերներով ոսկեդրամներ։ Առանձնահատուկ տեղ է գրավում Վահրամ Հակոբյանի՝ 7 մմ երկարութեամբ մազի վրայ գրված հետևյալ նախադասությունը՝ «Ճանաչել զիմաստություն եւ զխրատ, իմանալ զբանս հանճարոյ»։ Այն գրվել է մազի հաստութիւնից 20 անգամ ավելի բարակ ալմաստե գրչով։ Բանաստեղծների, անւանի գրողների և Խաչատուր Կեսարացու կիսանդրիները տեղադրված են մուտքի դռան առջև։ Ս. Ամենափրկիչ վանքի տպարանը, որն առաջինն էր Իրանում և ողջ Միջին Արևելքում, հիմնադրվել է 1636 թվականին Խաչատուր Կեսարացու ջանքերով։ Վանքի գրադարանը հարուստ է հայերեն, պարսկերեն և եվրոպական լեզուներով գրված գրքերով, որոնք հասանելի են գիտաշխատողներին և ընթերցողին։ Տպարանի շենքի մոտ է գտնվում 1915 թվականի Մեծ եղեռնի հուշարձանը, որը կառուցվել է 1975 թվականին։
Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Դիւան Նոր Ջուղայի Ս. Ամենափրկիչ վանքի. Մասն Ա, Էջմիածնի կաթողիկոսների կոնդակներ (1652-1705 թթ.), Աշխատասիրեց Խաժակ Տէր-Գրիգորեան, Անթիլիաս, 2003։
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Դիւան Ս. Ամենափրկիչ վանքի 1606-1960. Կազմեց Լ. Գ. Մինասեան,, Նոր Ջուղա, 1983։
- Լևոն Գ. Մինասեան, Նոր Ջուղայի տպարանն ու իր տպագրած գրքերը, Նոր Ջուղա, 1972։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
- ↑ Monuments database — 2017.
