Սուրբ Ամենափրկիչ վանք (Նոր Ջուղա)
| Սուրբ Ամենափրկիչ վանք պարս․՝ کلیسای وانک | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | վանք և մայր տաճար |
| Երկիր |
 Իրան |
| Տեղագրություն | Սպահան |
| Դավանանք | Հայ Առաքելական Եկեղեցի |
| Թեմ | Սպահանի թեմ |
| Հոգևոր կարգավիճակ | գործող |
| Ներկա վիճակ | գերազանց |
| Ժառանգության կարգավիճակ | Իրանի ազգային ժառանգություն[1] |
| Ճարտարապետական նկարագրություն | |
| Ճարտարապետական ոճ | Էկլեկտիկ |
| Կառուցման սկիզբ | 1655 |
| Հիմնադրված | 1664 |
| Կոորդինատներ: 32°38′5.4204000999982″ հս․ լ. 51°39′20.9196001″ ավ. ե. / 32.634839000027774603° հս․. լ. 51.655811000028° ավ. ե. | |
Անվան այլ կիրառումների համար տես՝ Սուրբ Ամենափրկիչ վանք (այլ կիրառումներ)
Սուրբ Ամենափրկիչ, հայ առաքելական եկեղեցի Իրանի Սպահանի նահանգում՝ Նոր Ջուղա քաղաքում: Պատկանում է Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսության Սպահանի թեմին: Կառուցուել է 1655 թվականին՝ շահ Աբբաս II Սեֆիի ժամանակ։
Բովանդակություն
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վանքի նոր շենքը կառուցվել է ինը տարում՝ Փիլիպոս Աղբակեցի կաթողիկոսի և ժողովրդի օժանդակությամբ։ Եկեղեցու խորանի տակ թաղված են Խաչատուր Կեսարացին, ով հիմնադրեց Իրանում առաջին տպարանը, և Դավիթ Առաջնորդը, որի ժամանակ վերակառուցվել է վանքի մայր տաճարը։ Վանքի պատերի հախճասալերը տեղադրվել են 1710-1716 թվականներին։ Վանքի արևմտյան դռնից քիչ հեռու, 1702 թվականին կառուցած զանգակատունն է իր չորս զանգերով։ Եկեղեցու մուտքի դռան մոտ, խորանարդաձև բարձր շինության վրա, չորս կողմից տեղադրված է ժամացոյց։ Այն նվիրվել է եկեղեցուն 1930 թվականին։ Այստեղ պահվում են նորջուղայեցիների թանկարժեք իրերը, որոնք իրենց հետ բերել էին Եվրոպայից, ցուցադրվեցին թանգարանում։
Վանքի ներսի պատերին պատկերված են դրվագներ սուրբ Գրիգոր Լուսավորչի կյանքից, Ադամի և Եվայի պատմությունը, պատկերներ Հիսուս Քրիստոսի խաչելությունից։ Պատկերազարդումները կատարվել են անվանի նկարիչներ Հովհաննես Մրքուզի, Հայր Ստեփանոսի և վարպետ Մինասի կողմից[2]։
Օժանդակ կառույցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1971 թվականին, Սպահանի թեմի առաջնորդարանի ջանքերով, կառուցվել է Նոր Ջուղայի թանգարանը։ Իսկ գրադարանը, որը ծառայել է նաև իբրև թանգարան, հիմնվել է 1905 թվականին։ Այնտեղ են պահպանվում և ցուցադրվում ձեռագիր գրքեր, կտավներ, կրոնական արարողությունների հանդերձանքներ, ազգային տարազներ, կաթողիկոսների կոնդակներ, թագավորների հրովարտակներ, 18-րդ դարում գրված հայերեն ձեռագիր Ղուրան, նաև աննանի եվրոպացի նկարիչների գործեր ու հայոց թագավորների պատկերներով ոսկեդրամներ։ Առանձնահատուկ տեղ է գրավում Վահրամ Հակոբյանի՝ 7 մմ երկարությամբ մազի վրայ գրված հետևյալ նախադասությունը՝ «Ճանաչել զիմաստություն եւ զխրատ, իմանալ զբանս հանճարոյ»։ Այն գրվել է մազի հաստությունից 20 անգամ ավելի բարակ ալմաստե գրչով։ Բանաստեղծների, անվանի գրողների և Խաչատուր Կեսարացու կիսանդրիները տեղադրված են մուտքի դռան առջև։
Սուրբ Ամենափրկիչ վանքի տպարանը, որն առաջինն էր Իրանում և ողջ Միջին Արևելքում, հիմնադրվել է 1636 թվականին Խաչատուր Կեսարացու ջանքերով։ Վանքի գրադարանը հարուստ է հայերեն, պարսկերեն և եվրոպական լեզուներով գրված գրքերով, որոնք հասանելի են գիտաշխատողներին և ընթերցողին։ Տպարանի շենքի մոտ է գտնվում 1915 թվականի Մեծ եղեռնի հուշարձանը, որը կառուցվել է 1975 թվականին։
Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Դիւան Նոր Ջուղայի Ս. Ամենափրկիչ վանքի. Մասն Ա, Էջմիածնի կաթողիկոսների կոնդակներ (1652-1705 թթ.), Աշխատասիրեց Խաժակ Տէր-Գրիգորեան, Անթիլիաս, 2003։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Դիւան Ս. Ամենափրկիչ վանքի 1606-1960. Կազմեց Լ. Գ. Մինասեան,, Նոր Ջուղա, 1983։
- Լևոն Գ. Մինասեան, Նոր Ջուղայի տպարանն ու իր տպագրած գրքերը, Նոր Ջուղա, 1972։
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Սուրբ Ամենափրկիչ վանք (Նոր Ջուղա) կատեգորիայում։ |
