Մաթոսավանք

Մաթոսավանք
Մաթոսավանք;
	Մաթոսավանքը;
Հիմնական տեղեկություններ
Տեղագրություն	Հայաստան Տավուշի մարզ, Դիլիջանի մոտ
Կոորդինատներ	40°44′27″ հս․. լ. 44°51′47″ ավ. ե. / 40.740833° հս․. լ. 44.863056° ավ. ե.Կոորդինատներ: 40°44′27″ հս․. լ. 44°51′47″ ավ. ե. / 40.740833° հս․. լ. 44.863056° ավ. ե.
Թեմ	Գուգարաց
Տարածք	Հայաստան
Մարզ	Տավուշի մարզ
Հոգևոր կարգավիճակ	Վանք, եկեղեցի
Կայք	[1]
Ճարտարապետական նկարագրություն
Ճարտարապետական ոճ	Հայկական
Կառուցման ավարտ	1251 թ.

Մաթոսավանք, Հայ առաքելական եկեղեցու վանքային համալիր Հայաստանի Տավուշի մարզի Դիլիջան քաղաքից 4 կմ արևմուտք, Ջուխտակ վանքի դիմացի լեռնալանջին, Շամախյան գյուղից ոչ հեռու։

Ճարտարապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համալիրը բաղկացած Է միմյանց կից փոքր եկեղեցիներից, գավթից և գրատնից։ Հուշարձանախմբից հարավ-արևելք գտնվում Է գերեզմանոցը։ Եկեղեցին կառուցվել Է 1205 թ, կիսամշակ խոշոր քարերով։ Թաղակապ ծածկով, փոքր շինություն Է, մուտքը արևմտյան կողմից, ճակատակալ քարին փորագրված Է հիմնադրման արձանագրությունը։ Մուտքի երկու կողմերին ագուցված են քանդակազարդ խաչքարեր։ Գավիթը արևմուտքից կից Է եկեղեցուն։ Քառակուսի հատակագծով թաղածածկ, կիսամշակ քարերով, ներսից կրաշաղախով սվաղված շինություն է։ Լուսավորվում Է արևմտյան պատի լուսամուտից։ Կան մի քանի տապանաքարեր։ Գրատունը հյուսիսային կողմից հաղորդակից Է գավթին։ Նույնպես թաղակապ, 4X3,5 մ չափերի շինություն է։ Մուտք ունի նաև արևելյան կողմից։ Լուսամուտները բացվում են հարավային պատի մեջ։

Ունի երկու տաճար և մեկ գավիթ։ Վանքի համալիրի մեջ մտնում է Ս. Աստվածածին եկեղեցին, որը կառուցել է Ավագ Զաքարյանը, Իվանե Զաքարյանի որդին, 1247 թ։ Այժմ կիսավեր է։ Պատերի վրա կան քանդակազարդ խաչքարեր և արձանագրություններ։ Երբեմն նաև կոչվում է Պղնձահանք (Պղնձահանքի) Ս. Աստվածածին եկեղեցի։^[1]

Գավթի ներսը, 2000-ական թթ. վերջ
Արտաքին տեսքը, 2000-ական թթ. վերջ
Գավթի ներքին մուտքը, 2000-ական թթ. վերջ
Եկեղեցու ներսում տեղադրված խաչքարեր, 2000-ական թթ. վերջ
Մաթոսավանքից բացվող տեսարան
Խաչքար Մաթոսավանքի բակում
Մաթոսավանքը
Մաթոսավանքի գմբեթը

Ներկա վիճակը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մաթոսավանքի եկեղեցու ավերվող պատը, 2013 թ.-ի օգոստոս

Չնայած այն հանգամանքին, որ Մաթոսավանքը գտնվում է պետության կողմից պահպանվող հանրապետական նշանակության հուշարձանների ցանկում և ունի ՀՀ Կառավարության կողմից տրված «10.3.145» համարի վկայական,^[2] այնուամենայնիվ տարեց տարի ավերվում է՝ չարժանանալով ՀՀ Մշակույթի նախարարության ուշադրությանն ու հոգատարությանը։ Այս ամենին բացասական առումով լրացնում է վանքի այցելուների վանդալիզմի դրսևորումները, որի պատճառով քանդվում են շինության պատերը, խաչքարերը վերածվում են վառված և մոմի հաստ շերտով պատված քարերի, շրջակա միջավայրը դառնում է հակահիգենիկ վայր։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջուխտակ վանք

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Ի.Բ. Էլլարյան, Աղստևի հովտի պատմության և կուլտուրայի հուշարձաններ, Երևան, «Հայաստան», 1980 — 47-50, էջեր 47-50 — 154 էջ։
↑ ՀՀ հուշարձանների տեղեկատվական շտեմարան