Jump to content

Սամսոնավանք

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Սամսոնավանք
Սամսոնավանք
Հիմնական տվյալներ
Տեսակվանք և մշակութային արժեք
ԵրկիրՀայաստան Հայաստան
ՏեղագրությունՀայաստան Հայաստան Տավուշի մարզ, Կիրանց գյուղ
ԴավանանքՀայ Առաքելական եկեղեցի Հայ Առաքելական եկեղեցի
ԹեմՏավուշի թեմ
Հիմնական ամսաթվերը12-րդ դար
Կազմված էԳերեզմանոց, Խաչքար, Խաչքար, Խաչքար, Խաչքար, Խաչքար, Եկեղեցի, Կառույցներ օժանդակ, Մատուռ և Եկեղեցի
Ժառանգության կարգավիճակմշակութային հուշարձան Հայաստանում[1]
Ճարտարապետական ոճՀայկական
Կառուցման սկիզբ12-րդ դար
Կառուցման ավարտ13-րդ դար
Հիմնադրված12-րդ դար
Գմբեթ1 հատ
Քարտեզ
Քարտեզ
 Samson Monastery Վիքիպահեստում

Սամսոնավանք (Սամսոնի վանք), Հայ առաքելական եկեղեցու վանքային համալիր Հայաստանի Տավուշի մարզի Կիրանց գյուղից 15 կմ հարավ-արևմուտք, Խնձորուտ անտառապատ դաշտամասում։

Սամսոնի Վանքը հնում մտնում էր Մեծ Հայքի Գուգարք աշխարհի Կայեն գավառի մեջ։ Վանքը կառուցված է Խնձորկուտ կոչվող անտառապատ սարահարթի վրա, 12-13 դարերում։

Ճարտարապետություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համալիրը բաղկացած է երկու եկեղեցուց, մատուռից, գերեզմանատնից, բնակելի ու տնտեսական նշանակության օժանդակ շինություններից, որոնք գտնվում են ավերված վիճակում։ Մատենագրական աղբյուրներում այս հուշարձանախմբի մասին տեղեկություններ չեն պահպանվել։ Ճարտարապետական ձևերով հուշարձանները կարող են վերագրվել XII - XIII դարերին։ Կառուցված են մոխրագույն ավազով, սրբատաշ քարերով, կրաշաղախով։

Մեծ (գլխավոր) եկեղեցի

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գլխավոր կամ մեծ եկեղեցին համարյա կանգուն է, պատերը ներսից սվաղված են, դրանց վրա պահպանվել են կրոնական բովանդակությամբ որմնանկարների մնացորդներ։ Կառուցված է սրբատաշ ավազաքարով, ունի գմբեթ։ Եկեղեցու մուտքը արևմուտքից է, արևելյան կողմում ունի ցածրիկ բեմ։

Փոքր եկեղեցի

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փոքր եկեղեցին գտնվում է գլխավոր եկեղեցու հարավային կողմում։ Ունի թաղակապ միանավ դահլիճի հորինվածք, ծածկը թաղակապ է, արևելյան կողմում կիսաշրջան աբսիդով։ Այս շինության միայն արևելյան հատվածն ու պատերի ստորին շարքերն են պահպանվել։ Այս եկեղեցին ունեցել է որմնանկարներով զարդարված թաղակապ ծածկ։ Արևմտյան պատին կան անթվակիր վիմագիր արձանագրություններ։

Կիսավեր վիճակում է նաև հյուսիսային կողմում գտնվող մատուռը։ Մատուռը փոքր թաղածածկ, երկթեք կտուրով շինություն է։ Գտնվում է գլխավոր եկեղեցուց հյուսիս։ Ծածկը և հյուսիսային կողմի պատը փլվել են։ Հարուստ դրվագված դուռը բացվում է արևմտյան կողմից։ Ներսից և դրսից պատերին փորագրված են նվիրատվական, անվանական մի քանի արձանագրություններ։ Գերեզմանատան տապանաքարերը խաչքարերի պատվանդանները սրբատաշ քարերի բեկորներր ծածկված են հողով։

Այլ կառույցներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շրջակայքում մնացել են միջնադարյան գերեզմանոցը և Սամսոնի գյուղ գյուղատեղին[2]։

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Ի.Բ. Էլլարյան, Աղստևի հովտի պատմության և կուլտուրայի հուշարձաններ, Երևան, «Հայաստան», 1980 — 68-69, էջեր 68-69 — 154 էջ։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Wiki Loves Monuments monuments database — 2017.
  2. Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, 4-րդ հատոր, էջ 489-490
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 10, էջ 160