Խաթրավանք
| Խաթրավանք | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | վանք |
| Երկիր |  ԼՂՀ |
| Տեղագրություն | Վաղուհաս |
| Ճարտարապետական նկարագրություն | |
| Ճարտարապետական ոճ | Հայկական ճարտարապետություն |
| Կառուցման սկիզբ | 12-րդ դար |
Խաթրավանք, Խադավանք, ճարտարապետական հուշարձան Արցախի Հանրապետության Մարտակերտի շրջանի Վաղուհաս գյուղից արևմուտք, Դադիվանքից հարավ-արևելք, Թարթառ գետի աջ ափին[1]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնադրվել է վաղ միջնադարում։ XII դարում ավերվել է երկրաշարժից, ապա՝ սելջուկների արշավանքից։ Համալիրի այժմյան եկեղեցին 1204 թ.-ին կառուցել է Հովհաննես եպիսկոպոս Խաչենեցին։
Ճարտարապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Եկեղեցին հորինվածքով բացառիկ է հայ ճարտարապետության մեջ՝ զուգակցում է նաև գավիթներին բնորոշ առանձնահատկություններ։ Հատակագծում ասիմետրիկ է, աղոթասրահի մեջ ներառված են ուղղանկյուն բեմ ունեցող միանավ թաղածածկ երկու մատուռներ։ Գմբեթը թմբուկ չունի (ինչպես գավիթներում) և բարձրանում է չորս տարբեր կտրվածքներով (ուղղանկյուն, ութնիստ, խաչաձև) քարե սյուների վրա։ Սյուների խարիսխներին քանդակված են ավետարանիչների խորհրդանշանները։ Եկեղեցուն հյուսիսից կից է երկհարկ զանգակատունը։ Համալիրից հյուսիս և արևելք վանքի բնակելի ու տնտեսական շենքերն են։ XIII դարում Խաթրավանքում հավաքել են գավառի ավերված եկեղեցիների արձանագրություններ, խաչքարեր, քանդակներ, և Խաթրավանքը դարձել է միջնադարյան Հայաստանի հնագույն, եզակի թանգարանն ու մատենադարանը։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Լեռնային Ղարաբաղի պատմաճարտարապետական հուշարձանները։ Երևան։ 1985։ էջ 47
