Հոռոմայր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հոռոմայր
Հոռոմայրի վանքը
Հիմնական տվյալներ
Տեսակվանք և մշակութային արժեք
ԵրկիրՀայաստան Հայաստան
ՏեղագրությունԼոռու մարզ, Օձուն
ԴավանանքՀայ Առաքելական Եկեղեցի
ԹեմԳուգարաց թեմ
Օծման թվականԴեկտոմբերի 11, 2017 թ.
Հոգևոր կարգավիճակԳործող
Ներկա վիճակԿանգուն, կիսավեր
Կազմված էԳերեզմանոց, Եկեղեցի, Եկեղեցի-մատուռ, Եկեղեցի-զանգակատուն Սբ. Նշան, Ժամատուն Սբ. Աստվածածին, Կացարաններ, Մատուռ, Մատուռ և Քարայր
Ժառանգության կարգավիճակմշակութային հուշարձան Հայաստանում[1]
Ճարտարապետական ոճՀայկական
Կառուցման սկիզբ7-րդ դար
Կառուցման ավարտ14-րդ դար
Առաջին հիշատակում7-րդ դար
ՇինանյութԲազալտե սրբատաշ քար
Քարտեզ
Քարտեզ

Հոռոմայրի վանք, միջնադարյան ճարտարապետական համալիր է Լոռու մարզի Օձուն գյուղից[2] 1.5 կմ հարավ-արևելյան ուղղությամբ։ Օձուն - Այգեհատ ճանապարհից ձախ։

Անվան ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոռոմայրի վանք է կոչվում հույն իշխանի անունով, որը ճգնել է այդտեղի քարանձավներից մեկում (քաղկեդոնական դավանանքի հետևորդ)[3]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիմական արձանագրությունների համաձայն վերին և ստորին շինությունները կառուցվել են 12-րդ և 13-րդ դարերում։ Հոռոմայրի առաջին անգամ հիշատակվել է 7-րդ դարում։ Առաջին խմբի զլխավոր Սբ. Նշան միանավ թաղածածկ եկեղեցին կառուցել են Զաքարե և Իվանե սպասալարները, 1187 թ-ին, բազալտե սրբատաշ քարից։ Միակ՝ հյուսիսային մուտքի ճակատակալ քարին Աստվածածնի և մանուկ Հիսուսի բարձրաքանդակն է։ Տանիքի զանգակատունը կառուցվել է 1290 թ-ին։ Սբ. Նշան եկեղեցուն կից է վանքի երկրորդ՝ նույնպես միանավ եկեղեցին, որի կողքին 1201 թ-ին կառուցվել է փոքրիկ մատուռ։ Համալիրի հյուսիսում, քառակուսի հատակագծով, ոչ մեծ աբսիդով ժամատունն է (1301 թ), որից քիչ հեռու, պահպանվել են Սբ. Առաքյալ մատուռի (1216 թ) ավերակները։ Համալիրի շուրջը վանքի գերեզմանատունն է՝ 13-րդ դարի խաչքարերով ու տապանաքարերով։ Սարահարթի կառույցների խմբում են՝ երկու միանավ թաղածածկ եկեղեցիներ (1206 թ) և նրանց միջև ու կից տեղադրված գավիթը։

Ճարտարապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոռոմայրի ստորին հուշարձանախումբ
Հոռոմայրի վերին հուշարձանախումբ

Բաղկացած է հուշարձանների երկու խմբից, որոնցից մեկը տեղակայված է Դեբեդ գետի ձախափնյա ձորալանջին՝ ուղղաձիգ կախված քարափի տակ (ստորին հուշարձանախումբ), իսկ մյուսը՝ ավելի բարձր, ձորաեզրի հարթության վրա (վերին հուշարձանախումբ)։

Վերին հուշարձանախումբը հայտնի է եղել նաև Ձորաեզրի վանք անվամբ, իսկ ստորին հուշարձանախումբը՝ Սուրբ Նշան կամ Ձորամիջի վանք անվամբ[4][5]

Ձորամիջի վանքը բաղկացած է իրար կից մի շարքում տեղակայված ոչ մեծ եկեղեցի-զանգակատնից, առանձին գտնվող ժամատնից, մատուռներից, խաչքարերից, ժայռափոր անձավներից։

Ձորաեզրի վանքը կազմված է երկու եկեղեցիներից, գավթից և արևմտյան կողմում գտնվող միջնադարյան գերեզմանոցից։

Վերին հուշարձանախումբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստորին հուշարձանախումբ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Wiki Loves Monuments monuments database — 2017.
  2. Brothers, Baghdasaryan. «Հոռոմայր վանքային հալալիր». www.findarmenia.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
  3. Ղ. Ինճիճյան, Ստորագրութիւն հին Հայաստանեայց, Վենետիկ, 1822 թվական, էջ 362
  4. Ի. Հարությունյան, Աշակերտի հուշատետր, Լումա հրատարակչություն, գիրք Ա, Թփղիս, 1897 թվական, էջ 275
  5. Հ. Եղիազարյան, Ալավերդու շրջանի կուլտուրայի հուշարձանները, Երևան, 1952 թվական, էջ 35-36
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 547