Սուրբ Հակոբյանց վանք

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Սուրբ Հակոբյանց վանք
Եկեղեցու ներսում
Հիմնական տվյալներ
Տեսակեկեղեցի, վանք և տաճար
ԵրկիրԻսրայել Իսրայել
ՏեղագրությունՀայկական Թաղամաս, Երուսաղեմ
ԴավանանքՀայ Առաքելական Եկեղեցի
ԹեմԱռաքելական Աթոռ Սրբոց Յակովբեանց Յերուսաղեմ
Հոգևոր կարգավիճակԳործող
Ներկա վիճակԿանգուն
ԱռաջնորդՆուրհան արքեպիսկոպոս Մանուկյան
ՆվիրվածՀակոբոս առաքյալ
ԱնվանվածՀակոբոս առաքյալ
Ճարտարապետական տիպԳմբեթավոր բազիլիկա
Ճարտարապետական ոճՀայկական
Կառուցման ավարտ12-րդ դար
Հիմնադրված1142
Քարտեզ
Քարտեզ

Սուրբ Հակոբյանց եկեղեցի, իսկական անվանումը Սրբոց Յակովբեանց Վանք Հայոց, Երուսաղեմի գլխավոր հայկական եկեղեցին է։ Կառուցվել է 12-րդ դարում և նվիրված է Հակոբին՝ Երուսաղեմի առաջին պատրիարքին։

Գտնվում է Երուսաղեմի հարավարևմտյան մասում, Սիոն լեռան բարձունքում։ Սկսել է գործել 5-րդ դարից, երբ հայ եկեղեցին հակադրվել է քաղկեդոնականությանը։ 7-րդ դարի արաբները միաբանության առաջնորդին (վանահորը) տվել են Երուսաղեմի հունաց պատրիարքին հավասար իրավունքներ և միաբանությունը դարձել է պատրիարքական աթոռ՝ տնօրինելով հայ համայնքի, վանքերի և եկեղեցիների իրավունքներն ու գործերը։ Նրա մատենադարանում պահվում են շուրջ 4000 ձեռագիր մատյան, դիվանագիտական փաստաթղթեր, հրովարտակներ, իսկ գանձատանը՝ հայ, մեծ մասամբ կիլիկյան, վարպետների պատրաստած ոսկյա, արծաթյա, փայտյա իրեր, ձեռագրակազմեր, կանթեղներ, վարդապետական և եպիսկոպոսական գավազաններ, այդ թվում՝ Հեթում թագավորի մականը, ձեռագործության հազվագյուտ նմուշներ։ Այստեղ է գտնվում Թորոս Ռոսլինի նկարազարդած ձեռագրերի ստվար մասը։

1833 թվականին հիմնադրվել է տպարանը։ Տպագրվել են հայագիտական, բանասիրական աշխատություններ։ 1843 թվականից գործում է հոգևոր ճեմարանը, որը հայտնի է «ժառանգավորաց վարժարան» անվամբ (հիմնադիր՝ Զաքարիա պատրիարք)։ 1850 թվականից Երուսաղեմաբնակ հայ երեխաների համար հիմնվել է «Թարգմաևչաց վարժարան»-ը։ 1866 թվականից լույս է տեսևում «Սիոն» հանդեսը։

Վանքը իր պատրիարքական աթոռով գործում է ցայսօր։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ ավանդության, եկեղեցին կառուցվել է սուրբ Հակոբի սպանության տեղում։ Նախապես այստեղ գտնվել է բյուզանդական եկեղեցի։ 18-րդ դարում եկեղեցին վերանորոգվել է։

Բացի եկեղեցական արարողություններից, եկեղեցու մետրանոց պատերի շնորհիվ, այն երբեմն օգտագործվել է որպես ապաստարան տեղի հայ համայնքի համար։ Վերջին անգամ այդպես եղավ 1948 թ-ին՝ քաղաքի ռմբակոծման ժամանակ, երբ այստեղ ապաստան էին գտել քաղաքի մոտ 1000 հայ։

Ճարտարապետություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արևմտյան հատվածում կա հիանալի զարդարված, 17-րդ դարի փայտյա դուռ։ Եկեղեցում է նաև գտնվում 94-րդ Երուսաղեմի հայոց պատրիարքի` Կյուրեղ Իսրայելյանի և Սալահ ադ Դինի ժամանակակցի` Աբրահամի գերեզմանները։

Եկեղեցու մոտ կա երեք փոքր զանգակատուն։ Առաջինում թաղված է 4-րդ դարի Երուսաղեմի պատրիարքը՝ Մակարիան, իսկ երրորդ զանգակատունը գտնվում է Հակոբի թաղման վայրում։

Եկեղեցում գտնվում է երեք զոհասեղան, որոնցից կենտրոնականը նվիրված է Հակոբին, աջը - Հովհաննես Մկրտչին, իսկ ձախը - Մարիամ Աստվածածնին։ Զոհասեղանից ոչ հեռու գտնվում է աթոռ-գահ - ավելի համեստ զարդարվածը՝ Պատրիարքի համար, իսկ ավելի լավ զարդարվածը՝ անձամբ Հակոբին։

Պատկերներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 644